©VERZICHT GASHOUDER COMPLEX GEDEELTEL1JK IN MONTAGE. akaan, was in Zeeuwsch-Vlaanderen het onder- •wesrp van alle gesprekken, omdat van alle zgsfen de werkkrachten daarheen stroomden. De aankomst en het vertrek van die honder- deai werklieden per rijwiel, met autobussen enz. bood een zeer levendigen aanblik en werd zelfs het doel van tal van belangstellenden uit de omgeving, die dat dorado van in onze streak ontstane welvaart, en wat daarmede samenhing, ook wel eens wilden aanschouwen. Daze drukte steeg echter meerderen blijk- baar naar 't hoofd. Mag zag daardoor voorfoij, dat dit slechts stichtingsdrukte was en dat er na voltooiing der inrichting een kalmer trid zon aanbreken. Er werden overdreven ■WDorstellingen van gegeven, die te groote ver- wachtingen deden ontstaan en reeds destijds liabben wij, op grond van ons versterkte nJBcieele mededeelingen, daartegen gewaar- scliiiwd. Onze mededeelingen van toen, wor den thans, nu de faibriek in exploitatie is, vrr.wel bevestigd, en die vroegere opge- schroefde voorstelling van zaken door derden is wel aanleiding geworden dat thans, nu veel werkloosheid heerscht en het aantal werk krachten aan de l'Azote niet hooger is, on- tevredenheid is ontstaan, als gevolg van teleurstel!ingen, en is als het ware een wed- strijd ontstaan om aan de fabriek een plaatsje te krijgen, waarbij velen teleurgesteld moeten worden. En ook die omstandigheiid is aan leiding geworden tot onjuiste opvattingen Mntrent de te werkstelling van personen van buitenlandsche nationaliteit. Op een andere plaats komen we nader "terug op de meeningen die daaromtrent over de Industrie in Zeeuwsch-Vlaanderen in het algemeen zijn verspreid, doch die geruchten zgn de aanleiding geworden van het schrijven -»an dit artikel, toen we inlichtingen trachtten in Se winnen omtrent de nationaliteit van het person eel der verschillende fabrieken in deze ..wngeving. We hebben ons tot hiertoe bepaald tot wrschillende korte berichten omtrent deize won.dere fabriek, met het doel, indien we daar- toe in de gelegenheid kwamen, een volledig overzieht te geven na de voltooiing. En zoo bereikte ons, geheel overeenkomstig onzen wensch, toen we informatics inwonnen door tnsschenkomst van de Arbeidsbeurs omtrent •de nationaliteit der werklieden, een uitnoodi- ging tot een bezoek aan de inrichting op een nader te bepalen dag, dien men zoo vriendelijk -was aan ons over te laten. En zoo brachten tenten berust, bouwt en exploiteert deze fa- fsbrieken, doch bouwt en installeert deze ook voor derden. In Rusland is men weer aan het bouwen. Alles is berekend op de hoogst mogelijke economie, d.w.z. om met de minste kosten de hoogste opbrengsten te kunnen verkrijgen. Met het oog daarop wordt er o.m. voor ge- •zorgd, dat da&r waar met zeer lage tempe- raturen gewerkt wordt, de afkoeling zooveel mogelijk intact blijft, terwijl voor die afdee- ling waar warmte gebruikt wondt, al het mogelijke wordt gedaan om die temperaturen te behouden. Van de gashouders wordt gas gevoerd naar de ..synthese", d.i. de stikstofbindinrich- ting. Daar begint de feitelijke bewerking. De installaties hiervoor zijn ondergebracht in de groote hallen, die gebouwd zijn met het front naar de spocrbaan. Wanneer men er nu binnenkomt ziet men waartoe die enorme hallen moesten dienen. De ruimte is nu in- genomen door groote ketels en reservoirs met toeleidende buizen. In de afdeeling rechts. wanneer men binnenkomt, wordt de lucht aangezogen om daaraan de stikstof te onttrekken en links staan de installaties waar aan het gas het waterstof wordt ont- trokken. Hierbij valt nog op te merken, dat het gas der cokesfabriek, dat vroeger zonder meer venbrand werd, thans, nadat er het waterstofgas aan is onttrokken weer naar de cokesfabriek wordt teruggevoerd, die het ge bruikt voor verwarming der ovens. Het vroeger waardelooze gas wordt dus thans op tweeerlei w'jize productief gemaakt. Het opmenkelijke in de stikstoffabriek is, dat men overal getroffen wordt door het grootsche van de installable, dat men ver- bluft staat, wanneer in verband met het be- drijf g'etallen worden genoemd, doch dat men van hetgeen er eigenlijk geibeurt niets ziet. Dit heeft n.l. plaats in die buizen, ketels enz Men bemerkt wel, wanneer men zelfs bj warm weer zich het ijs ziet vastzetteh buizen en reservoirs, dat daar binnen i»ts moet plaats hebben, maar verder neemt men er niets van waar. Van de ruimte gelijkvloers, waar de reser voirs zijn opgesteld, werden we geleia naar de bovenverdieping dezer hallen, diie een machineruimte vormen van zeer groote af- metingen, waar een aantal respretabele elec- tromotoren staan gemonteeri, die o.m. de drijfkracht leveren voor de bewerkingen in de compressoren, waarvan er 20 zijn gemonteerd. Er staan daar electromotoren die tot 900 P.K. kunnen ontwikkelen. Voor het vormen HOOFDSCHAKELBORD CENTRALE C. N. A. SLUISKIL. CENTRALE C. N. A. SLUISKIL. Het is een ondememing die zuiver met bui- tenlandsch kapitaal is opgericht, doch die, evenals met andere instellingen die in ver schillende landen het geval is, er naar streeft om de fabriek geheel het cachet te geven van het land, waarin zij gevestigd is. Zoo moet, zelfs niettegenstaande zulks van officieele zijde op een officieele plaats als klacht werd geuit, met de meeste stelligheid worden tegengesproken, dat ongeschoolde werkkrachten van buitenlandsche nationali teit zouden worden aangesteld met voorbij- OVERZICHT FABRIEKSCOMPLEX. OP DEN VOORGROND SILO'S VOOR OPSLAG SULFAAT. dezer dagen op een toevallig gekozen en zonnigen namiddag een bezoek aan _,otsche inrichting, zeer belangstellend Bt ibouwwerk, dat we nog slechts in de '.tijden van den bouw van nabij hadden zich thans aan onze oogen zou vertoo- t wat we daar van die wondere bewer- l zouden zien en aan de lezers zouden vertellen. terrein vertoonde thans een geheel aanblik dan een jaar geleden, toen ,«laar op het vroegere bouwland een ruste- voegen was van een kleine 3000 men- van verschillende nationaliteit, met bouwmaterialen, machinerien, een chaos van houten stellages, betonstorttorens, hei- machines, ijzerconstructies en alles wat maar bij den bouw van een dergelijk complex kan te pas komen. Het kostte toen moeite om zich over dat groote terrein tusschen al die bouwwerken een weg te banen en het was bavendien uitkijken ook, dat men niets op 't hoofd zou krijgen. Thans valt in tegenstelling van die vroe gere drukte een rustige rust op. Vele hon- derden der bouwers zijn reeds verdwenen en op het 50 H.A. groote terrein ontmoet men betrekkelijk zeer weinig menschen. Wanneer men te Sluiskil langs de Fabrieks- straat de ingang van het fabrieksterrein be- ;reikt, trekt de zeer ruime entree terstond de aandacht. Van af den ingang leidt een breede istraat naar het een beeld van degelvjkheid .hiedende kantoorgabouw. We werden daar jnet den ons vergezellenden directeur der Arbeidsbeurs en een tweetal collega's van elders in de wachtkamer namens de directie verwelkomd door de heeren H. de Roover en Ir. J. van Waes, chemiker, die ons bij de rondwandeling over het terrein en door de gebouwen zouden begeleiden en inlichten. Bij den aanvang der wandeling vemamen we, dat het geheele terrein 80 H.A. groot is, waarvan ongeveer 50 H.A. bebouwd, terwijl reeds plannen bestaan om het overige terrein dienstbaar te maken voor stichting eener mevenfabriek voor een ander product. De combinatie die deze fabriek heeft ge- .aticht, waarvan de inrichting geheel op pa- gaan van Nederlandsche werklieden uit de omgeving. Er zijn, sinds de exploitatie der fabriek is aangevangen, een aantal Nederlan- ders in leidende functies aangesteld en voor wat de werkkrachten in de fabriek :be- treft werd ons medegedeeld, dat, voor zoo- ver dit nog buitenlanders zijn, deze over het algemeen montagewerkzaamheden verrichten. Daanbij moet men ook niet uit het oog verlie- zen dat de verschillende bewerkingen plaats hebben volgens patenten in het bezit van bui tenlanders, die hier hun menschen hebben ge- zonden en dat de bewerkingen door anderen moeten aangeleerd worden. De ons verstrekte gegevens over het perso- neel dezer inrichting waren een week of drie geleden aidus: totaal 911, waarvan 619 Neder- landers. De verdeeling was aidus: 619 Neder- landers, 171 Belgen, 69 Italianen, 34 Duit- schers, 3 Oostenrijkers, 4 Hongaren, 3 Czecho- slovaken, 1 Joego-slavier, 1 Braziliaan, 1 Guatamaler, 1 Rus, 1 Pool, 1 Franschman, 1 Luxemburger en 1 Deen. Op den dag van ons bezoek was er inmid- dels verandering gekomen, waren de Belgen met 34 verminderd en een aantal Nederlanders voor werk aangenomen. Men verzekerde ons, dat de verhouding voor de Nederlanders in de toekomst nog gunstiger zal worden. De werkzaamheden voor de exploitatie dezer fabriek kunnen beschouwd worden aan te vangen met de ontvangst van het gas der cokesfabriek. Men ziet bij de cokesfabriek niet meer dag en nacht die groote flambouwen, het gas dat men moest laten wegstroomen en liet verbranden. Dit gas wordt nu door buizen van het terrein der cokesfabriek gevoerd naar dat der ammoniakfabriek, waar het wordt ontvan- gen in de enorme gashouders. Die gashouders welke zich hoog boven de omgeving verhef- fen zijn resp. 70 en 60 M. en hebben 'n inhoud van "resp. 50.000 en 40.000 M3. Deze gas houders zijn volgens het nieuwste proc<5de in elkaar gezet volgens een nieuw Duitsch pa tent. Ze zijn gebouwd van metalen platen ter dikte van 6 m.M. Als men de hoogte en de diameter van deze gashouders nagaat blijkt wel, dat deze bij een hevigen wind of storm aan een zeer geweldigen druk weerstand moeten bieden. i f van een denkbeeld omtrent deze groote machine deelde men ons mede dat, toen deze motor moest beproefd worden v66r de elec- trische centrale der ondememing was voltooid en zulks met stroom van het provinciaal be- drijf moest geschieden, dit alleen kon plaats hebben des nacbts, op een tijdstip, dat de centrale te Westdorpe overigens zoo goed als ombelast was, aangezien men voor deze machine alle beschikbare stroom dier centrale noodig had. In deze machinehal zagen we ook op enkele plaatsen den tegelvloer opgeibroken en werk lieden bezig met het weghakken van beton- blokken. Bl'jkbaar hadden daar machines gestaan. We dachten hierbij asm de geruch ten, die we in den laatsten tijd hadden ge- hoord, dat het er met de fabriek minder gun- stig voor scheen te staan, want dat men er al machines uithaalde om die naar Rusland te sturen. Het is bijna niet te misgaan, dat zich om trent zulke groote inrichtingen allerlei ge ruchten verspreiden. De menschen die er werken zien daar dingen gebeuren die ze wel waarnemen, daaromtrent hun conclusies trekken, doch waarvan ze oorzaak en doel niet kennen. Zoo is het ook hiermede. Juist is het, dat machines zijn uitgebroken en naar Rusland worden gestuurd. Naar aanleiding onzer informatie deelde een der ons begeleidende heeren mede, dat deze productie nog feitelijk in hare kinder- schoenen staat en nog allerlei mogelijkheden kunnen verwacht worden. Er wordt steeds gezocht en gestreefd naar verbeteringen. Zoo is sinds het monteeren van de instal laties voor de ammoniakproductie een uitvin- ding gedaan, waardoor de productiemogelijk- heid dier apparaten is verhoogd met 50 Het zijn 14 M. hooge buisvormige apparaten, met 16 c.M. dikke wanden. Daar binnen wordt een druk ontwikkeld van 250300 atmosferen. Aangeizien evenwel het West- Europeesche stikstofsyndicaat niet toestaat dat de productiemogelijkheid der fabriek wordt verhoogd, kon men, nadat aan de ap paraten de noodige veranderingen waren aan- gebracht er 3 missen en deze zullen, na even- eens veranderd te zijn, naar elders worden ge- zonden omdat ze voorloopig hier overbodig zijn. Na het bezoek aan deze hallen kwamen we aan de sulfaatafdeeling, wier capaciteit thans is opgevoerd tot 400 ton per dag, doch die meer zou kunnen verwerken. Hier krijgt men iets tastbaars te zien, daar komt automatisch uit de machines een witachtig poeder te voor- schijn, dat op transportbanden valt en zoo wordt vervoerd naar het magazijn. Dat maga- zijn, op een der foto's afgebeeld, heeft een inhoud van 62.000 M3. Een onzer geleiders deelde ons mede dat dit de afmetingen waren van tweemaal de Utrechtsche dom boven 6lk8>£ir Bij onzen verderen tocht bleek steeds meer en meer, dat de mechanische mogelijkheden voor verwerking hier tot de perfectie worden doorgevoerd. Tegen het magazijn is een ruimte gebouwd waarin verschillende instal laties zijn aangebracht voor het laden van de ammoniak naar verkiezing opgezakt, waarbij ze automatisch worden gevuld en gewogen en rollende vloeren te hulp komen voor ver- voer naar de waggons, of naar de inrichting voor laden in schip, terwijl ook gestort kan worden geladen. De inrichtingen stellen in staat om per uur 200 ton te verladen, met betrekkelijk weinig menschen. De automatische bascule kan per uur 250 zakken vullen. We brachten vervolgens een bezoek aan de zwavelzuurfabriek. Daar zijn opgesteld de loodenkamers in 16 groepen. Ook daar ziet men van het eigenlijke fabricageproces niets. Alleen ziet men pompen (inwendig met lood bekleed) die het zwavelzuur in de reservoirs voortdurend in beweging houden. We kregen hier weer eens getallen van beteekenis te hooren. De loodenkamers zijn 25 M. hoog. Er is aan verwerkt 4500 ton of 4.500.000 K.G. lood, terwijl voor de ijzerconstructie 4.000.000 K.G. noodig was. Tegelijkertijd vertellen we, dat de breede gummitransportbanden, die op het bedrijf in 5y2 K.M., dat is den af stand van Ter Neuzen gebruik zijn, een totale lengte hebben van naar Sluiskil. We kwamen later ook bij het .pompstation, waarvan we nu mededeelen dat daarmede per uur 1000 M3. water kan worden getrokken. Vervolgens kwamen we bij de pyrietovens en konden daar bewonderen de ingenieuse wijze waarop daar door automatisch voort- bewogen kruiwagentjes die zich onder de ovens bewegen de kleppen der ovens automa tisch worden geopend en de daar aanwezige afgewerkte pyriet wordt opgevangen. We hebben vervolgens van uit de laad- ruimte een wandeling gemaakt door het lUchtspoor, dat van daar leidt naar den kunaalboord, waar de twee groote los- en 1 auxtbruggen zijn opgesteld en die ook weer t mTlarichting van het kanaal onderling zijn -ibonden, alles met transportband. V. oat'* kranen aan het zijkanaal heeft ucn-'fc naooien uitkijk op de omgeving en de daar van' wege de ondememing uitgevoerde eigen hayvnwfeifkgn. De betonnen kaaimuur is van zouU. nig> afmeting dat daar 2 zee- schepen tegelijk kunnen lossen of laden of ook 4 liohtek- E' lag een lichter zwavel zuur te laderi welke door een buislei- ding uit de fabriek in het. schip wordt ge- pompt. Langs het kanaal heel, men daar ook het uitzicht op enkele arfceiderswoningen ge bouwd voor aan de fabriek^verbonden per- soneel. De Westelijke kraan wordt gebruikt voor het lossen van kolen. We verlieten nu het luchtspoor en kwamen toen eerst in het reeds genoemd pompstation, om ten laatste onze schreden te richten naar do electrische cen trale. We geven van dit gebouw een afbeel- ding, benevens een tweetal van de installaties. Zooals in het algemeen het geval is met deze inrichtingen, is zij piekfijn in orde. Men komt er binnen langs marmeren trappen en uit al les blikt degelijkheid, netheid en zindelijkheid u tegen. Naar het sehijnt zit in dit systeem waarnaar die centrales gelbouwd worden, ook een opvoedkundig element, n.l. dat uiteraard in zoo'n nette en zindelijke omgeving de zorg van het personeel voor het zindeiijk houden der machines ook tot het hoogste wordt op gevoerd. Alles ziet er dan ook keurig uit. Maar hier valt bijzonder op de afwezigheid van menschen. We kwamen niet beneden bij een enorme parapluie in een stortregen. Resumeerende zij gezegd, dat bij deze groote inrichting bijna alle werk mechanisch en chemisch gebeurd en het personeel voor het overgroote deel alleen noodig is voor het onderhoud der machines. Er wordt in drie ploegen gewerkt, zoodat, lndlen men nagaat dat er in totaal ruim 900 personen werkzaam zijn, een derde deel daarvan, verspreid over de afdeelingen gebouwd op ongeveer 50 H.A. terrein, zeer gering is. Toch moet zeker er- kend worden, dat een totaal van ruim 900 per sonen voor onze streek van groote beteekenis moet genoemd worden, en evenzeer zal wor den erkend dat de tijd van den bouw der fabriek voor velen in Zeeuwsch-Vlaanderen een tijd van voorspoed was. Indien het der ondememing gelukken mag hare verdere plannen voor uitbreiding uit te voeren, zal het aantal noodige werkkrachten weer kunnen worden opgevoerd. Ook kwam ter sprake, naar aanleiding van geruchten daaromtrent, dat het werk in de fabriek niet nadeelig voor de gezondheid kan worden geacht. Er zijn werklieden die er van spreken dat ze hun eetlust verloren, doch de ingenieurs, die, naar zij verklaren, ook voort durend in de verschillende afdeelingen ver- toeven, verklaren er geen hinder van te heb ben en een onzer gastheeren, de heer De Roover, meende zichzelf als voorbeeld te kun nen toonen, dat hij er niet naar uit ziet er hinder van te ondervinden. Het fabrieksterrein verlatende, namen we onzen weg in de richting van het casino aan het zijkanaal. We namen eerst nog een kijkje in het daar gestichte villapark met ingenieurs- woningen. Waar is ook gebouwd een casino (logics- en ontspanningsgelegenheid) voor de bazen. De straten in dat terrein zijn keurig aangelegd van betontegels, hetgeen er zeer zirdelijk uitziet. Het voornemen bestaat daar nog tennis- en golfibanen aan te leggen, be- neverts een voetbalveld. Zoowei de casino's als de villa's zijn voor- zien van -hot modernste comfort: centrale ver- waiming. wu'erleiding, badkamers, enz. Het casino v >or, de ingenieurs is gesticht aan het zijkanaai. Het terrein in de omge ving is ook geheel in orde gebracht. Daar is woninggeleg-prrt-.ff nieurs, terwijl men rookkamer, biljardzaal leestafel enz. enz. vindL hBtsefen kan dienen tot ontspanning en veraangeflaming van het leven na volbrachten arbeid. Het interieur TURBO AGREGAAT VAN 20.000 K.W. CENTRALE SLUISKIL C. N. A. de stoomketels, waar natuurlijk het noodige personeel voor de vuren aanwezig zou zijn. Maar op de verdieping der dynamo's, waar er twee staan die een kracht kunnen ontwik kelen van 20.000 K.W. elk, doch waarvan een werkt en 6en voor reserve dient, stond 6en man voor de bediening der machine en was er 6en voor bewaking van het schakelbord, waarvan wij hier ook een foto afdrukken en dat ook een grootschen aanblik biedt. Voor de inrichting dezer centrale waarvan de machines <Ioor een Nederlandsche firma zijn geleverd, zijn zooals begrijpelijk ook de nieuw ste vindingen toegepast. In ongeveer een jaar tijd is deze centrale voltooid. Het is aanvankelijk niet de bedoe- ling geweest zelf een centrale te bouwen, doch men werd er toe genoodzaakt, omdat de P.Z.E.M. de noodige stroom niet kon leve ren en het installeeren der noodige uitbreidin- gen een te groot risico aphtte, terwijl van Regeeringswege geen vergunning kon worden verkregen om stroom te betrekken van de Belgische centrale te Langerbrugge. Ter loops deelde men ons mede, dat op het fabrieksterrein is gebruikt 40 K.M. lichtkabel, (den af stand van Amsterdam naar Utrecht), en 20 K.M. hoogspanningskabel. Voor het rangeeren met spoorwaggons beschikt de fabriek tevens over 3 locomotieven en 2 motor- trac-to. r De omwandeling was ondcrtu"'hen ten- e(T.de, we kwamen weer op ons punt v<... ''R- gang terug, waar onze aandacht nog getrok ken werd door de zich links van den toegangs- weg bevindende Roode Kruis afdeeling, waar men geheel is ingericht op het bieden van eerste hulp bij ongelukken, beschikt over gas- maskers, koolzuurspuiten enz. Aan de an dere zijde van den toegangsweg bevindt zich de waschgelegenheid voor het personeel dat wordt afgelost en zich hier, ook door douche- baden, kan reinigen. We wierpen van daar ook nog een blik op de catalysetorems, waar het water onder Imo gen druk naar boven wordt gevoerd, en dan voortdurend zoowei inwendig als langs den buitenwand naar beneden stroomt, als van van een en ander is zeer smaakvol, en dat men er ook goed voorzien is voor het laven van dorstigen, met dranken naar „elck wat wills" en ook voor het versterken van den in- wendigen mensch, konden wij, als gasten van de heeren der ,,1'Aizote", ondervinden en ten voile waardeeren. Toen we zaten uit te rus- ten moesten we constateeren dat we aan ons nog betrekkelijk vliegend bezoek ongeveer 2V2 uur hadden besteed. Ook dit geeft een indruk van de grootschheid der ondememing. Hier maakten we ook nog kennis met den heer Ir. T. Hommers, die aanvankelijk ver- hinderd was ons te vergezellen, en ook nog een en ander met ons besprak. Het liep ook over de vooruitzichten van den omzet van het product, waarover echter weinig kon worden meegedeeld. Het stikstofsyndicaat te Berlijn regelt den afzet. Hoewel het aangenaam zitje tot een lang toeven uitlokte en zich paarde aan de ver- zoeken der gastheeren, kwam toch voor ons de tijd van huiswaarts keeren. We namen met het uiten van de beste wenschen voor de ondememing, een woord van dank voor de ontvangst en voor de ons verstrekte inlich tingen, afscheid. We droegen de overtuiging met ons om, dat we een kijkje hadden gekregen op een zeer modem ingericht grootsch bedrijf, dat we veel uezien hadden, maar naar we vreesden te wei- nig zouden kunnen vertellen <wn de weetgie-. ri"fu'id ynzer Iczers te bevredigen. We geven 'bet results at van ons werk. We hopen. dat '.lei ons K 'lukt moge zijn den lezers eert goed denkbeeld omtrent deze on- j derneming' te geven en dat liet moge mede- yj werken om verkeerde of onjuiste meeningen die daaromtrent bestaan, weg te nemen. Wij eindigen met den wensch, dat het be- •uiBz uannz urenz^jSAV aa aip uag treA aapuozfiq tag ui yaaalspu-Bt aazuo tantAiaM ap ua taoiq uap xtba SuijapJOAaq W U0>(X3J1S uaSoui (uz ua uaiaxaii^l110 ttaSoui psz aapaaA spaats qoiz jfup

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensche Courant / Neuzensche Courant / (Algemeen) nieuws en advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen | 1931 | | pagina 2