zorgen. De menschen moertcn zelf hun kar met
grond laden en wegbrengen. Burgemeester en
wethouders hebben. een proef laten nemen en
daaruit is gebleken, dat het mogelijk is op 8%
uur meer karren grond weg te brengen. Zij
hebben zich edhter tot 15 als een maximum be-
paald.
De heer HAMELINK wijst er op, dat het
nemen van zoo'n proef gemakkelijk is, maar
het in de praetijk wel eens anders kan uitko-
men. Voor 15 karren te brengen naar de buurt
Java moet men ook 30 maal de brug passee-
ren en dan zal het toeh wel voorkomen, dat
men voor de brug moet blijven staan. Dit kan
oorzaak zijn, dat de menschen buiten hun
schuid niet aan het vereischte aantal karren
komen en daarom heeft hij een vast loon voor-
gesteld. Dan komt er nog bij, dat men, hoe
meer men afvoert, hoe verder men op lessen
grond komt te staan, waarop het minder ge
makkelijk is met de karren te manoeuvreeren,
hetgeen het werk 00k vertraagt. Hij acht het
wel wat scherp aangezet. Het kan 00k voor
komen, dat een ploegje menschen een. defect
aan hun kar hebben. Is de risico daarvoor 00k
voor de betrokkenen, 00k al kuranen ze daaraan
niets doen? Hij zou wenschen, dat de 3 per
dag dan toch nog werden betaald. Hij heeft
zich niet tegen dit loon van 3 verzet, omdat
het werkverschaffing is, maar men moet er
toch 00k rekening mede houden, dat die men
schen alsdan werk zullen verrichiten, waardoor
hun levensomstandigheden anders zullen zijn,
dan inidien zij" werkloos zijn. Ze zullen dan
niet op dezelfde voedingswijze dien betrekke-
lijk zwaren arbeid kunnen verrichten en het is
niet geheel denkbeeldig, dat ze b.v. bij warm
weer, ondervoed als ze zijn, er bij neerzijgen
en het Roode Kruis of de ziekenwagen er wel
eens aan te pas zullen moeten komen. Het is
volstrekt geen praatje, dat men met voor een
deel ondervoede arbeiders te doen heeft. Men
hoort het nu wel al van sommige arbeiders,
dat ze, indien ze een dag in een schip kolen
staan, dat ze er moeite made hebben, waarvan
vroeger geen sprake was toen ze ander voed-
sel koruden gebruiken. Hij komt er dus tegen
op, dat indien zulke menschen fouiten hun
schuid niet het maximum karren zouden kun
nen vervoeren, zij minder zouden ontvangen.
Ook pleit hij voor een gunstiger regeling ten
bate van de menschen met een grooter gezin.
Men heeft hier den leeftijdsgrens der kin-
deren aangenomen op 16 jaar en beschouwt
het dus blijkbaar, dat deze inkomsten hebben,
hij zal daarmede rekening houden, bij de rege
ling der inkomstenbelasting, die nu wat den
leeftijd der kinderen betreft, voor de meerge-
goeden zoo gunstig is, dat is dan ook weer een
bron van inkomsten.
De heer DE JAGER: Dat is nu niet aan de
orde!
De heer HAMELINK wil een poging doen
am te voorkomen, dat grootere gezinnen ge
heel ten onder gaan. Volgens zijn voorstel kan
een gezin van 6 personen nooit meer hebber.
dan 13 per week en hij acht dit niet onbillijk.
De VOORZITTER moet opmerken, dat elke
overdrij ving begint te schaden. Er is nagegaan
dat het mogelijk is per half uur een kar grond
weg te brengen, dat is dus op 8% uur 17 kar
ren, of 2 meer dan voorgeschreven. De proef
heeft 3 uur geduurd en op dien tijd heeft men
ook eenmaal voor de brug moeten wachten,
Burgemeester en wethouders hopen, dat de
menschen er niet bij neer zullen vallen, dan
komt het Roode Kruis er niet bij te pas. Het
is maar een proef, we kunnen zien hoe het
gaat. Men moet ook niet vergeten, dat de
werkverschaffing onder de publieke controle
komt. Er wordt wel eens gezegd, dat die men
schen niet willen werken. Indien we ze in de
gelegenheid stellen om te werken kunnen ze
toonen, dat die meening onjuist is en hetgeen
ze ontvangen veidienen. De grond die bewerkt
wordt, wordt productief gemaakt. Burgemees
ter en wethouders willen de zaak tegenover het
publiek kunnen verdedigen. Indien ze 15 wa-
gens hebben vervoerd, zijn ze dien dag klaar,
hetzij ze dit op 6 dan wel op 8 uur doen.
De heer COLSEN kan zich juist met die re
geling niet vereenigen, Hij wenscht f 3 te be-
talen maar 8V2 uur te laten werken. Als men
bij een particulier voor tijd met zeker werk
klaar is gaat men toch ook niet naar huis maar
pakt dan nog wat anders aan Hij zou, on-
verscihillig of ze maar 14 dan wel 17 karren
vervoeren 3 per dag uitbetalen maar ook een
dag laten werken.
De heer VERLINDE merkt op, dat er zich
moeilijkhaden zullen voordoen, als er een 80
menschen tegelijk voor de werkverschaffing
beschik'baar zijn. Men kan die toch niet alle
tegelijk tewerkstellen.
De VOORZITTER wijst er op, dat het dan
n 2 ploegen. zal geschieden, die ieder 4 dagen
werken.
De heer VERLINDE wijst op de veranderde
omstandigheden als de door hem voorgestelde
steunregeling wordt aangenomen.
De heer VAN AKEN geeft te kennen, dat
burgemeester en wethouders met geen steun
regeling rekening hebben gebouden. Burge
meester en wethouders zijn voorts geen onwil-
lige menschen, indien na een dag of 14 zou blij-
ken, dat de regeling niet voldoet, dan kan die
door een betere worden vervangen. Het ge'dt
nu voor den aanvang, een proef.
De heer VERLINDE zou menschen met het
grootst aantal kinderen het eerst in aammer-
king willen doen komen, Zooals het nu gere-
geld wordt kunnen naar hij meent juist men
schen met kinderen bet eerst afvallen.
De heer HAMELINK merkt op, dat gezinnen
zonder kinderen er niet onder begrepen wor-
den, daarom heeft hij zijn voorstel gedaan om
menschen uit gezinnen-zonder kinderen, alzoo
met 2 gezinsleden, 4 dagen te laten werken en
andere 1 of 2 dagen meer. Hij raadt aan, niet
vast te houden aan die 4 dagen. Hij wijst er
op, dat die regeling van de ploegen lang niet
zoo gemakkelijk zal gaan als men wellicht
denkt. Dat zou wel zoo zijn indien men den
menschen van af den dag, dat ze komen tot
hun tijd om is hield1. Als ze echter ander werk
kunnen krijgen nemen ze dat, zoodat de ploe
gen nogal eens incompleet zullen zijn. Het kan
wellicht voorkomen, dat er geen 3 ploegen zijn,
waarvoor men dan toch ook iemand als toe-
zichthebbend moet hebben. Hij bepleit aanne-
ming der door hem voorgestelde regeling.
De heer D. SCHEELE meent, dat er wel
wat voor te zeggen was om het voorstel-Hame-
link te aaravaarden, 5 dagen ten behoeve van 3
of meer gezinsleden.
De VOORZITTER oppert bezwaar, De be
doeling die bij deze regeling voorzit is niet om
te laten werken tegen een zeker loon, doch om
menschen in de gelegenheid te stellen een loon
te verdienen, dat overeenkomt met het bedrag
dat vroeger aan steunuitkeering werd genoten.
Daarom is aangenomen 4 dagen, teneinde te
komen aan een bedrag van 12. Als men hier-
itn wijziging brengt gaat de opzet der zaak
teloor. Hij had gehoopt, dat deze regeling de
mstemming der vergadering zou verwerven.
Laat men dit systeem eens toepassen. Als men
de werking in de praetijk heeft kunnen over-
zien kan het nog altijd gewijzigd worden als
dat noodig blijkt.
De heer D. SCHEELE heeft het voorstel-
Hamelink niet juist begrepen; hii meende. dat
aan bedoelde gezinnen met 2 kinderen, doch nu
blijkt dit man en vrouw te bedoelen. Hij stemt
daar nu niet meer mee in.
De heer VAN DRIEL wil er nog op wijzen,
dat door dit voorstel niet alien zullen geholpen
worden, die huip noodig hebben. Er zullen nu
nog een groote groep de hulp moeten inroepen
van het Burgeriijk Armbestuur, dat daarvoor
zeker wel vijf tot zeven duizend gulden meer
zal moeten uitgeven. Indien hij er nu op let,
dat men bij de werkverschaffing wel een ge-
heelen dag met een karretje moet loopen maar
aan dit werk op deze wijze uitgevoerd een
6000 on-economisch wordt uitgegeven, vindt
hij het verschil niet zoo groot en acht hij dat
geld ook weggegooid, zoodat men dat ook wel
had kunnen nalaten.
De heer VAN CADSAND stelt in het licht,
dat de zaak wijd en breed in de commissie van
bijstand is besproken en daarin is er ook op
gewezen, dat, indien de bouwgrond kan ver-
kocht worden, de geimeente het geld weer te-
rugkrijgt. Hij zal stemmen voor het voorstel
van burgemeester en wethouders.
De heer HAMELINK merkt nog op, dat aan-
neming van zijn voorstel aan de gemeente geen
cent zal kosten; het eenige gevolg zou zijn, dat
het werk vroeger klaar is.
De VOORZITTER geeft te kennen, dat bur
gemeester en wethouders hun standpunt hand-
haven, zij willen het werk doen ten goede ko
men aan de groep, die redelijker wijze steun
verdient.
De heer COLSEN kan niet met het geheele
amendement instemmen.
De VOORZITTER heeft toch bezwaar tegen
splitsing.
Het voorstel-Hamelink onder 3° wordt ver-
woipen met It tegen 2 stemmen.
Voor stemmen de heeren Van Driel en Ha-
nielink; tegen stemmen de heeren Van Dijke,
Van Riet, De Jager, Van Aken, D. Scheele, Van
Cadsand, Geel'hoedt, R. Scheele, Freriks en
Colsen.
De regeling van burgemeester en wethou
ders wordt nu aangenomen beschouwd.
De heer HAMELINK wijst nog op letter d
van zijn voorstel, dat n.L, zij die nog reoht van
uitkeering hebben uit de werkloozenkassen van
het werk uitgesloten worden. Dat is nu eens
een voorstel, dat in het voordeel der gemeente
is en dat de heeren dus wel met beide handen
mogen aangrijpen.
De VOORZITTER merkt op, dat dezulken
dan in Augustus weer in aanmerking kunnen
komen.
De heer DE JAGER vraagt, of dat dan niet
hetzelfde is als hetgeen burgemeester en wet
houders onder c voorstellen.
De heer HAMELINK zegt, dat dit iets an
ders is; er blijlkt uit, dat de heer De Jager
het niet weet.
De heer VERLINDE merkt op, dat er naar
hij meent juist een cireulaire van den minister
van binnenlandsche zaken verschenen is, waar-
in er de aandacht op gevestigd wordt, dat men
werkloozen niet van werkverschaffing mag uit-
sluiten, omdat ze nog uitkeering te goed heb
ben.
De heer HAMELINK vindt het niet billijk
als dezulken werk krijgen, als ze nog reriht op
uitkeering van werkloozenuitkeering hebben.
Hij wijst ook op letter e, dat ongeorgani-
seerden ook een wachttijd van 27 dagen moeten
doormaken, daar ze anders een voorrang heb
ben boven de georganiseerden, die. zich voor
hun verzekering groote offers getroosten. Deze
moeten eerst 21 dagen werkloos zijn, dan nog
6 wachtdagen doormaken, alzoo ook 27 dagen.
De heer D. SCHEELE kan daarmede niet
instemmen; de raad mag zich daarin niet men-
gen. Dat zijn particuliere zaken der menschen
of ze zich willen organiseeren of niet. Het is
wel juist, dat die menschen zich offers ge
troosten, maar zij krijgen daartegenover toch
ook subsidie van gemeente en rjjik, die niet
betaald wordt voor de ongeorganiseerden. De
raad bega niet de dwaasheid, daarin verschil
te maken.
De heer HAMELINK merkt op, dat er bij de
oude regeling toch rekening mee gehouden
werd.
De onder e door den heer Hamelink voorge
stelde bepaling wordt verworpen-met 10 tegen
3 stermmen.
Voor stemmen de heeren Van Driel, Colsen
en Hamelink; tegen stemmen de heeren Van
Dijke, Van Riet, De Jager, Van Aken, D.
Scheele, Van Cadsand, Geelhoedt, R. Scheele,
Verlinde en Freriks.
De door burgemeester en wethouders voor
gestelde bepaling wordt nu met algemeene
stemmen aangenomen.
De heer HAMELINK wil thans zijn stem
motiveeren die hij tegen de regeling zal uit-
brengen. Het gevolg van de regeling zal zijn
dat een groot deel der havenarbeiders bij het
armbestuur zal moeten terecht komen en daar-
van wenscht zijn fractie de verantwoordelijk-
heid niet te dragen.
Het geiheele voorstel in stemming gebracht
wordt aangenomen met 11 tegen 2 stemmen.
Voor stemmen de heeren Van Dijke, Van
Riet, De Jager, Van Aken, D. Scheele, Van
Cadsand, Geelhoedt, R. Scheele, Verlinde, Fre
riks en Colsen; tegen stemmen de heeren Ha
melink en Van Driel.
De heer VERLINDE veronderstel-t, dat nu
zijn voorstel aan de orde komt.
De VOORZITTER vraagt, of hij dan wenscht,
dat de raad op zijn genomen besluit zal terug-
komen, aangezien een steunregeling is afge-
schaft.
De heer VERLINDE zou dit geen terug-
komen noemen op een genomen besluit. In de
vorige vergadering is door den raad in meer-
derheid wel te kennen gegerven, dat men de tot
1 Mei 1.1. geldende steunregeling niet verder
meende te kunnen voortzetten, doclh door spre-
kers fractie is toen aanstonds gevraagd voor
te bereiden een steunregeling gebaseerd on de
havenarbeiders van 1914. Aangezien burge
meester en wethouders die regeling niet hebben
voorbereid, heeft spreker nu zelf een voorstel
ingediend, en meent, dat dit in behandeling
behoort te komen.
De VOORZITTER kan niet aanraden dit te
doen; hij meent, dat in veriband met het zoo-
even genomen besluit die steunregeling toch
niet van toepassing zou komen.
De heer VERLINDE acht dat geen bezwaar,
ook in de verloopen jaren bleef de steunrege-
Ihig, als de menschen werkten, buiten toepas
sing. De bedoeling is hen die buiten de werk
verschaffing zijn toch te kunnen steunen. En
dit voorstel is in de vorige vergadering reeds
aangekondigd.
De VOORZITTER moet toch het aannemen
van dergelijk voorstel ontraden, daar hij er in
zou zien een gevaar voor het goedgekeurd krij
gen der zooeven aangenomen regeling. Hij zou
liever eens afwachten of het noodzakelijk is
zoodanige regeling nog te treffen.
De heer VERLINDE acht die noodzakelijk-
lieid vaststaand. Als er binnen een week een
50 menschen werken, vloeit daaruit voort, dat
een groot aantal der havenarbeiders van 1914
indien ze geen ander werk hebben zal aangewe-
zen zijn op het armbestuur. De bedoeling was,
dat voor die menschen te voorkomen. De kos
ten van de voorgestelde steunregeling kunnen
onmogelijk boog loopen. Indien de menschen
werken komen ze niet om steun, doch treft hun
het ongeluk, dat ze buiten het werk vallen dan
zijn ze beboeftig. De kosten kunnen voor dit
jaar nog een f 5000 bedragen, die, indien ze
niet op deze manier worden uitgegeven, toch op
andere wijze zullen moeten beta "hi wo
De VOORZITTER raadt aan, nu eens geduld
te hebben. Wacht nu eens tot de zaak kan over-
zien worden. Men moet voorts vertrouwen heb
ben in heit armbestuur, dat het helpen zal hen
die het noodig hebben.
De heer VERLINDE twijfelt daar niet aan,
maar wijst er op, dat dan toch niet aan het
principe voldaan wordt, dat bij het doen van
zijn voorstel voorzat. Hij herhaalt, dat het
daai voor noodige bedrag niet zoo groot zal zijn
en zeker niet indien het nog gelukken mocht
daarvoor subsidie te krijgen. Hij blijft behan
deling van zijn voorstel wenschen.
De VOORZITTER geeft te kennen, dat bur
gemeester en wethouders naar Middelburg en
Den Haag zullen gaan om te trachten voor de
werkverschaffing steun te verkrijgen. Hij weet
echter niet, of, indien nog een steunregeling
werd aangenomen, dit wel gunstig zou werken
om een goed resultaat te bereiken op dat ver-
zoek.
De heer COLSEN kan zich over dat voorstel
dat in den loop derifeitting is ingediend niet uit-
spreken, omdat hij dat niet voldoenide kan over-
zien. Hij zal er dus niet voorstemmen.
Het voorstel van den heer Verlinde om zjjn
voorstel alsnog te foehandelen wordt verworpen
met 8 tegen 5 stemmen.
Voor stemmen de heeren Van Driel, Geel
hoedt, R. Scheele, Verlinde en Hamelink; tegen
stemmen de heeren Van Dijke, Van Riet, De
Jager, Van Aken, D. Scheele, Van Cadsand,
r reriks en Colsen.
6. Wijziging begrootingen 1925 en 1926.
Burgemeester en wethouders stellen voor, de
begrooting voor 1925 te wijzigen als volgt:
onder de inkomsten te vermeerderen de vol-
gx.:de posten:
achterstallige inkomsten van vorige dienst-
jaren memorie; bijdragen van het rijk, kraoh-
tens art. 38, derde lid der Woningwet 4000;
begrafenisrechten f 406,19; belasting naar het
inkomen 3923,53; totale vermeerdering der
icorns ten 8329,72
onder de uitgaven te vermeerderen de vol-
gende posten:
bijdragen voor inkoop van pensioen ingevol-
ge de artt. 40 en 135 der Pensioenwet 1922
(S. 240) f 46,96; bijdragen ingevolge art. 156,
le lid der Pensioenwet 1922 (S. 240) 341,68;
bijdragen ter tegemoetkoming in de betaling
van rente en aflossing van een door de ge
meente verleend voorschot in het belang van
de verbetering der volksbuisvesting /4000;
uitkeering aan het rijk van het nadeel in de
kwade posten wegens de ddrecte belastingen
f 3923,53; kosten van het sluiten van geld-
leeningen 17,55; totale vermeerdering der
uitgaven 8329,72;
De begrooting voor 1926 te wijzigen als
volgt:
onder de inkomsten te vermeerderen de vol-
gende posten:
belasting naar het inkomen 7000; geldlee-
ning overgebraoht van hoofdstuk XVI /6000;
bijdrage van hoofdstuk XII van den gewonen
ddenst wegens kosten vallende op de werkver
schaffing f 7000 tijdelijke geldleen.ing ter
voorziening in de behoefte aan kasgeld f 40000;
totale vermeerdering der inkomsten ,f 60000;
onder de uitgaven te vermeerderen de vol-
gende posten:
bijdrage aan hoofdstuk VI van den kapitaal-
dienst wegens dekking der kosten vallende op
de werkverschaffing f 7000; kosten vallende op
het afgraven van den dijk langs de Schelde-
kade f 13000; aflossing van tijdelijk ter voor
ziening in de behoefte aan kasgeld opgenomen
gelid f 40000; totale vermeerdering der uitga
ven f 60000.
Deze voorstellen worden met algemeene
stemmen aangenomen.
7. Omvraag.
a. De heer D. SCHEELE zou gaarne inge-
licht worden wanneer nu toch eigenlijk de gas-
kwestie eens aan de orde zou komen.
De VOORZITER deelt mede, dat het voor-
nemen bestond dit reeds eerder te doen, doch
dat andere zaken oponthoud hebben veroor-
zaakt. Zijn voomemen is dat onclerwerp aan de
orde te stellen a.s. Donderdag over 14 dagen.
De heer D. SCHEELE is dan voldaan.
b. De heer VAN DRIEL merkt op, dat als
gevolg van de in deze vergadering genomen
besluiten de volgende week verschillende men
schen zonder uitkeering zullen zitten. Zij zul
len dan den „heerlijfken'' gang naar het arm
bestuur moeten maken, en hij kan wel zeggen,
dat ze dit ook in grooten getale zullen doen.
De secretaris van het armbestuur heeft hem in
verband daarmede al gezegd, dat hij niet wist,
waar hij zijn centen zou moeten halen. Hij
wilde daarom wel verzoeken van wege burge
meester en wethouders te zorgen, dat de secre
taris van het armbestuur over voldoende mid-
delen zal kunnen beschikken om de menschen
te helpen.
De VOORZITTER merkt op, dat het burger
iijk armbestuur morgen vergadert; de heer
Van Driel is dan in de gelegenheid met zijn
medeleden te beraden welke maatregelen ge-
troffen moeten worden en de secretaris zal zich
dan met burgemeester en wethouders in ver-
binding kunnen stellen.
De heer VAN DRIEL stemt toe, dat er nog
vergaderd moet worden, doch de secretaris had
hem verzocht, dit punt alvast hier eens te
sprake te brengen.
De VOORiZITTER sluit de vergadering.
GEMEENTERAAD VAN AXEL.
Vergadering van Dinadag 11 Mei 1926,
des vpormiddags 10 uur.
Voorzitter de heer F. Blok, Burgemeester.
Tegerawoordig de laden: J. M. Oggel, M. W.
Roster, A. E. C. Kruijsse, Ph. J. van Dix-
hoorn, J. Weijns, J. M. Baert, A. JTh. 't Gilde,
Ed. van de Casteel, F. Dieleman, J. de Feijter
en P. de Feijter.
Secretaris de heer J. L. J. Maris.
De VOORZITTER opent de vergadering
door het uitspreken van het gebedsformulier.
Aan de orde komt:
1. Notulen.
Het vaststellen van de notulen der vergade
ring van 20 April 1.1. wordt aangehouden, daar
deze nog niet in druk zijn verschenen.
2. Ingekomen stukken.
a. Het raadsibesluit van 18 Maart 1926, tot
verkoop van grond aan P. Rouw, voorzien van
het bewijs van goedkeuring door Gedeputeer-
de Staten.
Aangenomen voor kennisgeving.
b. Het raadsbesluit van 20 April 1926, tot
verkoop van grond aan P. J. van Bendegem,
voorzien van het bewijs van goedikeuring door
Gedeputeerde Staten.
Aangenomen voor kennisgeving.
c. Een schrijven van Gedeputeerde Staten
van Zeeland, d.d. 16 April 1926, waarin dit
college meedeelt, dat, nu op zijn schrijven van
19 Maart j.l. geen nadere voorstellen ter zake
van de electrificatie dezer gemeente zijn ge-
volgd, en Gedeputeerde Staten evenmin ver
der kunnen gaan dan hunnerzijds was ge
vraagd, zoodat geen overeenstemming kan
worden verkregen, zij de N. V. Provinciate
Zeeuwsche Electriciteitsmaatscihappij hebben
verzocht, de stroomvoorziening in Axel ter
hand te nemen.
Daarbij zal wel zooveel mogelijk op de be-
langen der gemeente in haar geheel gelet kun
nen worden, maar uit den aard der zaak zal
ook met het belang der electrificeerende ven-
nootschap rekening moeten worden gehouden;
de gemeente zal het alzoo zichzelf te wijten
hebben, wanneer niet zoo spoedig een alge
meene stroomvoorziening zal worden. tot stand
gebracht, als zij wellicht zou wenschen evenals
het geval zou zijn geweest, wanneer'Vj de
voorstellen van Gedeputeerde Staten hadden
aanvaard.
Overeenikomstig het voorstel van den Voor
zitter zal dit schrijven in aanmerking worden
genomen bij punt 9 der agenda, concessie-aan-
vraag der P. Z. E. M.
d. De rekening en verantwoording der Ge-
zondheidscommissie, wier zetel is gevestigd te
Ter Neuzen, over den dienst 1925.
De ontvangsten hebben bedragen f 2771,59,
de uitgaven f 1267,53, het goed slot 1504,06.
Aangenomen voor kennisgeving.
e. Een adres van het Comite van Actie in
zake electrificatie, waarin, naar aanleiding van
het raadsbesluit van 20' April 1.1. tot het be-
noemen van een adviseur voor het onderzoek
omtrent de exploitatie van een gas-electrobe-
drijf verzoekt den heer Duetz naast den door
het gemeenteibestuur te benoemen adviseur
rapport te laten uitbrengen. Waar de hqer
Duetz feitelijk de ontwerper is van, het idee
electrificatie op basis gas-electriciteit en, ge-
zien men het in Axel heeft meegemaakt, dat de
eene deskundige het rapport van de ander af-
keurde meent het comite dit verzoek te moeten
doen, opdat het onderzoek zoo eerlijk en on-
partijdig mogelijk zal plaats hebben.
Burgemeester en Wethouders stellen voor
dit adres aan te nemen voor kennisgeving.
De beer 't GILDE: Mijnheer de Voorzitter!
Het komt mij in het geheel niet vreemd voor,
dat dit verzoek van het plaatselijk comite van
actie aan Burgemeester en Wethouders on-
welgevallig is en zij dit voorstellen voor ken
nisgeving aan tet nemen. Ik weet wel onge-
veer hoe over de geheele actie door Burge
meester en Wethouders en de tegenstanders
van eigen stroomopwekking wordt geoordeeld.
Dat is in de vorige vergadering duidelijk aan
den dag getreden. Ik zal daar echter niet
meer op reageeren en we zullen op onzen
eigen weg krachtig voortsohrijden ook al
moest hier in den raad straks weer een meer-
derheid worden gevonden en ik voorspel, dat
het daar naar toe gaat, verschillende symp-
tomen wijzen daarop, die met nog verder
strekkende en meer nadeelige voorstellen ac-
coord zullen gaan. Door Burgemeester en
Wethouders wordt deze vraag van het comite
van actie opgenomen als een votum van wan-
trouwen in hun beleid. Alsof dit comite van
actie zonder deskundige voorlichting zou wer
ken. Wat dit comite van actie voorstelt is
niet het eerste het beste, en, ik wil het eens
uitdrukkelijk verklaren zeer aanbevejenswaar-
dig. De heer Duetz is geen gas-technicus, hij
is een econoom. En dat wel in de eerste
plaats. En de Nieuwe Rotterdamsehe Courant
schreef in haar nummer van 27 Februari jl.
deze woorden o.a. ten opzfchte van de Axel-
sche kwestie: „Trouwens, dat nieuwe denk-
beeld van gebruik der gasfabriek is wellicht
beter toe te lichten door een gas-technicus in
wiens kringen het ontstaan gepropageerd is.''
En deze heer Duetz (tusscben 2 haakjes ik wil
het eens duidelijk en zoo krachtig mogelijk
zeggen, dat ik overigens absoluut niets met
hem te maken hefo en. dat zult u naar ik hoop
op mijn eerewoond gelooven) deze heer Duetz
is alleen en in de allereerste en meest vol-
strekte zin van het woord eoonoom. En waar
hij als zoodanig en geheel belangeloos de ge
meente een dienst zou willen bewjjzen, meen
ik, dat daar niet het minste beawaar aan ver-
bonden zou zijn. De heeren zouden dan nog
eens persoonlijk van alle zijden de zaak kun
nen belichten en het gemeentelijk belang ware
er stellig mee gediend.
Het voorstel van Burgemeester en Wethou
ders wordt aangenomen met algemeene stem-
men.
f. Rapport van het Accountantsbureau J.
J. Moret over de resultaten van het gasbedriif
in 1925.
Aan het slot wordt te kennen gegeven, dat,
waar thans de toestand van de ovens zoo
danig is, dat deze volgens den directeur in het
jaar 1926 beslist moeten worden afgebroken
en door nieuwe vervangen, voorgesteld wordt
den post ovens op de balans voorkomenid met
f 2965 geheel af te schrijven uit de winst ad
2152,96%, zoodat dan nog een saldo winst
resteert van 87,96%.
Aangenomen voor kennisgeving.
g. Een schrijven van Gedeputeerde Staten
van Zeeland, d.d. 16 April 1926, waarin zij be-
richten thans te kunnen mededeelen, dat tegen
het raadsbesluit van 17 November 1925, strek
kende tot het aangaan van eene geldteening
van 70.000 voor uitbreiding van de gasfa
briek, bij hen in beginsel geen, bezwaar bestaat.
Alvorens evenwel definitief daaromtrent
te beslissen, zullen zij gaarne de beschouwingen
vernemen, waartoe hetin afschrift hierbijge-
voegde schrijven van den directeur der P. Z.
E. M. d.d. 31 Maart 1926, zoowel den gemeen-
teraad als Burgemeester en Wethouders aan
leiding geeft.
Dit rapport luidt als volgt:
Naar aanleiding van het mij om advies en
raad in handen gestelde rapport van den direc
teur der gasfabriek van Axel over de uitbrei
ding van het gasbuizennet naar de buitenwij-
ken: Vaartwijk, Magrette, Spui, Schapenbout
en Sassing heb ik de eer Uw college het vol
gende mede te deelen.
Het onderzoek heb ik ingesteld op grond van
het verslag der gasfabriek over 1924 en de
begrooting voor 1926.
De gasproduotie in 1924 heeft 24.22 M3. per
100 K.G. steenkolen bedragen, terwijl de be
grooting voor 1926 een productie van 29.2 M3.
per 100 K.G. aangeeft.
Dit laatste heb ik op de volgende wijze ver
kregen:
Verkoop aan particulieren 276.000 M3.
Straatverliehting 30.000 M3.
Eigen gebruik 16.000 MR.
Verlies 6 19.000 M3.
341.000 M3.
Hiervoor worden geraamd 1.170.000 K.G.
steenkolen noodig te zijn. Het verschil in de
raming voor 1926 en het bereikte resultaat
over 1924 kan gelegen zijn in het distilleeren
van minderwaardige kolen in dat jaar.
Althans de prijaen, van de steenkolen in dat
jaar doen zul'ks vermoeden.
In 1924 is door de muntgasrverbruikers
109.680 M3. venbruikt. Het getal dezer ver-
bruikers was bij het begin van het jaar 355,
dat voor dat jaar met 64 vermeerderde. Ik
neem nu aan, dat de helft van de meerdere gas-
verbruikers het geheele jaar gas hebben be-
trdkkem zoodat met een aantal van 387 te re-
ken,en is. Dit levert dan een verbruik van
gg^is 283 M3. gas per aansluiting op.
Ik neem hier alleen de muntgasverbruikers,
omdat voor de buitenwijken alleen daarmede
gerekenid is. (Er wordt een prijs van 13.5 cent
per M3., in de begrooting ingezet, hetgeen al
leen geldt voor muntgasverbruikers.)
In de begrooting voor de buitenwijken i.s op
een verbruik van 306 M3. gerekend. Dit is dus
23 M3. meer dan bereikt is in 1924.
Verder kan ik nog meedeelen, dat in dezelf
de wijken, waarvoor de uitbreiding van het
gasbuizennet zou plaats vinden, reeds 93 ver-
bruikers voor electriciteit gegarandeerd heb
ben, terwijl nog een twintigtal hebben toege-
zegd,
Deze verbruikers zullen dus zeker geen gas
voor verlichting gebruiken. Rekent men met
een verbruik van 60 M3. per verbruiker voor
licht, hetgeen zeker niet te hoog zal zijn, daar
hiermede ongeveer 500 uur gebrand kan wor
den, dan. moet van het door den gasdirecteur
geraamde verbruik zeker 93 X 60 5580 M3.
afgetrokken worden. Hierbij reken ik voor de
overige verbruikers er niet mede, dat deze voor
verlichting minder gas zullen gebruiken, dan
die in de kom van Axel zelf. Men mag dus
zeker met een mindere opbrengst van 5580 X
0,135 is 753,30 rekenen.
Verder worden nog inkomsten geraamd uit
den verkoop van industriegas, n.l. 3000 M3. a
f 0,10 gelijk f 300.
Ik meen hieromtrent gegronde twijfel te heb
ben, daar, indien electriciteit ter beschikking
staat, geen gas voor motoren afgenomen zal
worden. De inkomsten zijn zeker met een. be
drag van f 753,30 300 1053,30 te roo«-
kleurig geraamd.
Betreffende de aflossingen merk ik nog op,
dat met 2 gerekend is, terwijl voor de kom
van Axel voor de door de gemeente in bet
bedrijf gestoken kapitalen met een percentage
van minstens 4 is gerekend, zoodat ik, ook
in verband met de voor de Mididelburgsche gras-
fabriek geldende percentages van afschrijving,
aan voldoende aflossing twijfel.
Ten slotte zal blijken, dat een verlies van
6 wanneer de buitenwijken van gas vporzien
zijn, te laag zal zijn, daar de gasdruk wel iets
verhoogd zal moeten worden.
Het verlies zal dan het meest tot uiiting
komen in de kom van Axel, daar bier het gas
buizennet van ouderen datum is en de druk bet
hoogst.
Resumeerend meen. ik ten aanzian ran de
exploitatiebegrooting voor de uitbreiding van
bet gasbuizennet te Axel te moeten opmerken.
dat:
le. het verbruik te hoog gesohat is en wel op
grond van de verkregen resultaten in Axel
en het gegarandeerde electriciteitsrver-
bruik.
2e. bet aflossingspercentage belangrijk min
der is dan voor de hoofdkom van Axel.
3e. !het verliespercentage voor de uitbreiding
te gering zal blijken.
4e. geen meerdere administratieve orikosten
in rekening gebracht zijn.
De VOORZITTER deelt mede, dat naar aan
leiding van dit schrijven de Gascommissie
heeft vergaderd, die dit heeft gesteld in han
den van den directeur om advies, waarna dit
9chrijven weer is behandeld en de stukken zijn
gesteld in handen van Burgemeester en Wet
houders.
Het schrijven van den directeur der ge-
meente-gasfaibriek luidt als volgt:
Ontving het afschrift betreffende becritisee-
ren van, mijn rapport van 8 Sept. 1925 door
den heer Streefkerk, directeur der Prov. Elec-
'trische Mij., hem opgedragen door Gedepu
teerde Staten van Zeeland.
De heer Streefkerk spreekt eerst over het
verkregen resultaat der gasfabriek betreffende
gasopbrengst uit de kolen en vergelijkt die met
de begrooting van 1926.
Ter opbeklering volgt hier een drietal bere-
keningen, hoe op de voordeeligste manier op
een gasfabriek als Axel het gas geprodueeej-,]
kan worden.
In No. 1 heb ik gewone kolen van goede
kwaliteit genomen waar uit 100 K.G. 30 M3.
gas gedistilleerd wordt en waarvan de 1000
K.G. kolen kosten /15 in de loods en het gas
eene waarde heeft van 5200' calorien per M3.
In no. 2 heb ik vetfijnkolen genomen met
een gasopbrengst van 22,5 M3. uit 100 K.G.
kolen en waarvan de 1000 K.G. 10,35 kosten
in de loods en het gas eene waarde heeft van
5200 calorien per M3.
In No. 3 heb ik weer kolen genomen als in
No. 1, waarbij in, den oven nog watergas ge-
produceerd wordt met een gasopbrengst van
40 M3. uit 100 K.G. kolen. De kolenprijs als
in No. 1/15 in de loods. Het gas eene waarde
heeft van 4500 calorien per M3.
Verder neem ik aan, dat per dag 1200 M3.
gas geproduceerd moet worden.
Wij krijgen dan;
No. 1.
j.200 M3. gas, hiervoor noodig (30 MS. uit
100 K.G.) 4000 K.G. kolen.
Hiervan wordt geproduceerd 2800 K.G. cokes.
Voor de verhittipig van, den oven is noodig 800
K.G. cokes. Ten verkoop over 2000 K.G. is 50
H.L. cokes a 0,50 is 25. Teer uit 100 K.G.
kolen 4 K.G., dat is uit 4000 K.G. kolen 160
K.G. teer. Per 100 K.G. 1-,80, dat is voor 160
K.G. teer 2,88.
Uitgaven aan kolen 4000 K.G., per 1000
K.G. 15 60,-
Inkomsten aan cokes en teer 27,88
Blijft 32,12
Dit gas heeft een calorisdhe waarde van
5200 per M3. en kost dus 1200 (M3. gas) X
5200 (calorien) 6240000 calorien, f 32,12 of
32,12 X 5000
per 5000 calorien 1 M3. gas)
0,0257 of 2,57 cent.
No. 2.
1200 M3. gas hiervoor noodig (22,5 M3. gas
uit 100 K.G. kolen,) 5333 K.G. kolen. Hiervan
wordt geproduceerd 3733 K.G. cokes. Voor de
verhitting van den oven is noodig 800 K.G.,
blijft ten verkoop over 2933 K.G. is 73 H.L. a
50 cent 36,50. Teer uit 100 K.G. kolen 4
K.G., dat is uit 5333 K.G. kolen 213 K.G. teer.
Per 100 K.G. /1,80 is voor 213 K.G. 3,83.
Uitgaven aan kolen 5333 K.G. per 1000 K.G.
10,35 55,20
Inkomsten van cokes en teer 40,33
Blijft 14,87
Ook dit gas heeft een waarde Van 5200 ca
lorien en kost dus 5000 calorien (±1 M3. ga.-1
- -*•
No. 3.
1200 MS. gas, hiervoor noodig (40 M3. gas
uit 100 K.G. kolen) 3000 K.G. kolen. Hiervan
wordt geproduceerd 2100 K.G. cokes. Voor de
verhitting van den oven is noodig 800 K.G.
100 KjG. (voor watergas) 900 K.G. ten ver
koop over 1200 K.G. is 30 H.L. cokes a 0,50
15. Teer uit 100 K.G. kolen 5 K.G., dat is
uit 3000 K.G. kolen 150 K.G. teeri Per 100
K.G. 1,80 is 2,70.
Uitgaven aan kolen 3000 K.G. per 1000 K.G.
15 45,—
Inkomsten aan cokes e,n teer 17,70
Blijft /27,30
Dit gas heeft eene waarde van 4500 calorien
en kost (1200 X 4500 5.400.000 calorien)
27 30 X 5000
27,30 of per 5000 calorien g ,mnnn
r 5,400,000
0,025 of 2,5 cent.
Bij werkwijze No. 1 kosten 5000 calorien
2,57 cent; bij No. 2 1,2 cent e.n bij No. 3 2,5
cent.
(Zie verder het Eerste Blad.)
