Hois u Hal.
Pluimy«e-mbriek.
DE VERKOOP EENER VROUW.
EEN DUEL NA VEERTIEN JAAR.
GOOCHELEN IN DE GEVANGENIS.
HUIZEN ONDERGESPOELD DOOR DEN
REGEN.
BEDOLVEN MIJNWERKERS GERED.
HERDERSHOND VEROORZAAKT EEN
ERNSTIG AUTO-ONGELUK.
A. C. LENSEN'S STOOMVAART-
MAATSCHAPPIJ - TER NEUZEN
SCHEEPVAARTBEWEGING.
EEN FAMILIEDRAMA.
In de Van Merlenstraat in Den Haag heeft
zich Maandagnamiddag een drama afgespeeld,
dat twee menschenlevens heeft gekost.
Daar woonde de oud-administrateur C. K.
met vrouw en twee kinderen, een jongeman
van 21 en een meisje van 15 jaar. Een andere
zoon is student.
Toen de dochter ruim 4 uur uit school thuis-
kwam, vond zij tot haar groote ontsteltenis
het lijk van haar vader, liggende in een plas
bloed en met een revolver naast zich. Zij
snelde weer naar buiten en ontmoette haar
broer, die de politie alarmeerde. Bij het daarop
ingestelde onderzoek vond de politie in een
ander vertrek het lijk van mevrouw K., door-
boord door kogels. Gebleken moet zijn dat men
hier te doen heeft met een geval van moord
en zelfmoord; K. moet zijn vrouw hebben
doodgeschoten en daarna de hand aan zichzelf
geslagen. De heer K. was 54, mevrouw K. 53
jaar oud.
Als oorzaak worden aangenomen de finam
cieele moeilykheden uit de beurscrisis.
ANTl-TUBERCULOSfl-INENTING.
De vergadering van de Aeademie der ge-
neeskunde te Pafijs IS haast geheel heenge-
gaan met een uiteenzetting van dr. Calmette
over de preventieve inenting tegen de tuber-
culose en de aanzienlyke beperking van de
kmdersterfte. Op het oogenblik zijn in Frank
rijk alieen reeds meer dan 210.000 kinderen
met het bekende B.C.G. gevaccineerd. Cal
mette leidt daaruit de onschadelykheid af van
het vaccin voor alle wezens, die met tuber-
culose kunnen worden besmet evenals de on-
mogelijkheid om zelfs met de vemuftigste
kunstgrepen den bacillen van deze entstof
hun virulentie terug te geven.
In en buiten Frankrijk is dientengevolge de
algemeene sterfte van ingeentekinderen met
meer dan de helft verminderd. Indien deze
bewerking aigemeen werd toegepast, zou dit
voor Frankrijk de redding van ongeveer 50.000
kinderen per jaar beteekenen. In het arron-
dissement van Tham, waar 74 van de in
1928 geboren kinderen met dit middel zijn in-
geent, is de mortaliteit gedaald van 66 tot
20 Vele geneesheeren nemen voor het
overige waar, dat later de aldus behandelde
kinderen meer weerstandsvermogen tegen ver-
schillende ziekten vertoonen.
Op volwassenen in Frankrijk en meer nog
in Noorwegen toegepast, mits deze volwasse
nen geen tuberculeuse reactie vertoonen, heeft
het B.C.G. uitstekende resultaten opgeleverd.
Na deze uiteenzetting kwam uit de Aeade
mie van verschillende kanten de aandrang,
deze vaccinatie evenals die tegen de pokken
verplicht te stellen.
EEN OUDE ZIGEUNER.
De oudste zigeuner van Engeland, Valen
tine Smith, is gestorven. Hij woonde in een
.wigwam" te Tipton, in Staffordshire, en ver-
diende den kost met het maken van „knapen"
waar men kleeren aan ophangt. In dit vak
ging hij voor kampioen door.
„Val" is 103 jaar geworden en op zijn ouden
dag heeft hij natuurlijk aan journalisten her-
haaldelijk moeten vertellen, waaraan hij zijn
hoogen leeftijd toeschreef. Aan zijn gezonde
beroep en aan zijn leven in de buitenlucht,
antwoordde hij steads. Hij heeft ook nooit ge-
rookt en v66r zijn honderste jaar had hij nog
geen druppel sterken drank geproefd. Maar
bij zijn honderdjarig bestaan heeft ,,Val" toch
den eerewijn moeten drinken.
De plaatselijke politie te Charoljes in het
departement Saone-et-Loire heeft de handen
vol met het oplossen van echtelijke moeilijk-
heden in een Zigeunerkamp.
Een der Zigeuners had een vurige liefde op-
gevat voor de vrouw van een kameraad. Hij
stapte op dezen toe, vertelde hem wat het ge
val was en bood aan de vrouw voor 100 francs
van hem te koopen. De echtgenoot, die de
vrouw goed kende, vond dit een behoorlijken
prijs en de koop werd gesloten.
Een paar dagen later betreurde de nieuwe
heer en meester zijn koop. Hij beweerde het
slachtoffer te zijn van valsche voorspiegelin-
gen. De vrouw was onaangenaam en heersch-
zuchtig, en liefst was hij haar zoo gauw moge
lijk weer kwijt. Bovendien had hij graag zijn
100 francs terug.
Maar daar voelde de eerste echtgenoot niets
voor. Desnoods wilde hij de 100 frcs. resti-
tueeren, maar de vrouw terugnemen, daar
dacht hij niet aan
Het kwam tot een vechtpartij, waarbij be-
halve de beide mannen, ook de vrouw de
oorzaak van alle moeilijkheden werd ge-
wond. Zes vechtersbazen werden gearre-
steerd.
EEN BEROEMD OFFICIER
GESTORVEN.
Te Modling bij Weenen is op 88-jarigen
leeftijd de gewezen Oostenrijksche generaal
Ludwig Merkel overleden, de laatste over-
levende van de beroemde „batterij der doo-
den." Deze battery moest den 3en Juli 1866
in den slag bij Koniggratz tusschen de Oos-
tenrijkers en de Pruisen den terugtocht der
Oostenrijkers dekken. Zij hield zoolang stand,
dat er van de drie officieren en 64 man, twee
officieren en 52 man dood naast hun stukken
bleven liggen. Toen de Pruisische kroonprins
na den slag de standplaats van de batter(j
passeerde, ontblootte hij het hoofd. Ludwig
Merkel, die toen 2e luitenant was, wist het
laatste kanon te redden en kreeg daarvoor een
hooge onderscheiding, met een benoeming tot
eersten luitenant. De battery der dooden
heeft in 1914 in zijn laatste vredesstandplaats
in Zuid-Stiermarken eenbronzen gedenktee-
ken gekregen. De zoo pas gestorven generaal
heeft in 1926 op den 60en verjaardag van het
heldenfeit tal van huldeblijken ontyangen, o.a.
een gedenkboek met 1500 handteekeningen van
de vereeniging van Oostenrijksche artillerie-
officieren. Generaal Merkel heeft in zijn testa
ment den wensch te kennen gegeven, dat men
zich by zijn begrafenis, wegens den nood der
tyden, van plechtigheden of kransen zou ont-
houden.
EEN ERFENISQUAESTIE.
Een erfenis-proces ,om een bezit ter waarde
van veertig millioen goudfranken, houdt de
aandacht van Wallonie gespannen.
De zaak zal echter nog niet zoo gauw op-
gelost zijn, aangezien men voor het nagaan
van de afstamming vyf eeuwen terug moet
gaan. Het geval zit als volgt in elkaar:
Tegen het midden van de 15e eeuw had
Don Magis Englebert, graaf van Legrono,
Burgos en Bailly, heer van Molina, dienst ge-
nomen in het Fransche leger; hij streed mee
aan de zyde van de Vlamingen tijdens den op-
stand van de Vlaamsche legers tegen Filips
den Goeden. De Vlaamsche legerscharen wer
den echter verslagen en de graaf van Legro
no viel als gevangene in handen van den her-
tog van Bourgondie, Filips den Goeden. In
die tyden was het nog gewoonte om krygsge-
vangenen eenvoudig te dooden, behalve wan-
neer zij ryk genoeg waren om een losgeld te
betalen.
Graaf van Legrono was schatryk en Liever
dan zyn leven er bij in te schieten, besloot hij
een hoog losgeld te betalen. Dit bestond uit
het afstaan in vruchtgebruik van een groot
deel van zijn goederen aan den hertog van
Bourgondie gedurende vier eeuwen. De eigen-
dommen bestonden uit zes kasteelen, vier-en-
dertig boerderijen en een groote oppervlakte
grond, gelegen aan de Nederlandsche kust, in
de Ardennen en langs de Maas.
De overeenkomst, die op 30 Juli 1455 was
aangegaan, zou afloopen in 1855. De Legro-
no's, wier naam inmiddels in Legrain veran-
derd was, gingen in Frankrijk wonen, om zich
later in Wallonie te vestigen. In 1855 ver-
scheen een oproep in de pers aan de afstam-
melingen van Legrono om hun rechten te doen
gelden, waaraan echter nooit gevolg werd ge
geven.
Volgens een voor den oorlog gedane schat-
ting bedroeg de waarde van de goederen on
geveer veertig millioen frank.
De man, die de zaak thans aan het rollen
heeft gebracht, is een ingeniieur-architect uit
Charleroi, Jules Legrain geheeten, die o.m.
beweert dat verscheidene personen in de om-
geving van Namen op onrechtmatige wyze in
het bezit van hun eigendommen zijn.
Het schjjnt, dat de heer Legrain zijn rech
ten tot het uiterste wil doen gelden, hetgeen,
gezien de groote waarde van de goederen, ook
wel de moedte waard is.
Twee heeren zyn elkaar met cavallerie-
sabels te lijf gegaan en de een heeft daarbij
den ander de sdhedel dngeslagen, schryft Uj
Nemzeddk. Dat geschiedde geheel volgens de
bekende regelen der ridderlijkheid. In de ge-
heele zaak ware dan ook niets byzonders,
wanneer niet de aanleiding daartoe 14 jaar
oud was. Wat is er in die veertien jaar niet
geschied. De jonge meisjes, waarom de twee
elkander destyds te lijf gingen, zyn volwassen
vrouwen geworden, hunne zoons gaan reeds
op het gymnasium. De geheele kring van
vroeger is verdwenen, ryken zijn ineen ge-
stort, de heele basis, waarop de wereld be-
rustte is veranderd, de mentaliteit der men-
schen, hunne wereldbeschouwing is geheel an
ders geworden. Alleen de woede van die twee
heeren op elkander is niet afgekoeld. De
bloedige Oceaan der verwoesting golft om
hen heen, eene aardbeving schudt de wereld
op hare grondvesten, maar zy staan op een
klein eilandje en zetten hun eerezaak voort.
EEN VEREENIGING VAN VOETGANGERS.
Lord Robert Cecil heeft dezer dagen te
Londen als voorzitter de eerste zitting geleid
van de Organisatie van voetgangers van
Groot-Brittannie en Ierland. Tot het eere-
comite van de nieuwe vereeniging behooren
alleen menschen, die of auto's bezitten Of bly-
kens hun vermogen iederen dag van de week
zich een andere auto kunnen aanschaffen.
TWAALF VISSCHERS VERDRONKEN.
Uit Vigo wordt gemeld, dat tydens den
jongsten storm een visschersboot is geslrand,
waarbij twaalf visschers zyn omgekomen.
Omtrent een andere visscnersbout met. twin-
tig koppen bemand, is men nog zonder eenig
bericht.
EEN KIND VERGIFTIGD.
Maandagavond heeft een 20jarig dienst-
meisje, dat sedert It dagen in De treating was
by een koopman te iiiriuri, tydens de arwezig-
heid van de ouders, het 2jarig zoontje met
lysol vergiftigd. net melsje, dat met voldeed,
zou ontsiagen worden en daar zy te niriurt
wilde biyven, omdat daar haar venooide
woonde, schynt ze de daad uit ergemis te heb
ben gepleegd. Eerst gaf zij voor, dat het kind
zelf van de lysol had gedronken.
DE BERLIJNSCHE DOLLAR-
VEKVALSUHEK AANGEWOLDEN.
Naar de Vossische Zeitung uit Pressburg
verneemt, is het de politie te tymau geluiii
een man te arresteeren, terwyl hy poogoe val
sche 50 dollarbiljetten te verziiveren. De ge-
arresteerde, die eerst opgat Jean Goldmann
te heeten en uit Karpatno-Rusland te stam-
men, gaf by zyn veruer verhoor toe, dat zyn
naam Fischer was. De politie te Tymau is van
meening, dat de gearresteerde de door de
Duitsche overheid gezochte en in verband met
de dollarvervalschingen gesignaleerde koop
man Hans Fischer is. Op den gearresteerde
vond men nog 20 vaische dollarbiljetten.
Fischer, die volgens zijn eigen verklaringen
den dag tevoren naar Tymau gekomen was,
weigert iets te vertellen over de valsche bil-
jetten. Onmiddellyk na het verhoor is hy over-
gebracht naar de gevangenis te Fressourg.
tEEN VERBROKEN BELOFTE.
De bladen noemen het een „delicaat pro-
ces", dat voor de derde Kamer der civiele
rechtbank te Parijs is voor geweest.
Jane Aubert, de bekende revue-artiste, heeft
echtscheiding aangevraagd, omdat haar echt
genoot, de Amerikaan Nelson Morris, haar
verbiedt op te treden. Toen de heer Morris
een jaar geleden Jane Aubert huwde, had zij
hem, naar hy beweert, plechtig beloofd het
tooneel vaarwel te zeggen. Doch zij hield zich
niet aan de belofte en treedt op het oogenblik
in een Parysche music-hall op, zeer tot mis-
noegen van haar man, die in de eerste plaats
een schadevergoeding van twee duizend francs
eischt van de directeuren van de music-hall,
en voorts de zekerheid, dat zy zijn vrouw zul-
len verbieden langer op te treden op straffe
van een boete van 5000 francs per dag. De
advokaat van den heer Nelson Morris ver-
klaart, dat Jane Aubert krachtens de nieuwe
wet van 30 Augustus 1927 Frangaise is geble-
ven ondanks haar huwelyk met een Ameri
kaan. De Fransche vrouw kan zonder inach-
tiging van haar man geen contract sluiten,
vandaar dat de door Jane Aubert aangegane
overeenkomst onwettig is. Het bewys hier-
voor is dat Sarah Bernhardt, toen zy in 1888
gaarne een contract met het Theatre Porte-
Saint-Martin verbrak, zich door haar toen-
maligen echtgenoot, Damala, liet verbieden
om op te treden.
Den lOen Februari zal de rechtbank uit-
spraak doen, aldus voor het eerst sedert de
wet van Augustus 1927 recht sprekend over
de rechtspositie van een met een buitenlander
gehuwde Fransche vrouw.
In afwachting van de gerechtelijke beslis-
sing krygt Jane Aubert... 25.000 francs per
maand van haar man uitgekeerd.
OPOFFERING VAN RADIOTECHNICUS
IN AMERIKA.
De Chicago Tribune meldt uit New York
dat de technische leider van het Columbia
Radiostation, tijdens de uitzending der rede
van den koning van Engeland bij de opening
der vlootconferentie, merkte, dat een der elec-
trische geleidingen was gebroken. Er was
geen tijd meer deze te repareeren en de tech-
nicus besloot, daarop zelf als contact tusschen
de beide afgebroken deelen te fungeeren. Met
beide handen pakte hy de twee uiteinden beet,
hoewel er tamelyk groote spanning op de lei-
ding stond en hy groote pijnen leed. De tech-
nicus liep brandwonden aan de handen op.
In de Iersche staatsgevangenis te Marybo
rough werd onlangs voor de gevangenen een
variete-voorstelling gegeven. Een van de num-
mers van het programma was een goochelaar
die onder meer een gedetineerde op het po
dium liet komen en een groote hoeveelheid
shillings en pennies uit mond en ooren van
den zeer verbaasden gevangene te voorschijn
tooverde. De hoed, waarin de geldstukken
werden gedeponeerd, bevatte langzamerhand
een aardig sommetje, toen de goochelaar het
genoeg vond, den gedetineerde weer naar zijn
plaats stuurde en aankondigde dat hij thans
het geld weer uit den hoed zou laten verdwij-
nen.
Maar toen de goochelaar den hoed optilde,
bleek, dat hy voor dit millieu niet snel genoeg
,,werkte"; het geld was al verdwenen en 'de
hoed heelemaal leeg...
SMOKKELEN AAN DE GRENS.
De smokkelarij in het groot van koffie,
meel, cacao, tabak enz. per vrachtauto naar
Duitschland blijft, ondanks het streng foezicht
der Duitsche tolbeambten, die van het doen
en laten der bestaande smokkelbenden goed
op de hoogte zijn, aanhouden. Dezer dagen,
reeds om 7 uur in den ochtend, beproefden
een tweetal personen-aan de grens van Strae-
len een vrachtauto met koffie beladen in te
voeren. Duitsche tolbeambten kregen er even-
wel lucht van en legden een paar boOmen
dwars over den weg, om dezen te versperren.
De bestuurder van den auto stoorde zich aan
geen haltgeroep en reed zoo hard mogelijk
door. Hij trachtte de versperring te nemen,
doch de wagen sloeg om en kwam in de grep-
pel langs den weg terecht. Beide inzittenden
poogden te vluchten. Eerst nadat tolbeambten
van hun wapenen hadden gebruik gemaakt en
de chauffeur een schot in het been had gekre
gen, kon deze worden aangehouden. Overbren-
ging naar het gasthuis te Straelen was nood-
zakelyk. De auto, met de lading, 1300 pond
koffie, werd in beslag genomen.
Sedert eenige dagen valt er in sommige
deelen van Italie veel regen. Zooals meer het
geval is bij hevige regen, beginnen ook thans
op verschillende plaatsen huizen in te storten.
In de provincie Genua stortte een nieuw huis
van vyf verdiepingen van gewapend beton als
een kaartenhuis in elkaar, nadat tengevolge
van den regen de grond aan een zijde geheel
was weggespoeld. De arbeiders konden zich
nog tydig redden, aangezien de muren begon-
nen te scheuren voor het huis instortte. Te
Sampiedarena, vlak bij Genua, stortte een
muur in over een lengte van 12 meter, waar-
door de kazerne van de karabiniers beschadigd
werd. Terwijl men met het opruimingswerk
bezig was, stortte ook het overige gedeelte
van den muur in, waardoor de kazerne geheel
werd vemield.
EEN VERLOREN KONINKLIJK
HALSSNOER.
Tydens de huwelijksfeesten te Rome werd in
het Kapitool een ontvangst gehouden door den
gouverneur van Rome ter eere der vreemde
vorsten. De ex-koningin Augusta Victoria
van Portugal, de gemalin van ex-koning
Manuel, verloor in het gedrang een prachtig
halssnoer, dat acht diamanten en 6en groote
zwarte parel bevatte.
In den tijd van het koningschap in Portu
gal was dit prachtig kleinood volgens ge
bruik van de eene koningin op de andere
overgegaan. Eerst bij haar terugkeer naar
het hotel merkte de ex-koningin het verlies
op. Terstond werden de autoriteiten van het
verlies op de hoogte gebracht. De politie be-
gon onmiddellijk haar onderzoekingen om het
prachtig kleinood terug te vinden.
Den volgenden dag meldde zich een een
voudig kruier in dienst van een expediteurs-
firma op het bureau aan, waar hij het kost-
bare collier deponeerde. Hij had het in onge-
schonden toestand in de zalen van het Kapi
tool gevonden.
Ex-koningin Victoria liet terstond den een-
voudigen werkman bedanken voor zijn daad
van eerlijkheid en schonk hem een ruime be-
looning.
EEN WERKPLAATS VAN VALSCHE
MUNTERS ONTDEKT.
Te Neurenberg is Zaterdagnacht in een huis
in de Denisstrasse een goed ingerichte werk-
plaats van valsche munters ontdekt.
In verband heirmede is de politie te Rosen
berg in den Opper-Palts er, volgens de Ber
liner Zeitung am Mittag, in geslaagd vyf per
sonen, onder wie twee vrouwen, te arrestee
ren, die in een auto voorbij kwamen en in alle
plaatsen, welke zij passeerden valsche geld
stukken van 5 mark uitgaven. De gearres-
teerden hebben bekend gedurende de laatste
twee weken te Regensburg, Flirth, Neuren
berg en andere plaatsen ongeveer 200 valsche
geldstukken van 5 mark te hebben uitge-
geven.
DOOR KROKODILLEN VERSLONDEN.
Op het Victoriameer (Oost-Afrika) is een
veerboot gezonken, toen deze zich midden op
het meer bevond. Aan boord bevond zich een
reisgezelschap, waaronder ook een Europeaan.
Het gezelschap bestond uit 13 personen, die
alle door de krokodillen verslonden zijn.
STORM IN NIEUW-SCHOTLAND.
Een telegram uit Digby in Nieuw-Schot-
land, meldt dat in een hevigen storm twee
stoombooten die de kustvaart uitoefenden,
vergaan zijn.
Vier menschen zijn verdronken, o.w. de ka-
pitein van een der stoombooten die al zwem-
mende een reddinglijn naar het strand tracht
te te brengen.
In de kolenmijn te Gilly, waar drie mijn-
werkers onder een zware grondverzakking
werden begraven, is men, na anderhalven dag
werken, er in geslaagd de ongelukkigen te
bevrijden. Zij bleken nog in leven, maar waren
zeer verzwakt doqr honger en dorst. Toen zrj
later weer aan de oppervlakte werden ge
bracht, waar een groote menigte was samen-
geschoold, kregen de redders en geredden een
ovatie.
De automobiel-renner Jauser uit Innsbruck,
die aan den sterrit naar Monte Carlo van
Riga uit deelneemt, overreed slechts met een
snelheid van 25 K.M. een herdershond. De
wagen vloog dwars over den weg en maaide
een reeks boomen om. Twee personen werden
levensgevaarlyk gewond. Jauser zelf en een
vierde inzittende bleven ongedeerd. Jauser
kon den tocht niet voortzetten.
EEN SCHURK GEZOCHT.
Te Berlijn zoekt men een inderdaad zeld-
zamen schurk. Hij gaat in alle deelen van de
stad, als de man afwezig is, naar de vrouwen
van werkloozen, treedt op als politie-autori-
teit met de bewering, dat de man verdiensten
heeft gehad, die hij bij den ondersteunings-
dienst niet heeft aangemeld. Gewoonlijk
slaagt hij erin, van deze in armoede en ellende
levende vrouwen nog het laatste geld als boete
los te krrjgen en in zijn zak te steken.
AUTO 40 METER DIEP GEVALLEN.
Daar de straat met glad ijs bedekt was,
slingerde bij Mendek in Bohemen een met 6
personen bezette auto door een bocht heen,
sloeg door de balustrade van den straatweg
en viel van 40 meter hoogte naar beneden. 4
personen werden zwaar gewond; 1 zal er
waarschijnlijk niet het leven afbrengen.
IN DEN BLOEMENTUIN.
Zaai vroeg Pronkerwten.
Indien men graag met weinig moeite en
kosten in den zomer een overvloed van snij-
bloemen wenscht, dan is de Pronkerwt, alias
Lathyrus odoratus de plant. Er bestaat geen
dankbaarder plant en door zoo noodig bij op-
volging te zaaien kan men den heelen zomer
bedolven worden onder een achat van prach-
tige snijbloemen in allerlei kleurschakeerin-
gen. Er bestaan tegenwoordig eenige honder-
den soorten, met de meest uiteenloopende
kleuren, zoodat ieder liefhebber een overvloed
van keus heeft. Deze overvloed van keus
maakt het doen van een goede keuze niet erg
gemakkelijk. De oudere soorten zijn goedkoo-
per dan de nieuwere en voor hen, die hun
keuze op oude, beproefde soorten willen be-
palen noemen we: George Shawyer, Gladys,
Fortuna, Constance Hinton, The Sultan en
Youth. Buiten deze zijn er nog meer goede
en oude bekenden, doch onze opsomming is
slechts een greep uit dit alles.
Van de nieuwere duurdere soorten noemen
we: Mammoth, Olympia, Sunkist en meerdere.
Zooals boven gezefd kunnen we Pronkerwten
bij opvolging zaaien en met het eerste zaaisel
kunnen we nu beginnen, in potten van on
geveer 10 c.M. wydte. De grond der potten
moet aanvankelijk niet meer dan vochtig zijn.
Velen zaaien per pot een vijf a zes zaden, ter
wijl anderen weer de voorkeur geven aan een
zaadje per pot. De bedoeling van dit laatste
is, later bij het uitplanten in den tuin (tweede
helft van Aprilde wortels der zaailingen niet
te beschadigen. Men kan hier ook den tus-
schenweg bewandelen en drie a vier zaden
per pot zaaien en deze plantjes later bij het
uitplanten bij elkaar laten staan. Pronkerw
ten kunnen bij goede ontwikkeling gemakke
lijk een hoogte halen van ongeveer 2 M. en
worden van onderen dan wat kaal. Zoodra
daarom een groepje planten van 3 a 4 stuks
een hoogte heeft van ongeveer 20 c.M. nijpen
we twee planten in. Daardoor vormen deze
zijscheuten welke later nogmaals worden in-
genepen en hierdoor dwingen we deze plan-
ten dicht by den grond te biyven en krijgen
wij een dichter geheel.
Gezaaid in bloempotten in een goed ver-
lichte serre of goed verlichte kamer, grenzen-
de aan een kamer waar gestookt wordt, ont-
kiemen de zaden in ongeveer een maand tijd.
Soms liggen de zaden beduidend langer, doch
dit kan aan verschillende oorzaken te wijten
zijn. Het weeken der zaden in water, het in-
snyden der buitenste schil der zaden is niet
noodig.
Terwijl de jonge plantjes in de potten op-
groeien, wordt de plaats, waar de Pronkerw
ten later uitgeplant moeten worden (dit moet
een zonnig plaatsje zyn) flink diep omgespit.
Tevens brengen we wat ruige mest aan en
voegen wat beendermeel en roet toe. De
ruige mest moet zoodanig diep worden aange-
bracht, dat de wortels der jonge plantjes niet
de aangebrachte ruige mest raken. Zoodra de
jonge plantjes in de potten, welke men gaan-
deweg moet afharden, een handbreed hoog
zijn, moeten ze reeds worden aangebonden.
Zoodra ze later in April buiten uitgeplant
moeten worden, is aanbinden aan langere
stokken, lengte ongeveer 2 M. noodzakelijk.
Tusschen de stokken kan men gewoon kip-
pengaas aanbrengen, hetgeen de planten een
uitstekende gelegenheid biedt op te klimmen.
Vooral als de plan nog niet voldoende ontwik-
keld zijn, is dit gaas geen prachtig gezicht,
doch dit bezwaar kan zoo noodig ondervan-
gen worden door gaas en stokken licht grijs-
groen te verven.
Tijdens den bloei zijn de Pronkerwten erg
dankbaar voor wat slappe gier, terwijl ze bo
vendien in den zomer veel vocht moeten heb
ben. Dit laatste kan men 's avonds toedienen.
Om het bloeien zooveel mogelijk te bevorde-
ren, knippen we alle uitgebloeide bloemen af,
daar anders de zaadvorming te veel afbreuk
zou doen aan het rijke bloeien.
Vragen, deze rubriek betreffende,
kunnen door de abonne's worden
gezonden aan Dr. Te Hennepe,
Diergaardesingel 96a, Rotterdam.
Postzegel van 6 cent voor ant-
woord insluiten en blad vermeiden
WINTERWERK.
II.
Alvorens door te gaan met de beschrijving
van ons werk in den winter, moet ik even op
het volgende wyzen:
Ik ontvang in den laatsten tyd zeer veel
brieven waarin geen postzegel voor antwoord
gesloten is of waarin niet vermeld staat welk
blad de vrager leest. Verder schrijven som-
migen my brieven van vier of vijf bladzijden
lang en hoewel ik gaarne iedereen zooveel
mogelijik help, is het my onmogelyk op zulke
lange brieven in te gaan. Wees kort en zake-
Irjk en geef vooral ook duidelijk he't adres aan.
Ook worden my vragen gesteld omtrent de
oorzaak van blaurwe kammen, zwakte in de
beenen enz. doch zulke vragen zijn zonder
nauwkeurig onderzoek van het dier toch niet
te beantwoorden. Ziekten laten zich alleen
bestryden door de dieren eerst zorgvuldig te
onderzoeken en daarna de geneeswyze regelen.
By spoedgevallen doet men daarom veel
wijzer direct naar een dierenarts te gaan en
bij sterfte onmiddellijk opzenden naar de
Rijksseruminrichting te Rotterdam, in geen
geval naar mijn huis. Het onderzoek aan de
Rijksseruminrichting geschiedt gratis en men
is er dan zeker van binnen een paar dagen
antwoord te krijgen.
Verder sta ik vaak verbaasd over de merk-
waardige manier waarop men pluimvee houdt.
Zoo schryft een lezer me: Ik zend U hierbij
een eend die hedenmorgen gestorven is. Ik
heb ook nog veertien kippen die den geheelen
zomer geen ei gelegd hebben. Er zijn er
reeds vier dood, die geheel vermagerd waren.
Deze eend was ook een tijd bij de kippen op-
gesloten, is de ziekte gevaarlijk voor men
schen?
De eend had darmontsteking, maar naar
den brief te oordeelen hebben de kippen tu-
berculose gehad, hoewel dat natuurlijk zon
der nauwkeurig onderzoek niet te zeggen is.
Maar wie houdt er nu veertien kippen die den
geheelen zomer geen eieren leggen aan en
waarom wordt de eerste doode kip niet ge-
stuurd? Op deze manier wordt toch het kip-
penhouden een geweldige schadepost en als
het tuberculose is, moet men, met de kennis
die wij tegenwoordig hebben, toch nog zelf
oppassen voor besmetting.
Het voordeel van de kippen moet komen
van den wtnterleg, maar kippen die in den
zomer niet leggen zullen dat zeker in den
winter ook niet doen. Snel opruimen van dat
geheele stelletje lijkt mrj daarom het best en
dan in het voorjaar goede kuikens koopen. Is
echter tuberculose de oorzaak geweest, reinig
dan hok en rennen grondig, ontsmet daarna
alles en wacht tot het najaar alvorens er
weer kippen in te doen. Koop dan by een
goed hoenderpark jonge hennen en op deze
manier bestaat er kans er volgend jaar profit
van te trekken.
We hadden het vorige keer over de zit-
stokken. Zorg dat deze even hoog liggen,
want de kippen willen altijd op de hoogste
stok gaan zitten en gaan zich daarop verdrin-
gen of er om vechten. Dus zitstokken even
hoog.
Als het hok goed ingericht is laat dan de
kippen bij eenigszins ongunstig weer gerust
binnen. Een vogel binnen is beter dan twee
in de sneeuw. Is het mooi helder weer veeg
dan als er sneeuw is deze rondom het hok wat
weg en laat de kippen gerust wat buiten
loopen.
Om de kippen binnen te kunnen houden
moet het hok zoo gebouwd zyn dat de ramen
licht genoeg doorlaten om den geheelen bodem
te verlichten. Hoog geplaatste ramen geven
geen licht genoeg op den grond en dan kun
nen de kippen dus niet voldoende zien om
graan enz. te zoeken. Lichte rassen hebben
met zijn vieren aan een vierkante meter
bodem genoeg, van zware rassen beperke men
het aantal dieren per vierkante meter tot drie.
Men kan het glas in de ramen vervangen
door stoffen die ultra-violette stralen door
laten en dit systeem werkt gunstig op den
gezondheidstoestand der kippen, maar jam
mer genoe'g zijn de meeste dezer stoffen niet
duurzaam en worden daarom duur. Men zoi
aparte ramen kunnen nemen voor den winter
tijd en voor den kuikentijd en deze 's zomer
door glazen ramen kunnen vervangen, mas
dit is ook al weer betrekkelijk omslachtig.
Als strooisel kan men kaf, gehakt stroo,
houtspaanders en zelfs zaagsel wel gebruiken.
Dat hangt er ook al weer veel van af wat op
de betreffende plaats het goedkoopste is. Turf-
molm is wel een der beste strooisel soorten,
omdat het veel vocht opneemt, stankwerend
is en ontsmettend werkt. Het geeft natuur
lijk bruine stof in het hok en de kippen, voor
al witte, zullen daarom er niet zoo helder uit-
zien als bij andere strooisel soorten. Uit een
oogpunt van hygiene raad ik echter turfmolm
wel aan en gebruik het zelf altijd bij mijn
dieren.
Turfmolm maakt het hok weer donkerder
en men moet er vooral op letten, dat voer- «ax
drinkbakken niet te dicht op den grond staan
en goed verlicht zijn. Zet men ze te dicht bij
den grond dan zijn ze direct vuil door bruine
stoffen en als ze niet goed verlicht zijn zal de
voedselopname der kippen lijden.
Ook is het goed ergens in het hok nog een
apart stofbad of zandbad neer te zetten. Men
vult deze bak met zuiver, droog zand, of bout-
asch en om de luizen te bestrijden kan men
dit zand of asch vermengen met wat tabaks-
stof. Heeft men dit niet by de hand dan koopt
men wat goedkoope tabak, wrijft dit fijn en
mengt dit door het zand.
Heeft men op den bodem stroo of turfmolm
dan is het gewenscht den zandbak te beschut-
ten met een paar planken, anders vermengt
zich natuurlijk al heel gauw het strooisel met
den inhoud der zandbak. Om het vasttrappen
van het strooisel door de kippen te ondervan-
gen, rakelen we dit van tijd tot trjd wat op.
Verder moet men er om denken, als men by
slecht weer de kippen in het hok houdt, dat
er dan een flinke gritbak moet hangen. Velen
vergeten dit omdat de kippen meestal buiten
wel grit genoeg vinden en de eigenaars niet
gewend zijn in zoo'n geval gritbakken te
geven. Leggende kippen voelen echter direct
het gemis van grit en zoodoende zou de op-
sluiting aanleiding worden dat de leg vermin-
derde. Men denkt vaak dat gebrek aan grit
zich uit door windeieren, doch dit is niet zoo.
In zulke gevallen willen een paar gram lever-
traan per kip vaak goede diensten bewijzen.
Meer moet men niet geven, daar vooral min
der goede traan dan aanleiding geeft tot reuk
of smaak aan de eieren. Van betere traan
kan men veel meer geven, doch dit is absoluut
onnoodig. De behoefte aan grit kan men soms
duidelijk zien. Als de kippen n.l. op stok gaan
nemen ze nog gauw een paar stukjes grit mee,
nog liever dan een paar korrels graan.
DR. TE HENNEPE.
s.s. HELENA in lossing te Ardrossan.
s.s. MAGDALEN A in lading te Bordeai
voor Barry,
s.s. TERNEUZEN in lossing te Rouaan.
Voor Ter Neuzen: 27 Jan. Eng. s.s. SHEAF
CREST, 1617, kolen, New-Castle.
Voor Gent: 27 Jan. Eng. s.s. BARMOOR,
1317, kolen, New-Castle; Eng. s.s. BIRTLEY,
1696, kolen, New-Castle; Eng. s.s. DASH-
WOOD, 1263, kolen, New-Castle; Noorsch s.s.
SPEC, 1358, kolen, Gdynia; Eng. s.s. ELE-
VEEN, 969, kolen, New-Castle; Eng. s.s.
THORNHOPE, 1319, kolen, New-Castle;
Duitsch s.s. MINNA CORDS, 552, hout, Stolp-
munde.
28 Jan. Eng. s.s. RALLUS, 920, stukg.,
Manchester; Lett. s.s. AUSMA, 1190, hout en
vlas, Riga; Eng. s.s. E'ROSE, 106, visch,
Lowestoft; Eng. s.s. BOWLING, 344, ledig,
R'dam.
Van Gent: 27 Jan. Zweedsch s.s. GUNAR,
714, ledig, St. Malo; Eng. s.s. WESTMOOR,
2639. gem., Venezuela; Eng. s.s. YEWDALE,
410, ledig, Boston; Noorsch s.s. LUNA, 552,
stukg., R'dam; Eng. s.s. ORENIE, 189, ledig,
Antwerpen.
28 Jan. Eng. s.s. MACVTLLE, 355, steen
Londen; Noorsch s.s. HAMLET, 2714, ledig" J
ConstantinopelNoorsch s.s. KARMT, 925
ledig, R'dam; Eng. s.s. DEARNE, 427, stukg.,
Goole; Eng. s.s. SCHEAF WATER, 1617,
ledig, New-Castle; Eng. s.s. BOWLING, 344,
ijzer, Grangemouth.
