ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD YOOR ZEEUWSCH VLAANDEREN.
Tweede Blad.
DoorZeeuwscb-Vlaandersn in'tVerledsn
No. 8823
WOENSDAG 13 APRIL 1932.
72e JAARGANG,
BTJITENLAND
L ANDBOTJ WBEBICHTX H
door
A. M. WESSELS.
RB»:«k
NEUZENSCHE COURANT
i
DE VERSCHIJNSELEN BI.J DE
HERKIEZING VAN HINDENBURG.
De verkiezing van Hindenburg baart,
schrijft de N. R. Crt., niet de minste verras-
sing. Sedert 13 Maart stond zij vrijwel vast.
De Hitleriaan, die nog aan een wonder mocht
geloofd hebben, moest daarvan afzien toen de
communisten ook in de beslissing ,,meeliepen".
Desniettemin is er in de eene week, die na den
„Paaschvrede" daarvoor beschikbaar was, een
neer felle verkiezingscampagne gevoerd. Al-
leen de communisten hebben nog slechts zeer
kalmpjes meegevochten. De voorstanders
van Hindenburg, met den rijkskanselier aan
bet hoofd, hebben zioh zoo mogelijk nog meer
ingespannen dan voor de eerste stemming.
Zij hebben blijkbaar gevreesd, dat de zeker-
heid der overwiiming den ijver in him gelede-
ren zou doen verslappen. Dat mocht niet,
omdat een groot verlies van stemmen voor
Hindenburg een slechten indruk had moeten
maken op de Pruisische kiezers, die over twee
weken zullen aantreden voor het verkiezen
van een landdag. Om diezelfde reden hebben
de Hitlerianen een niet minder grooten ijver
ontwikkeld. Hitler zelf spoorde, tufte, vloog
door het rijk, hield menigmaal vele redevoe-
ringen op den enkelen dag. Dit was geen
strijd meer om het presidentschap zelf, maar
om een moreele positie, die den overwinnaar
bij de Pruisische verkiezingen ten goede moest
komen. Wij moeten constateeren, dat Hitler
in den strijd om deze positie niet verliezer is
geweest.
Om dit duidelijk te maken is het noodig de
cijfers van den uitslag, zooals zij ons op het
oogenblik bekend zijn, eens wat nader te be-
kjjken.
Hitler is het sterkst vooruitgegaan, betrek-
kelijk zoowel als volstrekt. Hindenburg heeft
ongeveer 710.000 stemmen meer verkregen
dan op 13 Maart., Hitler ongeveer 2.080.000
stemmen. Daar DUsterberg op 13 Maarj;
2.557.590 stemmen kreeg, en de Had-je-me-
maar candidaat Winter 111.432, terwijl er nu 'n
150.000 stemmen minder versnipperd of ongel-
dig waren, komt dit heel aardig uit. Wei zijn
er dezen keer ongeveer 1.154.000 stemmen
minder uitgebracht, maar die gaan weer op
doordat de communistische candidaat Thai-
man ongeveer 1.275.000 stemmen minder heeft
gekregen. Men zou dus kunnen zeggen, dat
de stemmen van Diisterberg zijn overgegaan
en voor ongeveer driekwart op Hitler. Z66
eenvoudig echter lijkt de rekening ons niet.
Het zijn natuurlijk niet alleen communisten
geweest die van de stembus zijn gebleven.
Er hebben zeker onderlinge verschuivingen
plaats gehad. Bekijken wij de cijfers in de ver-
schillende districten, dan blijkt ons heel dui
delijk, dat hier en daar een aanzienlijk getal
communistische stemmen op Hitler is over
gegaan. Wij vermoeden dat Hindenburg een
grooter aantal stemmen van de Dusterber-
gianen heeft gekregen dan oppervlakkig lijkt,
doordat ook van zijn kiezers velen den twee-
den keer, in de zekerheid van de overwinning
van hun held, zijn thuisgebleven, en dat de
groei van het stemmental van Hitler niet
alleen uit het kamp van Diisterberg ge-
komen is.
Juist de vorige week is op de manier waar-
voor de Duitschers het ijieest respect hebben,
n.l. ,,gerichtsnotorisch", bewezen hoe gemak-
kelrjk de overgang uit het kamp van Hitler
naar dat der communisten (en natuurlijk ook
omgekeerd) plaats vindt. De luitenant Sche-
ringer, die anderhalf jaar geleden te Leipzig
door het Rijksgerechtshof veroordeeld was
omdat hij in de rijksweer nationaal socialis-
tische propaganda had gemaakt, nu is ver
oordeeld omdat hij voor het communisme had
geijverd onder de soldaten. Hij verklaarde
dat hij zich in dienst van het communisme had
gesteid, omdat hij, na zijn straftijd te hebben
uitgezeten, tot de ontdekking was gekomen.
dat Hitler en de zijnen het niet emstig genoeg
meenden met him revolutie. Hij had daarom
niet opgegeven zich zelf als nationaal-socialist
te beschouwen. Integendeel, hij meende, dat
men dat nu alleen goed kon zijn in de gelede-
ren der onvervalschte revolutionairen, dus te
midden van de communisten.
Wij weten geen beter voorbeeld om hei
psychologische proces, dat een bewegelijke
tusschenstof tusschen communisten en nazzi's
teweeg brengt, duidelijk te maken.
De campagne voor de stemming heeft Hitler
(Alle vragen, oponerkingen etc., deze
Historische Rubriek betreffende, te zen-
den aan den heer A. M. WESSELS,
Conservator Museum te Goes.)
XXI.
Aardenburg. Op historischen bodem.
Wie heft daarginds, aan Vlaand'rens boorden,
Uit bosch en beemden 't hoofd oimhoog,
Ten sieraad dier bekoorlijke oorden,
De lusthof voor des vreemd'lings oog?
Wie prijkt daar in die vruchtb're streken,
Maar schier den strakken blik ontweken,
Die langs de golvende akkers weidt,
En toont ons, voor 't verblindend pralen
Van Vorstenhof en marm'ren zalen,
't Bekoorljjk beeld der needrigheid?
O, wand'laar! voor geen plaats op aarde
Wijkt die vergeten kleine stad!
Ze is een juweel van hooge waarde,
In Neerland's gloriekroon gevat;
't Is zij, die eens de slaafsche keten
Met forsche vuist heeft losgereten,
Die 't zuchtend Vaderland omgaf;
Zij dreef, in 't bamen der gevaren,
De bloem van Frankrijks legerscharen
Grootmoedig van haar veste af.
voor de Pruisische verkiezingen positioneele
winst gebracht. Hij heeft aangetoond, dat
zijn gelederen nog steeds zich uitbreiden. Wei
zullen alien, die nu op Hitler hebben gestemd,
niet nationaal socialistisch stemmen voor den
Pruisischen landdag, maar de stem die zij
hebben uitgebracht bewijst in ieder geval een
onverzoenlijke oppositie tegenover het tegen-
woordig stelsel, zelfs waar dit door Hinden
burg wordt vertegenwoordigd. Heeft de Prui
sische regeering gehoopt, dat landdagverkie-
zingen, twee weken na de verkiezing van
Hindenburg gehouden, een voortzetting zou-
den vertoonen van het „Hindenburg-dlan",
achteraf zal zij moeten toegeven dat men
vooral niet minder van een Hitler-elan kan
spreken. Het Hitlerianisme heeft een goede
gezondheid vertoond bij deze gelegenheid, a!
behoorde het dan verslagen ter aarde te lig-
gen.
Alleen in Beieren heeft Hitler het wederom
afgelegd. Daar is het getal van zijn stem-
men, in tegenstelling tot heel de rest van het
rijk, temauwemood toegenomen. Dat echter
geeft nog te meer beteekenis aan zijn winst
in Pruisen. Oost-Pruisen heeft op het beroep
op zijn dankbaarheid aan zijn redder geant-
woord door op Hindenburg ruim 7 pCt. meer
uit te brengen dan hij de eerste stemming,
maar op Hitler 22% pCt.
Deze herstemming is geen goed voorspel ge
weest voor de Pruisische verkiezingen.
Door het wegvallen van de candidatuur van
Diisterberg heeft Hindenburg nu de volstrekte
meerderheid der stemmen kunnen behalen.
Bracht hij het op 13 Maart tot ongeveer
49% pCt. der stemmen, thans bereikte hij
53% pCt. Hitler klom nog meer, van 30 pCt.
tot 36% pCt. De communist daalde van
13% pCt. tot 10 pCt.
Dit zijn, zooals ook de bovenstaande per
centages, berekeningen, die op nog niet ge-
heel vaststaande, maar daarom toch vermoe-
delijk ongeveer juiste cijfers berusten.
Zij geven in ieder geval een voldoend nauw-
keurige voorstelling van de relatieve verhou-
dingen, die, nadat 't beloop der feiten tevoren
reeds vaststond, alleen nog belangstelling
kunnen wekken.
DE TEELT EN HET VEILEN VAN
VROEGE AARDAPPELEN.
Zaterdag 9 April werd op uitnoodiging van
de kringen Ter Neuzen, Zaamslag en Hoek
van de Cooperatieve Vruchtenveiling te Ter
Neuzen, bij den heer A. de Vrieze een lezing
gehouden over de teelt en het veilen. van
vroege aardappelen. Deze lezing, welke zou
worden gehouden door de heeren Ir. A. W. van
de Plassche, rijkstuinbouwconsulent te Goes en
Ir. Siebenga, secretaris der Z. L. M. werd,
wegens verhindering van den heer Siebenga,
thans verzorgd door den heer Van de Plassche.
De heer J. HuijssenDieleman van Ter
Neuzen, secretaris der Cooperatieve Vruchten
veiling opende de vergadering met een woord
van welkom tot de aanwezigen, in het bijzon-
der tot den heer Van de Plassche, die, on-
danks zijn drukke bezigheden zoo welwillend
was hierheen te komen. Wijzende op het
groote belang van het veilen van vrpege aard
appelen gaf spreker het woord aan den heer
Van de Plassche.
De heer Van de Plassche dankende voor de
tot hem gerichte woorden wees er op, dat
reeds meerdere malen over dit onderwerp
lezingen werden gehouden op het eiland
Tholen, en dat daardoor op dit gebied daar
dan ook succes werd bereikt. Daar is de
teelt van vroege aardappelen zeer uitgebreid
en is het voordeel dat het veilen van dat pro
duct voor den teler beteekent zeer duidelijk
gebleken.
Voor wat betreft de teelt meent spreker
nierover niet zoover te moeten uitweiden,
aangezien de aanwezigen, als hoofdzakelijk
landbouwer, daarmee wel voldoende bekend
zullen zijn; terwijl daarnaast den afgeloopen
winter een speciale cursus werd gehouden
over aardappelziekten enz.
Men weet ook, dat een der eerste ver-
eischten is, dat men, om een prijs te maken
met het artikel vroeg aan de markt zijn moet.
Dit kon worden bereikt, in de eerste plaats
met v66rkiemen en vroeg uitzetten met be-
schutting tegen de weersomstandigheden. Dit
beschutten kan betrekkelijk primitief zijn.
Een rieten sohutting, geplaatst in een grep-
pe! en van achteren gestut voor omwaaien is
voldpende.
Men kan zoodoende een week vroeger aan
Die vest o onverwelkb're glorie!
Mijn Aardenburg! die vest waart gij!
Voor eeuwig prijke in 's lands historie:
,,Zij streed... en 't Vaderland was vrjj
Vergeef, o Frankrijks duizendtallen,
Vergeefs tot driewerf aangevallen,
Zij staat, hoe woedend ook bestormd!
Zou ooit een heir die vest verwinnen,
Waar vrijheid maagden tot heldinnen
En knapen tot Spartanen vormt?
Zoo zong in het jaar 1835 de Zeeuwsche
zanger B. Ph. de Kanter, toen hij de stad
Aardenburg in den geest aanschouwde en aan
welke stad hij door bijzondere banden verbon-
den was. En het is voorzeker geen wonder,
dat deze stad voor hem zoo veel bekoorljjks
had.
Want voor welke Zeeuw, die maar eenigs-
zins historisch aanvoelt, is Aardenburg een
zeer aantrekkelijke plaats. Het was dan ook
met groote vreugde, dat wij ons naar Aarden
burg begaven, om daar ter plaatse studie te
maken van een en ander, en aan de hand der
oude kaarten de situatie van heden te toetsen.
Aardenburg is het ten voile waard, dat haar
historie weer eens voor ons alien opleeft. De
helden uit het vroeger voorgeslacht te eeren
is voor deze plicht en ook een dankbare taak
De Aardenburgsche moer of moor wordt
reeds in de 12e eeuw genoemd en komt in 1126
als de gemeene weide voor, gelijk men die bij
de volken van Saksische afkomst vind. Voor
zoover zij aan een klooster behoorden, werden
die bezittingen door een geestelijke onder den
naam van moermeester beheerd, aan wien de
de markt zijn, juist in den tijd, dat het artikel
het duurst in prijs is, want wanneer alles op
de markt komt dalen de prijzen weldra be-
langrijk.
In Noord-Holland poot men daar,bij nog
selectie op het pootgoed toe, en verdeelt men
ze bij het uitzetten in drieen, nl. groote poters,
midden groote en kleine. Dit doet men om- j
dat bet eene jaar de groote poters vroeg zijn
en een ander jaar de kleine. V66rdat men ze j
plaatst onderzocht men eerst dezelve op kiem-
kracht.
Wat de bemesting betreft, weet men, dat
veel stikstof een vereischte is voor dat van
den bodem veel wordt gevergd.
Wat het klimaat betreft zijn wij hier in het
voordeel boven Noord-Hbiland, aangezien wij
hier Zuidelijker liggen, terwijl wij random
worden omspoeld door water, wat een gun-
stigen invloed heeft tegen de gevolgen van
nachtvorsten.
Wanneer wij hier aan het product dezelfde
zorgzaamheid besteden als in Noord-Holland,
dan zijn we hier vroeger, hetgeen wij kunnen
zien op Walcheren, waar men ook gebrtiik
maakt van beschutting. In Noord-Holland
is men er trotsch op wanneer men eind Mei
met vroege aardappelen aan de markt kan
komen, hetgeen daar maar zelden gelukt; in
tegensteling met Walcheren, waar men reeds
in Mei aanvoert. Dit bewijst ons dus het
voordeel onzer Zuidelijker ligging.
Wanneer wij echter op dit gebied iets willen
bereiken, dan is het een vereischte, dat men
het peil van de cultuur opvoert.
Wat den verkoop der vroege aardappelen
betreft, is de aangewezen weg de veiling. In
Noord-Holland wordt alles uitsluitend over de
veilingen verkocht, daar denkt men over geen
andere wijze van verhandeling. Door den
uitgebreiden export hebben de exporteurs
zich daar geheel ingesteld op het veilings-
wezen.
In deze streken is dit nog niet zoo, omdat,
vooral in Zeeuwsch-Vlaanderen het veilings-
wezen nog in de kinderschoenen staat en men
gewoon in op alle mogeljjke wrjzen uit de
hand te verkoopen. Wanneer echter de teler
zich met zijn product naar de veiling begeeft,
dan zal ook, zoo goed als elders, de handel
zich daar naar richten.
In Noord-Holland heeft men zelfs verplichte
veiling omdat men het groote belang van een
dergelijke manier van verkoop teh deze inziet.
De groote voordeelen van het veilen zijn
organisatie, vlugheid van verhandelen en
voornamelijk de betrouwbaarheid voor den
kooper op de kwaliteit en het gewicht van het
verkochte. Ook in het Westland en Noord-
Holland verkocht men vroeger uit de hand
doch de praktijk bewees, dat dit niet kwam
ten voordeele van de kwaliteit, waarom men
overging tot het oprichten van een veilings-
vereeniging. De weg is zich te centraliseeren
op edn punt, waardoor het mogelijk is voor
den kooper om zijn product kant en klaar
voor den export te koopen. Als men ziet hoe
men zich in het buitenland toelegt op het
sorteeren en verpakken, en streeft naar uni-
formiteit op dat gebied, dan is het een ver
eischte, dat men zich hier ook aanpast, ten-
einde den handel den verkoop te vergemakke-
lijken.
Een dergelijk iets bereikt men alleen op een
veiling. De handel zelft dringt er op aan om
te zorgen voor een goed product en goede ver-
pakking, omdat slechte kwaliteit schadelijk
is voor onzen naam en die van het artikel.
Het succes ligt in gezamentlijken verkoop
van goederen die voldoen aan de eischen van
behoorlijke kwaliteit. In dit verband wijst
spreker op Amerika, waar zeer veel aard
appelen worden geteeld en waar een goede
afzet is. Men heeft daar niet zooveel tusschen-
schakels op den weg van producent naar con-
sument, waardoor bereikt wordt, dat de teler
een grooter percentage voor zich houdt van
het bedrag dat de consument ten slotte be-
taalt. Wanneer men ziet hoe in Amerika lilies
gedaan wordt om het artikel kant en klaar
aan den kooper te leveren, dan ligt men hier
op dat gebied zeer veel ten achter. Dit is voor
den kooper gemakkelijker en voordeeliger,
terwijl anderszins de teler toch de kosten
draagt, aangezien de kooper bij zijn prijsbe-
paling voor het product rekening houdt met
de wijze van aanvoer en de kwaliteit.
In Amerika voert men alles aan naar pak-
stations, zooiets als hier de veilingen. De
aardappelen worden daar machinaal gewas-
schen, daarna electrisch gedroogd en ver-
pakt in zakjes van 5 K.G. In een dergelijke
verpakking ziet men ze overal in de winkels
te koop.
Ook voor deze streek geldt het, dat, wan
neer men een goeden prijs wil maken, men
zijn product met zorg moet behandelen, en
verkoopen over de veiling, zijnde de plaats
waar ten slotte handel en teler zich concen-
zorg voor alles wat de watergangen en be-
dijkingen was. De Eede en de Goodvliet door-
sneden haar.
In 1180 schonk Graaf Floris van den Elzas
aan de abdij van Ter Doest gronden bij Ra-
denburch tusschen de Stodingreweg tot de
Moor, voor aanleg van weg en waterleiding
en bovendien den geheelen moor tusschen
Wolfshil en Sconeveld om turf te graven. In
1219 stond de bisschop van Doomik zijne
rechten af op de nieuw aangewassen landen
en een twintig jaar later werden zij verkocht
door Graaf Thomas van Savoye.
Bij het meer en meer verlanden van den zee-
boezem, waaraan Aardenburg haren bloei
dankte en waardoor de gronden der heden-
daagsche Wester-, Eede- en Isabellapolder
ontstonden, bleef de rivier de Eede, nog een
bruikbare haven. Maar deze slipte ook lang-
zaaan dicht.
Aardenburg zelve is een der oudste steden
van Vlaanderen. Vroeger heette zij Rodenburch
en na de heldhaftige verdediging in 1672 zoude
haar naar men zegt door de Staten van
Zeeland de naam van Kronenburg zijn toege-
kend. In Zeelandia Illustrata zegt Nagtglas,
dat bij onderzoek daamaar, hem hiervan niets
is gebleken.
Reeds in overoude tijden was Aardenburg
een belangrijke handelsplaats, Zij werd in 464
na Christus waarschijnljjk verbrand, toen in
het begin der botsingen tusschen Franken en
Friezen, de Frankische koning Childeric de
Saxische eilanden verwoestte. De stad werd
toen Rodan of Rodenburch genoemd, een naam
tot in de helft der XlVe eeuw afwisselend ge-
dragen.
treeren. Ook in Middelburg worden alle aard
appelen die over de veiling worden verhandeld
aan prijs verkocht. In Goes heeft men ge-
tracht ook de late aardappelen over de vei
ling te doen gaan, waarvan het resultaat niet
best was, omdat de meeste late aardappelen
zitten in handen van den landbouwer, die nog
wantrouwend tegenover de veiling staat.
Wanneer echter blijkt, dat langs dezen weg
prijs te maken is, dan zal in de toekomst de
landbouwer zich evengoed daaraan aanpassen.
Men dient echter er rekening mee te houden,
dat het in bepaalde gevallen wel eens voor-
komt, dat de handel iets meer betaalt dan op
de veilingen wordt gemaakt, doch men diene
wel voorzichtig te zijn met het trekken van
zijne conclusie daaruit, omdat het van de zijde
van den handel gebruikt wordt als lokmiddel
am de waar van de veilingen af te houden.
Ook is het wel voorgekomen, dat men in
bepaalde streken aardappelen veilde bij wijze
van proef, teneinde eens na te gaan wat de
resultaten waren. Wat deed men echter?
Men stelde dan voor dien proef niet beschik
baar zijn beste vruchten, maar juist de slecht-
ste en dan is het begrijpelijk, dat mislukking
reeds vooraf vaststond. De handel kan allien
deugdelrjke waar gebruiken en minderwaar-
dig goed kan ook de veiling niet plaatsen.
Ook heeft men soms getracht tot veiling te
komen, zonder vooraf verzekerd te zijn, dat
men aanvoer had. Men noodigde de koopers
uit om naar de veiling te komen, en wanneer
ze kwamen, bleek dat er geen voldoende waar
was. Gevolg daarvan was, dat de weinige
aanvoer aan lage prijzen wegging, wegens de
hooge onkosten die de kooper moest betalen
voor te kleine hoeveelheden die vervoerd moes-
ten worden en per slot van rekening zag men
de koopers niet meer terug.
Juist met het oog op dergelijke minder ge-
wenschte mogelijkheden heeft men in St. An-
naland geen proeven willen nemen met het
veilen van aardappelen. Wanneer men er van
doordrongen is (en de practijk heeft de groote
belangen van het veilen bewezen), dat het
veilingssysteem de meest gewenschte wijze
van verkoop is, dan behoeft men ook niet met
proeven te beginnen maar moet men met een
flink kwantum van goede kwaliteit op de
veiling komen, dan krijgtmen vanzelf koopers.
Dat heeft men dan ook in St. Annaland ge
daan en met zeer veel succes. Ik zou U wil
len aanbevelen zich daarvan eens ter plaatse
te overtuigen, het zal U werkelijk meevallen.
Men moet echter bedehken, dat de veiling
niet een bepaald prijsniveau kan maken, doch
wanneer men de verschillende prijzen der vei
lingen in ons land nagaat, geeft dit ons de
overtuiging, dat over het algemeen een prijs is
betaald, in overeenstemming met die op de
wereldmarkt.
_Als U ziet dat er landen zijn waar alles
allddn en uitsluitend over de veiling gaat, en
dat dit met succes gebeurt, dan is de eenige
raad die voor ons geldt organiseeren en niet
uit de hand verkoopen. Ik waarschuw nog-
maals voor hoogere aanbiedingen door com-
missionnairs, daar dit veelal misleidend is.
Wees op dat gebied flink, en houdt U uitslui
tend aan veilingswezen.
Oprichten is moeilijk maar het is een kwes-
tie van volhouden, en het zich niet laten ver-
leiden door een aanbod van een paar cent
meer.
Het systeem levensmiddelenvoorziening
vraagt wijziging in de wijze van afzet, verpak
king en verzorging vooral met het oog op de
grootere steden.
Vroeger had men in de steden groote pak-
huizen waar alles eerst nog eens werd gesor-
teerd en verpakt, doch de onkosten en het
oponthoud heeft alles in andere banen geleid,
en op dit oogenbilk vraagt men het goed kant
en klaar voor den verkoop.
Als men hier in Zeeuwsch-Vlaanderen aard
appelen levert voor Rotterdam, dan is dat
alleen mogelijk voor deugdelijk goed en ver
pakt en gesorteerd overeenkomstig den
wensch van den handel. En zoo iets is niet
mogelijk voor den teler alleen, maar door
centralisatie op 66n punt n.l. de veiling.
Daarin ligt tenslotte het succes dat op
St. Annaland werd bereikt, al heeft men ook
gedeeltelijk dat te danken in het voorafgaan-
de jaar aan het feit, dat op vele plaatsen
in ons land de vroege aardappelen waren be-
vroren en daar juist niet, waardoor hande-
laars die anders elders kochten zich verplaat-
sten naar de veiling aldaar. Er is niet de
minste reden om te vreezen, dat men hier op
de veiling in Ter Neuzen geen koopers zou
krijgen. Wanneer de aanvoer verzekerd is,
dan zal de directeur van de veiling alhier de
rest wel doen en zorgen, dat de handel op de
hoogte is van den aanvoer. Dat is hetgeen
ik U daar over zeggen wou. Ik heb opzette-
In Frankische tijden was zij bekend als de
villa Rodanensis, het middelpunt der gouw
Friesensis, welke wel een derde van het
Staats-Vlaanderen omvatte.
Het middelpunt der stad was de Burcht, die,
herhaalde malen vernield, toch waarschijnlrjk
bij de plaats stond, tot in later tijden als het
plein van den ouden burcht bekend, omstreeks
de grens der nieuwe stad, ten westen der O.
L. Vrouwekerk, waarvan op de kaart van Van
Deventer nog sporen te zien zijn, die dan ook
pas omstreeks 1715 zouden zijn verdwenen.
Volgens de kroniekschrijver Meijerus zou
hier omstreeks 641 de H. Eligius het Evange-
lie gebracht en de eerste Christenkerk aan de
H. Maagd hebben gewijd. Toen in 830 en 879
de Noormannen Aardenburg binnentrokken,
am eerst te Gent en toen te Kortrijk te over-
winteren en uit haat tegen de Christelijke be-
schaving alles te zuur en te zwaard verniel-
den, leed Aardenburg zooveel schade, dat zij,
volgens overlevering, hoewel later nog een
vrij aanzienlijke handelsplaats, den vroegeren
bloei toch niet meer terugkreeg.
Dat in die oude tijden deze stad tot Zee-
land zou hebben behoord, gelijk Smallegange
in zijn kroniek zegt, grondt zich waarschijn-
lijk op de stelling, dat de Zeeuwsche eilanden
tot aan de Oosterschelde tot Neustrie behoor
den en alzoo een leen van Vlaanderen waren.
In 958 begiftigde Graaf Amoud van Vlaan
deren Aardenburg met een jaarmarkt, welk
zeer op prijs gesteid voorrecht in 1268 door
Gravin Margaretha werd bevestigd en vooral
door den handel in lakens en paarden belang-
rijk werd.
Vermoedelijk had de stad vroeger hare bij-
lrjk niet willen spreken over malaise en aan-
verwante omstandigheden, omdat men tot in
den treure voortdurend wordt herinnerd en
ieder dat overigens aan den lijve voldoende
gewaar wordt, maar juist dat moet voor U
een aansporing zijn zich krachtig te organi
seeren en gezamentlijk trachten te bereiken,
datgene wat voor U persoonlijk onmogelijk is.
Hetgeen U bereiken moet is beter afzet en
hooger opbrengst en het veilingssysteem is
daartoe voor U de oplossing.
De heer HuijssenDieleman vraagt den
heer Van de Plassche of de uitvoer van hier-
uit naar Engeland niet belangrijker is dan,
naar Duitschland, ook voor de toekomst.
De heer Van de Plassche antwoordt, dat.
Duitschland voor ons bij voorkeur het land is
voor den afzet onzer artikelen op tuinbouw-
gebied. Men heeft wel eens gedacht, dat En
geland voor ons deze plaats innam, doch dat
is niet zoo.
Vroeger is Italie nooit voor ons geweest een
concurrent op tuinbouwgebied, omdat de
schandalige wijze van verpakking de voorkeur
voor de Italiaansche producten tegenhield1.
Tomaten b.v. vertoonden in ddn kist vruchten
van verschillende grootten. Dat is voor den
handel niets. Ook de vroege aardappelen
waren zeer slecht.
Onder de regeering van Mussolini is daanii
verandering gekomen. Er is een commissie
naar Engeland gezonden, om zich hier van
een en ander op de hoogte te stellen. Men
kocht hier veel poQtgoed, met het gevolg, dat
men nu een goed product heeft. Ook de
verkoop is beter geregeld, doordat alles wat
voor uitvoer bestemd is, langs door de regee
ring ingestelde exporthuizen moet worden
verzonden ter controle, zoodat alleen het beste
het land uit mag. En vanaf dat oogenblik
is Italie een van onzer gevaarlijkste concur-
renten geworden. Het zijn voornamelijk de
Italiaansche consulenten die aldoor wijzen op
Holland en steeds aansporen tot betere kwa
liteit en verpakking dan in Holland. Ook veel
tomatenzaad werd hier in het Westland door
de Italianen gekocht, waardoor men daar op
dat gebied veel geld maakte. Men heeft
daartegen wel eens geprotesteerd omdat men
daarvan schade in de toekomst verwachtte.
Dit is echter een kleinzielig idee, want juist
zoodoende wekt men daarvoor de belangstel
ling op.
Ook in Belgie was men vroeger er tegen.
dat men witlofzaad aan Holland verkocht,
omdat men daarvan gaame het monopolie
voor zich hield. Niettegenstaande dat kweekt
men in ons land thans witlof en is er veel
witlofzaad uit Belgie hierheen gekomen. Hol
land levert thans toch ook veel pootgoed naar
de Zuidelijke landen waardoor goed geld
wordt gemaakt.
Coneurrentie bereikt men alleen met goedK
waar en zorgvuldige behandeling, niet met een
zekere mate van geheimzinnigheid omtrent
teelt. Op de gisteren gehouden vergadering van
het U. C. B., werd met nagenoeg algemeene
stemmen besloten meer producten onder de
bepalingen van de uitvoerwet te brengen ten
einde de kwaliteit van den uitvoer te verbe-
teren en dht is de weg die leiden kan tot
succesvolle coneurrentie. Waarom heeft
Amerika zoo'n groote uitvoer en een goeden
naam ten opizchte zijner producten? Omdat
men van regeeringswege alles in het werk
stelt om de afnemers tevreden te stellen en
klachten over kwaliteit tot een minimum te
beperken, een en ander door strenge controle
op den uitvoer. Dat brengt hooge kosten
mede, maar door de groote hoeveelheden
drukt het niet nadeelig op den eenheidsprijs
dien men voor het artikel krrjgt. Hier in ons
land wordt inderdaad nog veel geknoeid.
Ieder handelaar heeft zijn merk voor uitvoer,
maar het gebeurt nog, dat men de goede-.
waar verzendt ingemerkte balen en de min--
de'rwaardige producten in ongemerkte ver
pakking. Tenslotte komen beiden als Hoi—
landsch product op de buitenlandsche maikt
en schaadt de minderwaardige soort onzen
naam, al behoedt de verzender zich op dat
oogenblik misschien eenigszins voor minder
opbrengst.
Waar ik er zooeven op wees, dat men in
Amerika de aardappelen wascht, alvorens ten
verkoop aan te bieden wil ik daarmee niet-
zeggen, dat men dat nu hier ook doen moet..
maar heb ik dit willen aanhalen als bewijs,
dat men zich daar toelegt op aflevering van
goede waar en goede behandeling.
De mogelijkheden voor Zeeuwsch-Vlaande
ren ten opzichte van den uitvoer openen meer
dan voldoende perspectieven om zich daarop
toe te leggen. Men ligt hier zelfs vooral voor
Engeland gunstiger dan Zuid-Beveland.
Een eerste vereischte is echter onderlinge
samenwerking en dat is een factor die vooral
zondere heeren, wellicht voortgekomen uit de
erfelijke schouten. In het laatst der elfde eeuw
wordt als zoodanig vermeld Lambert van
Rodenburg, een zoon van Erenbault, de be-
ruchte Kastelein van den Burcht te Brugge,
en niet, gelijk men meenen zou, van Abdo van
Rodenburg, in 1089 levende.
Deze lieden waren betrokken in de samen-
zwering tegen den, hunne geweldenarijen be-
teugelenden, Graaf Karel Den Goeden, op den
2 Maart 1127 in de St. Donaaskerk te Brugge
vermoord, welke euveldaad nog in de acht-
tiende eeuw door een openbare vervloeking der
moordenaars in gedachtenis werd gehouden.
Het geheele land kwam in onrust en ook de
Aardenburgers, die Lambert niet zeer gene-
gen waren, snelden onder een ander aanzien
lijk edelman uit hunne stad, Hugo van Baerle,
toe om den vorst te wreken. Met den dood'
van Lambert, die op 30 April 1128, toen hg
uit Brugge tegen Oostburg optrok, door de
Aardenburgers werd aangevallen en in het ge-
vecht sneuvelde, eindigde zijn geslacht.
Het oudste der te Aardenburg bewaarde
charters is van Dec. 1201 en daarbij verleent
Graaf Boudewijn van Vlaanderen overleden
in 1204 burgerrecht aan de zich te Roden
burch vestigende vreemdelingen, welk voor
recht later herhaaldelijk bevestigd werd.
Zag de stad onder bescherming der graven
hare welvaart toenemen, de eigenlijke natuur-
lijke bron werd meer en meer gesloten en alle
mogelijke pogingen werden in het werk ge
steid, om met het diepe vaarwater in verbin-
ding te blijven.
(Wordt vervolgd.)
