tTe I A.
Dam- en Schaakrubriek.
Huis en Hof.
Pluimvee-rubriek.
DAMMEN.
SCHAKEN.
perspectieven opende, terwijl buiten dat bet
standsverschil in elk geval nog een factor was,
welke groot gewicbt in de schaal legde, kwa-
men de ouders van beide partijen, die zeer
verstandige menschen waren, met elkander
overeen, dat zij alle pogingen zouden aan-
wenden, om bij hun kinderen de liefde weg
te praten, aldus de ,,N. Tilb. Crt."
Den lezer, die wellicht verwacht, dat wij
thans zullen gaan verhalen, boe zij elkander
trots alien tegenspoed toch „kregen", moe-
ten wij teleurstellen, boewel we niet kunnen
ontkennen, dat er voor dit vermoeden eenige
grond bestaat.
De ouders van bet minuend paar besloten
dus, bun kinderen die dwaze liefde uit bet
boofd te praten. Doordat de arbeiders-docb-
ter over een kleine dosis liefde of mogelijk
ook over een grooter dosis gezond verstand
bescbikte dan gewoonlijk in gebeurtenissen als
de onderhavige bet geval is, waren voor bet
slagen van de plannen der ouders niet veel
woorden noodig. Het meisje wilde zelfs zoo
goed, dat zij niet alleen de verbouding ver-
brak, maar reeds aanstonds een ander jong-
mensch uit baar eigen stand tot bet
voorwerp barer aanbidding koos.
Toen dit den versmaden minnaar ter oore
kwam, ontstak bij in een ziedenden toom en
hij besloot zicb op zijn bevoorrechten concur
rent te wreken, door bem een pak rammel
toe te dienen. Niet ieder mensch verheugt
zicb ecbter in het bezit van die capaciteiten,
welke noodig zijn, om zulk 'n kwaadaardig
plan ten uitvoer te brengen ook ons jong-
mensch niet. Wellicht was bij er te teer voor
gebouwd. Dies huurde hij twee menschen,
die tegen een behoorlijk honorarium men
zegt 25 gulden de man dat vuile kar-
weitje voor hem zouden opknappen. Hij zelf
zou dan op veiligen afstand blijven toezien,
of zij zicb naar behooren van hun taak
kweten.
Op zekeren avond werd de nieuwe minnaar
van het meisje door de gebuurde ranselaars
opgewacbt en aangesproken. In plaats van
er maar aanstonds op los te timmeren, namen
zij het niebs kwaad vermoedende slacbtoffer
even terzijde en zetten hem de situatie uiteen:
ze vonden bet beroerd, dat zij bem goeds-
moeds tegen de wereld moesten slaan, maar
och, voor de lieve centen doe je al wat! Ze
vonden bet ecbter toch een gemeenen streek
van „den meneer" die nu ginds op het hoekje
stond te loeren en zij wilden bet daarom maar
liever op een accoordje gooien in plaats van
bun handen vuil te maken. Wanneer hij zich
nu „pro forma" een pak slaag liet toedienen,
ze zouden hiet doorslaan, maar doen „alsof"
zou bij een gedeelte van bun honorarium
krijgen. Men was het spoedig eens. Op een
punt, vanwaar de lastgever alles goed zien
kon, ging het er op los en wel zoo keurig,
dat „de meneer" zicb in geen enkel opzicht
over zijn buurlingen had te beklagen, ten-
minste naar hij zelf meende.
De jongeling, die een pak islaag gekregen
had, dat eigenlijk geen pak slaag genoem 1
mocht worden, was dien avond eenige guide .s
rijker.
EEN BEURS VOOR VALSCHE BANK-
BIEJETTEN ONTDEKT.
De politiie te Danzig is een intemationale
organisatie op bet spoor gekomen, die in een
der hoofdstraten van Danzig een groot eigen
bureau boudt en waar alleen slecbts valscbe
bankbiljetten van alle mogelrjke landen wer-
den uitgegeven en aan tusschenpersonen wer-
den toegezonden.
Het was der politie opgevallen, dat sedert
eenigen tijd verschillende personen, die als
valsche munte<rs bekend staan, zich eenige
dagen te Danzig ophielden, vertrokken en
later weer terugkwamen. Zij scbenen bij een
Amerikaansche importfirma in een der hoofd
straten belangrijke zaken te doen te hebben.
Bij verrassing gelukte het de politie, be-
paalde papieren en wat valsob geld in handen
te krijgen, waardoor inteiressante perspectie
ven geopend werden. De firma toch bleek
vertakkingen te bebben over alle groote ste-
den van Europa. De agenten, die regelmatig
aankwamen, waren slecbts ,,boodschappers
die er alleen maar voor te zorgen hadden,
dat het geld veilig over de grenzen kwam.
Uit de boeken bleek, dat het hoofdkantoor
der firma te Chicago gevestigd was. Ver-
scheidene arrestaties zijn reeds gedaan, er zijn
nog tail van bijzonderbeden ontdekt, waarover
de politie bet diepste stilzwijgen bewaart. De
firma bleek een bank voor valsch geld te zijn.
De bank werkte snel en nauwkeurig. Het
kwam vaak voor, dat zij valsche bankbiljetten
verbeterde, of tegen betere exemplaren in-
ruilde. Men bield een groot dossier bij, waar-
in arrestaties voor valsche munsters en de
bijzonderbeden daarvan uitvoerig geboekt
stonden. Werden in een land valsche bank
biljetten ontdekt, dan werden zij snel inge-
tsrokken en door een andere soort, waarop
nog geen verdenking was, vervangen. De om-
loop van valsche bankbiljetten, vooral Ameri
kaansche, moet zeer groot zijn. De politie te
Danzig heeft zicb reeds met verschillende
politie-autoriteiten in andere landen in ver-
binding gesteld, teneinde dezer dagen een
grooten slag te slaan.
Het gevonden adressenmateriaal biedt daar-
toe alle gelegenheid,
DE HOND, HET MEISJE EN MEVROUW.
Honden bouden terwijl etr een dienstbode in
buis is, kan tot moeilijkheden aanleiding
geven. Een klein Berlijnsch gezin, bestaande
uit man, vrouiw en een hond, kreeg een nieuwe
dienstbode. Den eersten dag al kreeg het
meisje van den bond een beet in het been,
vertelt de „Voss. Ztg.". De vrouw des huizes,
die geschrokken was, deed het dier een muil-
korf voor. Spoedig rezen eciiter moeilijkheden.
Bij zijn pogingen om het voedsel te bemach-
tigen besmeurde de bond zijn muilkorf en
daama de meubelen. De vrouw des huizes
greep opnieuw in, bevrrjdde den hond van
zijn muilkorf en gaf het meisje te kennen,
dat zij het of met den ongemuilkorfden hond
moest zien te vinden, of haar koffers kon
pakken en gaan. Het meisje liet het hierbij
niet zitten en eischte bij 't arbeidsgerecht
schadevergoeding. Voor den rechter gaf zij
te kennen, dat zij haar mevrouw geen aan
leiding had gegeven om haar op staamden
voet te ontslaan. Zij verlangde daarom uit-
betaling van een maand loon. De vrouw des
huizes was van meaning, dat men niet even
dikwijils van hond kan wisselen als van dienst
bode; voorts, dat men wel tegen een meisje
kan zeggen, dat zij haar weg kan gaan, doch
niet tegen een bond; dat de hond volstrekt
niet valsch was, doch integendeel zacht van
aard en dat hij wel geweten zou hebben,
waarom hrj het meisje had aangevallen: en
dat het gebeurde dus niet tegen den hond,
doch tegen bet meisje sprak.
De rechtbank deelde het vertrouwen van
mevrouw in het karakter en de menschen-
kennis van den hond niet. Bij het aanvaarden
van haar dienstbetrekking had de dienstbode
zich niet veirplicht om zich door den hond te
laten bijten en toen zij gebeten was, behoefde
zij niet af te wachten of de hond zich m het
vervolg vriendelijker jegens haar zou gedra-
gen. Het meisje kreeg dus het geeischte
maandloon.
CLXXXIX.
Een nleuw damwonder?
Te Amiens speelde de Fransche dammer
Paul Scouppe onlangs een fraaie „blindpartij".
Hiervoor bestond meer dan gewone belang-
stelling. Een speciale commissie, bestaande
uit Marius Fabre, Ir. Paul Sonier, alsmede de
burgemeester van Amiens, was belast met de
controle. De ,,blindspeler" Scouppe, een in-
valide, wiens linkerbeen in den oorlog werd
afgeschoten, speelde deze partij in brillanten
vorm en won in den recordtrjd van 1% uur.
De gedenkwaardige partij (sedert Springer
zelfs „blind" simultaneerde overigens geen
bepaald wonder) volgt hier.
Wit. Zwart.
Paul Scouppe („blind"). G. Defoye, Amiens.
3328
39—33
44—39
5044
31—27
34—30
37—31
De juiste speltaktiek.
zwart zijn tegenstander
klaren, maar hij verhindert bovendien 3126
wegens 24—29! met schijfwinst, volmaakt
onverschillig hoe wit slaat.
8. 30—25 10—14
Maakt het spel met opzet ingewikkeld voor
den blindspeler. In een gewone partij
diende hier 21—26 aanbeveling.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
18—23
12—18
7—12
1—7
20—24
17—21
14—20!
Niet alleen dwingt
zich thans te ver-
ver-
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24
4034
33X24
45X34
34—30
39—33
25X14
30—25
25X14
41—37
44—39
31—26
26X17
36X27
35X24
33X24
28X19
24—29
20X40
15—20
20—24
14—20
9X20
4—9
9X20
5—10
10—15
24—30
11X31
7—11
20X29
19X30
13X24
remise bereiken, terwijl hij met Zwart niet
minder dan vijfmaal won, n.l. van Samisch,
Przepiorka, Mannheimer, Thomas en Mieses.
Zou dat het einde van de Colle-opening
beteekenen? Het heeft het er veel van, en
een spoedig te plaatsen partij ColleSnosko
Borovsky uit Niizza 1930 kan dat wellicht
nader bewijzen.
Van de overige deelnemers behoeft niet veel
gezegd te worden: Mieses wordt oud en kan
in een zwak bezet toumooi als hier niet eens
meer bij de leiders blijven, Samisch heeft zijn
Duifcsche bewonderaars danig teleurgesteld,
evenals Thomas zijn Engelsehe, Przepiorka
heeft na een slecht begin mooi opgehaald,
List-- heeft het verder gebracht dan hijzelf
wellicht gedroomd had, terwijl ten slotte Pirc,
Orbach en Mannheimer te zwak bleken.
Ongetwijfeld zou een der jongere Holland-
scbe spelers als Noteboom, Van den Bosch of
Landau er heel wat meer van terecht ge
bracht bebben. Na de deelname van Weenink
te Luik zou het wel interessant geweest zijn,
een van hen eens te Frankfort onder de
..meesters" bezig te zien. Want zoo men de
Nieuwe Rotterdamsche Courant mag geloo-
ven, kan Holland wel een tiental schaak-
apelers op de been, of juister voor het bord-
brengen, die voor buitenlandsche meesters"
als Thomas, Przepiorka, Kmoch, Flobr, Stei-
ner, Vadja, Havasi, Winter, Treybal, List en
nog vele anderen heusch niet onderdoen. 't Is
ook zeer wel mogelijk, maar feit is, dat men
daar in het buitenland en vooral in het
Duitsch-sprekende buitenland geen steek van
gelooft. We komen hierop misschien spoedig
terug.
Ten slotte volgt hier de stand van het
sehaaktoumooi te Frankfort na 10 ronden:
1. Nimizowitsch 8% punt uit 10; 2. Kash-
dan 8 p.; 3 en 4. Colle en Ahues, elk Sy2 p.;
5 en 6. List en Przepiorka ieder 6 p.; 7.
Samisch 5 p.; 8. Pirc 4 p.; 9. Mieses 3% p.;
10. Thomas 3 p.; 11. Orbach 1% p.; 12.
Mannheimer 1 p. Heden wordt de laatste
ronde gespeeld.
Zwart's bedoeling is blijkbaar, wit door het
herhaalde slaan van de wijs te brengen.
25. 3934
26. 43X34
27. 3429
28. 38X29
29. 3228
30. 28—23!
31. 2721
32. 3732
33. 42X13
Schitterend gezien!
33.
34. 4944
35. 4439
Om op 138
39—34
34—30
30—24
2923
47—42'
30X39
8—13
24X33
13—19
27?
19X28
16X27
28X37
15—20
11—16
16—21
te antwoorden met 2024
21—27
2025 gedw.
7—11
27—32
12—17
36.
37.
38.
39.
40.
De wijze, waarop Scouppe den diagram-
stand tot winst voert, is opmerkeljjk en be-
wonderenswaardig, als men daarbij in aan-
merking neemt, dat hij zonder bord, dus ge-
heel „uit het hoofd" speelt. Stand na 40
zetten.
ZWART 1 2 3 4 5
17—22
14—10
33—39
5X41!
41—28!!
Deze slotzet getuigt van een enorm voor-
stellingsvermogen. Zwart heeft geen enkelen
goeden zet meer en geeft daarom op.
Het toumooi te Frankfort.
Het onlangs ter gelegenheid van de wereld-
tentoonstelling te Luik gehouden meester-
toumooi bracht den tot voor kort on bekend en
Britsch-Indier Sultan Khan naar voren, die
na een uitstekemd begin op het laatst welis-
waar faalde, maar desondanks op den tweeden
prijs beslag legde.
Ongeveer hetzelfde kunststukje haalde de
Amerikaan Kashdan nu te Frankfort uit, met
dit verschil dan, dat hij voordien nu juist niet
totaal onfoekend was en dat hij in plaats van
in de laatste ronden te falen, onverstoorbaar
voortging met e6nen te boeken.
In beide gevailen echter outsiders, die men
aanvankelijk hoogstens in de middenmoot
gerangschikt had, maar die nu door plotse-
linge successen de algemeene belangstelling
op zich gevestigd zien.
Kashdan maakte deel uit van de Amerikaan
sche ploeg in het landentoumooi te Ham
burg. Voor de Hollanders ontpopte hij zich
als een der pittigste onder de vele spelers;
door Weenink's overwinningenreeks te tare-
ken en dezen in een aantrekkeltjke partij,
waarin Weenink zijn lijfopening nog wel toe-
paste, overtuigend te slaan.
Daama ging Kashdan naar Beriijn en ont-
moette er in een dubbelen vierkamp de Duit-
schers Samisch, H. Steiner en Helling. Met
5 uit 6 werd Kashdan no. 1, gevolgd door
Helling met 3%, Steiner met 2 en Samisch
met IV2 P- Zoo moge Kashdan dan te Frank
fort als een „outsider" beschouwd zijn en
worden, met de gegeven successen voor oogen
is het behaalde resultaat aldaar hiet zoo ver-
wonderlijk. Van dezen Amerikaan zal de
schaakwereld nog wel meer hooren.
Nimizowitsch schijnt zijn trjdelijke inzinking
te boven! Na zijn nederlaag tegen Przepiorka
en zijn remise met Kashdan bond hij het eene
slacbtoffer na het andere aan zijn zegekar,
zoodat hij na 9 ronden Kashdan inhaalde op
7y2 uit 9 ieder.
Colle kan op een voor hem hoogst zonder-
ling tournooi terugzien. Hij verloor met Wit
driemaal, n.l. tegen Ahues, Kashdan en Nim-
zowitsch; tegen List kon hij met Wit slechts
MILLIOENEN VERZEKERIN GEN.
In verband met den bouw van vele groote
mailstoomers, die in den laatsten tijd zijn op-
geleverd of in opdracht gegeven, is al vaak
gewezen op de moeilijkheid om deze enorm
dure objecten behoorlijk verzekerd te krijgen.
De verzekeringsmarkt is zeker niet schuw
om eenige millioenen ponden te teekenen,
doch daar het hier gaat om zulke geweldige
sommen op 6en enkel object, moet op Lloyds
te Londen, als het centrum der geheele wereld
op verzekeringsgebied wel tot de uiterste
grenzen gegaan worden van de capaciteit van
underwriters en maatschappijen om de bedra-
gen volledig geteekend te krijgen.
Er zijn op het oogenblik niet minder dan 25
schepen in de vaart, welke voor bedragen
van een millioen pond sterling en meer op
de openbare markt zijn verzekerd en 12 mil
lioen gulden op een enkel risico is geen klei-
nigheid, niettegenstaande de i^putatie en
standing van de reederijen alle garantie geven
voor een zorgvuldige exploitatie en feillooze
navigatie.
De hoogst verzekerde schepen zijn de „Bre-
men" en „Europa" van den Norddeutschen
Lloyd, waarop voor 1.9 millioen pond elk is
geteekend; daarna komt de Leviathan" van
de United States Lines met 1.6 millioen pond,
gevolgd door de Cunard schepen ,,Aquitanie'
„Berengaria" en ,,Maurentania" met elk 1.5
millioen pond en de transatlantische snelheids-
dienst van de White Star Line, n.l. de Maje
stic" met 1.3, het nieuwe motorschip .Britan
nic" met 1.2 en de Homeric" en .Olympic"
met ruim 1 millioen pond dekking.
Van de overige lijnen is slechts de ,,Ile de
France" van de Fransche lijn voor meer dan
1.000.000 verzekerd, nl. 1.2, terwijl de volgende
schepen met rond een millioen pond sterling
worden gedekt, n.l.de Orient Liner „Oron-
tes", de ..Statendam" van de Holland-Amerika
Lijn, de motorschepen ..Alcantara" en „Asen-
turias" van de Royal Mail, de Carnarvon
Castle" van de Union Castle Lijn, de .Paris"
van de Compagnie Transatlantique, de Ita-
liaansche mailbooten „Vulcania", „Saturnia"
en .Augustus", de Amerikaansche .Califor
nia" en ..Virginia", de nieuwe Japansche
motorschepen ,,Chichibu Maru", ,,Asama
Maru" en ..Tatsuta Maru", benevens de Ber
muda-Liner ..Bermuda".
Wanneer bij deze lijst binnenkort nog ge-
voegd worden de juist van stapel geloopen
R.P.C. liner ..Empress of Britain" van 42.500
tons, de Italiaansche ,,Conte Agano" van
42.000 ton, de twee nieuwe Union Castle
booten „Wincester Castle" en ..Warwick
Castle" en de 2 geconstracteerde booten der
United States Lines, met nog een in voor-
bereiding zijnd Cunard mailschip, dan zal het
er om houden of de markt deze posten zonder
moeite zal kunnen absorbeeren.
HET VERLANGEN VAN IEDERE
VROUW.
Eenigen tijd geleden werd onder de vrou-
welqke studenten der Amerikaansche univer-
siteiten een stemming gehouden over de vraag
wat zij wel het meest gewenscht voor zich
zelf achten: een huwelijk en eigen ,,tehuis" of
wel een eigen goed betaald beroep. Daarbij
kwam men tot het geheel verrassend resul
taat, dat slechts 4 der studenten prin-
cipieel tegen een huwelijk waren; 32 be-
schouwden een goede carriSre en een gezellige
huiselijkheid met man en kinderen als het
hoogst bereikbaar ideaal, 60 verkozen ech
ter het huwelijk boven ieder beroep, waaruit
wel blijkt, dat ook de intellectueele vrouw in
het huwelijk haar ideaal ziet en zoo zal het
wel eeuwig blijven.
BOEKEN VAN STAAL?
Zijn de berichten waar, dan werkt de groote
uitvinder Edison op het oogenblik aan een
procedg, dat, indien het werkelijk tot stand
komt, een algeheele ommekeer in het bedrijf
der boekdrukkerij zal teweegbrengen. Er is
nl. sprake van om het materiaal voor boeken,
n.l. het papier, door staal te vervangen. Lijkt
ons dat op het eerste gezicht ondenkbaar, men
zal toch moeten erkennen, dat Edison vele
dingen werkelijkheid heeft gemaakt, waar-
van men het bestaan voor totaal onmogelijk
hield. Ook stalen boeken zouden volgens den
grooten uitvinder absoluut mogelijk zijn, om-
dat men het staal tot een minimum dikte
kan uitslaan. Het moet zelfs dan nog veel
en veel sterker zijn dan papier. Volgens Edi
son zou een boek van 4000 pagina's niet dik-
ker worden dan twee duim, en niet meer wegen
dan een halve kilo. Bovendien zegt Edison
dat het staal veel buigzamer, taaier en ster
ker is dan papier. Het is echter de vraag, of
het staal even goed en duidelijk drukkersinkt
zal aannemen als papier. Ook beweert Edi
son, dat wanneer eenmaal de stalen boeken
hun plaats zullen hebben veroverd, zrj op den
duur veel goedkooper zullen worden dan papie
ren boeken. Staat men wel even versteld van
alle deze mogelijkheden, het blijft toch nog
de groote vraag of de stalen boeken de liefde
van boekliefhebbers zullen kunnen winnen en
of er in de boekindustrie door het nieuwe
proc6d<5 werkelijk vooruitgang te bemerken
zal zijn.
STEEDS GROOTER EN SNELLER
SCHEPEN.
Zeekasteelen van 60.000 tot 70.000 ton.
Wel zelden zijn de scheepvaartkringen in
zoo'n beroering gebracht, als bij het in de
vaart brengen van de tweede luxe passagiers-
schepen .Bremen" en Europa", die er na 22
jaar in geslaagd zijn, den „Blauwen Wimpel"
voor Duitschland terug te winnen, n.l. het
symbool van den snelsten overtocht over den
Atlantischen Oceaan.
Sindsdien hoort men uit alle groote zeeva-
rende naties van bestellingen voor schepen
met reusachtige afmetingen en snelheden. Na
lang aarzelen zijn de twee machtigste En
gelsehe stoomvaartmaatschappijen, de Cunard
Line en White Star Line, er toe overgegaan,
ieder een schip op stapel te zetten van 60.000
ton en met een snelheid van ongeveer 30 zee-
mijlen per uur.
Frankrijk volgde kort geleden met de be-
stelling van een nieuw schip, de ,,La Paix",
tusschen de 65.000 en 70.000 ton, dat 750 mil
lioen francs zal kosten en sneller zijn dan de
tegenwoordige recordhouders .Bremen" en
„Europa".
Ook aan de overzijde van den Oceaan zlt
men niet stil.
De United States Lines heeft opdracht ge
geven tot den bouw van niet minder dan vier
nieuwe Oceaanreuzen. Twee ervan staan
reeds op stapel, zij zullen 30.000 ton groot
worden en een snelheid kunnen bereiken van
30 zeemijlen. De beide andere zijn bedoeld als
concurrenten van de Engelsehe, Fransche en
Duitsche super-schepen en zullen daarom een
tonnemaat krijgen van ongeveer 60.000 ton,
met een vaart van 30 zeemijlen per uur.
In Italie is men eveneens bezig met den
bouw van twee groote, snelle schepen.
Of al deze schepen met winst zullen worden
geexploiteerd De tijd zal het leeren.
UIT DEN GOEDEN OUDEN TIJD.
In een oud kasiboek der Oude Kerk te Am
sterdam uit de zestiende eeuw vond men on
langs de volgende kwajrtaal-traktementen
aangeteekend. Men heeft hierdoor gelegen
heid tot vergelijkdng met tegenwoordige ker-
kelijike traktementen.
„Den predikant, Joanni Cochlius 50, Gijs-
betrt den coster 12,50, Gerritz, den voor-
sanger 6,50, Jan Pietersz., beijerman 6,
Arent, den blaser f 5, Jan Direix, den hont-
slaeger 5".
De beijerman is de klokluider, de blaser,
wellicht de orgeltrapper, doch meer waar-
schijnljjk de torenblazer. En de „hontslaeger"
is de opzichter, die tijdens de preek de hon
den buiten de kerk... en de jongens stil moest
houden.
DE NADERENDE HERFST.
De natte zomer 1930 maakt aanstalten ons
te verlaten en rondom in de natuur doet alles
reeds sterk aan 't najaar denken. Het afster-
vingsproces is in vollen gang, al doen de
laatste herfstbloeiers hun uiterste best de
leeggekomen, kale plekken zooveel mogelijk
aan te vullen. In menig bloemperk ziet het
er troosteloos uit en hen, die van verschillende
planten geen stek hebben gestoken, doen
verstandig nu de zoogenaamde moederplanten
op te nemen. Onder moederplanten worden
de planten verstaan, die des winters in bak
of kas overwinteren, om er 't volgend voor-
jaar volop stek van te kunnen snijden. Hier
voor zoeken we de mooiste planten uit, zorgen
dat ze met een behoorlijke kluit worden opge-
nomen en daarna opgepot. Eenige dagen blij
ven ze buiten op een beschut plekje, liefst
uit de zon en vervolgens wanneer het kouder
wordt, naar binnen.
Wie in den winter nog graag bloemen In
zijn tuin ziet, moet hier en daar eens een paar
pollen Kerstrozen planten, bij voorkeur op
een plek, die des zomers steeds vochtig en
goed beschaduwd is. De Kerstroos is ook voor
kamercultuur geschikt
Tot de verdere najaarswerkzaamheden In
den bloementuin behoort het uitplanten der
bloembollen. Men ziet ze altijd nog veel te
weinig in den tuin en veelal in te stijve groe-
pen bijeen.
In den fruittuin is thans zooveel merkwaar-
digs niet te verrichten, uitgezonderd het
oogsten der rijpe vruchten en het oprapen en
vernietigen van afgevallen en wormstekige
vruchten, hetgeen van belang is voor de be-
strijding van allerlei schadelijke parasieten.
Over het plukken nog een paar losse op-
merkingen. Het is van groot belang opvolgend
te plukken. Plukt men eerst de grootste
vruchten, om na ongeveer een week later de
rest te oogsten, dan zal men opmerken, dat de
laatst geplukte nog beduidend in grootte zijn
toegenomen. Bij nat weer wordt niet geplukt,
men wacht eenvoudig tot zon of wind de
vruchten droog gemaakt hebben. Laat de ge
plukte vruchten niet in de zon staan, maar
breng ze direct naar een koele plaats. Begin
evenmin mooie vruchten nog mooier te maken
door ze op te poetsen, hetgeen wel de schil
heel fraai glimmend maakt, doch dat de
duurzaamheid der vruchten vermindert. Na-
genoeg alle vruchten met gladde schil zijn
overtrokken met een dun waslaagje, waar
door het rimpelen zooveel mogelijk wordt
belet.
Bij de kruisbessen kunnen we nu reeds be-
ginnen met stekken. Hiervoor worden de nu
nog bebladerde stekken genomen, die dezen
zomer zijn gegroeid. We nemen stekken van
ongeveer 25 h 30 c.M. lengte en snijden zoo
dicht mogelijk brj een oog af. Beter nog is
stekken met een hieltje te nemen, welke nog
sneller »n gemakkelijker aanslaan. De blade-
ren worden afgeplukt en de stekken zoo diep
geplant, dat slechts 314 oogen boven den
grond blijven. Nog voor den winter heeft er
een begin van wortelvorming plaats, zoodat
we door nu te stekken een belangrijke voor-
sprong hebben op die, welke op de gewone
wrjize in winter en voorjaar worden gestekt.
Men kan de stekken aanvankelijk gerust op
ongeveer 10 c.M. dicht bij elkaar plaatsen om
ze later, wanneer ze aan den groei zijn, op de
gewenschte afstand te brengen. Heeft men
ruimte in overvloed dan zet men ze meteen op
de gewenschte afstanden, waardoor tijd en
moeite wordt uitgespaard.
Vragen, deze rubrlek betreffende,
kunnen door de abonn6's worden
gezonden aan Dr. Te Hennepe,
Diergaardesingel 96a, Rotterdam.
Postzegel van 6 cent voor ant-
woord insluiten en blad vermelden.
OVER EEN VRAAG EN EEN ELLENDIGE
ZIEKTE.
Hoofdpijn in de pooten.
Een lezer uit Alkmaar vroeg mij: Een jong
hennetje kreeg een week geleden O-beenen. Ik
heb toen onmiddellijk iederen morgen een
paar lepels levertraan door hetopfokvoer
gedaan, doch het werd niet beter. Nu heb ik
nog phosphorzure voederkalk aan het voer
toegevoegd, maar ook hiervan is geen uitwer-
king te bespeuren. Het diertje kan moeilijk
op zijn pooten staan en het linker hielgewricht
(is dat niet het zichtbare gewricht onder den
romp?) is zeer zwak en het pootje wijkt daar
naar buiten uit. Het beestje is overigens goed
gezond.
Een vraag van een lezer uit Holten houdt
ook verband met deze kwestie. De vraag-
steller mengt zelf zij nvoer en vraagt of het
ook goed is hier gist en levertraan aan toe
te voegen en hoeveel.
Beiden hebben het dus over levertraan, de
een zag er geen verbetering mee en de ander
verwacht er blijkbaar toch iets goeds van.
Kippen zijn rare beesten als we ze verge-
lijken met andere dieren die we kennen, voor
al zoogdieren. Een heel andere inwendige
bouw, een heel andere lichaamstemperatuur,
heel ander bloed, heel andere spijsvertering.
Men zou kunnen zeggen; alles gaat veel en
veel sneller bij kippen dan bij andere dieren.
Een kuiken van 50 gram groeit in een paar
maanden uit tot een kip van 2000 gram en
zoo'n beest van 2 K.G. gewicht legt in een
jaar bijv. 250 eieren van 59 gram per stuk
of ongeveer 15 K.G. Vraag dus niet wat daar
in zoo'n lichaam voor een geweldige stofwis-
seling moet zijn om dat te kunnen presteeren
en vol te houden. Zoo'n ei is niet alleen eiwit,
maar ook veel kalk voor de "schaal, verder vet
van den dooier, prosphorus en andere nuttlge
stoffen. Vooral de kalkstofwisseling is enorm
sterk in het lichaam en het kippenbloed bij
leggende hennen bevat dan ook een lading
kalk die tienmalen grooter is dan een even-
groote hoeveelheid bij den mensch. Krijgt het
groeiende kuiken of de leggende hen kalk-
gebrek in het voer dan loopt het heel snel
mis, de beenderen krijgen niet genoeg kalk
om zich te ontwikkelen en de kip trekt om
haar eieren van kalk te kunnen voorzien, zelf
kalk uit haar eigen beenderen. Gevolg:
zwakte, Engelsehe ziekte, gevoeligheid voor
allerlei andere ziekten.
Maar om de kalk in het bloed te krijgen en
weer uit het bloed af te geven op de plaatsen
waar het noodig is, heeft de kip bepaalde
stoffen noodig die de kalkstofwisseling zooge-
naamd regelen. Ontbreken deze stoffen in het
voer, dan kan het dier met alle kalk die wij
het toedienen nog niets beginnen. Deze kalk
stofwisseling nu wordt geregeld door een be
paalde vitamine, n.l. het zoogenaamde D-vita-
mine en dit vitamine bevindt zich o.a. in
levertraan, boter. Vandaar dus dat men lever
traan toedient bij gevailen van abnormale
kalkstofwisseling en dan ook succes heeft
b.v. bij Engelsehe ziekte, die zich bij kuikens
en kippen uit onder verschijnselen van zwakte
in de beenen of verlamming.
Nu wekken zonnestralen die niet door glas
gefiltreerd zijn ook in de huid der dieren een
dergelijke vitamine op, zoodat kuikens buiten
in de zon zelf in hun huid het vitamine vor-
men en dat weer in hun bloed verwerken.
Levertraan heeft dus in bepaalde gevailen de-
zelfde werking als zonnestralen en daarom
spreekt men wel van „gebottelde zonnestra
len" of ..zonnestralen in een fleschje". Het
verschil is dat men vooral in herfst en winter
wel de traan in een fleschje koopen kan maar
niet het zonlicht op bestelling krijgt. Zoo-
doende kunnen dus kippen 's winters gebrek
krijgen aan vitamine D.
Ook uit groenvoer kan de kip de noodige
vitaminen trekken, maar dat groenvoer is
ook al weer schaars in den winter. Ziedaar
dus nu de oplossing van de beide vragen. Bij
zwakke kuikens zien we soms binnen twee
dagen genezing van de verlamming door lever
traan en ook bij kippen die 's winters niet
veel groenvoer krijgen, kunnen we er best
succes mee hebben.
Maar, en nu komt de groote „maar", lever
traan geeft alleen succes in bepaalde gevai
len, waarvan ik er nu enkele bespreek, doch
het is absoluut geen wondermiddel dat tegen
alle beenzwakte en verlamming werkt. De
reden is dat er vele ziekten zijn bij het pluim-
vee, die tot verlamming aanleiding geven, net
als bij een mensch heel wat kwalen aanleiding
geven tot hoofdpijn. Het is als het ware of de
kippen lrjden aan hoofdpijn in de pooten bij
allerlei ziekten, als tuberculose, darmparasie-
ten, zenuwziekten, jicht, enz.
Een bepaalde zenuwziekte die ontstaat door
gebrek aan vitamine B, geeft veel aanleiding
tot verlamming en als we een kip eenige
weken voeren met niets dan gepolijste rijst
en water, dan heeft zij deze ziekte gauw te
pakken. Voert men zoo'n lamme kip lever
traan dan helpt dat niets, maar geeft men
haar een paar pilletjes van gewone bakkers-
gist of brouwerijgist, dan loopt zij den vol-
genden dag weer net zoo fijn rond alsof ze
nooit lam geweest was.
Dat komt omdat gist een speciale bron is
voor vitamine B, een stof, die de kip ook uit
groenvoer halen kan. Dit geeft ons dus het
antwoord of gist goed is in pluimveevoer. Als
de kippen volop versch groenvoer kunnen
krijgen dan is het niet noodig, maar als ze
daarvan 's winters te weinig krijgen, dan
heeft men in gist een mooi vervangingsmid-
del. Gist is evenals levertraan een vertrou-
wensartikel en met beide wordt geweldig ge-
knoeid. Gist wordt vaak uitgetrokken om het
vitamine apart te krijgen, dat dan als ,,Mar-
mite" in den handel komt, een dikke, bruine,
stroopachtige massa, waar men soepen en
andere spijzen mee toebereid. Zulke uitgetrok
ken gist is natuurlijk voor ons pluimvee als
vitaminebron geen cent meer waard, doch
wordt toch vlijtig verkocht als gist, alleen is
ze dan wat goedkooper.
Onze eerste briefschrrjver had echter geen
gevolg van traan en zal dit met gist ook niet
hebben. Zijn kippetje lijdt vermoedelijk aan
doorgeschoten pezen van het hielgewricht.
Als de pezen strek zijn en de gewrichten nor-
maal, dan liggen de pezen zoo achter het ge
wricht dat ze dit steunen. Verslappen de pezen
en de banden, die ze op hun plaats moeten
houden, dan schieten zij op zij uit en het
diertje zakt door in zijn hakken, terwijl vaak
de teenen naar boven gaan staan.
Al deze gevailen van verlamming zijn ech
ter niet erg, want ze zijn of snel te genezen
of ze komen zelden voor, doch er is een andere
verlamming, vooral bij jonge hennen, die
allemoodlottigst is en die op het oogenblik
over de geheele wereld veel onrust brengt
onder de kippenmenschen. Deze verlamming,
die thans al begint op te treden, komt hoofd-
zakelijk voor bij jonge hennen of hanen en het
beroerde is dat wij de oorzaak niet kennen
en de geneeswijze ook niet. We weten dat het
een zenuwziekte is, dat kunnen we ook duide
lijk zien als we een dood dier open maken,
maar hoe zij ontstaat weten we niet, we
weten niet eens of ze besmettelijk is, hoewel
alle gegevens daarop wijzen. Deze ziekte,
waarmede de geleerden leelijk mee in hun
maag zitten noemen zijneuro-lymphomatosls
gallinarum, en omdat zij ook in ons land voor-
komt zal ik de volgende maal hierover wat
zeggen, als we alvast van den schrik over
dit mooie woord bekomen zijn. Voorloopig is
mijn advies alvast: Ruim onmiddellijk op wat
lam is.
Dr. TE HENNEPE.
