FeuiUeton-vertellingen.
Bam- en Schaakrnbriek.
EEN KIJKJE IN HET RIJK DER TECHNIEK.
BRABANTSCHE BRIEVEN.
DAMMEN.
INGEZONDEN MEDEDEELINGBN,
HOOGWATER TE TER NEUZEN.
De bezoeker van de Philip's Fabrieken te
Eindhoven, wordt er steeds weer opnieuw
door getroffen, dat bij de fabricate der gloei-
en radiolampen tal van ingewikkelde bewer-
kingen door machines worden verricht. Dit
zijn dan ook inderdaad zeer vernuftig gecon-
strueerde machines, waarvan men, hun werk
gadeslaande, bijna gelooven zou, dat ze niet
alleen „handelen", doch ook „denken".
Daar zijn de hamermachines voor het
wolfraam, het materiaal waarvan de gloei-
draad is vervaardigd, de trekmachines voor
de glazen buisjes, staafjes en Stengels van het
binnenwerk der lamp, de sorteermachines, de
ballonblaasmachines, die voor het aanbrengen
van de steunhaakjes en het opwikkelen van
den draad, voor het insmelten van het binnen
werk, voor het luchtledig pompen en voor het
vullen der lampen met een bijzonder gas en
tenslotte die voor het aanbrengen van de
huls. A1 deze machines worden hier gecon-
strueerd en in de eigen machinefabriek ver
vaardigd, hetgeen tal van voordeelen oplevert:
de practische ervaringen, in het bedrijf op-
gedaan, verbeteringen worden aangebracht,
terwijl van nieuwe uitvindingen onmiddellijk
profyt getrokken kan worden. En wanneer
reparaties noodig zrjn, is de machinefabriek,
die over alle technische hulpmiddelen be-
schikt, in staat deze op de snelste wjjze uit te
voeren.
De Philips' Machinefabriek is in den loop
der jaren mede uitgegroeid tot een der groot-
ste en best geoutilleerde van het geheele land.
Bedroeg een jaar geleden de oppervlakte
5000 M2., thans is deze reeds 15000 M2. Ook
in deze cijfers vindt men natuurlijk een weer-
spiegeling van den geweldigen groei van het
Philipsbedrijf.
In de machinefabriek zelf zijn thans ca.
1000 arbeiders en ambtenaren werkzaam, ter
wijl nog een zeshonderd menschen direct of
indirect aan de machinefabrieken zijn ver-
bonden ,n.l. het personeel der teekenkamers
en de bankwerkers en andere vaklieden, die
arbeiden in de kleinere werkplaatsen, welke
toegevoegd zijn aan de fabricage-afdeelingen
der gloeilampen-, radiolampen-, glas-, appa-
raten-, bakelietfabrieken, enz.
Een wandeling door de uitgestrekte ruim-
ten der machinefabriek is bij uitstek belang-
wekkend. Men loopt door hooge zalen, waar
door groote ramen het daglicht overvloedig
binnenvalt. En in die zalen zien we reeksen
modeme machines, van velerlei soort, vorm
en grootte; stuk voor stuk worden deze
machines electrisch aangedreven, waarbij
voor een goede beveiliging is zorg gedragen.
Menschen en machines werken hier samen
torn weer nieuwe machines voort te brengen.
We nemen een kijkje in de gieterij, waar
groene vlammen slaan uit de deksels der
smeltkroezen, waarin koper gesmolten wordt;
in de smederij, waar een reusachtige hamer,
onder oorverdoovend geraas gloeiend ijzer be-
werkt, waar geweldige knipscharen dikke
ijzeren platen knippen, als waren ze van
papier en ponsmachines, in een oogwenk,
heele hoeken er uit nemen. In de autogene
lasscherij straalt het felle llcht der spattende
vonkenfonteinen, waartegen de oogen der
arbeiders door donkere brillen worden be-
schermd.
Na in het voorbijgaan nog even de fitterij
te hebben bezichtigd, die de zorg heeft voor
de water-, stoom-, gas- en lucht (druk en
vacuum) leidingen in de fabriek, komen we
in de grofbankwerkerij met de machines voor
het walsen en het electrisch punt-lasschen.
We zien dan een kranig werkstuk van de
koperslagerij in de edelgasfabriek, waar
zware bundels koperen pijpen, die honderd-
vijftig atmosfeeren druk moeten doorstaan,
gereed liggen voor een nieuw toestel voor het
produceeren en behandelen van vloeibare
lucht.
Na dezen kleinen omweg gaat de tocht
door de machinefabriek verder naar de frai-
serij, waar op tientallen van fraisbanken,
schroefdraden, gleuven en veelsoortige groe-
ven in het harde staal worden aangebracht.
Met bewondering bekijken we de banken,
waaraan gecombineerd, van drie kanten tege-
iyk, kan worden gefraisd, de meerspillige
boormachines, de gecombineerde boor- en
tap-machines, en de z.g. copieerbanken. In
de draaierij treffen we aan de instrument-
makersbanken, de revolverbanken, waarop
zes verschillende bewerkingen kunnen worden
verricht, door in een cylinder, te vergelijken
met de kamer van een revolver, zes diverse
werktuigen te plaatsen. We leeren het onder-
scheid tusschen half-automatische machines
en vol-automaten, welke laatste zonder ,,toe-
zicht" en als het ware „zelfstandig" werken
en we zien telkens de oliefonteinen, die olie-
stortbaden op het werkstuk spuiten. Dan
volgen de schaverij met de sleeschaafbanken
en draaiende carousselbanken; de slijperij met
de slijpbanken, waarop het werkstuk op een
magnetisch voetstuk onwrikbaar wordt vast-
gehouden; even nog een blik geworpen in de
kamer waar de meetinstrumenten o.a. voor
het meten van gaten en van assen gecontro-
leerd worden, hetgeen geschiedt met Johans-
sen-meetblokjes tot op een duizendste deel
van een millimeter nauwkeurig.
Daama komen we terecht in wat we bij
eersten blik wanen de werkplaats te zijn van
Vulcanus, den God van het Vuur en de Meta-
len, doch tot onze geruststelling vernemen
we, dat dit de harderij is, waar de verschil
lende metalen tot op den vereischten graad
worden verhard, welke hardheid met een
speciaal meetinstrument kan worden opge-
nomen. Het verhitten geschiedt in gas- of
electrische ovens, het afkoelen door dompe-
ling in een water- of oliebad. Er staat een
reservoir, dat 2200 liter raapolie bevat en
even flitst ons de gedachte door het hoofd,
hoeveel oliebollen hiermede wel zouden kun
nen worden gebakken.
Na dit ,,tusschenspel" komen we in de
bankwerkerij, waar de onderdeelen tot z.g.
groepsplannen worden gemonteerd; deze laat
ste zijn foepaalde, bij elkaar behoorende on
derdeelen eener machine.
In de montageruimte worden die groeps
plannen dan tot machines samengesteld. Dit
is de ,,kraamkamer" der machines, waar men
ze langzaam ziet geboren worden.
In de beproevingsruimte worden tenslotte
de vervaardigde machines beproefd en even-
tueel gewijzigd.
Merken we nog even op, dat er een aparte
reparatiewerkplaats is en men op de normali-
satie-afdeeling al de genormaliseerde onder
deelen der hier vervaardigde machines vin-
den kan.
Opzettelijk hebben we een afdeeling nog
niet genoemd, de afdeeling „Gereedschap-
makerij'', omdat deze als het ware een kleine
machinefabriek op zich zelf is; verschillende
machines, die we reeds hebben „ontmoet"
vinden we hier terug.
Hier worden onder meer gemaakt boor- en
fraismallen, matrijzen voor bakeliet en stem-
pels voor ponsmachines. De boor- en frais
mallen zijn hulpgereedschappen, die het mo-
gelijk maken vele duizende onderdeelen zeer
nauwkeurig te boren of te fraizen.
De stempels dienen tot het stampen van
metalen onderdeelen. In de bakelietmatrijzen
worden in de bakelietfabrieken de hon-
derdduizenden bakelietonderdeelen voor de
verschillende radio-apparaten geperst, ib.v. de
voorplaten der luidsprekers. Men zal begrij-
pen, dat het vervaardigen van deze hulp
gereedschappen voor de fabricage een uiterst
fijn en precies werk is, want hun graad van
nauwkeurigheid bepaalt dien van de verschil
lende onderdeelen en deze is beslissend voor
de kwaliteit der producten.
Met gerechtvaardigden trots toont de af-
deelingschef ons een drietal der nieuwste
Zwitsersche boormachines, waarmede afstan-
den van gaten verkregen kunnen worden tot
op een honderdste en een tweehonderdste mil
limeter nauwkeurig.
De geheele weg van teekening, van ruw
materiaal, tot „afgewerkt product" kan op
deze afdeeling worden gevolgd. Het gemak-
kelijkst geschiedt dit in de controleruimte,
waar de teekeningen, de mappen met op-
drachten binnen komen, het ruw materiaal en
het gereedschap worden uitgereikt en het
werkstuk, telkens na iedere bewerking op
nieuw, en tenslotte dus kant en klaar, wordt
gecontroleerd. Ook bij de andere afdeelingen
treft men een dergelijke controle-ruimte aan.
We hebben thans onzen rondgang door de
machinefabriek vrijwel voltooid, doch ons res-
ten nog eenige afdeelingen, die hiermede in
het nauwste contact staan:
In de eerste plaats het groote, modem in-
gerichte laboratorium voor de materiaal-
keuring, waar alle materialen en metalen ge-
keurd worden op hun mechanische en meta-
lografische eigenschappen, alvorens zij in be
werking worden gegeven.
Voorts de experimenteerruimte, waar
nieuwe constructies haar eersten vorm krij-
gen, worden beproefd en zoo noodig venbeterd.
Hier zijn de meest bekwame vakarbeiders te
werk gesteld en de experimenteerruimte zou
men de hoogeschool der machinefabriek kun
nen noemen. Verder zijn er de teekenkamers,
waar deze nieuwe goedgekeurde constructies
op teekening worden vastgelegd, waar aan
vele tientallen van teekenborden van elk te
fabriceeren machine-onderdeeltje een aparte
teekening wordt gemaakt en voorts de licht-
drukafdeeling.
In de machinefabriek komen de teekenin
gen het eerst op het calculatie-bureau, waar
wordt nagegaan, wat voor materiaal er noo
dig is, welke bewerkingen er uitgevoerd moe
ten worden, hoeveel uren er aan gewerkt zal
moeten worden, enz.
Het levertijdbureau bepaalt den levertijd
van het werk, wat er voorgaat enz. en houdt
tevens nauwkeurig aanteekening waar het
werkstuk zich bevindt, zoodat dit elk oogen-
blik kan worden nagegaan.
We vernemen nog, dat er voor de bekwame
en ijverige vaklieden een prachtige gelegen-
heid is om vooruit te komen, daar in de lei-
dende functies zoowel in de machinefabriek,
als bij de verschillende fabricage-afdeelingen
bij voorkeur menschen uit het eigen bedrijf
worden aangesteld, die uiteraard met den
gang van zaken volkomen vertrouwd zijn.
Voorts wordt aan de leerlingen-opleiding de
grootst mogelijke zorg besteed.
Wij verlaten dan de fabriek met als eind-
indruk: een voortreffelijk geleid en ingericht
bedrijf, waar men zeer bekwame vaklieden,
de modemste machines en de beste gereed-
schappen aantreft.
Doch wij stellen niet alleen belang in de
fabriek en het werken der arbeiders binnen
haar muren, doch ook in hun leven daar-
buiten.
Natuurlijk werken ook de arbeiders der
machinefabriek onder precies dezelfde gun-
stige omstandigheden als het overige Philips-
personeel. In geval van ziekte genieten zoo
wel de arbeiders als hun gezinnen gratis ge-
neeskundige behandeling. De Polikliniek der
Philip's Fabrieken, een groot gebouw van
drie verdiepingen, is uitgerust met de nieuw
ste hulpmiddelen op medisch gebied.
De ziekenkas, waarvan het bestuur voor
het grootste gedeelte gekozen wordt uit en
door de arbeiders zelf, zorgt voor de uitkee-
ring van ziekengeld.
Ten behoeve van invalide arbeiders, om
ouden van dagen een onbezorgden levens-
avond te verzekeren en teneinde weduwen en
weezen te steunen, is een pensioenfonds ge-
sticht, waarbij driekwart van de premies voor
rekening der ondememing komt.
Wie tusschentijds den dienst der vennoot-
schap verlaat, ontvangt de door hem gestorte
premies terug en al naar den duur van het
dienstverband een gedeelte der premies, door
de onderneming gestort.
Op het gebied der woningbouw is en wordt
door de vennootschap zeer veel gedaan. Dui-
zendtallen gerieflijke arbeiderswoningen met
tuin zijn en worden door Philips gebouwd in
een gezonde omgeving: de naam „Philips-
dorp" geniet in dit opzicht een wereld-ver-
maardheid. Voor de kinderen zijn scholen ge-
sticht. Voor de niet-leerplichtigen, jongens en
meisjes £n ouderen, is een groote 4-ver-
diepingenhooge bedrijfsschool verrezen, waar
het technisch en kantooronderwijs is gecon-
centreerd. Verder is er de huishoudschool,
waar meisjes, die in de fabriek^ werken, het
huishouden kunnen leeren, waartoe ze thuis
vaak onvoldoende gelegenheid hebben.
Aan de ontspanning der arbeiders na hun
dagtaak wordt de voile aandacht besteed.
Naast de Philips' Schoolvereeniging is er de
Philips' Sportvereeniging, waar verschillende
takken van sport en athletiek worden be-
oefend. Het Philips de Jonghwandelpark
geeft gelegenheid zich te verpoozen te mid
den van het prachtige Brabantsche natuur-
schoon, terwijl een ontspanningsfonds is ge-
sticht om het personeel uitstapjes te laten
maken. De Philips' Harmonie geeft geregeld
concerten, welke op hoog peil staan en zeer
gewaardeerd worden.
Voorts is een monumentaal Ontspannings-
gebouw gesticht, dat overdag in verschillende
eetzalen aan 1200 personen gelegenheid tot
schaften biedt; de tooneelzaal kan 850 toe-
schouwers bevatten; verder zijn er een foiblo-
theek, leeszalen, gymnastiek-, schaak-, dam-,
en biljartzalen, benevens twee groote zalen
voor vereenigingen. Verge ten we ook niet
even melding te maken van de voortreffelijk
geoutilleerde cabine voor geluidversterking
en lichtprojectie.
De ondememing huldigt bij het treffen
harer sociale voorzieningen niet het systeem,
dat dit ten koste van het peil der loonen moet
geschieden. Integendeel! Het peil der loonen
steekt uit boven dat van andere ondememin-
gen hier te lande en kan mede door de z.g.
brj-voorwaarden, als toeslag voor overuren,
vacantie-regeling enz. den toets der critiek
glansrijk doorstaan.
Uit het bovenstaande blijkt wel, dat de ven
nootschap ook op sociaal gebied haar taak
vervult op een wijze, welke eerbied afdwingt.
Zij stelt zich op het standpunt, dat wat ten
bate van de arbeiders gedaan wordt, tenslotte
het bedrijf weer ten goede komt en omge-
keerd! Haar ideaal is: in een gezonde onder
neming gezond en gelukkig personeel!
Ulvenhout, 20 Augustus 1929.
Menier,
Laankzaam aan
geraken me deur
d'n zomer, amico.
M'n daliaa's ach-
ter teugen m'nen
muur, staan te
bloeien in 'nen
pracht van die-
frente kleuren da
ge'r nie aanders as
lachende naar kij-
ken kunt.
Want gapen
werkt besmettelijki
zooas gewit, maar'
lachen, nAt zoo!
As ge heurt of ziet lachen, doe-de onwille-
keurig mee. Al zoude op da mement n6g zoo
de smoor in oew lijf emmen. En zoo is 't ok
mee mijn daliaa's, man. As 'k er naar kijk,
dan krult m'n neus.
Blommen as vusten!
Gloeiend-rooie, mee opgerolde punten van
vingers laank, staan te pinkelen onder't zon-
neke. Fluweel-rooie, nouw en dan teugen
zwart aan, emmen 'nen glaans, as 'n poes, ge
zond tot in d'r klokhuis. Gele en oranje-
kleurige mee rooie harten die er uitzien as
suikergoed zoo zuut en zoo lekker. Ja, zelfs
pAerse, amico en ge wit niet wat de schoonste-
n-is.
Maar samen vurmen ze 6 en en boekee, ter
wijl de malsche blaren en de barstende knop-
pen die er mee duzenden inzitten van 't ge-
heel 'n fiest veur't oog maken. Om te schil-
deren
En d'n erf, waar ok de goudsblommen in
schaterend oranje nouw te tieren staan, waar
Trui d'r graniejums mee die vurige blommen
d'r eigen bovenuit werken, dieen erf ziet er
nouw uit as 'n blommenhofke.
De notenboom zit vol as mud. Kanjers
van groene ballen, soms mee zeuvenen aan
eenen tros, hangen d'r in en amico, da wijst
op veul winter jong. Gemeenelijk, as er veul
noten zrjn volgt 'r 'nen strengen winter en
as da van 't jaar uit mot komen, ollee doet
dan maar grust 'nen gAAven stomp braand-
stoffen op, jonk!
't Is zoo schoon ee, da blommenhofke op
d'n oogenblik. En as de zon er deurhenen
spult, zooda ge de herfstdraaien perlemoer-
kleurig uit de blomstengels ziet slieren, as ge
dan de vliegeskes en muggeskes boven die
blommenpracht ziet daansen mee gouwig-
glaansende vleugeltjes, dan is er gin mooier
plekske op d'AArde as da-d-hofke.
Trui was van den mergen d'r graniejums
aan 't stekken. De graniejum amico, da's
Trui d'r blom. „Wa motte daar nouw alle-
maal mee doen", vroeg ik 'r, „w'hemmen al
zooveul da me-'n-er gin blijf mee weten".
„Zumme dan wel in 't veurjaar zien," be-
disselde Trui, ,,'t is zonde om er nie van te
halen wat er vaji te halen is en dan mot 'r
maar wa meenemen op oewen wagel veur de
beste klaanten, maar 'k laat ze nie verloren
gaan. En aanders maak ik daar nog 'n
perkske", zee ze, en toen wees ze op 'n bed-
deke goudsbloemen van mijn.
Keb er verders gin woorden over vuil ge-
mokt, waant ge kun nie geleuven zo'nen
kwieken hovenier as Trui is! 'k Laat ze maar
kalm aanbotteren.
Maar witte wa ge nouw wel krijgt amico?
Dat er zoo teugen d'n avend 'nen blaauwen
damp over de wAreld trekt die oew zoo's aves
deur oew kleeren henen op oew vel pakt.
Ok 't gruun begint nouw lillek te doen.
Zoon laankzamerhaand trekt er 'nen geligen
gloed over en ga-g-et zomerke op z'n einde
loopen.
En as ik zoo teugen d'n avond op huis aan
gaai laangst de boschkanten, as dan de zon
de lange roestbruine stammen van de masten-
boomen mee d'r rossige licht in lichten laaie
zet, net of er heele stukken bosch in den
braand staan, en de hooge naaldenkruinen
AAn worren mee de pAArsige locht, daarboven
oewen kop, as 't dan zoo stillekes wordt en
gin veugeltje z'n eigen heuren lot, er nouw en
dan 'nen herfstdraad in oew gezicht kietelt,
kek, dan ziede toch en dan vuulde da-d-et
najaar aan 't komen is.
Hoor es ier, 't is prachtig. Maar den dol-
len zomerschen roes is veurbij. 't Is 'n bietje
droefgeestiger geworren. 't Moois van blom
en blad gaat starreven.
Toch is 't net, amico, of 't sjuust die stilte-
n-is, die peinzende stilte van de heele natuur,
die 't beste past bij ons Brabaantsche bos-
schen.
As ge 'r nouw deurlopt, nouw de vacansie-
gangers weer weg zijn, nouw is 't net of de
gasten van oew zulveren bruiloft zijn ver-
trokken. Ge sta-d-'n bietje vrimd te kijken
in oew eigen huis. 't Is of de muren't lawijd
emmen opgezogen en oew nouw mee 'n scheel
oogske aankijken.
Op die manier staan de boomen nouw in de
bosschen. Ge kek ze 'n bietje beteuterd aan!
Waar zijn de stemmekes van de speulende
en dartele kinderen, die soms drie keeren
echoowden deur de gaten tusschen al die
boomstammen in? Waar zijn de veugeltjes,
die maanden aan ddn stuk emmen gezongen,
as geleskes, in de hooge, platte kruinen?
Waar de fietsers, die in troepkes en lachend
laangs de paaikes trokken, bellend, roepend,
schaterend
Waar is da-d-allemaal gebleven, o, geheim-
zinnige boomen die in de stilte nouw te droo-
men staan as al-weters.
En dan heurde 'n takske kraken, ge kekt
op en daar springt 't eekhoomtje mee z'nen
prachtigen pluimst&ert in de hooge takken en
angstig en pienter schieten er twee licht-
straaltjes uit z'n muizenoogskes en ja dan
vuulde 't heel goed: de bosschen zijn leeg!
En toch, amico, 'k zie ze gere zoo!
't Hoort er bij, bij die bosschen mee d'r ge-
heimzinnige dokerten; mee d'r stille, diepe,
glasheldere slooten, mee 't aandoenelijk ge-
ruisch in de toren-hooge kruinen.
't Zijn lijk hooge kathedralen nouw, waar
zwaarmoedig d'n urgelmuziek deurdaveret op
de breeje wieken van d'n wind die deur de
toppen scheert.
Jong, wa-d-is mijn Brabaantsche laand toch
schoon.
As zulver zoo blinken de berkenbomkes
tusschen 't rooie eikenloof laangst de bosch-
wegels.
As zware kerkpielasters, zoo staan de mo-
numentale beuken hier en daar in troepen bij
mekare.
En as 'k dan 'n jong spanneke teugenkoom,
dat daar tusschen die hooge boomen mekare
vast-omstrengeld, zielsgelukkig lopt te vrijen,
dan dan wel dan ga-g-et net as daar-
strakskes mee die bloeiende daliaa's, dan
krult m'n neus. Dan neem ik m'n pet halve-
lings af en krab 's op m'nen kop en as 'k dan
't wefke d'r kopke, da zwaar lijk 'n blomme-
ke, neer ga-d-hangen op 't manneke z'nen
schouwer, dan dan ollee dan vuul ik effen
't gewicht van m'n vijf kruskes
Maar dan zie 'k toch ok m'n eigen weer
gaan 'n dartig jaren gelejen, mee Trui aan
d'n erm en teugen mekare opdouwend, of ge
jeuk aan oewen schouwer hadt.
En as 'k daar dan effekes over te peinzen
staai en 't spanneke laankzaam aan verdwjj-
nen zie of ze opgezogen worren deur de bosch-
donkerten, dan gooi ik m'n pet in d'hogte,
fluit 'n lie-ke en piep 'm naar Truie toe.
Dan, amico, dan h6'k daar efkens d'n zomer
weg zien trekken
Dan h£'k d'n herfst in m'nen nek vuulen
blazen. Dan is't of ik m'n eigen 'n heel klein
bietje dood vuulde gaan
Toen sloeg ik gaauw d'n kortsten weg in,
midden deur de velden, 'nen sprong over d'n
sloot en 'k sting op d'n weg.
'n Stouw koeien trok erover, die mee d'r
triestige oogen en 'nen hangenden kop suffig
over d'n weg klotsten. Zwaar asemend deur
d'r vust-groote meusgaten of ze liepen te
zuchten. Nouw en dan ging er een op 'n
sukkeldrafke aan d'n haal, bezijjen laangst
d'n weg en sjuust kwam daar 'n jonk stads-
wefke aanfietsten da van aangst nikske nie-
meer zag.
Gelukkig was ik net op tijd om die koei
mee m'n pet veur d'r oogen te slaan, d'n
weg op, maar 't wefke was zoo verschrok-
ken da ze d'r fietske liet gaan en teugen d'n
grond zou geslagen emmen, ha'k ze nie op-
gevangen
't Was, of er na al m'n gepieker 'n fee-ke-
n-uit d'n hemel was komen vallen, net in m'n
ermen en m'n vijf kruskes smolten immekare
tot twee
,,Maar ollee, troeleke," vroeg ik, ,,zijde gij
dan toch zoo verschrokken van die stomme
koei?"
Toen kwam z'n bietje bij. Ze gong weer
meer op 'r steuvige, hooge pootjes staan,
zooda'k ze los kon laten en 'n zweemke kleur
kwam op d'r witte wangeskes die zoo smette-
loos waren as botterblommen.
Ze moes mee d'r eigen toen lachen en't was
net of 't zonneke deurbrook. En op da me
ment, amico, toen trok de vrouw veur me in
d'r weg en hield ik over iets schoons, iets on-
wezenlijks da'k stillekes bewonderen kon van
heel dichtenbije. ,,Daar schuins over, daar
woon ik," zee ik, ,,as ge efkes op oew gemak
wilt komen mee 'n bakske koffie, dan za'k
oew fietske wel rijen."
,,Heel vriendelijk eh
,,Drd, zee ik.
„Bep," zee ze.
„Doe-d-et, Bep?"
,,'k Doe 't, Drd!"
En zoo, amico kwam ik mee 'n dames-
fietske aan d'haand en 'n g^ef stadsmokkel-
tje bij Trui aan, die van verwondering d'n
ketel verkensvoer op d'r teenen zette.
,,Trui", riep ik, „keb Bep meegebrocht om
'n kommeke koffie te drinken. 't Kind is
verschrokken van 'n stouw koeien en nouw
mot z'effekes tot d'r eigen komen."
„Wilde 'n steuvig bakske emmen, juf-
frouw?" vroeg Trui ,,da trefte, keb 'm net
gezet en't is goeie."
Amico, Bepke is 'n vol uur bij ons blijven
klassineeren. En toen ze weg was zee Trui:
„wa-d-'n schoon kopke, net 'n beeldje!"
Dus amico, g'oef nie te vragen, of ik best
spek in de kuip had, want eer oew wijf 'n
aander wefke schoon vindt dan mot er heel
wa gebeuren!
Maar zoo, amico, he'k van deus week d'n
klap van 't najaar al gevuuld. Van binnen
en van buiten
Kom, ik gaai er afscheien, m'n oogen be-
ginnen te pieken, in d'n vruugen schemer.
Veul groeten van Trui en, als altrj, gin
horke minder van oewen
toe a voe
DRA
CXXXIX.
B. Springer Jr. te Vlissingen.
Vorige week Donderdag trad de wereld-
kampioen dammen, de heer B. Springer Jr., in
de Vlissingsche damclub op als blindspel- en
simultaan-specialiteit, nadat hij in tal van
Hollandsehe vereenigingen reeds fraaie suc-
cessen geboekt had.
Blijkens het verslag in de Vlissingsche cou-
rant kan de uitnoodigende vereeniging op een
genotvollen avond terugzien. De belangstel-
ling was geweldig en hetgeen de wereldkam-
pioen demonstreerde, mag in 66n woord ver-
bluffend heeten.
Aanwezig waren het meerendeel der Vlis
singsche dammers, vele leden van Souburg
en Middelburg, benevens een viertal vertegen-
woordigers van de damclub te Ierseke.
Tegen achten opende de heer L. Goedbloed
de bijeenkomst met een hartelijk woord van
welkom aan het in zoo grooten getale opge-
komen publiek, en meer in het bijzonder richt-
te hij zich tot de persoon van den wereld-
kampioen, wien hij de bewondering der
Zeeuwsche dammers overbracht voor de pres-
taties op wedstrijd-, simultaan- en blindspel-
gebied.
Onzerzijds meenen wij er hier op te moeten
wijzen, dat de heer Goedbloed sterker den na-
druk had kunnen leggen op Springer's blind
spel, daar de wereldkampioen tot dusverre de
eenige dammer is, die niet minder dan drie
partijen tegelijk blind heeft gespeeld. In dit
opzicht zijn zijn concurrenten, als J. F. Kuyer
te Den Haag, Dumont en B61art te Parijs en
OM JONG TE BLIJVEN.
Het fedt, dat uw gezondlheid te wcrtscivesE
overlaat, is waarschijnlijk de eenige reden, dat
gij u door lichte zorgen reeds zenuwachrtig,
versleten en oud gevoelt. Missohiem zijt gij esn
dier noodelooze sladhitoffers van een nieraan-
doening. Laat deze te voorkomen nierzwakte
u niet oud maken voor uw tijd.
Zoek en verbeter die oorzaak van uw kwaal.
Tracht weer flink en gezond te worden. Die
pijn in de landleman, diie ellendige blaasisitooi>
nissen, hoofdpijn en duizelighedd, dat afge-
matte, zenuwachtige gevoel behoeven u niat
langer te kwellen. Alle tesamen maken uw
leven tot een last, die zoodra gij uw nieoren
verzorgd hebt, verdwijnt.
Verzwakite nieren kunnen met Foster's Itug-
pijn Nieren Pillen versterkt worden, waardoor
gij u in elk opzicht jonger voelt. Begin onmiji-
dellijk met het gebruik. Zonder uitstel! Waaht
niet, tot gij last krijgt van rheumatiek, ischias,
spit, blaasontsteking of waterzucht. Ook tegen
dergelijke emstige kwalen worden Foster's
Pillen aarubevolen, doch voorkomen is altijd
beter dan genezen.
Verkrijgbaar (in glasverpakking met ged
etiket let hier vooral op) bij apotheken en
drogisten a f 1.75 per flacon. 31
Te Ter Neuzen bij Firma A. van Overbeeke
Leunis, Axelsohestraat en Westkolkstraat.
nog eenig minder bekenden, ver bij hem ten
achter gebleven, daar niemand van hen tot
meer dan 1 partij heeft kunnen brengen.
Oppervlakkig bezien worden Springer's
blindspelprestaties in de schaduw gezet door
overeenkomstige resultaten van grootmees-
ters als Reti, Aljechin, Samisch e.a. op het
schaakbord. Tusschen den onlangs overleden
Reti en den schaak-wereldkampioen Aljechin
trok indertrjd een interessant duel-op-een-
afstand de algemeene aandacht. Het ging er
toen n.l. om, wie den ander de loef kon af-
steken met het grootst aantal blindpartijen
tegelijk. Wij meenen, dat Reti overwinnaar
bleef met 29 „stuks" blindpartijen, die in
weinige uren afgewerkt werden.
Voor den buitenstander moeten de arm-
zalige drie dampartijtjes van Springer wel
schril afsteken tegen de fahelaehtlge getal-
len van Reti* en Aljechin. En toch is niets
minder waar! De practijk heeft nu denmaal
uitgewezen, dat het dambord met zijn 100
ruiten en zijn gelijkvormige stukken grootere
eischen aan het voorstellingsvermogen van
den blindspeler stelt dan het schaakbord, dat
met veel minder stukken en een eenvoudiger
notatie gemakkelijker met zijn wisselende
standen in het hersen-mechaniek schijnt te
kimnen worden opgenomen.
Voor den ingewijde grenst Springer's blind-
spel-vermogen dan ook aan het onmogelijke
en zijn record van drie blindpartijen zal, we
weten het haast zeker, in lange jaren niet
overtroffen worden.
Hier volgt de blindpartij, door Springer den
15 Augustus j.l. te Vlissingen gespeeld tegen
den heer P. Meyers. Men spele deze party
vooral na en stelle zich dan Springer voor,
zittend in een hoek van de zaal, zijn rug
naar zijn partner gekeerd en geen bord of
schijven voor zich en ondanks dat de partij
door subliem spel tot winst voerend.
Wit Zwart
P. Meyers. B. Springer Jr.
1. 33—28, 17—21; 2. 31—27, 18—23; 3.
3430, 2126. Een gewone variant uit de
Hollandsehe partij.
In de Vliss. Courant staat hier aange-
geven, dat zwart de hekstelling wil innemen.
Dit zal wel een ,,drukfout" zijn, daar de vroe-
ger zoo gevierde hekstelling met den stand
in deze partij letterlijk niets te maken heeft.
4. 37—31, 26X37; 5. 42X31, 12—18; 6.
4742, 2025! Ruimt de overtollige schijf
op, geheel in den geest van de moderne spel-
opvattingen. 7. 4137, 25X34; 8. 39X30,
7—12; 9. 44—39, 15—20; 10. 30—25, 20—24;
11. 39—33, 12—17; 12. 4641. Volgens de
Vliss. Crt. een slechte zet. We zijn het hier
mede niet eens, overigens een kwestie van
stand-taxatie. Op 1721 kan wit 3126
spelen. Op 812 kan eveneens 3126 volgen
en daama 3731 en 4137 met goeden
stand. 12812; 13. 4034, 1721.
Voor wit is nu 3126 aangewezen, om nadeel
te voorkomen. 14. 3430? 2126! 15.
45—40, 10—15; 16. 5045, 2—8; 17. 49—
44, 1420; 18. 25X14, 9X20; 19. 2722??
Waarom toch niet 3025 Zwart komt nu in
het voordeel. 1918X27; 20. 31X22, 5
10. Natuurlijk niet 1218, waarop wit door
3025, enz. een schijf zou winnen.
21. 36—31, 10—14; 22. 41—36, 4—9; 23.
31—27, 12—18; 24. 37—31, 26X37; 25.
42X31, 812; 26. 4439, 2025!!; 27.
31—26, 25X34; 28. 40X20, 15X24; 29. 3^—
34, 14—20; 30. 34—30?
Dit beteekent schijfverlies. Er is echter
niet veel beters, daar wit practisch reeds ver
loren staat.
3020—25!; 31. 48—42, 25X34; 32.
33—29, 24X33; 33. 28X30. Befcer dan 38X40.
3312—17!! 34. 42—37, 17X28; 35. 43—
39, 9—14; 36. 45—10, 1—7; 37. 40—34,
7—12; 38. 30—24, 19 X 30 39. 35X24, 28—
33! 40. 39X17, 11X33; 41. 36—31, 6—11;
42. 31—27, 11—17; 43. 34—29, 33—39; 44.
32—28, 3944; 45. 28—23, 44—50!; 46.
23X21, 5045; 47. 2420, 45X31; 48. 20X9
3X14; 49. 26X37, 16X27 met een schitte-
rende winst voor den blindspeler.
Een welverdiend applaus beloonde den
wereldkampioen voor deze waarlijk uitmun-
tend gespeelde blindpartij, waarin van ieder
foutje van den witspeler geprofiteerd werd.
Na afloop noemde Springer achter elkaar de
gedane zetten uit het hoofd op en gaf boven-
dien den stand bij den 35en zet.
De party duurde ruim 1 y2 uur.
Onmiddellijk hiema nam de simultaan-
seance een aanvang. Niet minder dan 38
spelers plaatsten zich tegenover den wereld
kampioen. Wegens het vergevorderde uur
konden 6 partijen niet uitgespeeld worden.
Van de 32 overige won Springer er 29 en ver-
loor 3 partijen tegen de heeren J. de Meij te
Vlissingen, R. de Jong te Middelburg en J. J.
van der 'Meulen te Rotterdam, tijdeiyk te
Vlissingen.
Uit een oogpunt van propaganda is deze
damavond ten voile geslaagd en de Vlissing
sche Damclub met haar actieven voorzitter,
verdienen hulde voor hun initiatief, dat in de
toekomst navolging verdient in Zeeland.
J. J. K.
(Zonnetyd.)
voorm.
nam.
Zaterdag
24 Aug.
3.58
4.15
Zondag
25
4.31
4.48
Maandag
26
5.08
5.36
Dinsdag
27
5.49
6.13
Woensdag
28
6.40
7.12
Donderdag
29
7.48
8.30
Vrgdag
30
9.17
10.05
