AANBESTEDING WATERSTAATS-
WERKEN.
TER NEUZEN, 11 DECEMBER 1929.
Het arbeidsconflict
aan de Cokesfabriek te Sluiskil
in de Tweede Kamer.
in het gelaat verdwijnen
spoedig door deze des avonds met
wat PUROI. in te wriiven en door ziph
des morgens te wasschen met warm
water en gewone zeep of beter nag met
Purolzeep. 't Voldoet iedereen.
(Ingez. Med.)
met elkaar geworsteld hebben. Schacht's po-
ging om (naar het voorbeeld van de houding
die de Duitsche nationalisten na de vroegere
Londensche conferentie tot bekrachtiging van
de regeling van Dawes aannamen) het werk
van den Haag als een soort van Satanswerk
voor te stellen, is te verwonderlijker, omdat hij
het protocol van den Haag zelf mede-onder-
teekend heeft. Het is waar dat hij reeds in de
commissie der financieele deskundigen meer-
malen blijk had gegeven van weifeling tus
schen zijn gezonde financieele verstand en na-
tionalistische politieke neigingen, maar door
het plaatsen van zijn handteekening had hij
tenslotte erkend dat de nieuwe regeling even
goed in het belang van Duitschland als van
zijn schuldeischers was, Achteraf zouden nu
echter gezegde nationalistische neigingen in
zijn hart weer de overhand hebben gekregen,
anders zou hij in "Zijn memorandum niet weer
met allerlei grieven zijn aangekomen die niet
meer te verhelpen zijn, omdat het protocol als
basis aanvaard is.
In de landen der geallieerden laat men niet
na op dezen volmaakt vruchteloozen kant van
het memorandum het licht te laten schijnen.
Men wil er slechts erkennen dat de eenige
praktisch critiek die er in te vinden is, zijn
waarschuwing is om niet door averechtsche
financieele maatregelen het Duitsche betaal-
vermogen te verzwakken. Met dit gedeelte
van het memorandum kunnen de geallieerden
vrede hebben, omdat de goede werking van
het nieuwe plan van herstelbetalingen er
slechts bij gebaat kan zijn, indien Duitschland
zijn financien zuinig en verstandig beheert.
Ook Parker Gilbert, de Amerikaansche agent-
generaal voor de herstelbetalingen, heeft her-
haaldelrjk gewaarschuwd dat Duitschland te
zeer „van den hoogen boom af" teerde. Het
is alleen de vraag, of dr. Schacht zich bij zijn
kritiek op het beleid van den socialistischen
rijksminister van financien Hilferding niet
meer door politieke gevoelens heeft laten lei-
den, want zijn aanval is op zijn minst geno-
men voorbarig, daar deze minister zijn her-
vormingsplannen nog niet bekend heeft ge-
maakt.
HET BAANTJE VAN BEUL.
Enkele maanden geleden heeft de beul van
Belgie, wiens taak, sedert de afschaffing van
de doodstraf, alleen bestond in het aanplakken
van het doodvonnis, op een openbaar plein,
aan een door enkele gendarmen bewaakten
schandpaal, het tijdelijke met het eeuwige
verwisseld. Deze ambtenaar, die tevens het
eerbare bedrijf van wijnperser uitoefende, had
kort voor zijn dood nog met staking gedreigd,
wegens het niet aanpassen van zijn salaris aan
de huidige levensduurte, wat dan ook wel de
reden zal zijn, waarom zich sedert zijn dood
geen enkel candidaat-beul bij het departement
van justitie heeft aangemeld. Thans wordt
een wijziging overwogen van het koninklijk
besluit. waarbij de uitvoering der doodvonnis-
sen is geregeld en wel in dien zin, dat de pro-
cureur-generaal bij ieder doodvonnis, zelf den
persoon zal aanwijzen, die voor het verrichten
van het beulswerk in aanmerking komt.
Kinderportemonnaie, Politiebureau.
Kinderportemonnaie, A. van Es, Nieuwe-
diepstraat 24.
Bril in etui, F. v. d. Berge, Dekkerstr. 55.
Portemonnaie met vreemd geld, C. Loof,
Steenkamplaan 73.
Hond (geel), H. Koppejan, woonwagen,
Burgemeester Geillstraat.
Hond (zwart), Jansen, schoolhoofd, Drie-
wegen.
Portemonnaie met wat geld, A. de Zeeuw,
Axelsche straat O 124.
Kinderportemonnaie, Ed. v. Waes, Dwars-
straat 10.
Heerenrijwiel, W. de Ridder, Dekkerstr. 37.
Kinderportemonnaie, J. Jansen, le Ver-
bindingstraat 11.
Overhemd, H. v. Wijk, Tholensstraat 34.
Polshorloge, J. K. Molegraaf, Tholens
straat 94.
Eenig klein geld, Politiebureau.
Sierspeld, Mej. Dieleman, 2e Verbinding-
straat 9.
Portemonnaie met wat geld, E. Lauret,
Dekkerstraat 32.
Kanarie, A. Geijp, Havenstraat 3.
Kinderportemonnaie, J. Broekhoven, Steen
kamplaan 51.
2 handdoeken, P. Bareman, Dekkerstr.- 44.
Woensdag 15 Jan. a.s. zal aan het gebouw
van het provinciaal bestuur te Middelburg
worden aanbesteed:
I. het vernieuwen en onderhouden van het
verf-, behang- en glaswerk van kunstwerken,
gebouwen en verdere inrichtingen, behoorende
tot het kanaal van Ter Neuzen, tot de Rijks-
waterleidingen bewesten en beoosten dat ka
naal en tot de Rijkselectriciteitswerken van
dat kanaal, gedurende het jaar 1930, in drie
perceelen en in massa. Raming: le perceel
2900, 2e 2500, 3e 700.
II. het uitvoeren van baggerwerk in het
Nederlandsch gedeelte van het kanaal van Ter
Neuzen en in de West- en Oost-buitenhaven
te Ter Neuzen, behoorende tot de werken van
het kanaal van Ter Neuzen en van de haven
te Ter Neuzen.
JUBILEUM VAN DE SPIEGELGLAS-
FABRIEK.
Aanstaanden Zaterdag zal worden herdacht
het 25jarig bestaan van de N.V. Nieuwe Ned.
Maatschappij tot vervaardiging van spiegel-
glas en chemische producten te Sas van Gent.
De langs het kanaal van Ter Neuzen naar
Gent verrezen fabrieken dezer maatschappij,
de spiegelglasfabriek en de phosphaatfabriek,
zijn van algemeene bekendheid. En indien men
nagaat dat daar ongeveer 900 man werken,
kan men nagaan van welke economische be-
teekenis zij is voor Sas van Gent en omgeving.
Naar we vernemen zullen in den voormid-
dag heeren commissarissen in gezelschap van
directeuren van zusterfabrieken een bezoek
brengen aan de fabriek, en daarna met de
directie en de chefs aanzitten aan een dejeu
ner, terwijl tusschen 4 en 5 uur ten kantore
der fabriek voor autoriteiten en belangstellen-
den een receptie wordt gehouden.
Ook zal die dag voor het personeel niet on-
opgemerkt voorbijgaan.
DE BRAND TE MIDDELBURG.
ANGSTIGE UREN.
Eenige leden van de bemanning van het
■alhier thuisbehoorend motorschip „West-
Vlaanderen", 2 Duitschers, de stuurman B.
Dees en de matroos P. Loof, van Ter Neuzen,
beleefden Maandagavond angstige oogenblik-
ken.
Toen zij met een roeiboot den Cadzandschen
wal trachtten te bereiken om proviand te ha-
len, zijn ze door den storm tegen een zand-
plaat geslagen.
De pogingen van den kapitein om hen te
helpen, faalden en zoo zagen zij zich genood-
zaakt om, tot hun middel in het water staan-
de, de boot over de plaat heen te werken, wa
hun, na een uur op de plaat te hebben ver-
toefd, gelukte.
Daarna zijn ze aan den Z.-Kraayert aan den
wal gekomen en te voet naar Borssele geloo-
pen, waar ze op alle mogelijke wijze door den
burgemeester verder werden geholpen.
Bij een boer werd tevergeefs aangeklopt;
deze scheen hen voor landloopers aan te zien.
De roeiboot moesten zij achterlaten.
Niet alleen voor hen, doch ook voor de
alhier wonende nabestaanden waren het.
hachelijke oogenblikken.
Ook de reddingsboot van Vlissingen was uit-
gevaren om hen te helpen.
RUKSPOSTStAARBANK.
Aan het postkantoor te Ter Neuzen werd
gedurende de maand November op spaarbank-
boekjes ingelegd 21.952,99 en terugbetaald
15.115,87; derhalve meer ingelegd dan terug
betaald 6837,12. Het aantal nieuw uitgege-
ven boekjes bedroeg 19.
Door tusschenkomst van dit kantoor werd
ter Directie op staatsschuldboekjes ingeschre-
ven nominaal 1950. Een nieuw boekje werd
uitgegeven.
Tot aankoop van Nationale Schuld ten be-
hoeve van inleggers werd uitgevoerd 1 order,
tot een nominaal bedrag van f 200.
UITKEERINGSFONDS BIJ ZIEKTE
„HULP IN NOOD".
In de Zaterdag jl. gehouden vergadering
van het Uitkeeringsfonds bij ziekte „Hulp in
Nood" alhier, werd o.a. door den penning-
meester verslag uitgebracht van de inkomsten
en uitgaven over de maanden Sept., Oct. en
Nov. 1929.
De Ontvangsten bedroegen: aan contributie
609,65; aan buitengewone inkomsten 24,55;
totaal 634,20. De uitgaven bedroegen: aan
ziekengeld 326,25; aan bodeloon 78; aan
buitengewone uitgaven 38,92; totaal 443,17.
Er was dus een batig slot van f 191,03. Het
vorig slot der driemaandelijksche rekening
bedroeg 6492,14, zoodat de vereeniging op
heden een "kapitaal bezit van f 6683,17.
GEVONDEN VOORWERPEN.
De Inspecteur van Politie te Ter Neuzen
maakt bekend, dat omtrent onderstaande ge-
vonden voorwerpen inlichtingen te bekomen
zijn aan de daarachter vermelde adressen:
Schroevendraaier, P. J. J. Crinse, 2e Kor-
testraat 10.
Damesparapluie, Luxortheater.
Rijwielbelastingmerk, C. Dobbelaar, Drie-
wegen.
Dameshandschoen, Eva Dekker, Van Steen-
bergenlaan 39.
Bankbiljet (Belgisch), M. Steketee, Dijk-
straat 52.
Kindermuts, A. Veerman, De Doelder-
straat 16.
Vulpen, C. de Fouw, Steenkamplaan 66.
Glace handschoen, M. Drabbe, 174, Drie-
wegen.
Bankbiljet,
Postkantoor.
Het is noodzakelijk gebleken wederom een
motorspuit van de gemeente Middelburg naar
het terrein van den brand te dirigeeren, daar
Maandag den geheelen dag meermalen krach-
tig moest worden opgetreden tegen weder op-
laaiende vonken.
De toestand was des avonds zoo, dat men
verplicht was ook des nachts steeds de wacht
bij de ru'ine te houden. Het onderzoek door
de politie, dat een groot aantal getuigen heeft
gehoord, heeft nog niet de juiste oorzaak van
den brand kunnen doen vaststellen.
De Middenstandvereeniging Handelsbelang,
die een uitvoering voor hare leden had uitge-
schreven, heeft besloten deze niet te laten
doorgaan, aangezien verschillende harer leden
door den ramp getroffen zijn.
Naar gemeld wordt heeft de Minister van
Binnenlandsche Zaken en Landbouw zich, in
verband met den brand te Middelburg, tot de
Koninklijke Nederlandsche Brandweervereeni-
ging gewend met verzoek om advies aan-
gaande maatregelen, welke zouden kunnen
worden genomen, ten einde catastrophale
branden als die te Middelburg te voorkomen.
Naar wij vernemen hebben burgemeester en
wethouders van Middelburg bijzonderen dank
gebracht aan den Middelburgschen brand-
weer, waaronder ook het bedienend personeel
der motor-spuiten, aan de burgemeesters van
's Gravenhage, Rotterdam, Bergen op Zoom, I
Goes, Koudekerke en Vlissingen, aan den com
mandant der Marine te Vlissingen, den Garni-
zoenscommandant aldaar, aan dien te Middel
burg, den districtscommandant der Rijksveld-
wacht, den directeur van het post- en tele-
graafkantoor, en de groepen padvindsters en
padvinders te Middelburg, die alien op zeer
lofwaardige wijze hunne diensten hebben ver-
leend bij de bestrijding en blussching van den
brand alsook bij de maatregelen van orde en
veiligheid, die daarvan het gevolg waren. Ver-
zocht is tevens dien dank ook aan het betrok-
ken personeel over te brengen.
SLUISKIL.
Twee Duitsche timmerlieden in hun opzich-
tig vereenigingscostuum hadden Zaterdag j.l.
wat te veel aan Bacchus geofferd. In den
namiddag oordeelde de politie, die hen nabij
de silo van de cokesfabriek vond liggen, het
noodig de vreemdelingen op te bergen, tot ze
hun roes hadden uitgeslapen. E6n hunner,
blijkbaar van zijn lichaamskracht overtuigd,
sloeg binnen in de eel den boel kort en klein,
waama hij de deur begon te bombardeeren
met een stuk hout, afkomstig van de stuk
geslagen brits. Zoodoende was de kans op
uitbraak uit de aan den weg gelegen ouder-
wetsche cellen niet denkbeeldig en kreeg het
publiek het hartverheffend schouwspel te
zien, dat een agent voor de eel op schildwacht
moest blijven staan. E6n en ander had, wat
te begrijpen is, de belangstelling van oud en
jong getrokken, zoodat het zoo tusschen vijf
en zes uur op het kanaal een leven als een
oordeel was.
De eene gevangene, die zich kalm had ge
houden, werd spoedig losgelaten, maar num-
imer twee werd naar Ter Neuzen getranspor-
teerd, om daar door den burgemeester te wor
den verhoord in verband met de vernieling van
zijn cel. Proces-verbaal is opgemaakt, zoo
dat dit muisje wel eens een duur staartje zou
kunnen hebben.
Ongeveer te middernacht is de „sterke man"
door de Ter Neuzensche politie tot over de
brug gebracht, waar hem in de verte Sluiskil
werd aangewezen. De loop der gebeurtenis-
sen had hem inmiddels geheel nuchter ge-
maakt.
Het ernstige ongeval op de nieuwe
fabriek, waarvan we Vrijdag melding maak-
ten, heeft zich ietwat anders toegedragen dan
we schreven. De zware heipaal, welke den
werkman B. van Axel-Magrette trof, scihoot
n.l. niet los uit een strop, maar werd door
eenige arbeiders op de schouders gedragen.
Bij het op commando neergooien was B. ver-
moedelijk niet vlug genoeg, waardoor hij er
onder geraakte en zwaar inwendig in het
hoofd gewond naar het ziekenhuis vervoerd
werd.
De toestand van den ongelukkige liet zich
daags daarna zoo ernstig aanzien, dat over-
brenging naar het gasthuis te Middelburg
noodzakelijk werd geacht, hetgeen dan ook
Zaterdag is geschied.
In de zaal ,,Valentia" van den heer A. J.
de Krijger, welke zaal voor nacht en dag in
huur is bij het stakingscomite, had Vrijdag-
avond het aangekondigde St. Nicolaasfeest
plaats. Vrouwen en kinderen waren terecht
preferent voor de zitplaatsen, waarna het ach-
terste deel van de zaal in een minimum van
tijd al even volstroomde als de rest. De avond
die onder leiding stond van den heer Rippen
uit Breda, is uiterst gezellig en genotvol ver-
loopen. Sinterklaas en Zwarte Piet, voorbeel- j
dig vertolkt door een tweetal leden der Ver
eeniging van Fabrieksarbeiders, hadden uiter-
aard veel bekijks, al werden de lekkernijen,
die ze met milde hand uitdeelden, nog meer
bewonderd.
Het Hoofdbestuur in Amsterdam had een
niet onbelangrijk bedrag beschikbaar gesteld,
waardoor het mogelijk was, dat Sinterklaas
niet alleen lekkers, maar bovendien nog
diverse kleedingstukken aan de kinderen uit-
deelen kon.
Grooten zoowel als kleinen waren den gan-
schen avond recht prettig gestemd, wat merk-
baar was aan de uit voile borst gezongen
liedjes, waarbij Sinterklaasversjes en z.g.
populaire moppen elkaar eerlijk afwisselden.
Een harmonica-virtuoos hield er met zijn zeer
gewaardeerde muzikale bijdragen de gezellig-
heid in, zoodat, toen tegen half tien het klokje
van gehoorzaamheid sloeg en het einde van
den avond daar was, alien ten zeerste voldaan
huistoe keerden. De Nederlandsche Vereeni
ging van Fabrieksarbeiders kan met welgeval-
len op dit geslaagde kinderfeest terugzien.
Niet onmogelijk is het, dat met Kerstmis
wederom een feestelijke bijeenkomst zal wor
den gehouden voor klein en groot Hierom-
trent schijnen al vergevorderde plannen te
bestaan.
De storm heeft zijn geweldige kracht
hier in geen mindere mate doen gevoelen dan
overal elders.
Heel wat radioluisteraars moesten tot hun
spijt ervaren, dat de antennes over 't geheel
nog niet tegen de typhoonachtige rukwinden
zijn opgewassen en hebben 6en of meerdere
uagen hun radiogenoegens moeten derven.
Hier en daar raakte de electrische lichtlei-
ding onklaar, waardoor op enkele plaatsen de
straatverlichting er bij inschoot en in diverse
huizen de bewoners een tijdlang zonder licht
zaten. Gelukkig bleek de schade overal van
lichten aard, zoodat 66n en ander vlug her-
steld was.
In den loop van Zondag en Maandag na
den middag was het draaien van de brug ten-
gevolge van den storm ondoenlijk. Een geluk
bij dit ongeluk was, dat de scheepvaart wijse-
lijk zoo goed als geheel stillag, wachtend op
beter weer.
Stagnatie bleef zoodoende uit.
Maandagmiddag omstreeks 2 uur werd op
de nieuwe fabriek voor verscheidene ploegen
het werk voorzichtigheidshalve afgebeld en
konden de arbeiders naar huis gaan. Met name
voor de sloopersploeg leverde de storm groote
gevaren op, wat zich laat verstaan, als men
weet, dat vaak op 20 M. hoogte en nog meer
de balken en planken moeten worden wegge-
slagen met zoo goed als geen houvast of
steunpunten.
Daarbij regende het bovendien, dat het goot,
waardoor het buitenwerk vrijwel algemeen ge-
staakt werd. Voor vele arbeiders beteekende
dit een schadepostje, want hoewel onlangs de
collectieve contracten gesloten en geteekend
zijn, schijnt de betaling bij uitregenen nog
lang niet zoo zeker te zijn als gedacht en ver-
wacht is. Naar we vernemen, zal dienaan-
gaande binnenkort wederom een bespreking
plaats vinden tusschen de vakbonden en de
betrokken aannemers.
Zoo neen, waarom
ZAAMSLAG.
Zondag jl. had het ongeveer tienjarig doch-
tertje van het echtpaar Neuvliesede Vos het
ongeluk, bij het dichtslaan van een poort, met
een handje bekneld te raken, met zoodanig
gevolg, dat drie vingertjes zoo erg gekneusd
waren, dat het meisje naar het ziekenhuis te
Ter Neuzen werd overgebracht en de vinger
tjes werden geopereerd, waarna de patiente
weer naar Zaamslag werd teruggebracht.
VLISSINGEN.
Wegens het stormweer is het motorschip
,,Poelau Tello" in aanbouw op de N.V. Kon.
Maatschappij ,,de Schelde" te Vlissingen voor
de stoomvaart-maatschappij Nederland Maan
dag niet naar buiten gebracht om te gaan
proefstoomen. Daar het ook Dinsdag nog zeer
ruw weer was zullen de proeftochten vermoe-
delijk deze week niet meer worden gehouden
en ligt het nu in het voornemen het schip
Maandag 16 December naar buiten te bren
gen.
de conflict te Sluiskil?
niet?"
Hoe de staking zelf is ontvangen, toont een
artikel in de R.-K. Fabrieksarbeider, waarin
staat
„Het scheen wel, toen de arbeiders de
fabriek verlieten bij den aanvang der sta
king of het uur der verlossing voor hen ge
slagen had, met zooveel geestdrift ging men
de staking in. En geen oogenblik nog is
deze geestdrift geluwd".
Op 7 October deelde de burgemeester van
Ter Neuzen mee, dat het hem bekend was,
dat een vergeltjk zou kunnen worden getrof
fen. Toen de arbeidersorganisaties bemidde-
ling hadden aanvaard, moest de burgemeester
meedeelen, dat de directie elke toezegging
ontkende en ieder overleg weigerde. Op 15
November meende de burgemeester van Axel
reden te hebben om van bemiddelend optre-
den resultaat te verwaohten. De arbeiders
organisaties aanvaarden die bemiddeling. De
burgemeester deelde een dag later mee, dat
de directie elk overleg weigerde.
Mijn tweede vraag luidt:
„Hebben de burgemeesters van Ter Neu
zen en Axel zelfstandig of in overleg met
den Rijksbemiddelaar bemiddeling gezocht
of aangeboden, zoo ja, wat was daarvoor
het motief, zoo neen, op welke gronden
boden zij dan hun bemiddeling aan?"
Mijnheer de Voorzitter! Deze twee vragen
zijn van informatorischen aard. Het is onge-
hoord, dat een in het buitenland wonend
werkgever op deze wijze handelt en het is
noodig, dat precies blijkt, hoe de gememo-
reerde feiten zich hebben toegedragen. Verder
'dit. Het was tot nu toe geen gewoonte om
omtrent het optreden of niet optreden der
Rijksbemiddelaars vragen te stellen. Ik wil
dat ook thans niet doen. Maar toch moet mij
een opmerking van het hart, die dan mis-
schien toch wel beantwoording vinden kan in
dit debat. De Rijksbemiddelaar heeft op 21
September tegen 24 September de arbeiders-
organisatie bijeengeroepen. Waarom toen
eerst en waarom pas tegen den dag, dat het
ultimatum afliep? Daarna heeft op 7 October
1929 de Rijksbemiddelaar de arbeidersorgani
saties een telegram gezonden naar aanleiding
van de zooeven medegedeelde uitlating van
den burgemeester van Ter Neuzen. Een be
spreking op 9 October is gevolgd. De werk
gever moet toen de toezegging hebben ge-
daan, dat schriftelijk zou worden beridht, hoe-
ver mSn voor het verkrijgen van een oplos-
sing wilde gaan. Op 15 October plakte de
werkgever een oproep tot aanmelding aan het
gewezen personeel bij de fabriek aan. Daarin
staat o.m.:
„De loonen na hervatting van het werk
zijn dezelfde als v66r de staking; de directie
zal echter als het werk wederom normaal
zal zijn en de kalmte zal zijn teruggekeerd,
welwillend onderzoeken in welke mate
zekere wijzigingen in de arbeidsvoorwaar-
den kunnen worden aangebracht, o.m. de
loonsverhooging voor Zondagswerk".
Waarom heeft nu de Rijksbemiddelaar den
arbeidersorganisaties eerst eenig verder be-
ricbt gezonden op 29 October, nadat reeds op
23 October schriftelijk was geinformeerd In
elk geval, uit de feiten blijkt, dat we hier te
doen hebben met een werkgever, die noch
den burgemeester, nooh den Rijksbemiddelaar
noch de arbeidersorganisaties behoorlijk be-
handelt, integendeel, ze allemaal bedriegt.
En nu de rol der Arbeidsinspectie. Ik meen
te weten, dat den ambtenaren der Arbeids
inspectie bij hun instructie is verboden zich
op eenigerlei wijze met arbeidsgeschillen in te
laten. Er blijken Fransche onderkruipers
bezig met het lossen van steemkool op een
wijze, die gevaren oplevert. De burgemeester
van Ter Neuzen zegt, het is stuwadoorsar-
beid; daar let de havenmeester op. Maar de
havenmeester repliceert: geen sprake van. Dit
is geen zeeschip. Het heele cokesbedrijf valt
onder de Arbeidswet. Het geen logisch was.
Vervolgens wordt de Arbeidsinspectie in het
P V 1n-novOon-H QQh.
In de vergaderingen der Tweede Kamer is
bij de behandeling der begrooting voor Arbeid,
Handel en Nrjverheid het arbeidsconflict aan
de cokesfabriek te Sluiskil, blijkens de Han-
delingen besproken als volgt:
De heer DROP: En nu Sluiskil. Het gaat
hier minder over de quaestie van een over-
werkvergunning als zoodanig, als om de juiste
toepassing der Arbeidswet. Een cokesfabriek,
werkende met 450 man, onder den naam As
sociation Cooperative Zelandaise de Carboni
sation. De directie zit te Parijs. Het is be
kend, dat deze fabriek een onderdeel is van
de ondememingen van den Belgischen staal-
magnaat Coppde, die groote gieterijen heeft
in Longue, Meart en Moselle. Het gaat niet
am het gas, daarvan laat men twee-derden
van de productie vervliegen. Het gaat om de
gietcokes voor de eigen fabrieken. De ar-
beidsvoorwaarden zijn slecht. Men werkt in
vol continu, ook 's Zondags dus. De cour-
mannen, dat zijn plaatswerkers, die cokes in
wagons scheppen, verdienen 18 per week.
Van de 160 man, die aan de gloeiende cokes-
ovens staan, hebben er 80 40 cent per uur
en 80 45 cent. Ze verdienen, met den Zon
dag mee, 20,80 of f 23,40. De fabriek maak-
te in 1928 217.000 winst. De loonen aan
deze fabriek zijn de laagste uit het fabrieks-
arbeidersbedrijf en de laagste in Zeeuwsch-
Vlaanderen. Ook de laagste in dit speciale
bedrijf. Aan de Ammoniak- en Cokesfabriek
Kuhlman te Selzaete wordt 28 plus kinder-
toeslag betaald Betaling van loon op feest-
dagen en Zondagen, dat men niet werkt, is
onbekend. Vacantie bestaat niet. Bij geen
enkel verzuim wordt iets vergoed. Bij deze
toestanden stellen de arbeiders onder leiding
van den R.-K.-, de modeme- en de Belgische
organisatie begin September een eisch tot
loonsverhooging, betaling van overwerk en
invoering van vacantie. De werkgever wed-
gert. Op 18 September gaat er een ultima
tum uit, met bericht, dat bij niet-inwilliging
der verlangens op 25 September de staking
zal ingaan.
Mijn eerste vraag nu luidt:
Heeft de burgemeester van Ter Neuzen
gevolg gegeven aan de bepaling van art. 3
der Arbeidsgeschillenwet en den Rijksbe
middelaar kennis gegeven van het dreigen-
district Dordrecht schriftelijk gevraagd aan-
dacht aan de cokesfabriek te willen sohenken,
omdat buiten de bepalingen der Arbeidswet
om gewerkt wordt en niet de hand gehouden
wordt aan de arbeidslijst. Het eerste ant-
woord van de Arbeidsinspectie volgt ongeveer
drie weken later. Daarin staat:
„dat de directie der cokesfabriek, zoodra
het conflict uitbrak, mij heeft kennis ge
geven, dat het noodzakelijk was, de nieuwe
ovenbatterij in bedrijf te houden, doch dat
zij geen menschen genoeg had, om zich aan
de bepalingen der Arbeidswet te kunnen
houden.
Ik heb mij persoonlijk eenige malen van
den stand van zaken overtuigd en ook
andere ambtenaren hebben het bedrijf ge-
controleerd. Er wordt moeite gedaan om
zooveel menschen te werk te stellen, dat het
bedrijf zonder Arbeidswetovertreding gaan-
de kan worden gehouden. Dit is nog niet
gelukt voor de bediening der ovens en en
kele andere afdeelingen, die niet kunnen
worden stilgelegd.
Ik ben van oordeel, dat zich hier een ge
val van overmacht voordoet, als bedoeld in
artikel 83, 6de lid, der Arbeidswet en be-
schouw dus de overtredingen als gerecht-
vaardigd".
Waar blijft hier het artikel uit de instructie
van de inspecteurs, waarin staat, dat zij zich
niet met arbeidsgeschillen mogen inlaten?
Want dit was een arbeidsgeschil.
Lid 6 van Art. 83 der Arbeidswet schrijft een
mededeeling aan het districtshoofd voor. Het
bepaalt, dat niet strafbaar is een bij het eer
ste lid strafbaar gesteld feit, indien het onder
de gegeven omstandigheden als gerechtvaar-
digd is te beschouwen en onverwrjld door of
namens het hoofd of den bestuurder der on-
dememing wordt medegedeeld aan het
districtshoofd. Ter toelichting wordt gezegd
(men kan dat ook in de editie van Schuurman
en Jordens vinden, maar ik heb geen tijd het
voor te lezen, dat dit alleen geldt bij plotse-
ling opkomende moeilijkheden, rampen, ver-
keersstoomissen, omvangrijike defecten aan
fabrieksinrichtingen, enz. Men heeft dus bij
het vaststellen van dit artikel vooral gedacht
aan ibelemmeringen van bedrijfs-technischen
aard. Zeker is daarbij niet gedacht aan toe-
passing bij conflicten. Geen woord wijst
daarop. Het mag alleen gelden voor acute
gevallen.
Ik meen, dat hier in geen geval overmacht
aanwezig is, als blijkens de toelichting, in het
artikel bedoeld. Het feit, dat de directeur-
generaal van den arbeid den brief van het
districtshoofd, dien ik oiteerde, dekte, ga ik
voorbij. Ik heb trouwens alle reden om aan
te nemen, dat de heer Siegenberg de Boer
handelde in overleg met den directeur-gene-
raal, die dus rechtstreeks en volledig voor het
gebeurde verantwoordelijk is.
Ik stel nu allereerst deze vraag:
„Is de Minister in gemoede overtuigd, dat
de directeur-generaal van den arbeid geheel
overe'enkomstig de werkelijke situatie mee-
nen kon, dat klachten omtrent het gebeurde
(ik citeer een brief van den directeur-
generaal) geen rekening hielden met het
feit, dat, wanneer de bediening eener oven-
inistallatie, als waarvan hier sprake is,
wordt gestaakt een schade zou worden ver-
oorzaakt, die buiten elke verhouding staat
tot het aanwezige conflict of tot de Ar
beidswetovertreding
Vervolgens een andere vraag, mijnheer de
Voorzitter!
„Welke van de in het eerste lid van arti
kel 83 Arbeidswet genoemde bepalingen
dier wet zijn overtreden? Artikel 11, 2de
lid, of artikel 12, lste lid, of 20, 2de lid, of
29, 2de lid ,of 52, 7de lid, 2de volzin, of 67,
lste lid en 10 lid, of 68, lste en lOe lid, of
69, 73, 74, 75, 79, lste en 2de lid, en de ver
der genoemde, hetzij afzonderlijk, hetzij alle
te zamen".
Ook deze vraag is gewettigd. Want terwijl
arbeidersorganisaties, burgemeesters en
Rijksbemiddelaar probeeren het conflict op te
lossen, steunt de Arbeidsinspectie deze onbe-
trouwbare directie. Hoe toch zit de zaak? De
fabriek heeft 160 oude ovens en 59 nieuwe
met koelbakken en tractors. Die laatste 59
zijn in bedrijf gebleven. Van de andere zijn
er 80 nog onder vuur. Het is bekend en
wordt ook erkend, dat het koud worden van
oude ovens instorten tot gevolg kan hebben.
In ieder geval heeft men, als een oven van
oud constructie koud wordt, zeker twee maan
den werk om weer op gang te komen. Onder
normale omstandigheden stookt de fabriek
1500 ton cokes per etmaal. De vraag is dus,
wat heeft men noodig om de ovens intact te
houden. Welnu, 81 ovens staan reeds 9 weken
stil zondeir dat zij nog koud zijn geworden.
Tijdens de Engelsohe kolenstaking in 1926
heeft men gedurende drie maanden op 1/3
van de capaciteit gewerkt, zonder dat men
eenigen last van te groote afkoeling heeft ge-
had en zonder dat er een is ingestort. Trou
wens van 1915 tot 1922 zijn de oude ovens
koud geweest zonder dat er e6n is ingestort.
Men heeft tijdens de Engelsche staking met
een productie van 250 ton per etmaal kans
gezien om alle ovens onbeschadigd door een
schaarschte aan kolen heen te helpen. Deze
feiten schijnen de Arbeidsinspectie onbekend.
Het klakkeloos, zonder overleg aanvaarden
van de lezing, die de werkgever geeft, is oor
zaak, dat belangrijk meer dan het benoodigde
minimum wordt gestookt. Niet om de ovens
warm te houden, maar om de ijzergieterijen
van Coppde van cokes te voorzien. Daarom
mijnheer de Voorzitter, is de vraag noodig:
„Is door de Arbeidsinspectie bij het aan
vaarden, van de kennisgeving, ex. art. 83,
6e lid, wetende van het conflict, overleg ge-
pleegd met arbeidersorganisaties, burge
meesters of Rijksbemiddelaar, zoo neen,
waarom niet?"
Het is duidelijk, dat het ongestraft toelaten
van overtredingen der Arbeidswet, sterker,
het geven van vergunning tot overtreding
door de Arbeidsinspectie, de directie in haar
afwrjzende houding heeft gestijfd en den ar
beid van den Rijksbemiddelaar en de burge
meesters met lamheid geslagen. Het is vrij
zeker, dat zonder de hulp van de Arbeids
inspectie de werkgever veel meer toegankelijk
voor een oplossing van het conflict zou zijn
geweest.
Ik meen hiermede de situatie duidelijk te
hebben gesteld en kom nu tot mijn hoofd-
vraag:
„Is de Minister bereid te verklaren, dat
ten onrechte op artikel 83, 6de lid, Arbeids
wet een beroep werd gedaan, en wat denkt
de Minister te doen om een dergelijk mis-
bruik van de Arbeidswet in een loonconflict
tegen te gaan?"
Er heerscht in Zeeuwsch-Vlaanderen ver
buiten de kringen der stakers groote verbit-
tering over het optreden van dezen werk
gever en over de hulp, die de Arbeidsinspectie
hem verleend. De R.-K. Cooperatle, de bak-
kers, de winkeiiers en de burgerij steunen de
stakers. De gemeenteraad trok een samen-
scholingsverbod in. Dat zegt wat. De Minis
ter van Arbeid handelt rechtvaardig en doet
verstandig, indien hij zorgt, dat van nu af
aan de Arbeidsinspectie zich niet verder, als
ze tot nu toe deed, in dit conflict partij stelt.
De Minister van Arbeid, Handel en Nijver-
heid, de heer VERSCHUUR: Zeker, mijnheer
de Voorzitter! Dit brengt mij tot de alge
meene vraag van de neutraliteit bij de Ar
beidsinspectie. Wij kunnen geen vertrouwen
hebben in een zuivere toepassing der Arbeids
wet, indien wij geen volledig vertrouwen heb
ben in de bekwaamheid en activiteit der Ar
beidsinspectie, maar ook in haar neutraliteit
ten opzichte van het bedrijfsleven. Zoolang in
het bedrijfsleven zoo nu en dan oorlog be
staat, om niet mee te gaan met de voorstel-
ling van sommigen, dat er permanent oorlog
in het bedrijfsleven bestaat, zoolang men nu
en dan* op voet van oorlog leeft, zal men den
absoluten waarborg moeten hebben, dat de
Arbeidsinspectie zich ten aanzien van dien
oorlogstoestand neutraal gedraagt. Dat is
een van de teerste punten in de eer van de
Arbeidsinspectie en daarom moet ik ook be-
paaldelijk ingaan op de vragen, die mij zijn
gesteld door den geachten afgevaardigde den
heer Drop aangaande de gebeurtenissen te
Sluiskil.
Daar zijn op het oogenblik twee belangrrjke
stakingen. Nu het in Zeeuwsch-Vlaanderen
eenigszins 'beter wordt na de jaren van ont-
zettende armoede, nu de industrie, voor een
groot deel gesteund door buitenlandsch kapi
taal, aan het opleven is, schijnt uit te bansten
hetgeen zich daar veel jaren heeft opgehoopt.
De stakingen hebben plaats aan de stqfsel-
fabriek te Sas van Gent en aan de cokes
fabriek te Sluiskil. De eerste fabriek llgt ge
heel stil, in de andere fabriek wordt nog wat
gewerkt. Bij dat eenigermate werkzaam zijn,
van de cokesfabriek is de Arbeidsinspectie
betrokken. Men meent, dat zij dat is langs
den weg van een overwerkvergunning. Nu
kan ik den heeren verzekeren, dat het de al-
cemeene lijn van de Arbeidsinspectie is, ge
J.l «/v,,nllnn rrii t&TI flfln
bleken uit tail van gevallen, dat zij ten aan
zien van stakingen het middel van overwerk-
vergunningen niet gebruikt. Dat zou de neu
traliteit van de Arbeidsinspectie niet gedoo-
gen. Maar er heeft zich brj de cokesfabriek
iets anders voorgedaan en het is gebleken,
dat de geachte afgevaardigde, de heer Drop
uit de briefwisseliing met de Arbeidsinspectie
reeds de wetenschap bezat, dat de situatie in
Sluiskil door de Arbeidsinspectie wordt ge
zien als een geval van „overmacht".
Wat in Sluiskil plaats had was het plotse-
ling neerleggen dat is trouwens het essen-
tieele van een staking van den arbeid, ter
wijl het bedrijf werkt met cokesovens. Deze,
naar ik meen een 220 in getal, zijn het essen-
tieele bestanddeel van het bedrijf en er zou
geen enkele reden zijn geweest, ook dat deel
van het bedrijf door de staking niet tot stil-
stand te laten komen, indien zich met de om-
standigheid had voorgedaan, dat men moest
aannemen, dat afkoeling van de ovens ver-
nietiging daarvan zou beteekenen. Op dat
standpunt heeft de Arbeidsinspectie van het
begin af gestaan.
Toen in de laatste dagen van September
bij de Arbeidsinspectie de mededeeling, be
doeld in art. 83, kwam, heeft deze onmiddel-
lijk een onderzoek ingesteld
De heer DROP: Welk onderzoek en door
wien
