AL6EMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Eerste Blad.
Millionair tegen wil en dank
VRIJDAG 17 APRIL 1931
71 e Jaargang,
De industrie en de werk-
krachten in Z.-Viaanderen.
FBFILLET0N,
De Ammomakfabriek te Sluiskil.
No 8669
door
E. PHILLIPS OPPENHEIM.
Synthetische Stikstof-industrie.
TER
UZENSCHE
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Ter Neuzen 1,40 per 3 maanden Buiten Ter Neuze*
fr. per post /1,80 per 3 maanden Bij voor uitbetaling fr. per post 6,60 per ja-,r -
Voor Belgie en Amerika 2,25, overige lan den 2,60 per 3 maanden fr. per po.-i -*•
Abonnementen voor het buitenland alleen bij vooruitbetaling.
Cltgeefster: Firma P, J. VAN DE SANDE.
GIRO 38150 TELEFOON No.
ADVERTENTIisN: Van 1 tot 4 regels 0,80 Voor elken regel meer J 0,2C
Grootere letters en clich6's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief, hetwelk op aanvraag
verkrrjgbaar is. Inzending van advertentien liefst e6n dag voor de uitgave.
DIT BEAD VERSCHI.INT EEDEREN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Er zijn, nu we een periode van groote
werkloosheid zijn ingetreden, vooral in den
laatsten tijd meerdere beschouwingen in de
pers verschenen over de nationaliteit van het
personeel in dienst bij de industrie in
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Het scheen ons toe, dat die beschouwingen
in hun algemeenheid niet juist waren, dat de
een de ander nasprak en dat er ook wel over
geschreiven en gesproken werd zcmder nader
onderzoek. Het is er zelfs zoover mee ge-
gaan, dat die beschouwingen Kamerafgevaar-
digden aanleiding gaven deize geruchten tot
een onderwerp van bespreking te maken, toen
nl. het wetsontwerp tot steun van de suiker-
bietenteelt in de afdeelingen behandeld werd
en men in dat verband een der suikerfaibrieken
te Sas van Gent in het debat betrok.
Wanneer men nagaat, welk gevolg die
courantenartikels kunnen hebben, moet men
naar het ons voorkomt, des te meer zorgen
dat deze den toets der waarhedd kunnen
doorstaan en op juiste gegevens berusten.
En zelfs al zouden de verhoudingen die ge-
noemd werden juist zijn geweest, dan nog
moet men, naar onze meeming, bij een be-
schouwing der verhouding de historie der hier
ontstane industrien en hare werkkrachten in
aanmerking nemen. Al die beschouwingen
hadden natuurlijik tot grondslag te betoogcn,
dat hier een verkeerden toestand hgec#chte
en dat men vreemdelingen voortrok hjiven de
Nederlandsche werkkrachten. Zeke>, er is nu
veel aanbod van werkkrachten .Hoe zourian
hier echter industrien kunnen.'ajj® oirtstaan,
indien men niet de beschikking had gehad
over werkliede
le-ie
De eerste industrien, de Walzenmolen. de
^lukorfnbrieken, zijn sresticht te Sas van Gent.
H^t is nog niet zbdveel tientallen jaren ge-
leden, dat wP van een der oude industrieelen
uit Sas van Gent de klacht hoorden, dat men
de arbeiders van daar niet voor fabriekswerk
kon krijgen. Er waren in Zeeuwsch-Vlaande
ren geen fabrieksarbeiders. Dit is natuurlijk
aanleiding geworden dat er aantbod van Bel-
gen kwam, die zich in ons land ook wel voor
ander werk kwamen aanbieden. Hoe had men
de fabrieken te Sas van Gent zander die
menschen kunnen exploiteeren
Waar had men aanvankelijik voor de spie-
gelglas- en phosphaatfabriek te Sas van Gent
de vele honderden werklieden moeten halen,
indien het niet mogelijk ware geweest die te
krijgen uit Selzaete en omgeving? Gang het
niet evefizoo met de cokesfabriek te Sluiskil,
die later werd gesticht?
Toen kwam er wel al eenige verandering.
Er kwamen toen al meer liefhebbers uit de
omgeving, om daar te werken, maar toch
moest men om volledig personeel te hebben,
toch nog vele buitenlanders aannemen. Met
de stijfselfabriek te Sas van Gent ging het
al niet veel anders.
De omstandigheden door den oorlog in het
leven geroepen, hebben in dit opzicht wel
4) Vervolg.)
De taxi stond stil onder de met glas
overdekte portiek van den Milan hotel.
Een bediende in livrei opende de deur
Gewichtig uitziende personen in zijden
jassen en kniebroeken namen hun hoeden
en parapluies in ontvangst in een kleine
kleedkamer, waarin zich een cosmopoliti-
sche menigte bevond. Het was wellicht
niet erg te verwonderen, dat toen de
broers de draaideuren waren doorgegaan
en op den drempel van het restaurant
stonden. zij zich verre van op hun gemak
gevoelden. De zaal was stampvol en nie-
mand scheen in hen nieuwe, belangrijke
begunstigers te zien. Ze misten de krui-
perige manieren van den ober uit ProsSer,
ff. de respectvolle groeten van de vele zaken-
I menschen voor wie hun naam als het
ami we r:,i
i OV CIV J-
Een Fran
Praise met zwarte oogeir die' een coquette
drouwsluier droeg, een hondje onder haar
"grm hield en een grooter gedeelte van
•feen enkel en been vertoonde, dan Stephen
jf George Henry in langen tijd gezien
^iad. omhulde hen in een waas van par-
;fum, en ging hen voorbij, terwijl ze ..Par
don. messieurs", mompelde... En aan
groote verandering gebracht en het blijkt wel, j
dat het jongere geslacht niet zoo afkeerig is
van fabriekswerk dan de oudere menschen
van Zeeuwsch-Vlaanderen. Door de ingevoer-
de sociale maatregelen zijn de fabriekstoe-
standen inmiddels ook zeer ten gun»te van de
daarim werkenden veranderd. Maar zij die
critiek uitoefenen op het in dienst hebben van
menschen van vreem.de nationaliteit bij de
verschillende industrien in dit gewest zijn
o.i. ontoillijk, indien zij zouden meenen dat nu
maar ineens alle Belgische werkkrachten aan
den dijk zouden moeten worden gezet en ver-
vangen door Nederlanders.
Wij verwijzen nog naar de de onlangs over
die kwestie in den gemeenteraad van Ter
Neuzen gehouden besprekingen, waaruit bleek,
dat nog duizenden Nederlanders in verschil
lende streken van Belgie werkzaam zijn, die
het leger onzer werklieden zouden komer
vergrooten, indien ze uit Belgie wctwite
wezen. Maar men dient zich ook al fr vr»-
gen, of alle werkkrachten in fabrti kon zon-
der meer door anderen zouden te ervangen
zijn. Er zijn vakmenschen bij en routine-
menschen. Zou het ook billijk zijh menschen
met een groot aantal dienstjaren en die steeds
plichtgetrouw hun taak cerrichten te ver-
vangen door anderen, eeuvoudig omdat ze van
een andere nationaliteit zijn?
Het is begrijpelijk. dat een zeker ego'isme,
den wensch om zelf geborgen te zijn, den
wensch doet koesteren, dat men daar maar
over heen zou stappen. Maar dat bewijst nog
niet de billpkheid. Die wensch wordt thans
naar voren gebracht, nu er werkloosheid is.
Doch waar zouden de industrien in Zeeuwsch-
Vjaanderen nog het vorig jaar hebben moeten
verschijuen, ook de suikerfabrieken in het na-
jaar, indien men geen buitenlandsche werk
krachten ter beschikking had gehad.
En, indien de buitenlandsche werkkrachten
eens uit Zeeuwsch-Vlaanderen verdwenen
waren, en er was nog een overschot van werk
krachten, dan kreeg men weer een andere
kwestie. We hebben het uit aan den Minister
door een Kamerlid gestelde vragen gezien.
Dat lid beklaagde zich niet, evenals een Ter
Neuzensch raadSlid, dat er bij het maken van
een rijksweg werklieden van vreemde natio
naliteit gebruikt werden, neen, die beklaagde
zich dat bij een werk in Zeeland, werklieden
uit Noord-Brabant gebruikt werden.
Die strijd dus al niet meer voor Nederlan
ders, doch voor menschen van een bepaalde
provincie. Maar dan is men er nog niet. De
begrenzing wordt soms nog nauwer getrok-
ken. Men heeft dat kunnen lezen in het ver-
slag der Axelsche raadszitting. Er werd ge-
klaagd over te werk stelling van Belgische
werklieden bij de op Axelsch grondgebied
gestichte groote fahriek (over de verhouding
der werklieden dier fabriek deelen wij in een
artikel in dit nummer een en ander mede).
Ten slotte besloot men daar op voorstel van
enkele raadsleden om aan de directie te ver-
zoeken niet het te werk stellen van Neder
landers, doch speciaal van Axelaars, en dit
gaf een Ter Neuzensch raadslid aanleiding om
aan Burgemeester en Wethouders de vraag te
stellen: is er geen aanleiding om aan die te
Sluiskil gevestigde fabriek te verzoeken spe
ciaal Sluiskillenaars in dienst te nemen.
We releveeren dit, ter kenschetsing van de
toestanden. De oorzaak is: er is overschot
va a 11 kkrachten, er heerscht werkloosheid
en jedet rracht nu voor zich of voor de men
schen die vhem 't naast staan wat te berei-
kep 'nncidr zich in verschillend opzicht af te
vragen of zijn streven en de vervulling zijner
wensebfen misschien nii onjbillijk zou worden
tegenover anderen.
are heilig was^
- lach van d
^Waren zoo g'
^terwijl dit eleinet
iigende wijze OTerlvcr;
ieder tafeltje... De broers wisselden vra-
gende blikken met elkaar. George Henry
kuchte.
,,Het komt mij voor, dat deze meisjes
nog wel wat jong zijn om in een restau
rant te lunchen, zei hij fluisterend.
,.Ze zijn misschien Ouder dan ze lijken
antwoordde Stephen heel wijsgeerig.
Op dit critieke oogenblik scheen de
Voorzienigheid zich over de nieuwelinaen
te ontfermen. De Hoog Priester van het
Cafe die al eenige minuten om zich heen
had gekeken om na te gaan op welke
wijze hij het best van een lastigen client
kon afkomen, zag hoe ze bij den ingang
bleven dralen. Was dit niet het geval ge
weest, dan had dit hooge personage wel
licht volstrekt geen notitie genomen van
deze ongewone gasten. Als een wervel-
wind kwam hij thans op hen toe. Hij boog
en glimlachte op een wijze, zooals hij ge-
woonlijk alleen deed tegenover menschen
van bijzondere beteekenis.
,,We zouden graag iets gebruiken,
vertrouwde Stephen hem toe. ,,Dit restau
rant is ons door een vriend aanbevolen.
Nadat Monsieur Louis een weinig be-
komen was van den schok veroorzaakt
dor-- eigenaardige introductie, keek
U ino tn onderzce^t.id ut zaaktend.
Is hem heel aangenaam geweest
'Xin een afgelegen hoekje een tafelt,e
kunnen ontdekken voor deze eenvou-
dige menschen. De zaal echter was
stampvol.
,,Kunt U misschien een kwartier wach-
ten, heeren vroeg hij.
De gezichten der broers vertoonden een
zelfde uitdrukking en het was heel goed
merkbaar, dat dit voorstel hun allesbe-
halve welkom was.
Het is onze gewoonte precies om
kwart over een te lunchen," legde George
Na deze inleiding laten wij hier volgen een
overzicht omtrer t de nationaliteit der werk-
nemers bij de verschillende industrien, vol-
gens de offlcieele gegevens van het laatst
der maand Maart.
omp. Neerlandaise de l'Azote te Sluiskil.
911 waarvan 619 Nederlanders.
Cokesfabriek te Sluiskil. 322, waarvan 262
Nederlanders, 59 Belgen en 1 Duitscher; van
de 60 vreemdelingen wdnen er 18 in Neder-
land.
Spiegelglasfabriek te Sas van Gent. 431,
waarvan 77 Nederlanders, 96 won en in de ge-
meente Sas van Gent, 8 in andere Nederland
sche gemeenten, over de grens 354. (Naar
ons werd meegedeeld zijn de verhouding door
de malaise op deze fabriek voor de Neder
landers ongunstiger geworden, omdat vele
Nederlanders pas in de laatste jaren zijn
aangesteld en deze nu bij vermindering van
personeel, als hebhende de minste dienst-
jaren, het eerst voor ontslag in aanmerking
kwamen.)
Phosphaatfabriek te Sas van Gent. 303,
waarvan 110 Nederlanders. 71 wonen in Sas
van Gent, 39 in andere Nederl. gemeenten,
193 over de grens. Deze cijfers gelden voor
de campagne; buiten de campagne werken er
189, waarvan 54 uit Sas van Gent en 16 uit
andere Nederl. gemeenten.
Stijfselfabriek te Sas van Gent. 241, waar
van 113 Nederlanders. 36 uit Sas van Gent,
77 uit andere Nederl. gemeenten en 128 over
de grens.
Textielfabriek „De Sohelde" te Sas van
Gent. 5 mannelijike werkkrachten, 22 vrou-
welijke en 1 bediende, waarvan 13 van over
de grens (bierbij wordt aangeteekend, dat er
te Sas van Gent een tekort is aan vrouwe-
lijke werkkrachten).
Coop, suikerfabriek te Sas van Gent. Bui
ten de campagne 102, waarvan 81 Nederlan
ders (41 uit Sas van Gent, 40 uit andere
Nederl. gemeenten en 21 van over de grens).
In de campagne 288 Nederlanders en 204
Belgen, nl. 90 uit Sas van Gent, 198 uit an
dere Nederl. gemeenten en 204 van over de
grens.
N.V. Suikerfabriek Sas van Gent. Buiten
de campagne 51, waaronder 14 Belgen. In de
campagne met 410 arbeiders. Daar heeft
men op de z.g. eour voor het lossen der bie-
ten 100 werkkrachten uit Belgie moeten
nemen bij gebrek aan andere werkkrachten.
Het aantal vreemde werkkrachten is in de
laatste 6 jaren aan deze fahriek regelmatig
afnemend.
Blauwselfabriek te Sas van Gent. 2 bedien-
den, 5 mannelijke werkkrachten, 2 vrouwe-
lijke. Van de 9 komen 8 van\ over de grens.
Henry uit. ,,De spijsvertering van mijn
broer..
,,Daar is er een vrij"^ viel Stephen hem
plotseling in de rede, terwijl hij op een
tafeltje, vlak bij de deur wees.
De ..maitre d'hotel" aarzelde even. Het
was waar, dat de bewuste tafel ter be
schikking stond, daar de persoon voor wie
deze gewoonlijk gereserveerd bleef, dien
ochtend weer naar Amerika was vertrok-
ken. Het was een van de beste plaatsen
uit de heele zaal, en hij had die willen
bewaren voor den een of anderen beken-
den rijken bezoeker. Zooals alle groote
mannen echter hebben gedaan, die plotse
ling voor een crisis kwamen te staan, nam
hij een vlug besluit. Met een licht schou-
derophalen trok hij het kaartje gereser
veerd" weg, en noodigde zijn nieuwe be
gunstigers uit plaats te nemen.
..Het was reeds besproken legde hij
uit, ,,maar dat komt er niet op aan. En
wat wenscht II te gebruiken?
Stephen nam het menu op, terwijl
George Henry over zijn schouder keek.
Het resultaat was. dat ze nog meer in de
war raakten. Opnieuw redde evenwel
degene der broers, die dit, restaurant had
uitgezocht, de situatie.
,,Wij verstaan geen Fransch", merkte
Stephen op. terwijl hij de kaart neerlegde.
Welke schotels heeft U klaar of kunt
II ons soms iets bijzonders aanbieden?
De lippen van monsieur Louis krulden
zich even, doch dit geschiedde slechts
voor een kort oogenblik.
,,Wilt U mij toestaan, dat ik de table
d'hote lunch laat serveeren?" stelde hij
voor. ,,En wat zullen de heeren drin-
ken?" M
..Mineraalwater met citroen ant
woordde Stephen. ,,En daarna twee
glazen port".
In den loop van het vorig jaar werd door
Dr. M. W. Holtrop voor het Departement
Groningen der Nederlandsche Maatschappij
voor Nijverheid en Handel een voordracht ge
houden over de synthethische stikstof-
injdustrie. Hij wees er op, dat, terwijl het
element stikstof in zulk een overvloedige
hoeveeiheid in onze atmosfeer aaniwezig is,
Sir William Crooks in 1898 toch terecht kon
zeggen dat de menschheid door gebrek aan
stikstof met uithongering bedreigd werd, in
dien zij er althans niet in slagen zou de in
de atmosfeer aanwezige stikstof te binden.
Die waarschuwing heeft aan wetenschap
en techniek een grooten stoot gegeven naar
het zoeken van stikstofbindingsprocede's.
De eerste, wien dat gelukte, was de Noor
Biikeland, die de jaren 1903 tot 1905, die
daarvoor electriciteit aanwendde. Dit was
echter wegens het groote energie gebruik ook
alleen in Noorwegen bereikbaar, ofschoon
men het thans ook daar door andere systemen
vervangt. Men maakte daar de bekende
Norge salpeter.
De tweede oplossing van het vraagstuk
vonden de Duitschers Frank Caro, die
echter ook een groot gebruik van electrische
energie noodiig hadden, aangezien de bereiding
van het calciumcarbid in electrische ovens
moet plaats hebben. Toch verspreidde zich
deze industrie over de geheele wereld, met
name daar waar men waterkracht voor op-
wekking van electriciteit kon aanwenden. Dit
was de kalkstikstof-industrie, die tijdens den
oorlog tot den grootsten bloei kwam, doch
daarna achteruit ging en verschillende fabrie
ken zag stilliggen. Zij zal ook de concurren-
tie niet kunnen volhouden.
De derde en meest interessante oplossing
van het vraagstuk gaf Prof. Fritz Haber, die
in sameniwerki'ng met Carl Bosch het
proe£d<5 van de directe binding van stikstof
en waterstof tot ammoniak onder hoogen
druk en in tegenwoordigheid van een kataly-
sator tot ontwikkeling bracht. De eerste
installatie werd in werking gesteld in 1913
en in 1916 te Merseburg met den bouw der
bekende ,,Leuna-werke" begonnen.
Naast dit procede hebben zich verschillende
andere ontwikkeld, welke als varianten daar-
van kunnen worden beschouwd. Van dit
procede is de winning van de waterstof, die
voor de ammoniak-syn these (ammoniak-
verbinding) noodiig is, uit eeonomisch oogpunt
bezien de hoofdizaak. Door vloeibaar maken
van lucht kan men overal met betrekkelijk
geringe kosten stikstof winnen., Moeilijker
is het echter om waterstof te verkrijgen. En
daarom dient uit eeonomisch oogpunt een
installatie voor het winnen van stikstof te
worden gevestigd in de nafoijheid eener inrich-
ting waar gemakkelijik en goedkoop water
stof is te krijgen.
In de Duitsche fabrieken gebruikt men
watergas, door stoom te leiden over gloeiende
cokes. Doch dit is ook tamelijk kostbaar.
Men is er later in geslaagd een goed-
koopere waterstofbron aan te boren n.l. het
cokesovengas, dat voor 55 uit waterstof
be'staat en tot dusverre bij de cokesovens,
zooals men van dit te Sluiskil weet, geheel
verloren ging. Dit p roc eat: leidde tot een
enorme uitibreiding der stikstofbindings-
industrie, niet alleen in ons land, maar ook in
andere ookesproduceerende landen, het is met
name ook aanleiding geiweest van de oprich-
ting der ammoniakfabriek te Sluiskil. Nu
Monsieur Louis maakte zoo gauw
mogelijk, dat hij wegkwam, en stond voor
een kort oogenblik bij zijn lesserstar stil
om zich te herstellen. De broers kregen
hun lunch en genoten daarvan. Ze prezen
om het hardst wat hun voorgezet werd,
en beiden konden niet nalaten telkens op
te merken, welk een succes hun proef-
neming bleek te zijn.
..Dit is een verrukkelijke omelet ver-
klaarde Stephen.
..Dat goedje op die kleine schaaltjes
was heel smakelijk' verkondigde George
Henry.
,,En dat dungesneden vleesch ,,en-
trecote minute zooals ze het noemen
ging zijn broer voort, ..was buitengewoon
lekker. Ik vraag me soms af...
Stephen hield even op om een slokje
van zijn port te nemen, en meer zeker van
zichzelf geworden door het gebruik van
den wijn, ging hij voort:
,,Ik vraag me soms af, of mevrouw
Hassall den laatsten tijd zoo goed kookt,
als ze vroeger placht te doen
,,Het is treurig, dat wij over een ver
andering moeten nadenken zuchtte
George Henry, ,,maar haar karbonaat-
jes dreven gisteravond in het vet'
,,We moeten haar een eerlijke kans
geven", besloot Stephen. „We zullen hier
een avond gaan dineeren en een verqe-
lijking maken".
George Henry kon nauwelijks stilzitten
van opwinding.
,,Maar dan moeten wij in evening-dress
zijn", mompelde hij.
,,Die bezitten we toch", zei Stephen op
waardigen toon. ,.Ik herinner me nog
heel goed, toen we verleden jaar op dat
diner bii mijnheer Ferguson waren, dat
het mij opviel, hoe keurig je rok er nog
uitzag".
deze laatste fabriek is voltooid kumien in
Nederiand jaarlijks 75.000 ton stikstof wor
den voortgebracht, n.l. 14.000 ton door de
fabriek te IJmuiden, 20.000 door de Staats-
mijnen te Heerlen en 40.000 door de fabriek
te Sluiskil. Voor de o-ndernemingen is het
jammer, dat die stichting ongeveer samenvalt
met een malaise in den landbouw, die het ge
bruik van meststoffen zal beperken, terwijl
er toch al gesproken kon worden van over-
productie.
De fabriek te Sluiskil is gesticht door dt
N.V. Compagnie Neerlandaise de l'Azote. ge
vestigd te Brussel, welke naamlooze vennoot-
schap werd opgericht in Januari van het jaar
1929. Haar maatschappelijk kapitaal bedroeg
aanvankelijk fr. 157.500.000 en is inmiddels
verhoogd tot fr. 262.500.000, geheel geplaatst
en volgestort. President en gevolmachtigd
administrateur is de heer Baron Goppe.
Tijdens den bouw was de heer P. M. J. F.
van Hamont vertegenwoordiiger der vennoot-
schap tegenover de Nederlandsche autoritei-
ten en tevens de algemeene leider van den
bouw. Deze is thans opgevolgd door den heer
A. Casalis.
Er zijn sinds het exploiteeren der cokes
fabriek meermalen denkbeelden geopperd om
de geweldige hoeveelheden gas, die dagelijks
verloren gingen, productief te maken. De ont
wikkeling van de vervaardiging van synthe
tische stikstof heeft daarvoor ten slotte den
weg geopend. De hoeveelheden gas zijn nog
sterk toegenomen, sinds de capaciteit der
cokesfabriek is verhoogd. De aanwezigheid
van dat noodige gas is dus de aanleiding ge
worden van de stichting van het machtige
fabriekscomplex der ..l'Azote" te Sluiskil. op
het grondgebied der gemeente Axel.
Daar zijn zooals vroeger is gemeld aange-
kocht een drietal hofsteden, met een geza-
meniijke oppervlakte van 80 Hectaren. In
den loop van het jaar 1929 is men met den
bouw aangevangen en de geheele bevolking
van Zeeuwsch-Vlaanderen gevoelde be wonde
ring voor hetgeen men op dat terrein na kor-
ten tijd uit den grond zag verrijzen De eer
ste gebouwen waren de groote hallen, tot een
hoogte van 35 M. Het scheen een sprookje.
Men kon er geen begrip van krijgen, waar-
voor zulke groote ruimten moesten d'eaen.
aangezien men daar ,,toch niets anders ging
doen dan meststoffen voor het land uit de
lucht maken". Ook zoo'n vreemd bestaan. uit
lucht,- die niet tastbaar of zichtbaar is lets
een vaste stof, vervaardigen. Dat werd ter
deeg ,,iets" uit niets" maken. En de talrijke
werklieden die aan den bouw werkten droe-
gen de faam van die grootsche, wonderiijke
inrichting, het geheele land door.
Wij schreven daar: tal van werklieden. De
fabrieksbouw bracht inderdaad een geheele
ommekeer in het eeonomisch bestaan van
Zeeuwsch-Vlaanderen, waar in 1928 en in den
aanvang van '29 groote werkloosheid
heerschte, die, door de vele handen die men
daar kon gebruiken, weldra was emgezet in
een tekort" aan personeel. De loonstandaard.
voornamelijk in de bouwbedrijven, stond zeer
onder den invloed dezer drukte.
Die bedrijvigheid welke te Sluiskil was ont-
,.Het pak is achttien jaar oud!
,,Ik zie volstrekt niet in, waarom
met een rok-kostuum niet zijn heele l
zou kunnen doen. Een dergelijk
draagt men toch slechts bij hooge? tii
deringGeorge Henry'"
,.Wat is er, Stephen?"
,.De jonge man aan dat tafeltje
over ons met die knappe jonge da
Het lijkt... nee. het is inderdaad H
De herkenning scheen wederzi
zijn. De bewuste, keurig gekleede
ling stond op; fluisterde iets tot zijn
gezellin, en naderde eenigszins verleJfen
de tafel, waaraan zijn ooms gezeten
waren. Hij droeg een zwart met wit
gestreept colbert-costuum en een wit
flanellen boord met een lange, zorgvuldig
gestrikte das. Zijn haar was strak naar
achteren gekamd, en een monocle bengel-
de aan een koord op zijn borst. Ziin jas
was sterk getailleerd. evenals die van zoo-
vele andere jonge mannen. Door het
zien van hem en met het oog op de
familierelatie, welke er tusschen hen be-
stond. voelden de broers zich plotseling
in deze omgeving wat meer op hun gemak.
Daarom verwelkomden zij hun neef dan
ook met geheel onverwachte hartelijk.-
heid.
,.Dit is inderdaad een verrassing
Harold", verklaarde Stephen.
,.Het is wederzijdsmerkte de jonge
man zenuwachtig op. ,,Heel iets anders
dan Prosser, vindt U ook niet?"
,,We zochten naar een verandering
verklaarde George Henry. ..Het is ons
eerste bezoek hier".
,,Het eten is uitstekendmompelde
Harold, terwijl hij een zijdelingschen blik
op zijn tafeltje wierp.
(Wordt vervolgd. 1
