Ged. Staten in 1931 een herschatting bevelen.
De heer VAN 'it HOFF was niet voomemens
algemeene beschouwingen te houden. Hij kan
kort zijn, vooral na iietgeen de beer Vienings
heeft gezegd. De heer Onderdijk dacht voor
een kiezers-vergadering te spreken, waar hij
de uitdrukking bezigde: vergadering".
Wat de begrooting betreft, brengt hij hulde
aan Ged. Staten voor de wijze waarop deze
is vastgesteld.
Hij antwoordde dat hjj het woord arbeiders
niet wil beschouwd zien op de wijze als de
heer Onderdijk dit bedoelt. Vele personen
die niet tot de •arbeiders gerekend worden
zijn ten zeerste gedupeerd door de tijdsom-
standigheden.
Hij is dankbaar dat er iets bereikt is tot
behoud van de christelijke beginselen in de
afgeloopen 4 jaren.
Wat de motie van dien heer Onderdijk be
treft, had hij daartegen ibezwaar, dat dit
voorstel niet in de afdeelingen is behandeld
geworden. Wij hadden dan cijfers van Ged.
Staten kunnen vememen. Thans tasten wij
geheel in het duister.
De heer DE RIDDER schaart zich aan de
zijde van hen, die een eere-saluut hebben ge-
braeht aan Ged. Staten. Het doet mij genoe-
gen de resultaten te zien, die Ged. Staten in
de afgeloopen 4 jaren hebben bereikt. Wan-
neer hij ziet naar de ovememing van de elec-
trische centrale te Vlissingen, wanneer hij ziet
naar de verschillende bootdiensten in onze
provincie, wanneer hij ziet naar de veerboot,
dan is er reden om hulde te brengen aan Ged.
Staten. Zij hebben veel gedaan dat in het
belang van de provincie is.
Ook wilde hij even spreken over de werk
loosheid. Hij deed een beroep op Ged. Staten
om produotief wterk te doen verrichten en
voorkeur te geven om de werken in de pro
vincie te laten uitvoeren. Hij vraagt niet al-
leen steun van hen, die werk geven, doch ook
voor hen die werk nemen.
Voor de motie-Onderdijk gevoelt hij veel.
Hij betreurt hat evenwel dat hij niet eerder
met de motie is gekomen. De f 15.000 zal na-
tuurlijk veel te weinig zijn. Hij wil eerst het
antwoord afwachten van Ged. Staten.
Ook vroeg hij inlichtingen over het weige-
ren aan den heer Willemse om het lidmaat-
schap van den raad te Vlissingen aan te ne
men en of de betrekken persoon wel alle po-
gingen heeft gedaan deze functie te kunnen
aanvaarden.
Mevr. BERGSMA vroeg maatregelen te
nemen dat bij de uitbreiding der gemeenten
de schoonheid niet wordt geschaad, anders
zou dat nadeelig zijn voor het vreemdelingen-
verkeer. De schoonheid wordt vooral bedorven
bij de kleine dorpen.
De zaak van het aanzien van onze provin
cie is van groot gewicht en zij vraagt aan
Ged. Staten of daarvoor geen stokje kan
worden, gestoken. Zij wil kringen vormen van
gemeenten, waarvoor een technisch ambtenaar
zou kunnen worden aangewezen. Deze krin
gen zouden ook kunnen worden ingesteld voor
het aanstellen van een schoolarts.
Het nut van een technisch ambtenaar voor
kringen van gemeenten zal zeer groot kunnen
zijn, wat zij nader uiteenzette.
De heer STAVERMAN wilde bij de vier
geneesheeren die hun adveizen hebben gege-
ven over de werkloosheid, ook zijn advies
geven.
Hij vroeg of de nieuwie veerboot niet in
Zeeland kan gebouwd worden, waardoor 100
pertsonen gedurende een paar jaar werk heb
ben. Hij heeft gehoord dat in Zeeland niet de
laagste inschrijver is geweest, doch vroeg als
het mogelijk is, de boot in onze provincie te
laten bouwen.
Meerdere gegsvens kon hij in dit stadium
niet verstrekken.
Hiema werd te half een de vergadering
gesehorst tot 2 uur.
De zitting werd ten 2 ure heropend.
Voortgeizet werden de algemeene beschou-
wdngen over de begrooting.
De heer VAN DUSSELDORP zeide dat de
ernst der tijiden zich heeft weerspiegeld in de
toeraadslagingen van hedenmorgen.
Hij bracht dank aan de leden die hulde
gebracht hefbben aan het beleid van Ged.
Staten in de laatste jaren. Bij de behande-
ling der financieele aangelegenheden moeten
wij niet speculeeren op een spoedig herstel
van de economische moeilijkheden.
Het wil hem voorkomen, dat het thans gaat
over de groote lijnen welke Ged. Staten wil-
len bewandelen. Subsidies kunnen niet wor
den verleend dan in dringende gevallen en
voor zaken die met de crisis in verband staan.
Daarom zijin subsidies verleend voor tuin-
bouw.
Spreker is van nature optimistisch ge-
stemd. De verantiwoordelijkheid voor de gel-
den van een ander i3 grooter dan wanneer
soreker met zijn eigen middelen handelt. Met
dit standpunt houdt spreker rekening.
De optimistisehe spreker was de heer
Onderdijk, doch dit optimisme kon spreker
niet deelen. Ged. Staten hebben voorzichtig
gehandeld en hierdoor wordt de crediet-
waardigheid van de provincie aanvaard. Dit
is bij de leening die pas is uitgeschreven vol-
doende gableken.
De zuinigheid is door Ged. Staten betracht
met het oog op de in uitzicht gestelde crisis.
Dit pessimisme van de provincie is dus goed
gebleken.
Het heeft spreker getroffen, dat de heer
Onderdijk zijn optimistisehe toon niet heeft
doorgetrokken, toen hij over de kleine land-
bouwers sprak.
Er zijn op de begrooting nieuwe posten
gebracht, waaruit blijkt, dat er goed gefinan-
cierd is.
Ten opzichte van de nivelleering van de
provinciale belastiingen hebben Ged. Staten
zich gewend tot de Gedeputeerde colleges
in de andere provincies.
Spreker durft niet adviseeren tot belas-
tingverlaging over te gaan, omdat de ge-
raamde bedragen niet zullen worden opge-
bracht. Dus ook hier is voorzichtigheid ge-
boden.
Over het steunen van sociale zaken be-
staat een gradueel verschil. Spreker raad-
pleegt zijn geweten hoe hij heeft gehandeld
en hij. vraagt dan niet naar het oordeel der
kiezers.
Het geival-Willemse te Vlissingen is on-
derworpen geweest aan het oordeel van den
directeur. Het is gebleken, dat de heer Wil
lemse op ongelegen tijden aan den dienst zou
zijn onttrokken. Bij ziekte is het wat anders,
het is bovendien overmaoht.
Het heeft Ged. Staten gespeten, dat aan
het verzoek van Willemse niet is kunnen
voldaan worden. De politieke richting heeft
in geen enkel opzicht invloed gehad op de
beslissing.
Aan den heer Onderdijk antwoordde spre
ker, dat Ged. Staten niet wi3ten, dat de heer
Willemse zijn vrije dagen had willen opof-
feren voor zijn raadslidmaatschap. Dit heeft
spreker eerst thans gehooird.
De salaris-herziening willen Ged. Staten
vastkoppelen aan de werk- en rusttijden van
het bootpersoneel.
Wat de werkloosheid betreft zeide spreker
dat dit vraagstuk de aandacht heeft van
Ged. Staten. Er zijn reeds verschillende wer
ken uitgevoerd voor werkverschaffing en dit
zal ook verder gebeuren. Ook het betrekken
van Nederlandsch fabrikaat wordt gesteund.
Het spijt spreker, dat de heer Onderdijk
z'jn motie niet vroeger heeft ingediend. Dan
hadden Gedep. Staten kunnen nagaan welke
consequenties er uit zouden kunnen voort-
vloeien. Wanneer de f 15.000 over een groot
aantal gemeenten worden verdeeld wordt het
bedrag zeer kiein.
Met het oog op de consequenties adviseert
hij ten sterkste de motie niet over te nemen
Spreker dankte de lieeren Adriaanse, Kod-
de en Moelker voor den steun aan het col
lege verleend.
De heer VAN DER WEIJDE sprak over de
obligaties-leeningen der calamiteuse polders.
Deze schulden dateeren uit de 17e en 18e
eeuw. Hij gaf daarover nadere inlichtingen
en zeide, dat men alleen kan afgaan op den
inhoud der obligaties.
Aan de heeren Joziasse en Van der Belce
Callenfels antwoordde hij, dat verlaging van
de lasten der calamiteuse polders om de 7
jaren kan geschieden wanneer herschatting
plaats heeft. Ged. Staten zijn bereid de zaak
in zijn geheel te onderzoeken. Wij weten
totaal niet waar wij aan toe zijn. Ged. Staten
moeten eerst uitrekenen wat daarvan de
kosten zijn. Ged. Staten zullen zich beijveren
deze zaak in hun geheelen omvang te onder
zoeken.
De heer JOZIASSE diende een motie in, dat
herschatting van de calamiteuse polders kan
plaats hebben bij belangrijke daling der
gronden.
De heer VAN DER WEIJDE zeide, dat Ged.
Staten de motie ovememen.
De heer ONDERDIJK zeide, dat wanneer
hij propagandistisch is geweest, dit ook met
andere leden het geval is geweest.
Spreker zeide, dat hij in het eerste gedeelte
van zijn rede niet zoo pessimistisch is ge
weest als in het tweede. Hij wees er op, dat
in Amerika reeds symptomen zijn, dat de
crisis begint uit te werken. Ook hier zal na
de crisis een opleving komen.
Wij zullen het volgend jaar weten wat er
is overgeschoten op de begrooting. Hij vraagt
of het potje dat gemaakt is gebruikt moet
worden en deze vraag beanfcwoordt spreker
bevestigend.
De arbeidsbelangen bespreekt spreker om
dat voor de andere belangen genoeg leden
optreden. Ook het algemeen belang wordt
door spreker en zijn partij.genooten in de
Staten evengoed behartigd.
Het geval-Wiilemse besprekend zeide hij,
dat er een mouw aan te passen zou geweest
zijn, als Ged. Staten Willemse ook hadden
gehoord en niet alleen den directeur.
Over de werkloosheid zeide spreker, dat in
twee afdeelingen dit punt uitvoerig is be-
sproken en het is toch zoo'n gewichtig punt
niet dat dit niet dadelijk behandeld zou
kunnen worden. Het is zijn bedoeling, dat be-
slist alleen rekening wordt gehouden met
crisiswwerkloozen. Het bedrag van 15.000
vindt spreker te weinig, doch hij wil een be
gin maken met steun van de werkloozen.
Aan zijn motie zit geen consequentie. Aan
Ged. Staten is alle vrijheid gelaten. Spreker
wilde met de daad toonen, dat de Prov.
Staten lielpend willen optreden.
Spreker kwam nog nader op zijn eerste
betoog terug betreffende het steunen van
sociale zaken door de provincie.
Hij wilde gaarne zoo krachtig mogelijk
steunen het verzoek van den heer Staver-
man betreffende de gunning van den bouw
van een nieuiwe boot in onze provincie, Hier-
op hebben Ged. Staten geen antwoord ge-
geven.
De heer VAN DUSSELDORP beantwoordde
nog mevr. Bergsma, dat het wel gewenscht is
de uitbreidingsplannen der gemeenten over
te leggen aan een technisch ambtenaar. Aan
het verzoek van mevr. Bergsma willen Ged.
Staten wel medewerken.
Aan de heeren Staverman en De Ridder
antwoordde spreker, dat het moeili'k is een
positief antwoord te geven. Ged. Staten
habben nog geen beslissing genomen. Nadere
inlichtingen kunnen op het oogenblik niet
gegeven worden. Dezelfde begeerten als bij
de heeren Staverman en De Ridder voorzit-
ten, leven ook bij Ged. Staten.
De heer KAKEBEEKE zeide, dat de gevol-
gen van de malaise over de heele landbouw-
bevolking gevoeld worden. De arbeiders zijn
het minst getroffen geworden. De boeren van
grooteren omvang zijn door de crisis getrof
fen. Allen die het land bebouwen lijden door
de crisis.
De zakelijke belasting noemt hij de fataal-
ste belasting die bestaat. Hij wees op de ge-
meente Rilland, waar deze onbillijke belas
ting bestaat. Deze belasting heeft wel dege-
lijk nadeelige gevolgen en bevordert de werk
loosheid. Ook de wegenbelasting legt zware
belastingen op de landbouwers.
De vergadering te Goes heeft duidelijk
beiwezen waar de schoen knelt.
De heer DE RIDDER vindt de zakelijke be
lasting op het bedrijf ook onbillijk. Deze
heeft ook allicht beinvloed de inschrijfsom
voor de veer/boot.
De heer LAERNOES motiveerde zijn stem
tegen de motie-Onderdijk. De malaise drdngt
door in alle kringen. Alles wat hier besproken
is moet uit een of anderen zak komen.
Hij noemde het een veel beter middel am
verschillende werken uit te voeren, waar
door werk tot stand gebracht wordt. Hij
heeft met genoegen gehoord, dat Ged. Staten
nog geen beslissing genomen habben over de
ferryboot.
Hij zal stemmen tegen de motie van den
heer Onderdijk, omdat hij aan werkver-
ruiming verre de voorkeur geeft boven sub-
sidie. De kosten moeten daarvoor uit de be
lasting komen, hiennede dient rekening te
worden gehouden.
De heer MOELKER verklaarde zich voor
de motie-Onderdijk.
De heer SONKE wilde nog eerst rugge-
spraak houden met zijn partijgenooten.
De heer REILINGH beschouwde de motie
als een machtsdelegatie aan Ged. Staten.
De heer VAN 't HOFF zal tegen de motie
stemmen, omdat alleen de gemeenten worden
geholpen die door het rijik worden gesteund.
De heer ONDERDIJK zegt, dat hierdoor
gewaarborgd wordt, dat het geld behoorlijk
wordt bestead. Wat de heer Van 't Hoff be
doelt zou veel meer kosten. Zijn bedoeling is
alleen, dat getoond wordt, dat wij iets voor
de werkloosheid willen doen.
De heer VAN DUSSELDORP gaf eenige
inlichtingen over de wijze waarop het vorig
jaar steun is verleend. Hij durft de conse
quenties van het voorstel niet aanvaarden,
omdat men een ongelijke verdeeling krijgt.
De hear MOELKER beschouwt de 15.000
als een crediet.
De heer VIENINGS zeide, dat de 15.000
bedoeld wordt in geval van nood om daaruit
naar behoeve te putten.
De heer LAERNOES noemde het voorstel-
Onderdijk onbillijik omdat er beperkende be-
palingen aan zijn verbonden. Alleen een
werkverschaffing die door het rijk wordt ge
steund krijgt van deze f 15.000. Slechts
enkele gemeenten zullen trekken en de andere
van de 109 gemeenten vallen er naast.
De heer ONDERDIJK wilde alleen helpen
degenen die werkelijk geholpen moeten wor
den. De gemeenten die er het slechts voor-
zitten worden geholpen.
De heer ADRIAANSE gevoelde er veel voor
om de motie-Onderdijk te steunen. Hij wilde
er echter uit lichten de bepaling, dat alleen
de gemeenten worden geholpen, die door het
rijk worden gesteund.
De heer KODDE had bezwaren tegen de
motie, omdat het verkeerd is de gemeen
ten te gaan subsidieeren.
Dc- heer ONDERDIJK wijzigde zijn motie,
dat in de eerste piaats worden geholpen die
gemeenten aan wie door het rijk steun wordt
verleend in de kosten van werkverschaffing
en in de tweede plaats dat ook andere ge
meenten kunnen worden geholpen.
De motie wordt aangenomen met 19 tegen
18 stemmen.
Hierna werd begonnen met de artikelsge-
W'jze tiehandeling der begrooting.
Bij hoofdstuk III, provinciale stoomboot-
diensten op de Wester-Schelde, vroeg de heer
VAN DER WART inlichtingen over den
diensttijd van het personeel, die voor enkele
personen te lang is.
Ook vroeg hij of dagretourkaarten niet al
leen op de lijn VlissingenBreskens doch ook
op de andere lijnen kunnen worden ingevoerd.
De heer DE PAUW besprak de verbindin-
gen tusschen Ter Neuzen en Hoedekenkerke,
welke venbinding veel te wenschen overlaat.
De passagiers worden meermalen als vee op-
geladen. De dienst is beslist onvolledig en
hierin dient zoo spoedig mogelijk verbetering
te worden gebracht.
De toestand kan niet blijven duren. Er
dient op de een of andere wijze verandering
in te worden gebracht. De misfire met het
kolenladen, een der oorzaken, dient uit de
wereld te worden geholpen. Hij wil de tram-
dienst Vlake-Hansweert opheffen, die jaar-
lijks een nadeelig saldo oplevert van f 20.000
Hij vraagt waarom gewacht moet worden op
de opheffing van het station Vlake. Deze
zaak mag niet worden vertraagt. Men kan
met autobussen in de verbinding voorzien.
Hij deed een voorstel waarin Ged. Staten
worden uitgenoodigd te komen tot opheffing
van den tramdienst Hansweert-Vlake.
Ook besprak hij de zoogenaamde examen-
doenerij voor het personeel der provinciale
booten. De menschen die bijna geen tijd heb
ben voor hun gezin, laat staan om zich te
bekwamen voor een exametje. Hij zou er
iets voor voelen als er op het personeel van
de provinciale booten iets aan te merken was.
Aan nieuw aan te stellen personeel kan men
hoogere eischen stellen, doch aan in dienst
zijnd personeel hoogere eischen te stellen
voor bevordering keurt hij beslist af. Hij zeide
dat deze zaak practisch niet door den beugel
kan.
Ook besprak hij het weigeren van een
extra-boot op 22 Juni voor een vergadering
van de S.D.A.P. Hrj meent dat als een an
dere partij de boot had aangevraagd, deze wel
zou gegeven zijn. Ook dit kan niet door den
beugel. Hij vond het verkeerd van Ged. Sta
ten, dat zij zich beroepen hebben op den
geest van de Prov. Staten.
De heer KODDE schaarde zich achter Ged.
Staten, dat geen extra boot op Zondag is be-
schikbaar gesteld.
Hij kwam er tegen op, dat de Zondagsdien-
sten op de booten weer worden uitgebreid.
De verbinding Hansweert-Vlake zou moge
lijk wel in particuliere handen kunnen wor
den gegeven.
De heer ADRIAANSE heeft bezwaar tegen
de motie-de Pauw, omdat er met vervoermid-
delen moet worden voorzien tusschen Vlake-
Hansweert. De tram zal toch vervallen als
list station Vlake wordt opgeheven. Laten wij
dus wachten om te beslilssen wat er gebeurt
als een verbinding moet worden tot stand ge
bracht tusschen het station Kruiningen en
Hansweert.
De heer VAN ROMPU antwoordde den heer
Van der Wart dat het personeel van de boot
over behoorlijke vrijen tijd beschikt. Dat de
dienst goed is blijkt wel uit het groot aanital
sollicitanten bp een vacature.
Over de dagretourkaarten sprekende zeide
de heer Van Rompu dat elk station af-
zonderlijk moet worden behandeld.
De verbinding Ter Neuzen-Hoedekenskerke
laat wel eens te wenschen over. Dat is niet
alleen door het kolenladen, doch bijv. mist en
ook andere oorzaken.
De opheffing van de tram Hansweert-
Vlake stuit op verschillende bezwaren. De
primitieve toestand van vroeger is vervangen
door een tram, die in een behoorlijken dienst
voorziet en eveneens in het postverkeer en
het goederenvervoer. Het rijk betaalt 80 pet.
doch dit gebeurt niet voor autobussen.
Het is de vraag of concessie zou worden
verleend voor een autobusdienst. Er kon wor
den onderzocht of een andere dienst moge
lijk is door de itegenwoordige tram.
Wat het weigeren van een extra-boot op
22 Juni betreft, is opgevolgd het besluit van
de Prov. Staten om geen extra-booten op
Zondag te laten loopen.
Over de examentjefs zeide hij, dat de booten
steeds grooter worden en de Schelde steeds
meer bevaren wordt. Van het loodswezen is
reeds officieel gewaarschuwd dat het perso
neel toch behoorlijk op de hoogte van de sig-
nalen dienit te zijn. Ged. Staten dragen de
verantwoordelijkheid voor het personeel en
daarom behoort het aan zekere eischen te
voldoen. Voor hen die nog komen zullen hoo
gere eischen worden gesteld.
De heer DE PAUW kan zich met de on-
juiste mededeelingen van den heer Van
Rompu niet tevreden stellen. De boot van 2
uur uit Vlissingen naar Ter Neuzen kan on-
mogelijk weer am 4 uur vertrekken. De toe
stand i!3 beslist onvoldoende.
Met den tramdienst HansweertVlake zijn
wij van den wal in de sloot en hij dient een
motie in, dat bij opheffing van het station
Vlake een goedkoopere tramdienst mogelijk is.
Deze motie werd door Ged. Staten overge-
nomen.
Hij wilde den brief betreffende de examens
voor het personeel van ae stoombootdiensten
terugnemen.
De brief heeft toch de goedkeuring van
Ged. Staten gehad meent spr. en daaromtrent
zou hij nadere inlichtingen ontvangen.
De heer GEELHOEDT zeide, dat de burge-
meester van Ter Neuzen voor de meeting der
S.D.A.P. slechts toestemming heeft gegeven
op bepaalde voorwaarden. Hij bracht dit in
het midden, omdat de heer De Pauw had ge
zegd, dat deze burgemeester een hooger
standpunt heeft ingenomen dan Ged. Staten,
door het weigeren van een extra-boot op
Zondag.
De heer KODDE zeide dat voor hem de
ideale toestand zou zijn de geheele opheffing
van den dienst op Zondag.
De heer VAN ROMPU zeide, dat de brief
betreffende de examens voor den provincialen
stoombootdienst is uitgegaan met kennis van
Ged. Staten. Als de betrokken personen met
den directeur gaan praten, zullen zij welwil-
lend ontvangen worden. Er zal niemand van
het personeel worden weggejaagd.
De heer DOELEMAN sprak over den dienst
op de Oosterschelde en hij hoopte dat de ver
betering in dezen dienst zoo spoedig n^ogelijk
zal plaats hebben.
De heer VAN DER WART drong aan op
een verbinding met het achterland van Zie-
rikzee na aankomst der boot van 7 uur.
De heer TIMMERMAN ondersteunde dit
verzoek ten voile.
De heer VAN DER WEIJDE zeide aan den
heer Doeleman, dat de aandacht gevestigd
blijft op verbetering van den dienst op de
Occtterschelde.
Er is een concessie-aanvraag voor een
autobusdienst van Zierikzee naar het achter
land van Schouwen.
De heer VAN DER WART zou het veer
tusschen Zuid- en Noord-Beveland provin-
ciaal willen maken. Hij verzoekt ook een ver
betering ter plaatse dat auto's niet moeten
rijden van de eene op de andere boot.
De heer VAN ROMPU zeide dat er voor
dezen dienst voldoende personeel is, als zij
hun dienst behoorlijk vervullen.
De heer VAN DER WART bleef overnemen
van dit veer door de provincie wenschelijk
achten.
Bij den post van de subsidie aan vereeni-
gingen tot drankbestrijding ver-zocht de heer
DE BAARE de verdeeling nog eenis onder het
oog te nemen en de regeling te volgen van
v66r 1929.
De VOORZITTER zeide, dat Ged. Staten dc
aangelegenheid zullen onderzoeken.
De heer VAN 't HOFF vroeg bij het desbe-
treffend artikel vermindering der kosten van
de kabelnetiten en het plaatsen van een tram-
huisje bij de Abeele.
De heer DIELEMAN zeide dat deze verzoe-
ken bij den raad van toezicht van de P.Z.E.M.
ter sprake zullen worden gebracht.
De geheele begrooting werd zonder stem
ming aangenomen.
Opcenten Rijksbelastingen.
Bij het voorstel itot heffing van 40 opcenten
op de hoofdsom der vermogensbelasting en
eveneens op die der inkomstenbelasting werd
slechts een vraag gesteld, die volgens Ged.
Staten haar beantwoording vindt in de Pro
vinciale wet.
Beulaten werd tot heffing van 40 opcenten
op de hoofdsom der vermogensbelasting en
eveneens op die der inkomstenbelasting.
Behandeld werd daarna het voorstel van
Ged. Staten tot verleening van een nader cre
diet aan de P.Z.E.M. van 500.000 voor de
electrificatie van de middengroep en f 350.000
voor de Zuidgroep.
De heer VAN 't HOFF kwam op tegen de
wijze van behandeling van dit voorstel. Hij
meent dat een nieuwe turbine voor de elec-
trische centrale in Westdorpe niet noodzake-
lijk is. Er zijn wel goedkoopere manieren.
De heer DIELEMAN zeide dat er techni-
sche bezwaren bestonden om andere turbines
naar Westdorpe over te brengen.
Het voorstel werd daarna aangenomen.
Rede van den Commissaris der
Koningin.
De Commissaris der Koningin heeft nadat
de agenda was afgehandeld, de volgende rede
uitgesproken
Begin Juli van het volgend jaar eindigt
het vierjarig tijdvak, voor hetwelk gij naar
deze vergadering door de kiezers van Zeeland
zijt afgevaardigd en de mogelijkheid is niet
uitgesloten dat gij heden voor de laatste keer
in Uwe tegenwoordige samenstelling zijt
samengekomen.
Ik wil daarom niet nalaten een woord van
afschead tot U te spreken, alsmede U dank te
brengen voor al hetgeen door U ten bate onizer
provincie is gedaan. voor de aangename sa-
menwerking, welke er steeds tusschen U en
Uwen voorzitter heeft bestaan en voor den
vriendischappelijken toon, waarop Uwe dis-
cussias als regel steeds hebben plaats gevon-
den. Dozen dank moge ik in het bijzonder
brengen aan hen, die straks zullen ophou-
den lid van uwe vergadering te zijn. Namen
zal ik thans niet noemen, maar het is mij be-
kend, dat onder hen, van wie vaststaat, dat
zij niet zullen terugkeeren, mannen voorko
men, wier kennis, ervaring en wijs beleid en
in het algemeen, wier goede eigenschappen
van hoofd en hart voor onze provincie van
onschatbaar voordeel zijn geweest. Veel is er
door U aedert 1927 tot stand gebracht. Groote
agenda's met tal van belangrijke onderwer-
pen zijn U voorgelegd en ik maak mij niet
aan vleierij schuldig, wanneer ik zeg, dat ook
tal van wijze en zegenrijke besluiten en maat
regelen door U zqn getroffen.
Bij het doorlezen van de notulen Uwer ver
gadering, welke van de welsprekendheid van
meerderen Uwer leden getuigen, zij het ook,
dat daarbij wel eens een zekere mate van
breedsprakigheid naar voren trad, trekt het
de aandacht dat evenals in de vorige 4jarige
periode Uw college meerdere malen zijn bij-
zondere aandacht vooral aan een tweetal
vraagstukken heeft gewijd en zulks met groot
succes. Ik heb daarbij op het oog de verkeers-
belangen in onze provincie, zoowel te land
als tie water, alsmede het vraagstuk der elec-
triciteitsvoorziening onzer provincie, hetwelk
grootendeels tot oplossing is gebracht.
Wat de eerstbedoelde verkeersbelangen be
treft, moge ik U allereerst in herinnering
brengen de in Uwe vorige zitting genomen
besluiten tot het doen bouwen van twee nieu
we veerbooten, le voor den dienst Vlissingen-
Breskens, 2e voor den dienst Hansweert-Wal-
zoorden, voor welke booten door U een cre
diet van ruim 1.000.000 is beschikbaar ge
steld. Het behoeft geen betoog dat door het
in de vaart brengen van deze beide schepen
de communicatie tus chen Zeeuwsch-Vlaande-
ren en het overige deel van onze provincie
zeer zal worden gebaat.
De inrichting van den inlaag te Hoedekens-
kerke tot haven, waarvoor een bedrag van
f 150.000 door U is toegestaan, zal den dienst
Ter Neuzen ook ongetwijfeld zeer ten goede
kunnen komien. Overeenkomstig Uw besluit
zal te Vlissingen een nieuwe ponton worden
gebouwd, welk werk binnenkont zal worden
aanbesteed.
Dank zij Uwe medewerking zijn te Bres
kens en te Vlissingen nieuwe dienstlokalen
tot stand gebracht, of naderen hunne vol-
tooing.
Aan den steiger te Walsoorden werd een
vrrj kostbare wijziging aangebracht, waar
door het laden van auto's veel gemakkelijker
dan voorheen kan plaats vinden. Ook de
middelen van communicatie over de Ooster-
Schelde zijn niet aan Uwe aandacht ontgaan.
Ik denk daarbij aan den Veerdam te Kort-
gene en de steigers te Kamperland en Stave-
nisse, terwijl ook voor den veerdienst Zijpe
Anna Jacobapolder door U maatregelen zijn
getroffen, waarbij het aantal reizen werd uit
gebreid en waarbij het tarief omlaag werd
gebracht. Het belangrijke besluit, hetwelk
door U ten opzichte van dit veer gisteren is
genomen, behoef ik thans niet te mernoreeren.
Over het algemeen zijn de tarieven op onze
veerdiensten nog te hoog. De vrachten voor
het goederenvervoer zijn in de laatste jaren
reeds eenige malen verlaagd, terwijl eveneens
de installing van eendaagsche retourbiljetten
een stap in de goede richting is geweest. Ook
door de uitgifte van vrijkaarten op onze prov.
diensten aan de leden der Staten heeft Uw
dagelijksch bestuur zich in een klimraende be-
langstelling Uwerzijds in het wel en wee dier
diensten mogen verheugen.
Wat het landverkeer betreft, noem ik al
lereerst het gewichtige besluit van October
1927, waarbij het provinciaal wegenplan werd
vastgesteld. De vaststelling van de verorde-
f..ex art 38 der wegenbelastingwet en de
mnot !n§: Van het Pr°vinciaal wegenfonds
mogen eveneens maatregelen van verstrekken-
de beteekenis worden genoemd. Ook Uw be-
sluit van November 1928, waarbij wederom
aan tentiaire wegen financieele steun in uit-
uVKud gesteld- dat auttige gevolgen kun-
i hebben, zooals b.v. ten aanzien van de
wegen Hulst-St. Jansteen, St. Jansteen-
a5e' JansteenKoewacht, Aardenburg
St. Kruis, voor welke wegen rentelooze
voorscnotten door u zijn toegekend.
Verschillende onzer provinciale wegen zijn
dann zij de daarvoor door u toegestane be
dragen, meer dan voorheen het geval is in
overeenstemmnig gebracht met de eischen
van hot moderne snelverkeer. De weg Zie-
rikzee Brouwershaven is in een prima ver-
keemweg door onzen prov. waterstaat her-
schapen, hetgeen binnen afzienbaren tijd ook
het geval zal zijn met den weg Middelburg—
Zoutelande Westkapelle. Ook meerdere an
dere wegen, voorkomende op het provinciaal
wegenplan, zijn of worden op afdoende wijze
onder handen genomen.
Ket voor onze provincie zoo uiterst moei-
Aijke vraagstuk der electriciteitsvoorziening is
cloor u tot een goede oplossing gebracht.In
alle deelen onzer provincie bestaat thans de
mogelijkheid tot het betrekken van stroom.
Vcor de Noordgroep, waarin de eerste uit-
bouw reeds ten einde is gebracht, is met uw
inatemming een contract tot stroomleverinp-
met de Noord-Brabantsche centrale afgeslo-
ten. Voor de middengroep is door u na rijp
en ernstig bcraad tot ovememing van de be-
staande centrale met bijbehoorend trambedrijf
besloten. Ook in deze groep vorderen de
werkzaamheden tot uitbreiding en aanleg der
netten met reuzenschreden.
In de Zuidgroep ontwikkelt het bedrijf zich
naar wensch. Met het ovememen der plaat-
selijke netten in die groep wordt gestadig
voortgegaanIk wijs u op de overname der
netten te Koewacht, IJzendijke, Zuiddorpe,
Boschkapelle, Stoppeldijk, St. Jansteen en
Waterlandkerkje.
Een uitbreiding van de capaciteit der cen
trale te Kruiningen is reeds tot stand geko
men en een verdere uitbreiding dier centrale
als ook van die te Westdorpe wordt onder de
oogen gezien.
Maatregelen zijn door u getroffen om den
bouw van ondergrondsche netten zooveel
mogelijk te bevorderen en om huurkoopdn-
-tallaties mogelijk te maken. Het wil mij
voorkomen, dat terecht mag worden gezegd,
dat dank zij uw medewerking en dank zij de
zoo prijzenswaardige toewijding van het per
soneel der N.V. P.Z.E.M." de toekomst van
net bedrijf gunstige vooruitzichten opent.
Ook op ander gebied zijn belangrijke be
sluiten uwer vergadering onder mijn hamer
doorgegaan.
Meerdere provinciale reglementen zijn door
u vastgesteld of gewijzigd. Ik noem bijv. het
reglemsnt op de overzetveren, het reglement
op de polders en waterschappen, het regle
ment op de wegen en voetpaden en het regie
nent voor het waterschap Schouwen, waarbij
de mogelijkheid om den aanleg uit te strek-
ken tot bebouwde eigendommen, geregeld is.
Ook het reglement van orde uwer vergade
ring onderging eenige belangrijke wijzigin-
gen, niet het minst die, waarbij het amlbts-
gebed werd ingevoerd. Wat dit laatste be-
:reft, kan ik niet nalaten de hartgrondige
hoop uit te spreken, dat alle leden, die in de
toekomst deel uwer vergadering zullen uit-
maken ,tijdens het uitspreken van dit gebed
den gepasten eerbied in acht zullen nemen.
Over de vraag, welke gedmgslijn er moet
worden gevolgd ten aanzien van de Zondags-
heiliging bij onze provinciale diensten, is
door u meerdere malen discussie gevoerd.
Uw dagelijksch bestuur meent te dien op
zichte steeds zooveel mogelijk met de wen
schen van de meerderheid uwer vergadering
te hebben rekening gehouden.
Meerdere besluiten hebben direct of indi
rect gestrekt ten bate van den land- en den
tuinbouw. Naast handhaving van vroeger
reeds toegekende subsidies is nieuwe finan
cieele steun toegekend voor de oprichting
van tuinbouwproefvelden te Haamstede en
Kapelle en voor een tuinbouwschool in eerst-
genoemde gemeente. Ook voor inrichtingen
van handelsonderwijs in een 4-tal gemeenten
in deze provincie is door u financieele steun
verleend, terwijl tot toekenning van een sub
sidie aan het blindenonderwijs werd besloten,
alsmede tot eenige financieele medewerking
aan het te Middelburg opgeriehte School-
museum.
Een breedvoerige discussie heeft in uw
midden plaats gehad aver de vraag, in hoe-
verre het op den weg der provincie ligt, het
instituut van schoolartsen financieel te steu
nen. Deze vraag is tenslotte door u omtken-
nend beantwo^.' Daarentegen bleek uw
vergadering wel bereid zich in een ander op
zicht het lot der kinderen aan te trekken, n.l.
door toekenning van subsidies aan de eon-
missie voor de hygiene van het kind en ten
bate van het uitzenden van kinderen naar
vacantiekolonies.
Onze provinciale ambtenaren zijn door u
met de vaststelling van een reglement op
den rechtstoestand der ambtenaren min-
zaam bcdacht. Een algeheele salaris-herzie
ning moest echiter om verschillende redenen
tot later worden uitgesteld.
Indien ik ncg roem uw goede zorgen voor
de instandhouding van onze monumenten,
dan meen ik in vogeivlucht u een kort over-
zicht te hebben gegeven van de mee3t belang
rijke besiissingen uwer vergadering.
Ean vruchbbare periode van vier jaren ligt
bijna achter onzen rug. Helaas, dat de eco
nomische moeilijkheden, waarin onze provin
cie, die zoo bij uitstek op den landbouw is
aangewezen, verkeert, ons vooral het laatste
jaar zuike ernsbige zorgen baren en dat de
donkere wolken, waar achter toch de zon
blijft schijnen, zuike dreigende afmetingen
aannemen. Hoe somber echter de vooruit
zichten mogen zijn, we hebben met het hoofd
omhoog en hopend op Gods genade en op S'jin
goedertierenheid voorwaarts te gaan.
De taak, welke op de overheid in deze
moedlijke tijdsomstandigheden rust, is zwaar,
maar ik ben er van overtuigd, dat onze
regeering een open oog heeft voor de nooden
van ons volk en dus ook voor die van onize
landbouwers en dat zij, voorgelicht door haar
deskundigen en door de in eendracht samen-
werkende landbouwvereenigingen, den weg
zal weten aan te wijzen, waarlangs betere
resultaten zullen kunnen worden bereikt.
Daarom nogmaals: niet wanhopen, den moed
niet laten zinken, er zal uitkomst komen. De
strijd om het bestaan kan heftig z'jn, maar
de victorie zal zijn aan den Zeeuwschen
landbouwer, die de hem zoo eigen energie in
duhbele mate zal ontplooien. Het jaar 1930
spoedt ten einde. Moge 1931 voor ons volk
en voor onze provincie in stijgende lijn een
opleving van den voorspoed en welvaart bren
gen en moge het nieuwe jaar ook voor u en
de uwen een in alle opzichten goed en geluk-
kig jaar worden.
(De leden gaven blijk van instemming met
deze toespraak.)
Hiema werd de vergadering door den COM
MISSARIS DER KONINGIN in naam der
Koningin gesloten.
