AIGEMEEN NIEUW8- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANPEREN.
"TrNlmTuTMor
HIEMEIJER'S
NIEMEIJERS
Vrijdag 17 September 1926
Jaargang
aiKKt REEEtEN
N; 7966
ABUNNfc MENTSPRIJS:
Het recht van warkstaking. IHWATTA
A.J. Pis
BUITENLANP.
Te, Neuzen f 1 40 per 3 maanden - Voor MM Ter Km «r. per posi 1,80 per 3 maanden - Bij mM*I V C
Voor t btdterrland f 2,70 per 3 maanclen franco per post - Aboanemen.en voo, 't bui.enland alken br, v„orU,«betalm9.
o ad ver.et.dn, Ween,,!..- W|cl,.,...onrl
m Blii S X* St T-dlL.AD- I INGEZONDEN MEDEDEEMNGF.M
Slechts een merk kan't beste z.yn
Dit zou een teer oruderwerp zijn om hier
aan de orde te stelifen indien wij met leer-
den in een vrijwel stakingsloozen tij.d, een
otmstandighe id, wa-ardoor dus deze be-
langrijke hier vrijwel ,,academisch kan
worden bdhandeld. Wij h ebb em eens zi£-
ten binder en in ouide Han-deling en van de
Tweede Kamer en daaruit enkele aantee-
keningen gemaaikt, die leerzaam zijn, maar
die tegelijkertijd ook heel duidelijk aan-
toone-n, hoe moeilijlk dit probleem is, en
hoe men ook bij de bespreking van deze
aangelegenheid groot gevaar loopt, langs
elkaar heen te prate-n.
Uit den mond van een alleszms be-
kwaam getuige ails Mr. P. J. Troelstra tee-
kenden wij deze uitdrukking op: „De
werkstaking is nu eenmaal het eenige
middel, waardoor zicih de vakorganisatie
der arbeiders als het niet anders kan, moet
uiten. De arbeider mag geen belemme-
ring ondervinden, als hij tot dit uiterste
wapen de toevlucht neemt". Andere ju-
risten spraken edhter weer heel anders.
Zij oordeelden, dat het te -diwaas was om
los te loopen, dat, wanneer men het veiv
broken. van het contract (zonder werk
staking) beschouwde als contractbreuk,
men het opeems geen contractbreuk zou
viinden en niet onrechtmatig, indien deze
plants had onder den invloed van een
staking. Mr. Troelstra meende, dat op
deze wijze en bij deze redenatie de zaak
los werd gemaakt van het sociale leven.
"Wat zoo meende hij onder den in
vloed van een stuik organisatie gebeurde,
mioidh't men niiet van geiheel individueel
standpunt beoordeelen: De redenatie van
de juriisten, die staking veroordeelden als
contractbreuk, kwam, volgens Troelstra,
hierop neer: Staking zonder termijn past
niet in ons juridisch systeem, welnu, dan
acihten wij het ook niet noodig. dat zij
plaats heeft. En dus, zei Troelstra,^
ten de stakingen zich dan maar ric'hten
naar de juridiische opvattingen van de
heeren, m plaats dat men zijn opvattingen
zoo inricht, dat zij met de praktijk van de
stakinigen en haar plaats in het sociale
leven, rekening houden.
Een bekende Fransche socioloog zag m
staking heelemaal geen verbreking van
het contract, dat was meende Dambrun
(1903) ook niet de bedoelinq; integen-
deeh gedurende de schorsing van de ar-
beidsovereenkomst werden ondernande-
linqen gevoerd. En dus om het nu
heel duidelijk te zeggen had er volgens
dezen en anderen geen verbreking, maar
slecihits opschorting plaats van de uitvoe-
rinq van het contract.
Hier tussidhen in stond mu Minister /an
Raalte, die in staking noch een te-niet-
doen van de dienstbetrekking, noch een
schorsing daarvan wilde zien, en die er
allee-n in zag „een inbreuk op de regel-
matige uitvoering van het contract
Teigenover dit alles merkte Troelstra heel
handig op: Dezelfde reden, waarom de
Regeering kwam met een wetsonitwerp
op het Arbeidscontract, maakte ook al.
volstaan met de verklaring: ik heb de
strafwet overtreden met goede bedoelin-
gen, en hij dan op grond daarvan eiscihte,
niet gestraft te worden". Ook werd wel
de vinger gelegd op een zwakke plek,
toen Talma er op wees, dat Troelstra ge-
i zegd had de staking niet alleen noodig te
hebben voor het eigenlijike doel: verbete-
ring van airbieadsvooirwaarden, maar dat
hij het stakingsrecht ook niet kon missen
ter wille van de ver'betering der arbeiders-
organisatie.
De bekendie Mr. Drucker oordeelde
weer anders, en nam als het ware een
midden-standpunt in. Hij erkende ge-
rechtvaardiigde stakingen, en bezag uit
practische oogmerken de vraag of een
staking met kans op succes denkbaar was,
indien' werkelijk de opzegginggtermijnen
werden in acht genomen. Men kon vol
gens dezen knappen jurist de staking op
tweeerlei manier opvatten: men kon voor-
eerst zeggen, dat de arbeider plotseling
een eind maakte aan de dienstbetrekking,
of men kon en dat scheen Mr. Drucker
veel juister zeggen, dat de staker. al
leen door te gaan staken, nog niet wilde
worden beschouwd als een, die de dienst
betrekking wilde doen eindigen.
Intusscihen verklaaride ook Minister
Van Raalte, dat een werkstaking, om wat
voor reden ook ondernomen, maar onder-
nomen zonder inachtneming van den
opzeggingstermijn, ontrouw was aan het
eenmaal gegeven woord.
Troelstra verklaarde het vcor ondoen-
lijk om een goed onderscheid te maken
tusschen gerechtvaardigde en ongerccht-
vaardigde werksitakingen. Dit zou, meen
de deze leider, meestal totaal afhangen
van het standpunt, dat men innam ten
opzic'hte van de beide strijdende partijen.
En daarom meende de heer Troelstra ook,
dat er geen regeling zou zijn te vinden,
die op verschil in rechtvaardigheid of on-
reebtvaardigheid van een of andere sta
king berust'te. Daarom zou Troelstra te-
vre'den zijn, als men er in de wet voor
zorgde, dat de arbeiders elk oogenblik,
alls hun collectieve wil dat eiscihte, komden
staken, in dezen zin, dat zij daarvoor niet
met schadeloosiSteliinig zouden worden
gestraft.
Maar zou dan zoo werd er weer van
andere zijde gevraagd -een patroon de
leer moeten aanvaarden, dat, hoe de
workman ook contracteert bij zijn patroon.
deze arbeider altijd het reclht zal hebben
van zijn kant (en dus eenizijdig) dit con
tract te verbreken De heer Van Nispen
en anderen wilden wel van staking weten.
maar dan van een staking, die zou zijn een
(desnoods) gemeensclhappelijke beeindi
,,Iedereen zal een werkstaking vermij-
d'en, waar het doel langs vxedelievenden
weg bexeikbaar is; maar in een werksta
king ligt even zoo weiniig iets immoreels
als in de eisdh om hooger loon. Menschen,
die geen belang hebben bij de arbeiders-
beweging, winden zicih op over voor hen
ongelegen werkstakingen, weliker gron-
den wellicht veel dieper ligigen dan de
aanleiding tot haar uitbarsting wel ver-
moeden laat. Wie een werkstaking voor
ondooridacht verklaart, onxdat hij niet ziet
hoe de gemoederen jaren lanig verbitterd
zijn giew'orden, lijkt op den rechter, die iii
alle kleine gevallen de klagers wegstuurd
om de strijldzucht niet aan te wakkexen;
maar aldus de armen rechteloos maakt.
Dit is alles wel aardig en gevoelvol ge-
redeneerd, maar de logica is in deze laat-
ste vergelijking volstrekt zoe.k. Rechters
zullen immeris geen klagers hebben weg !e
sturen, wien gieen onxeaht is aangedaan,
tenzij zij onrechtvaardige rechters zijn.
Een woord is een woord zoo zeggen
de anderen. Reclht op contractbreuk er-
kennien dezen niiet. Een eenmaal ge-
maakte overeenkomst strekt beiden par
tijen tot wet, e;n gemaakte afspraken
moeten worden nagekomen. Reloften bin-
den. Den lezer blijve echter zelf de bc-
slissing.
INGEZONDEN MEDEDEELINGET INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
t-
Uwsn?acd,yw ezrd, m
Uv js^buigan waard.
op het /\rDei)aisconiraci, madKit: uu^ ai, i
dat zoo'n arbeidscontract niet zoo vast j gdmg van de dienstoetrekKimg met inach
kon zijn als een gewoon conltract. De ar
beider (zoo werd hier geleeraard) sluit
zijn contract met de onuitgesproken ge-
dachte: Zoodra in den loop van het con
tract door staking een verbetering te mij-
nen gunste in het contract kan tot stand
komen, zal dat gesobieden. En Mr. Troel
stra gimg en gaat blijikbaar nog van de
leer uit: alles wait tot verbetering van den
maa;ischappeli}ken toestand van den ar
beider kan worden gedaan, is alleen om
die oorzaak reeds toelaatbaar en gewet-
tigd. Ook meende Mr. Troelstra, dat het
geen voIksovertuiging was, dat een sta
king zonder inaclhtneming van een op-
zeggingsterimijn opzicihzelf reeds al iets
oneerlijks was te beschouwen. En nu
moest men, zei deze leider, de volksmee-
ning niet willen veranideren ten nadeele
van den arbeider, en dus ook bij de wet
niet als iets onzedelijlks stempelen en met
sohadevergoedinq bedreigen wat in het
rechtslbewustzijn van het volk niet als
zoodianig werd gevoeld.
Tegenover Troelstra stond Talma.
Deze vroeg, wat dat was: schorsing van
een overeenkomst? Het bleef, meende
Talma, dan bij den arbeider toch altijd
een niet naikomen van datgene. waartoe
hij zich verbonden had. Omrecht werd
nooit recht, omdat een massa of meerder-
heid dat deed. V/at voor den enkeling
onredhit is, zou dat werkelijk dadelijk recht
en zelfs plicht worden zoodra eenige or-
ga.nisatie (welke dan ook) er toe besloot?
Het kwam Talma voor, dat naar Troel
stra's leer het arbeidsc on tract alleen een
band was voor den werkgever, tenzij het
vam de zijde der arbeidersorganisatie de
opperste sanctie had verkregen. En nog
dluidelijiker drukte deze toch werkelijk wei
inmig sooiaal voelende emeritus-predi kant
zich uit, toen hij zeide: „Als iemand ter
wille van hooge belangen inbreuk maakt
op de publielke orde, moet hij begrijpen.
dat mem den Staat tot een Janboel zou
maken, wanneer hij voor 't gerecht kon
neming van een opzeggingstermijn. En
wel heel scherp, maar toch niet onbillijk,
formuleerde Mr. Drucker de oovatting
van Mr. Troelstra en de zijnen aldus:
Voligens Troelstra komit alles neer op de
kwestie, dat de arbeider niet gehouden is
de overieenfcomsten, die hij heeft aange-
gaan, na te leven; een arbeider is niet ge
houden aan het woord. dat hij aan zijn
mede-contractant heeft gegeven, een
werkgever is dat echter wel.
Zoover ons overzicht van een bespre
king van voor jaren in onze Tweede
Kamer. Daar kwam geen conclusie na
deze besprekingen, zooals men reeds heeft
gemerkt. En de zaak staat daar nog altijd
onbeslist, en zal wel altijd onbeslist blij-
ven. Alles zal hierbij wel afhangen van
de belangrijke vraag, of men erkemt een
redht voor alien, een objectief recht, on-
afihamkelijk van onze positie.
Mocht een contract onder dwang zijn
tot stand gekomen, dan dit geven wij
gaarne toe helbben wij niet te maken
met een vrijwillige overeenkomst en kan
dus ook eigenlijk van een zedelijk con
tract geen sprake zijn. En als een con
tract niet op zedelijke wijze is tot stand
gekomen, mist men te eenenmale het
reclht om dan later opeens met zedelijke
eischen aan te komen. Maar indien wij i
met een op ordelijke en volikomen vrije j
wijze tot stand gekomen contract hebben
te doen, zou men dan het recht hebben
de eeme partij boven de andere te gaan
biegunstigen Wij hebben slechts ge
vraagd. Wij deoreteeren gieen beslissing.
Nu echter een op sociaal gebied vrij rus-
tig getij schijnt ingetxedem, leek het niet
onidienstiig deze kwestie nog eens te noe-
men en er op aan te dringen, dat ieder,
leider of geleide, patroon of arbeider,
werkgever of werknemer zicih ten deze
een besliste meening vorme.
In zijn betoog voor het recht van sta
king heeft Jos. Loopuit een uiting aange-
haald van John Mitchell, die zeide:
J. J. G. BARON
VAN VOORST TOT VOORST.
Gisteren vieide de rcorziiter van de
Eerste Kamer, de heer J. J. G. baron van
Voo st tot Voorst, zijn 80sten verjaardag.
Bij Kon. besluit is J. J. G. baron van
Voorst tot Voorst bevorderd tot Grootkruis
in de orde an den Nt derlandschen Leeuw,
De Prii.s, die een bezoek bracht aan
Verio, heeft ouk een bezoek afgelegd ten
huize van den hrer van Voorst tot Voorst
te Arnhem om dez^n pr-rsoonlijk g luk te
wenschen bij het bereiken van d^n 80jarigen
leeftijd.
De minister van oorlog, de heer Lambooy,
heeft het volgende telegram aan baron van
Voorst tot Voorst gezonden.
Bijzondere gelukwen: chen met uwen
tachtigsten verjaardag en met de u toege-
kende hooge Koninklijke onderscheiding
Het Nederlandsehe leger, waarvan uzoo
!ang eervol deel uitmaake, verheugt zich ten
zeerste in de onder cheiding, aan zijn
oudsten geneiaal verleerd.
Moge u nog geruimen fijd in gezondheid
uw beste krachten aan het vaderland kunnen
wij den.
Namens alle leden van de Eerste Karr er
is een teb grafische geluf wensch naar den
80jarige gezos den.
Ook d- parlemeribire journalisten hebben
langs telegrafischen weg den jubilaris ge-
feliciteerd.
NEOERLAND IN DEN RAAD VAN
DEN VOLKENBOND.
De Volken^ondsve gadering heeft gister-
ochtend Nederland met 37 van de 49
stemmen gekozen tot lid van den Raad van
den Vo'kenhond Toor een van de negen
niet-p rmanrnte zete's in dat lichaam,
Deze verkiezing gtldt voor twee jaar.
UIT DE S. D. A. P.
Zaterdag is een vergader ng gehouden
van de beide s. d. Kamerfracties, in welke
vergadering het verdrag met Belgie weder-
om een onderwerp van bespreking uit
maakte en vervolgens de vraag van de
bijwonirg van de opening der Staten-
Generaal werd behandeld.
Ten aanzien van het verdreg met Belgie
kon, aldus de s. d. bbden, daar de tweede
memorie van antsvoord nog niet is vtr-
scheren, uiteraa d nog geen definitief be-
s'uit worden geDomen.
Wat het andere punt van de agenda
betreft, werd besloten, dat de Kamerfracties
21 September a s. de opening der Staten-
Generaal zullen bijwonen.
HET EIND VAN HET BELG1SCHE
BREINBROODREGIME.
Gisteren werd een eind gemaakt ean het
regime van het bruinbrood Thans is
weer trood verkrijgbi ar dat tugna wit is.
De regei ring heeft met de bepalicgen aan-
gaar.de het bruinbrood motteD b eken ten
gevoige van de protrsten der arbeidende
klasse, vooral van de mgnverk rs.
De regeering hoopte door de instellir g
van het bruinbrood den invoer van graan
te verminderen en daardoor een bespariDg
van 42 millioen francs tot stand te brengen.
Doch de instelling »an het bruinbrood heeft
het broodverbruik doen verminderen ten
gunste van andere producten.
Toen het bruinbrood werd ingesteld, was
het pond sterling 230 francs waard (thans
177), terwijl de graanprijs zeer hoog was.
Men meent, dat het „regime van het bruin
brood" thans niet meer noodig is.
DE KOSTEN VAN DE KOLEN-
STAKING IN ENGELAND.
In het maandelijksche overzicht van de
Westminster Bank, wordt een berekening
gemaakt van hetgeen 'de staking in de
kolen-mijnen tot dusver aan Engeland
heeft gekost. Sir Hugh Bell schatte deze
kosten op 3.000.000 per dag; het depar-
tememt van handel noemde een bedrag
van 150.000.000 voor de eerste drie
maaniden der staking of 1.750.000 por
dag. De sohrijver van het overzicht der
Westminster Bank komt tot ongeveer
het laatstgenoemde cijfer langs den vol-
genden weg.
Het nationale inikomen van Engeland
werd onlangs op 3.600.000.000 per jaai
of 70.000.000 per week geraamd. Uit
de door het min. van arbeid gepubliceerde
cijfers blijkt, dat tijdens de stakings-
periode de arbeidsprestatie met ongeveer
15 pCt. is verminderd. Wanneer men nu
aanneemt, dat het nationale inikomen
dientengevolge naar evenrediqheid is ach-
teruitge'gaan,' dan bedraagt het verlies cir
ca 10.500.000 per week of ongeveer
200.000.000 in de eerste vier maaniden
der staking.
Bij een verdeeling van dit verlies over
de verscibillemde takken van Industrie
komt de schrijver tot de volgende bereke
ning;
De produotie in de steenkolenmij-nen is
met 73.500.000 ton verminderd, ter waar-
de van 58.000.000, n.l. 40.000.000 ver
lies op arbeidsloonen en 18.000.000 ver
lies der mijneigenaaris enz.; de ijzer- en
sitaalimdustrie heeft 1.900.000 ton raw
ijzer en 2.400.000 ton staal minder ge-
produceerd, zij.nde voor een bedrag van
18.600.000; de ontvangsten van de
spoorwegen waren circa 15.000.000 la
ger; de arbeiders in verscihillende andere
takken van bedrijf hebben ongeveer
23.000.000 minder loon ontvnmgen, ter
wijl het nettiO verlies, dat de binnenland-
sohe fabrikanten door de aankoop van
buitenlandsche steenkolen hebben ge-
leden, op 8.000.000 wordt geraamd. De
schrijver maakt ten slotte die gevolgtrek.-
king, dat een vermindering in den uit-
voe'r met 40.000.000 in de eerste viei
maaniden van de staking, gepaard is ge~
gaan met een overeenkomstige daling in
-den invoer. Met andere woorden, de sta
king heeft op den handel wel, doch op de
bet al i ngisbalan s geen ongunistigen invloed
geoefend.
DE BELGISCHE FRANC.
Van officieuse zijde verzekert men, dat
alle berkjhten tot dusver in de Belgische
en de buitenlandsche pers over de stabili-
satie vain den franc en. het instellen van
den goudfranc is opgenomen, voorbarig
zijn. De regeering heeft te dien aanzien
geen enkel besluit genomen. Zij zou het
ook niet kunnen, daar het vraagstulk niet
van een zuiver Belgischen aard is en voor
een Stabiliisatie en de instelling van den
goudfranc rekening diient te worden ge
houden met den internationalen stand van
zaken op oeconomisc'h en zelfs op politick,
gebied, Trouwens de Belgiisdhe regeering
heeft nog de handen vol met de consoli-
dlaitie van de buitenlandsche vlottende
schulid. Zoolang -deze kwestie niet is op-
gelost, kan zij niet aan stabilisatie denken,
te minder waar de inzichten en voor-
nemens van de Fransche regeering, die
voor dezelfde moeilijkheden staat, haar
nog niet be'kend zijn.
TER NEUZEN, 17 September 1926.
DE AANSTAANDE KERMIS.
Op het oogenblik woriden de voorbe-
reidende maatregelen getroffen om in de
volgende week de gewone jaarlijksche
kermis weer in ons stedeke te ontvangen.
Van versdhiillende zijden moesten we in
de laatste dag-en hooren, dat het zoo stil
bleef en men er zoo weinig van vernam,
in tegenstielling met vroeger, toen er in
de laatste dagen mededeeliingen over wer
den gepubliic'eerd. Men verliest uit het
oog, dat de tijiden ook wel eenigszins zijn
veranderd en dit werd voornamelijk het
geval, toen de staanplaatsen voor velerki
inrichtingen werden verpacht. Vroecer
bleef het een open vraag wat er zou ko
men en maakten we danikbaar gebruik
van de inlichtingen van den marktmeester
om aan de belangstellenden te vertellen
wat er komen zou, doch zij, die de lijst
der inischrijving-en voor staanplaatsen vol-
gen, weten reeds in het voorjaar wat de
najaar.skermis ons brenigen zal.
Op de markt is reeds opgesteld de ca~
roussel van onzen stadqenoot Schrier,
terwijl ook de oliebollen- en wafielbakker
Koppejan, ook bekend om zijn pattate-
frites terstond heeft ge.zorgd, dat hij daar
met z'n innidhting niet alleen stond.
In aanbouw is een zweefcaroussel, ter
wijl bij de Viisdhm'arkt is opgeslagen een
Turksche schommel en achter de kop-
sohool verscihillenide wagens blijk geven
van het arriveeren van het circus Libot.
Voonts blijkt uit de advertentierubriek
in dit nummer van versdhillende amuse-
menitsgelegenheden.
Als goede bekenden noemen wij de
Volendamimer Harm'onica-virtuozen, die
hier vorig jaar zoo'n succes hadden dat de
heer M. Hartog hen voor zijn inriohting
weer opnieuw heeft geengagieerd.
In het Hotel Centraal" zal gelegen-
heid zijn voor dans, onder leiding vian den
hier zeer bekeniden heer N. Boars.
Ook de explo'itant van het Hotel
's Lands Welvaren" heeft gemeenid met
den tijdgeest mee te moeten gaan en en-
gageerde de Jasz-Band Roumiain, om in de
volgende week zijn bezoekers te amu-
seeren.
Luxor Theater.
Voorts opent a.s. Zondag het Luxor-
theater hare deuren. Dit is een ndeuwe in-
richting in onze stad, die, naar het-geen
wij daarvan vernamen, er ook zijn mag en
voor wat inriohting betreft kan gerekend
worden met den eisoh des tijids te zijn
medegegaan.
De ondernemers zijn er in geslaagd
voor de eerste drie dag-en een variietege-
zelsclhap te engageer-en waaro-nder, blij-
kens hetgeen deze elders presteenden,
eerste klasse artiSte-n voorkomen. Vv'aar
variete-vertooningen over het alg-emeen
alhier in den smaak Ibleken te vallen, zai
het zeiker ook in Luxor" ndet aan bezoek
ontibreken.
Dit is -nog niet alles, er zal ook in ver
scihillende zalen, die niet in onze adver-
tentiekolommen vermeld staan. gelegen-
hei-d zijn t-ot amusement op verschillend
gebied, doch het ligt in den aard der zaak,
dat wij daaromtrent niet verder uitwij-
den of die niet met name vernoemen.
Concert- en Bioscoopgebouw.
Lest best, meen.en wij, indien wij besluiten
met een woord te wijden aan het massale
Concert- en Bioscoopgebouw, dat daar
op het voormalige kogelpark aan de Bur-
gemeester Geillstriaat op een tijd van te
nauwernood vier maanden -do-o-r verschil-
lenide Ter Neuzensche aannemexs is uit
den grond gestampt.
let den ingewijden beik'enid, dat daar
de laatste dagen nog hard gewerkt wordt,
om klaar te komen, docih aan het voor-
nemen der directiie om ter gelegeniheid
van de kermisweek d-eze ndeuwe inricn-
tdaig te openen kan in elk geval blijikenis de
be-keiiidmaking in dit blad ge-volg worden
gegeven.
In verband met den tijd, die voor den
bouw bescihikbaar was, is het een respec-
tabel werk, en zoowel aan de ontwerpers,
de heeren De Bruij.ne en Henninik, als aan
de voormaamste uitvoeders, de heeren
G. D. Verlinde en de heeren W. P:
Nieuweliuk, mag voor hetgeen zij pres-
teerden een wOord van lof niet worden
onthouden. Terwijl ook door het perso
n-eel der Electrische Centrale met voile
s*m iihhw.i ii'MWifi'1 "M1 "iff 'i1'"'wmtr
gHHKPHmi e
a-;.
FRIESCHmARITABAK
ons
.THEODOOUS N.EMEVEB
PtiCDiNGrASRIErt A.J.POtAK-GROHIMGEh
..it __,lTA n /-. tron rA,r-\ *7 cvrr.nrfirtirrQf' rm iiD lH.T
fieerenhaaiVahakji
