V. Rossem S patent verpakking
Morst niet. - Scheurt niet. - Geeft geen kort.
CtS.
lichte baaitabak
J. J- K.
Zwart: 3 schijven op: 6, 12 en 42.
Wit: 3 schijven op: 9, 16 en 43.
Wit Zwart
143—38 42X33
2. 93 1218 (ge-dwongen)
3. 317!! 33—38
4. 1611 3842 (helpt niet meer)
5. 17—26! 6X17
6. 26X^7
Een prachtige ontleding. Dit eindspel
is velen te machtig geweest. Tal van fou-
tie-ve oplossingen kwamen- binnen, en
niemand zond beide oplossingen in. De
jongeheer J. Kaan Dz. te Ter Neuzen was
de eendge, die de tweede en de mooiste
oplossing inzond.
Goede oplossingen ontvingen we van:
G.Meulenberg, J. Kaan Dz., G. Kamerik
(alleen n°. 8); D. Kaan, alien te Ter Neu
zen; J. Scheele te Zaamslag; Joz. Haak te
Sluiskil; van Wijck en G. de Blaeij
(alleen n° 8), beiden te Middelburg.
Waar tal vhn damliefhebbers met de
Karstdagen wellic-ht wat meer tijd hebben
dan anders, geven we ditmaal vier mooie
problemen, waarvan twee eenvoudige en
twee vrij moeilijke.
Probleem n°. 12.
Auteur N. N.
Zwart: 6, 8, 10, 11, 13, 20, 24, 26, 29
en 32.
Wit: 17, 22, 35, 36, 39, 43, 45, 47 en 49.
Probleem n°. 13.
Auteur N. N.
Zwart: 2, 3, 9, 10, 11, 12, 15, 16; 17; 18-
Wit: 20. 24, 27, 28, 36, 38, 42, 46.
Probleem n°. 14.
Auteur N. N.
Zwart: 4, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 16, 18,
20, 24, 29 en 45.
Wit: 21, 22; 25, 27, 28, 31, 32, 35, 37,
38, 42; 44, 46 en 48.
Probleem n°. 15.
Auteur G. A. van Dam.
Zwart: 15, 25 en een darn op 34.
Wit: 11, 35, 38, 43 en 44.
Het laatste probleem namen we over uit
,,Het Damspel".
Voor alle problemen geldt: Wit speelt
en wink
Oplossingen voor 4 Januari aan f.
Kaan, Sluiskil.
Correspondentie: J. v. W. te Middel
burg. Hartelijk dank voor uw schrijven.
INGEZOHOEI Iff E O E U E E I N Q E IK.
GEMEENTERAAD VAN AXEL.
Vergadering van Dinsdag 7 December 1926,
des namittdags 2 uur.
Voorzitter, de heer F. Blok, Burgemeester.
TegenwoorcLg de ieden: M. J. Oggei, M. Kos-
ter, a. E. Exujjisse, J. Weijns, J. 1VI. Baert,
A. Tin. 'r Glide, L. Hieleman, J. de Feijter en
P. de r eijieiBecretans, ue heer J. L. J. Maris.
Aiwezig- de heeien Ph. J. van Dixhoorn en
E. van de Casteei.
De VoUrtZiiiTER opent de vergadering
door -het uitspreken van het gebedsiormulier.
h lj ueert m-ede, dat van den heer Van Dix
hoorn bericht is ingekomen, dat hij tot zijn
grooten spijt wegens andere bezig'heden ver-
hinderd is de vergadering bij te wonen, terwijl
de lieer Van de Gasteei leiefomscih heert mee-
gedteod ouk wegens anidere werxzaamheden
met te kunnen tegenwoordig zijn.
Aan de orde komt:
1. Notulen.
Burgemeasiter en Weiihouders stellen voor,
de Batman van 5 en 28 Ocioo-er i.i. vast te
stellen, zooals deze in druk zijn verschenen.
De heer 't GlnuE -geeft te kennen, dnmaal
op'ZoiteayK de coneoc.e der druxproef van de
notulen van 29 October 1.1. niet te hebben ge-
corrjjgeeid, doch er, aangezien die op een punt
met voneuag waren, in openbare vergadering
.over te sp±exen. Get betreit n.i. het punt door
hem bij de omvraag ter spraxe geor-acnt, de
coKespiijzen aan- de gastaoriek aiiiier en de
diaaiinede ver-Dand houdenae prij-zenpaLtiek,
tke naar zijn me-enin-g si-echt is geweesc. Tot
staving van dat verwijt is door hem toen een
gedee,re van een, zeer uitvoerjg telegram door
hern tijid-ens die raa-dizitting ontvangen van
weuiiouder W i'oaut te Amsiier\,a:m gecaeerd; en
wed niaar aanleidmg van een door den gas-
directeur gemaakte opmerkmg in een teiefo-
nisch gespiek hetw-elk hij met hem had, dat de
in Axel gevoigde pnjzenpoiitiek veei „beter"
en „iUumiocr-atjSctier'' zou geweest zijn dan b.v.
in Amsterdam. Dit ko.n spreker natuurlijk niet
aannemien. En door hem is dat gedeelte van
het telegram geciteerd, waaroij afdoenid uit-
kwam en bieeik, dat men teniminste in Amster
dam er voor gezoigd had, zuiixs in tegonstei-
iing met Axel, dat er voor den winter een
flinke voorraad cokes als brandistof voor de
inwoners op de fabriek aanwezi-g zou zijn.
Verder<ep- blijkt in de niotuien, dat d..t de kraeht
was van sp-rekers betoog aangezien hij toen
zei, dat men had kunnein zorgen, dat er mins-
ten-s 1000 mud cokes in v-oorraad zou kunnen
hebben geiliad indien men niet tot zelfs in de
maand September cokes naar Sas van Gent
had geleverd, waarom spreker verzcekt alsmog
de woorden van het telegram van VVibaut, dcor
herm geciteerd op -te nemen, die luidden:
„Het was n-oodzakelijik om te zorgen, dat er
voor de wintermaanden voldoende voorraad
cokes in de gerneente zou blijven, dus te voor-
komen, dat de h-andelaars de cokes zouden
ver-koopen en leveren buiten de gerneente", enz.
Het laatste is hier door de -gemesnite zelf
geschied. Op biz. 4 leest -hij in plaats van
„geiten" gezien, en in de vergadering van 6
Oct. seller mig en uit.slag wat meet zijn „sche-
ring en in-slag" (algemeene besclhouwmgan der
begrooting).
Deze opmerkingen zijn van zeer onderge-
schikte beteekenis en waarschijn-lijk zetfouten.
Tensiotie heeft spreker in de vergader.r.ig van
6 Oct. aangedrongen op beter-e verlicht nig in
de Verlengde Julianastraat ter hoogte van de
wed. Kiel, doch daar tot op dezen dag geen
antwoord op ontvangen. Hij vraagt of dit nog
een punt van „uitvoerig studie" uit m-aakt in
die gascomrnissie en vindt het zoniderling, dat
er zo-oveel tijd overheen gaat eer hem wordt
geantwioord.
De VOORZITTER merkt op, dat de heer
't Gild-e, wat het laatste betreft, op de zakeri
vooruit loopt. Hij vraagit of de leden bezwaar
hebben tegen die aan-vulling der notulen.
De heer OGGEL heeft d-aartagen geen be
zwaar, mats dan ook nog een aanvulling ge-
maakt wordt van de door hem gesproken woor
den, n.l. dat men de gascomrnissie van een en
ander geen verwijt moet maken, en dat, indien
de heer "t Gilde mesrut, dat er aan de gas-
faibriek een groo-te hoeveelheid cokes invoor-
raad behoort te zijn, dit cp den weg der ge-
- daar-'oor te zorgen, dcor
v de ga"fabriek een 1000 ton af te nerw
en op te slaan. De gasfabriek zelf is geen
philantropische instelhng en behoort zoo eco-
nomisch mogeiijk beheerd te worden.
De heer vvEuNS kan wel accoord gaan met
die aanvulling der notulen, maar meen-t, dai
het op -ueze m-amer tooh d-en venkeerden weg
opgiaac. De leden krij-gen d-e drukproef toege-
zonden, om de nootuge wijzigmgen aan te
brengen. Op deze mamer kon dat wel worden
nageiaten en de kosten gaspaard.
De heer 't GILDE erkent de juistheid dier
stelling, maar, aangez.en de n-otUlen volgens
i -hec oniwerp m de courant verschijnen, werd
j hij d-e be-volking natuurlijk den indruk
gewekt, dat spreker zicih heel anders had
uitgediuikt, en was hetgeen hij heeft gezegd
met voMioend-e duidelijk. Hij meenit, dat het
zijn volkomen reelit is, hierop de aandacht te
vestigen.
M-.sscihien achten anderen het van onderge-
I schikt belang, doch hij stel-t er prij>s op, dat het
wordt genotuleerd.
De notulen van beide vergaderingen, aange-
vuld of gewijzigd zooals hiervoren is bespro-
ken, worden met algemeene stemmen vastge-
steld.
2. Mededeelingen en ingekomen stukken.
a. Het raadsbesluit van 28 October 1926,
tot het aangaan eener leening van f 380.000
voor uitbreidin-g van het gasbedrijf naar Ter
Neuzen, voorzien van het bewijs der goedkeu-
rin-g door Gedeputeerde Staten.
De VOORZITTER voegt hier aan toe, dat de
leaning ook reeds ge-plaatst is voor 4 5/8
aan den vollen koers.
Aangenoimen voor kennisgeving.
b. Het raadsbesluit van 28 Ocober 1926 tot
aankoop van grond van de firma Ls. van
Waesberghe-Janssens, voorzien van het bewijs
der goedkeuring door Gedeputeerde Staten.
Aamgenomen voor kennisgeving.
c. Het raadsbesluit van 5 October 1926, tot
wijzigi-ng der begrooting voor 1926, voorzien
van het bewijs der goedkeuring door Gedepu
teerde Saten.
Aanigeno-men voor kennisgeving.
d. Een missive van Gedeputeerde Staten
van Zeeland, d.d. 5 November 1926, waarbij
mededeeling wordt gedaart, dat door den ge-
me&nteraad van Oostburg het vo-lgende besluit
is genomen:
„Voor herkauwende -dieren en varkens wordt
wekelijks iederen Woemsdag de markt geh-ou-
denvoor eenhoevige dieren tweem-aal per
ja-ar, n.l. op 20 Juli en 10 November; valt de
Woensdag op Nieuwjaarsdag of op een der
Kerstdagen, dan wordt de wekelijksohe markt
gehouden op den onimiddellijk daaraan vooraf-
gaanden werkdag; valt 20 Juli of 10 Novem
ber op een Zonda-g, dan wordt de markt voor
eenhoevige dieren een dag vroeger gehouden".
De gemeentebesturen die voor 8 December
1926 daarvan niet deden blijken worden ge-
acht hiertegen geen bezwaar te hebben.
Aangenomen voor kenms-geving.
e. Een bericht van A. E. C. ICruijsse, dat
hij de -benoeming tot plaatsvervamgend verte-
genwoordiger der gerneente bij de waterlei-
dingmaatsohappij aanneemt.
Aangenomen voor kennisgeving.
f. Een bericht van A. Coumou, dat hij de
berbenoeming tot lid der commissie van toe-
zicht op het lager onderwijs aanneemt.
Aangenomen voor kennisgeving.
g. Een bericht van C. Th. van de Bilt, dat
i hij de herbenoeming tot lid van het Burger-
Lij k Armbestuur aanneemt.
Aangenomen voor kennisgeving.
h. Een bericht van P. de Klerk Sz., dat hij
de benoeming tot keurmeester voor de jaar-
markt aanneemt.
Aangenomen voor knrmisgeving.
i. Een bericht van Jan Verstraten, dat hij
de benoeming tot arbiter voor d-e jaarmarkt
aanneemt.
Aangenomen voor kennisgeving.
j. E-e:n schrijven van B. L. Yse-baert, dat hij
de benoeming tot keurmeester voor de jaar
markt met aanneemt.
De VOORZITTER deelt mede, dat daarop
door Burgemeester en Wethouders ingev-olge
m-achtiging van den raad is benoemd de heer
L. de Maat, die de benoeming aannam.
Aangenomen voor kennisgeving.
k. Verslag van den correspondent der ar-
bei'dsbemiddeling en werkloosheidsverzekering
over het le haitjaar 1926, luidepde als volgt:
Hierbij bie-d ilc U aan het halfjaarlijksch
verslag -der Arbeidsbeurs 1926.
Mochten wij een jaar terug met v-oldoenin.g
conistateeren, dat de omvang van de werkloos-
heM in het begin 1925 belangrij-k minder was
dan vorige jaren, blijkens de gedane uitkee-
ring uit de respectieve werkloosheidsikiassen in
d-e eerste helft van dit jaar bleek d-e werkloos-
he.d in onze geimeente grooter omvang aan te
nemen-.
Over de maand Januari en Februari stonden
meestal 30 tot 40 werkeloozen ingeschreven bij
Uw correspondent. Een getal, dat in Maart en
April wel vermi-nd-erde, doch niet omdat velen
I toen reeids werk h-adden gevonden, maar om
I deze reden, -dat velen niet georganiseerd zijn,
I of als uitgetrokken leden geen steun meer
ontvingen, terwijl ook van de niet-georgani-
seerden het meerendeel niet voor steun bij de
desbereffende c-omimissie in aanmerking kwam.
Eerst einid April en begin Mei was de werk-
loosheid belangrijk verminderd, zoodat toen
nog maar enkelen ingeschreven -bleven, even-
al-s in den loop der maand Juni.
Blijkens de hierbij gevoegde bijlage bedroeig
de uitkeering door de resp. uitkeeringskaissen
dit half jaar 10,60 of f 250, meer dan het eer
ste half jaar 1925 waar nog bij komt de van
gemeen-tewege verstrekte uitkeering door de
bovengenoemde commissie.
Het vertrek van werkloozen naar het buiten-
land bijv. Frankrijk of Belgie werd buitemge-
woon bemoeilijkt door de lage valuta in d'.e
land-en, zoodat slechts enkelen gebruik -maak-
ten van -de door den rijksdienst verstrekte we-
kelijksche lijsten, voor aanvraag van arbe;-ds-
kracihten in het buitenland. Alleen het vertrek
I naar Canada bo-od betere kansen. In een van-
wage d-en Rijksdie-nst in het leven geroepen
openbare vergadering, waarin als spreker-s op-
traden H. H. van Liere en Hartland, respectie-
venjx als lid der Arbeidsinspectie bij het des-
i betreifend Departememt en Voorzitter der
„Eimiigrati-e C-eiu-rale Holland" werd op duide-
lijke wijze in het licht ge-steld de goede kan
sen d,e idit land bieu-t voor eike fiuike jonge
man wien het niet aan energie ontbr-eekt en
tegen eenige ontbering den eer-sten tijd niet op-
z.ev, wane behaive de liohtzijde toond-en de
heeren ook aan de schaduwzijde die hec Emi-
greeren naar Canada heeft. Het resultaat dezer
vergadering was, dat een 7i.al jonge man-nen,
waaiond-er een gehuwd-e, zieh beread verklaar-
den om naar Canada te gaan en te beproeven
Zj.cih daar werk te versohafien, waar Iner blij-
vende, in de wintermaanden vooral, tevergeefs
naar uitgezien wordt.
Van enkelen is het on-dertussdhen reeds be-
kend, dat zij bijzonder goed geslaa-gd zijn,
waar ze in de maand April maar afgevaren
zijn, konden zij eenige weken terug reeds al
de voorsohotten hun vanw-ege d-e gameente
verstrekt terug betalen.
Vveliicht, da-c de k-omende winter meerderen
hun voorbeeld v-olgen om te trachten zich op
deze wijze een posdie te veroveren, toch laat
het zich aanzien, dat het voorshand-s ee-n klein
percentage der werkloozen is, dat op deze
mamer aan de werkl-oosheid ontkomt, inzon-
dehheid voor gezinshoofden stuit het op zeer
grooce bezwaren, om naar Canada te trekken
om werk te vinden, zoodat het vraagstuk der
werkloo-sheid voor onze gerneente nog zeer
urgent is, in het bijzonder voor hen die er door
gciiOffen worden.
Uit het overzicht der georganiseerde werk-
loosheidsuitkeering blijkt, dat door ma te noe-
men orgamsatie over de vermelde maand-en
werd uitgekeerd:
Chr. Bouwvakanbeiders Januari 86,70,
Februari j 15,30, Maart f 1,70, totaal 103,70.
Vereemgjng Z-ellstanid.glheid, Januari f 154,
Februari 68,60, Maart f 29,40, April 77,
totaal f 329.
Nederl. Fabrieksarbeidersbond, Januari
f 250,80, Februari 119,70, Maart f 55,10, April
j 123,50, Mei f 77,90, totaal f 627.
Door gemoeimde vereenigimgen te samen al-
zoo 1059,70.
De -heer 't GILDE wemsoht deze gelegenheid
te baat te nemen tot het stellen van enkele
vragen. In de eerste plaats hoe het komc, dat
dit verslag telkemmale zoo laat ter visie aan
d-en raad wordt voorgeiegd. Hij wil daarbij
in aanmerking nemen, dat de gege-v-ens van
den dienst der werkloozen-verzekering een tijd-
lanig op zich laten wa&lnten; mogelij-k zelfs, dat
d-e cijler-s niet eerder in het bezit zijn van het
oorrespond-en-tschap en daard-oor niet vlugger
in den raad er tafel kunnen- komen, dooh dat
neemt niet weg, dat het bereden-eerd verslag
bij de behan-deung der begrooting onder het
oog zou kun-nen zijn geweesc.
ij.ee xan, boon met on-tkend worden, dat het
dan, van groot beianig is voor ons alien op de
hoogte te zijn van den omvang der werke-
lOoiAiejid m de gerneente. Daarom uringt hij aan
in den vervolge met het uitbr-en-gen van het be-
reideneerid veisiag meer spoed te betiachten.
in d-e twead-e piaats informeert hij of het
vraagstuk der emigratie nog steeds de aan-
d-acuii. van uujgamtester en Wenhouders heeft.
De resuitaten van de eerste door bemjiddeiimg
van het gemeentebescuur naar Canada vertrok-
ken, Axeiaars, die het zond-er uitzondering
goed semj-nen te maken zijn van dien -aard, dat
sp-j-'OKier auec coiiege zou willen adviseeren op
dit terrem n-og door te wenken-, daar dit vra-ag-
s-vuik mat den uag aan urgemLe want. Hij b-eseit
ten vou-e, -dat er voor veipiaausimg van geheele
gezin-nen gio-ote bezwaien m den weg scaan en
Zo-u daarom adviseeren vooral jonge kradhten
weg te -help-en.
Ten der-ue wenscht hij nog eenige vragen te
steiien u.e buiten heit veirsiag om-gaan, docih zal
uit never bij d-e omvraag d"oen,
De VOURAITTER ueerc mede, dat Burge
meester en Wtthoudeis -het rapport pas 27 Oc
tober heibben ontvangen en op 28 October was
het raasz-xtting; het had met eerder Iner ter
tafel kunnen komen.
Vv at d-e eirngi-aLe naar Canada betreft, Bur
gemeester en Wethoud-ers -hebben juist weer
een schrijven van de em.-gratiecentraie ontvan
gen en hij denkt, dat er dozen winter nog wel
ten spreker zal komen, om deze zaak opnleuw
onder de aandacht der hevolkin-g te brengen.
Burgemeester en- Wethouders staan nog op het
stanuipunc, -dat zij, vooir zoover de mi-ddelen
dat zullen veroorloven, -aan emigrante-n de be-
h-uipzame hand te bieden.
Het veisiag w-o-rdt met algemeene stemmen
aangenamen voor kennisgeving.
i. Een verzoek van he bestuur der Chrds-
telijke gezondlhe.d-s- en vacantiekolonies in
N-aa-erlami om suibsidie, ten beh-oeve van uit-
brejiding barer inrichtingen.
Burgemeester en W-ethouders stellen, in ver-
band met -het bij d-e vaststelling der begrooting
ten opizichte van suibsid-jen ingenomen stand-
punt voor, dit verzoek aan te neanen voor ken-
msgevi-ng.
Met algemeene stemmen wordt aldu-s be-
sloten.
in, De VOORZITTER geeft te kennen, dat
overe-en-komstig zijn-e toezegging in de vorige
vergadering aan den direeteur der gasfabriek
is- verzociht een schnftelijk rap-port Uit te bie
gen omtrent de kweStie der werkroosters van
ue stokers. Dit rapport luidt als volgt:
In antw-o-ord op Uw sahrijven van 1 Nov. jj.
waarin mij verzoeht wordt in verband met de
gestelde vragen in de laatste raadsvergadaring
over het werkliedennooster een uitvoeng rap
port in te zenden voor 10 November a.s., het
volgen-de
Om een ui-tvoerig rapport uit te brengen
moet ik terug tot 20 Januari 1922. Op d-ezen
dag verschenen een dame en een heer van de
Arbeidsinspectie op de gasfabriek en achtte ik
mij verplicht den d-aarop-volgemlen dag Uw
bestuur het volgende te schrijvenHiermede
heb ik de eer, Uw geacht bestuur te berichten,
dat gisteren, den 20 Januari 1922 een heer en
een da-me van de Arbeidsinspectie een bezoek
hebben gebracht aan de gasfabriek. Bij de in-
zage van het werkrooster verkl-aarden d-eze
heer en, dame, dat de gasfabriek met de werk-
ur-en van de stokers, vender g'rg dan
verlangt. De werktijden van 6 tot 2, van 2 tot
10 en van 10 tot 6 uur waren geen 8 arbeids-
u. wi, maar 7-ya en mag ti„e Suotucr in 3 weken
i-.ius ii.u'van een week van do uren WcHv-en.
hoc werkrocister mag, uaar dec hier een conci-
nucei Deunjt is, geuas.cerd worue.il op een werk-
tijd van 48 ure-n, Zonidags mag zeiis i2 uren
gciweikc word-en, enz.
Dit als bewijs, dat de stokers in plaats van.
meer, miflid-er uren hebben gewer-kt dan de wet
voorsohreef.
Den 5 Sept. 1922 antwoordde ik op een
schiijiv-en van Burgemeescer en Wetnouueis,
waaiuic ik m-oest opmaken, ua er van de zijde
der stokers gekl-aag-d was, hun kerkp-liohcen
cuo-or -uen daenst met te kunnen nakamen, het
volgende:
Ontviiiig Uw geacht schrijven van 31 Aug.
1922 betreffende Zondagsdienst personeel en
ben ik zoo vrij, li E-d. hienomcrent te verwij-zen
naar mijn schrijven van 14 Oct. 1921. Bij
bovengenioemd scnrijven waren de werkroos-
teis oij gevoegd. Zondags wordt door een sto
ker van rO toe i2 en van tot 10 gewerkt. uaar
tot nu toe bij mij geen stoker heef gerecla-
merd:, moet ik aannomen, dat deze hun kerk-
pluohten kunnen waarnemen. Zoude dit niet
het geval zijn, dan is de aangewezen weg, dat
de smokers mij hiervan verwittigen. Hieruit
blijkt wederom, -dat wel degelyk een werk
rooster b-estond, en ook, dat, indien ik aan alle
wenischen wil voldoen, zo-owel aan die der sto
kers, aisoo-k aan die van het gameentebesfcuur,
en ten slotte ook aan, de wet moet voldoen,
een ingewikKeld werkrooster moec ontstaan.
Het gemeemte-bestuur e-ischt zo-o-veel mogeiijk
Zondagsruist, juisc het tegeno-vergestekle wat
de wee v-erlangt. Immers de wet eischte toeii
8 uren werkicij-d voor gewone wenkdagen, maat
stond en -staat nog toe Zondags 12 uur werk-
tycl.
Verder bleek ook, dat de bovenigenoemde
brief van Burgemeester en Wethouders aan
mij was geschreven op een kladht van een sto
ker, d e zijn kerkphchten op duen Zondag, dus
om de 4 w-eken niet kan nakomen, waarop ik
den Zond-a-gsdiensit heib ingesteld voor d-en sto
ker 's mididags van 2 tot 10 uur en's morgen-s
de uren verdeelde tusschen een stoker en fitter;
stoker van 6 tot 10, fitter van 10 tot 2 uur.
Maar wederom kwam een kink in den kabel
on .wel in -de-n vorm van zomer- en wmtertijd.
In-dien nu een Katiholiek stoker d-en cllenst van
6 tot 10 uur (zom-ertijd) had, kon hij om 11 uur
zomertijd de shoo,gnus, bij wonen, maar in den
wmcertij-d kon -hij nog de vroegmi-s, noch de
hoogmus bijwonen. uaar de vroe-gmis wordt
gtinouaen in den wintertijd van 7 tot 8 uur en
de hoogmis van 10 tot 11 uur. Wederom
moest ik den Zondagsdienst veranideren en be-
sio-ot dan Zondagsochtends in het geheel geen
stoker te laten werken en verdeel-de deze u-ren
onder de-n terreinwerker en den fitter. Ter-
reinwerker van 6 tot 10 uur, en de fitters om
de beurt van 10 tot 2 uur. De stoker doet Zon
dags dienst om de 4 weken van 2 uur's midda-gs
tot 10 uur 's avonids. He-t aamtal stokersuren
was door deze verand-ering niet vermeerderd
of verminderd. Op den 12 Aug. j.l. verscheen
een inspe-cteur van de Arbeidsinispectie en was,
toen het werkrooster in het schaftlokaal ver-
d-wenen en liet ik hem een afschrift zien. Hij
veikiaarde, dat de-ze werkrooster niet meer aan
de wet vold-oet en sedert April van dit jaar
de Arbeidswet veraniderd was. Den voigenden
dag heb ik het werkrooster n-aar Middelburg
opg'ezon-den. Den 9 Septem;ber overhandigde
mij een ander inspecteur deze werkrooster met
het beschedd, dat ik Uw Bestuur in mijn brief
van 2 Oct. j.l. berichtte o.a.: Wat betreft werk
rooster is deze door de arbeidsinspectie goed-
gokeurd beihalve, dat de stoker, die als terrein
werker dienst doet, inplaats v-an 55 uur, 54 uur
om de 4 weken mag werken. In 4 weken werken
de stokers 190 uur, maar mogen volgens de ar
beidsinspectie 48 maal 4 is 192 uren werken.
Van 13 Aug. j.l. tot 9 September du-s 27 dagen
is het werkrooster bij de Arbeidsinspectie te
Middelburg geweest.
Indien nu van d-eze 190 uren ook mag de rust-
tijd na het slakke-n plus d-e tijd voor he.t uit-
zoeken van d-e cokes uit de slakken, die zij zelf
mogen houden, afgetroikken wordt dan wordt
er belangrijk minder dan 48 uren per week
door de scokers gewerkt.
Op den 28 October j.l. verscheen wederom
inspecteur I op de gasfabriek en trof ik dezen
met het geheele personeel, behaive de fitters
in het schaftlokaal. In de stokerij lagen de
afdekplaten van den slakkenkelder voor den
oven open, wat er op wees, dat de stokers bij
het slakken zoo uit hun werk waren geloopen.
Dat dit voor den oven zeer nad-eelig is, zal
ieder vakm-an moeten toegeven. Het slakken
en wader opvullen van het vuur met heete
cokes uit de retort moet zoo -sp-oedig mogeiijk
geschi-eden om een groote afkoeling te voor-
komen. Niet alleen dat door afkoeling minder
gas geproduceerd kan word-en, en de gaso-p-
breingst uit de kolen heel wat minder is, is een
groote afkoeling ook zeer n-adeeiig vo-or aen
oven. Immers door afkoeling krimpt het oven-
materiaal, waardoor lekken ontstaan en zelfs
gaten in de retorten kunnen vallen. Zooals
Uw bestuur weet, moet, daar de ovens ver-
sleten zijn, uiterst voorziehtig hiermede ge
werkt wordtm, en welke moeilijkheden een
reparatie kan veroorzaken zal het nuttig zijn
een d-ergelijke reparatie hier te besohrijven?
Kort geleden waren in een retort gaten ge-
vallen en ni-oesten deze zoo spoedig -mogeiijk
gerepareerid word-e-n, oimred-en anders de vlam
er uooriheen speelt en de -gaten steedis vergroo-
ten. Met dit werk kon ongeveer 11 uur
's avornds begonnen worden. De stoker begon
een stelling uit kiste-n voor den oven gereed te
maken en plaatste zich daarop. Met zooge-
naamde lapschop-pen „lange ijzer® op het einid
plat gesmeed" wordt nu geprobeerd, vuurvaste
steenen met vuurspecie, deze vermeugd met
waterglas in de -gaten te stoppen. Om zulke
gaten t-e stoppen is belange na geen klelnig-
heid. D-e stopsteen is meestal te groot of te
klein, en eerst bij herhaal-d-e pegingen lukt het
dan om d-en v-uurvasten steen goed en vasit in
het gat te krijgen. Stoker en ik losten elkaar
om beurten af en de retort was am ruim half
twee gedicht. Zulk werk gebeurd-e in een week
2 keer. Nu andere wenkzaamheden op mij
waehten en de indieningstermijn is verstreken
moet ik dit rapport afbreken met nog even op
te merke-n, dat bij inform-atie mij is gebleken,
dat op andere fabrieken de bedrijfsleiders door
het bestuur worden bericht, dat de arheids-
wetten veranderd zijn. Ik h-eto nooit een uit-
treksel betreffende deze verandering ontvan
gen.
De VOORZITTER voegt hieraan toe, dat in
overleg met de Arbeidsinspectie een werk
rooster is samengesteld, die op 1 December 1.1.
in werking is getreden en waarop de goedkeu
ring is aangervraagd.
Hij d-eelt voorts mede, dat Burgemeester en
Wethouders dit rapport niet geheel hebben
aanvaard. Door den direeteur wordt hierin
meegedeeld, dat er een goedgekeurd werk
rooster bestond, doch dat was niet aanwezig.
daar dit m-oet geteekend zijn door hun hoofd-
inspecteur der Arbeidsinspectie. Hij geeft van
een en ander een andere lezing:
Den direeteur is daar uitdrukkelijk op gewe-
zen en de hoop uitgesproken-, dat in de toe-
komst dergelijke dingen niet meer zullen voor-
komen en off:c!eele mededeelingen niet meer
op zulke losse schroeven zullen worden ge-
geven.
Spreker deelt voorts mede, dat het juist ver-
gauerix.g aer gaseouumxss.e was toen OczeAde
iuspcc>,eiir, die op d-e fabriek geweest is aan-
Mup^e. He kwesc.e is toen met nem bekpi-oiken
en hij heeft daarop tweeerlei werkrooster, die
beMe voiaeden aan de wet, in oveiwtgjiig ge-
geven, n.l. een volgens een vierploegensitelsel
en een volgens een diriep-loegenstelsel.
De gascounmissie aehue het vierploegenstel-
sel niet te aanvaarden, doch wel het dneploe-
genstelsel, en daarmede is deze zaak nu in
regei, voigens de wet.
Spreker voegt hier aan toe, wel vemomen
te hehben, dat de werkkeden door deze veran
dering getroifen zijn en het hun niet meevalt.
D'e cloor d-en direeteur gemaakte regeling wae
veel beter, daarm was met verschillend-e om-
standigheden rekening gehouden, voornamelyk
om zoo weinig mogeiijk Zondagsarbeid te latesi
verrio'hten. Die regeling was naar genoegen
van de Gascomrnissie, de werklieden, Burge
meester en Wethouders en de direeteur. D-e in
specteur erkemde, dat die regeling wel was in
overeenstemming met den geest, doch niet voi-
g*ens de letter der Arbeidswet en dat de hoofd-
in-speoteur zich op het standpunt stelt, dat re
kening moet woid-en geih-ouden met de letter
der wet. Er moet nu meer Zondagsarbeid wor
den verrichit, doch dat kan niet anders.
De heer WEIJNS: Als ik het -dus goed ver-
staan heb, zijn de w-erkli-ed-en hiermede niet
voor- maar achteruit? Dtan was het beter,
dat het maar zoo -gebleven was als het was.
De heer DIELEMANDoor de opmerking
van den heer Weijns is mij eigenlijk het gras
voor de voeiten weggemaaid-. Ik vind het treu-
rig, dat, nu er op aandrang van den heer
't Gilde een werkrooster is gem-aakt, dit nu
zoo uitvalt. Natuurlijk heeft de heer 't Gilde
niet die bedoeling gehad en was hij te goeder
trouw, doch de werklieden zijn er nu tock
maar de dupe van. Zij zitten er mee. Naar ik
meen hadden de stokers onder de oude rege
ling 1 Zondag van de 4 dienst en nu 2 van de S.
De VOORZiTTER zegt, dat ze 2 van do 3
Zondagen vrij zijn. D-e eene Zondag komen ze
op van 10 uur's morgens tot 10 uur's avonds,
de volgende komen ze Zaterdagsavonds 10 uur
op tot Zondagsmorgens 10 uur en de volgen
de Zondag zijn ze vrij.
De heer DIELEMAN is het dan niet met de
stelling van d-en Voorzitter eens en dan heb-
bui ze wel d-egelijk 2 van de 3 Zondagen werk
te verrichten. Hij kan het geen vrijen Zondag
noamen als ieimand na 12 uur dienst 's voor-
midd-ags om 10 uur thuis komt. Die behoeft
dan met meer te trachten diem, dag gods-
dienstpliohten te vervullen, daar hij toch ook
slaa-p moet genietem en als zoo iemand b.v.
des namiddags naar de kerk ging, zou hij de
ooge-n wel met open kun-nen houden. Waar ze
vroeger op 3 van de 4 Zondagen in staat waren
hun godisikenstplicihten te vervullen en nu maar
op 1 van de 3, acht -hij dit een groote ver-
slechtering. Hij kan het zich ook niet begry-
pen, dat dit college, zooals het nu is samen
gesteld, evenals de Gascomrnissie, aan de in-
voering d-eizer regeling heeft willen mee wer
ken. Hij meent, dat hiero-p toch een uitweg
zal moeten worden gevonden. Wij zijn- hier
mede zegt spreker tegemover on-s prin-
cipe niet gerechtvaandigd, dat die menschen
zooveel aan hun godsdienstpliohten worden
onttrokken. Hebben <Le colleges dat dan niet
nauwkeurig nagegaan? Mas het niet beter de
oude regeling weer in te voeren? In de week
scihijnt de dienst echter ver-beterd.
De VOORZITTER verkiaarde, dat het hean
genoegen d-oet, dat dit hier ook is opgemerkt.
Hetzelfde is ook gezegd in d-e vergadering
van Burgemeester en Wethouders en de Gas
comrnissie. Het is ook met den inspecteur
besproken. Deze gaf echter te kennen, dat de
hoofdin&pecteur had te kennen gegeven, dat
de werkrooster niet moest worden imgericht
naar den geest, doch volgens de letter der wet,
en daaraan voldeed de oude regeling niet. Het
speet. ook hem maar daar was nu eenmaal
niiets aan te doen. Het spijt ook spreker en d-e
b-etrokken colleges, maar -d-e memschen zijn er
de dupe van. Hij is overtuigd, dat het feitelijk
een verzwaring van d-en dienst beteekent.
De heer DIELEMAN vraagt, of er altijd, de-
zellde mspecteurs komen.
De VOORZITTER: De drie laatste keeren
wel, maar, men heeft -e.-genlijk te maken met
den hoofdinspecteur te Dordrecht.
De heer Dii-.LL.AIANIs er dan wetrkelijk
voor de stokers -geen anderen uitweg? Als het
oude rooster niet kan hersteid worden, kunnen
ze dan niet worden afgelost?
De VOORZITTER: Ja, indien we andere
me-nschen nemen. Dat is nu alles wel ge-
maKxeujk aan tafel te be&preken, maar om het
in werkelijkheid op te lossen is niet zoo ge-
makkelijk. Ten slotte weten ze toch, dat het
aan huh ambt verhonden- is, en niet anders kan.
De heer J. DE FEIJTER merkt op, dat de
Gascommissie er steeds op aangedroragem
heeft, d-en Zondagsarbeid zooveel mo-gelijk te
b-eperken, en in dien geest had de direeteur de
oude regeling gem-a-akt. Nu het zoo loopt,
blijft der Gascomrnissie ook niets anders over
d-an de Arbeidswet pit te voeren. Er wares
2 ontwerpen, zooals de Voorzitter meedeelde,
een volgens het vier- en een volgens het drio-
ploegenstelsel. Dae waren echter met batrek-
king tot den Zondagsarbeid precies gelijk.
De heer DIELElVlAN wil niet beweren, dat
de arbeid -op Zondag geheel moet worden stop
gezet, doch het gaat er bij hean voornamelijk
over, of het niet mogeiijk is, een -betere rege
ling dan d-e thans ingevoerde te maken, aan
gezien daarvan thans 3 memschen de dupe vaa
de wet zijn. Kan er in worden voorzien door
die meirschen af te lossen door anderen?
De heer OGGEL: Dan moeten er menschen
geno-men w-orden, die er geen kennis van
hebbeni
De VOORZITTER wijst er op, dat er in die
regeling ook een p-eriode moet voorkomen, dat
ze 48 uren moeten vrij zijn. Een andere rege
ling van den Zond-agsanbeid is alleen mogeiijk
door extra personeel in dienst te nemen.
De heer DIELEMAN: Maar hoe gaat feet
nu Als ze van 10 uur 's morgens tot 10 uur
's avonds dienst heibben? Moeten ze dan It
achtereemvolgentde uren staan?
De VOORZITTER merkt op, dat ze toch
sohafttijd hebben.
De iheer P. DE FEIJTER wijst er op, dat
met eemigen goecl-en wil, een kleine verandering
zou kunnen wonden aamgabracht, die de zaak
ten goede kwam. Dat is altijd het streven ge
weest van Burgemeester en Wethouders en d-e
Gascommissie, maar het is natuurlijk, dat, als
de puntje-s op de i worden gezet, men zich ook
eenvoudig aan de wet heeft te houden. Het
mo-ge nu al zijn dat, nu de regeling voldoat aan
de letter van de wet, zij dat niet doet aan den
geest der merescihen, maar men kan er n-iet van
buiten. Als men alles gelaten was zooals het
bestond, was het goed geweest.
De VOORZITTER: De inspecteur gaf te
ke-nnem, dat men deze kwestie niet alleen hier
ondervindt, doch dat zich die overal voordoet.
De heer DIELEMAN merkt op, dat de raad
met andere plaatsen niets te maken heeft,
doch alleen voor Axel heeft te zorgen. Hij i«
er tegen, dat den menschen Zondags zoo wei
nig vrij wordt gegeven. Het stoken is toch
i geen- vak, dat een, ander niet kan en men heeft
1 ze z.i. maar voor het grijpen-. Hij weet, dat
kost een f'nanicieel offer, maar daarvoor zou
hij niet willen wijken, en gaarne zien dat het
