dl£gT v ni6t Van
faarhe ftreft'°P mij ged^>
De heer DIELEMAN zou het water willen
afvoeren door buizen te legmen naar den Buth-
polder; dat was veel voordeeliger.
De VOORZITTER: Het fcestuur van den
BuEipolder wenseht dit Met.
De heer DIELEMAN waarschuwt' oak tegen
het maken van een yzerem schof in den duiker;
dit verroest dadalijk.
Die heer t GILDE betreurt, in verband met
de afwijzende houding van het besituur van den
Buthpolder, dat de gemeente telkens groote
kosten moet maken alls een gevolg van de on
to 1 der polderbesturem.
De heer VAN DIXHOORN zou ook liever
1ebben gezien, dat de tweede loozing langs den
13 utihp elder had kunnen blij.ven bestaan, liever
ian een verwyding van het bestaande rtool
naar de Kreek. Aangezien een an d ere oplos-
sing niet mogelijk blijkt, zal hij meegaan met
het voorstel van Bungemeester en Wethouders.
Dit wordt aangenomen met 6 tagen 4 stem-
men.
Voor stemmen de heeren Koster, Baert, Van
Dixhoorn Weijns, Oggel en. Kruijsse; tegen
stemmen de heeren J. de Feijter, Dieleman. P.
de Feijter en 't Gilde.
9. Intrekken toegezegde subsidie voor ver-
beterde verlichting der buurtschap Spui.
Jaungemeescer en Wethouders stellen voor
om het raadsbesluit dd. 24 September 1918,
waanby aan het comite van het gehucht Spui
een suosidie van 1000 is toegezegd geduren-
de a jaren, voor een verbeterde verlichting, in
te trekken.
Diaar de gemeente binnen afaienbaren tijd
voor and ere feiten zal komen te staan ten op-
ziehte van de electrificatie, achten Burgemees-
ter en Wethouders het voorzichtigheidshalive
gewenscht, ter voorkomin.g van inconsequen
ces die Meruit geboren 'kunnen worden, den
raad voor te stellen het raadsbesluit van 24
September 1918, waarbij in de distributiejaren
aan een commissie van de buurtschap Spui,
gedurende 5 jaren een bedrag van 1000 werd
toegezegd voor bet venkrijgem van een ver
beterde verlichting, in te trekken.
De VOORZITTER voegt hier nog aan toe,
dat het bij den huidigen stand der electrifica
tie niet onmogelijk is, dat de P. Z. E. M. zal
trachten de kom en verschillende deelen der
gemeente te electrificeeren en bestaat ook de
mogelij'kheid, dat bij den raad verzoeken in
komen om van gemeentewege voor een deel
borg te zijn voor de te vragen garantie. Ten
einde nu op een geheel vrij standpunt te staan
tegenover alle buurtschappen, achten Burge
meester en Wethouders het beter, dat raads
besluit van 1918, onder andere omstandigheden
genomen, in te trekken.
De heer 't GILDE geeft te kennen, dat hij
zidh met dit voorstel kan vereenigen. Hij zou
echter gaame nog eens willen terugtreden In
de historie der electrificatie en uit zich daar-
omtrent als volgt:
Mijnheer de Voorzitter! Wanneer ik hier nog
ettelijke zaken naar voren wensch te brengen,
dan is dit om naar aanleiding van het feit, dat
in de vorige vergadering aan mij van verschil
lende zijden verwijten zijn gedaan, welke fei
ten ik met het oog op een meer konsekwent
beleid dat binnen afzienbaren tijd in uitzicht
wordt gesteld bij een der op deze agenda voor-
komende pun,ten, welke feiten zeg ik nog eens
mean reoht te moeten zetten. Welk een groote
rol bij dat alles het woordje konsekwentie
heeft gespeeld zal dan duiaelijk zijn.
De zaken, die ik naar voren breng passen
geheel en al in mijn betoog en heb ik noodig
teneinde duidelijk te kunnen aantoonen, dat
mijn conclusie juist is.
Ik ga even terug naar de raadszitting van
9 Maart 1922 waar eigenlijfc voor het eerst
over een beslissing omtrent den een of anderen
vorm van electriciteit wordt gesproken. Ter
tafel komt een concept overeenkomst tusschen
P. Z. E. M. en gemeente Axel, waarbij toelich-
ting en een rapport van den directeur der ge-
meentelijke gasfabriek. In de overeenkomst
lezen wij onder art. 1 o.a.: ,,Be P. Z. E. M. ver-
plicht- zich vender geen electriciteit aan derden
in het gebied__der gemeente te leveren". Wat
was het geval evenwel; toen de gemeente druk
met de P. Z. E. M. in oniderhamdeling was over
de levering van den strocm heeft deze zomder
slag of stoot zonder toe&temming gevraagd te
hebben maar ook zonder eenig protest van de
zijde der gemeente de gebouwen van de Z. V.
T. M. van stroom voorzien, waardoor zij tegen
het artikel van de concept-overeenkomst, door
de P. Z. E. M. opgemaakt op een zeer grove
wijze zondigde.
In de toelichtimg op biz. 7 van de notulen
dozer vergadering las ik: ..Wat het verbruik
voor licht betreft zijn de volgende cijfers
waard om eens nader te worden bezien. Bij
een electriciteitsprijis van f 0,55 per K.W.U.
(zooals in onze exploitatierekening is aange
nomen) komt het verbruik van een lamp van
50 kparseh cp 2.1 cent per uur bij een gasprijs
van f 0,20 per M3. verbruikt een staande Auer-
kous van ongeveer 50 kaarsen voor 2,32 cent
gas per uur, bij een petnoleumprijs van f 0,20
per liter verbruikt een gewone brander met een
lichtsterkre van slechts 12 tot 16 kaarsen per
uur 1,4 cent aan petroleum (een eleetrische
lamp van 16 kaarsen kost slechts 1,1 cent per
uur) terwijl een lampe Beige met een licht-
sterkte van 40 tot 50 kaarsen per uur voor 3,7
cent aan petroleum verbruikt. Afgezien van
het groote gerief is dus electriciteit goedkoo-
per dan gas en veel goedkooper dan petro
leum". Deze zin zag ik met vetgedrukte let
ters in de notulen der raadsvergadering van 9
Maart '22 en nu ben ik de meening toegedaan,
dat op dit moment niet een der hier aanwezige
leden van den raad nog geloofd, dat de elec-
trisdhestroom goedkooper is dan gas, laat staan
petroleum, afgezien dat electriciteit om andere
redenen te prefereeren is. Reeds 7 Augustus
'23 zag onze Burgemeester dat in en verklaar-
de in de cp dezen datum gah.ouden vergadering,
dat gas veel goedkooper is dan eleetrische
stroom. Volgt een rapport van den directeur
der gasfabriek, waarin deze o.a. zegt: vol gens
de exploitatierekening (van Streefkerk) van
Spui, Magrette en Schapenlbout moet d.e ge
meente (biz. 8) jaarlijksCh een stroomprijs van
0,60 per K.W.U. 902,09 bijpassen. Indien
Jiier ook het systeem „zelf bekostigen" wordt
toegepast, zooals ook bij de gasverbruikers, dan
moeten deze 124 verbruikers jaarlijks opbren-
gen f 3722,09 of per K.W.U. 69 cent. De P. Z.
E. M. begrijpende, dat dit voor de verbruikers
niet te betalen is, heeft daarom de voorkeur er
aan gegeven een tekort? van f 902,09 jaarlijks de
gemeente te laten betalen en den stroomprijs
op 60 cent per K. W. U. gebracht, voor kracht
op 25 cent.
Door den gasdirecteur wordt verder uiteen-
gezet, dat de stroom (60 cent voor de buiten-
wijken) 3 maal zoo duur is dan gas, met deze
woorden: „Indien men de zaak in het juiste
licht beziet, moet bij de gemeente de vraag
op den voorgrond treden: Zal bet en voor de
gemeente, en voor de verbruikers niet veel
voordqfeliger zijn, indien iraplaats van electrici
teit gas geleverd wordt. In de Iste plaats is de
gemeente bij het gas een zelfproducent en pro-
fiteert direct bij meer of overproductie, Elke
M3. gas welke de gasfabriek bij haar tegen-
woordige gasafname .meer produceert, komt
haar op een zelfkostenden prijs van 2,6 cent.
(Nu ongeveer 2 cent). Zooals reeds veripelcl
is dit met zoo bij de electriciteit, (indien deze
door de P. Z. E.M. wordt geleverd, daar hier de
gemeente per K. W. SJ. koopt en verkoopt en
bovendiien het verlies moet drag'en. HienbjJ
komt nog, dat het verbruik van gas de huis-
houuing voor meer doeieiniden diemstig is.''
Daarna bespreekt de gasdirecteur in 't kort
de 3 afzondenlijke exploitatierekeningen van de
kom Axel. De liste voor 150 aangesloten wo-
ning-en 5 motoren en 50 straatlantaarns. Deze
rekemng wijst een tekort aan van 1142,47.
De 2de exploitatierekening voor 300 aangeslo
ten woningen, 10 motoren. en 50 straatlantaarns
wijst een tekort aan van f 99,85. De 3de exploi
tatierekening met 450 aangesloten woningen,
15 motoren en 50 straatlantaarns wijst een
winst aan van f 1040,30. Bij de Iste exploi
tatierekening kost het kabelnet f 20.000, bij de
2de 25.000 en bij de 3e 30.000. De gemeen-
telijke gasfabriek heeft ongeveer 300 aangeslo
ten woningen voor gewoon gas (metergas),
alle andere woningen hebben muntgas. Aange
nomen, dat de electriciteit ons deze 300 ver
bruikers afsnoept dan zou de gasprijs verhoogd
moeten worden. De 300 gewone gasverbruikers
hebben over 1921 verbruikt 126.047 M3. gas.
Rekenen wij hiervan 1/3 voor lichtgas, dan
is voor licht verbruikt 126.047 3 is 42016 M3.
Onze 17 motoren waarvan 3 zuiggas, hebben
over 1921 aan gas verbruikt 65319 M3. en
brachten op 9115,25.
Aan de hand van het concept-rapport werd
in dit rapport een winstrekening gegeven, vol-
gens welke in 1921 een winst is gamaakt van
f 4159,66, terwijl deze zelfde rekening een ver
lies zou aangeven van 10342,27, als de 300
gasaansluitingen de straatverliehting, en de 10
motoren dat jaar aan de electriciteit waren
verbonden geweest.
Nadat hij verder heeft opgemerkt: een vast-
staand feit is, dat op de electriciteit zal moeten
worden bijgepast door de gemeente, terwijl
wanneer de toestand normaal is de gasfabriek
winst zal afwerpen, Tot slot adviseert hij met
het oog op het enorme verlies, dat de gasfa
briek^ zal lijden, niet in te gaan op het verzoek
der P. Z. E. M., doch de gasleidin.g door te leg-
gen naar Spui, Schapenhout, Magrette en Sas-
sing, wat ongeveer zou kosten 65.000, welke
gedekt worden door de exploitatie, terwijl dan
het buizennet meer uitgebreid zal zijn dan het
eleetrische net.
De voorzitter deelde dan mede, dat Burge
meester en Wethouders niet voltallig waren en
niet eenstemmig, zoodat er geen meerderheid
was voor een voorstel.
De heer Kruijsse (biz. 9) wilde ook wij-
zen op den ongewenschten toestand, dat Bur
gemeester en Wethouders in zoo'n belangrijke
zaak geen leiding geven. Hij achtte de zaak
niet met den noodigen ernst aangepakt, enz.
Dus in 1922 reeds dezelfde klacht, dat de
zaak niet met den noodigen ernst is aangepakt
en geen leiding door Burgemeester en Wethou
ders werd gegeven. Meerdere leden spraken
toen in dien geest. lets verder op biz. 9 zegt de
heer Kruijsse: „Ik wijs er voorts nog op, dat
de provinciale centrale volgens het destijds
aaugegeven .doel is opgeriCht om overal stroom
te brengen voor licht en kracht, en vimd het van
den vertegenwoordiger van dit algemeen pro-
vinciaal liohaam den heer Streefkerk, wel een
wat onvoorziohtige uitdrukking, dat de provin
ciale centrale er niet toe zou overgaan om de
buitenbuurten van Axel aan te sluiten, indien
de gemeente niet besloot ook de kom aan te
siliuiten en dat men er voor bedankte om de
magere brokken te nemen, indien ze ooik de
vette niet konden krijgen. Dat is ten slotte het
uitoefenen van drang om de gemeente tot aan-
sluiting te bewegen. Ik heb daarom den heer
Streefkerk nog te kennen gegeven, dat de tijd
misschien zou komen, dat deze zou komen
smeeken om de buitenwijken te mogen aan-
sluiten."
Gij hebt u vergist mijnheer Kruijsse, de heer
Streefkerk komt niet smeeken, hij is zoo bru-
taal en komt ongevraagd de gemeente binnen
aan de Drie Schouwen en nu weer aan de Axel-
sche Vlakte en hij lacht Axel gewoonweg uit.
De bedreiging van onizen burgemeester om op
de palen door een deurwaarder beslag te
laten leggen heeft hun wat vermaak bezorgd,
zoo zelfs, dat men elkaar daar heeft af.ge-
vraagxl: Wanneer komen ze nu om de palen in
beslag te nemen Onbegrijpelijk echter, dat nu
de heer Kruijsse blijkens zijn uitlatingen in de
vorige vergadering geheel aan de zijde van
den heer Streefkerk staat, W;aar hij reeds in
22 over het uitoefenen van onbillijken. dranig
sprak. Op biz. 10 dezer notulen merkt de voor
zitter op, dat, als het er om te doen is de ver-
scMLlende buurtschappen van kunstlicht te
voorzien, men dat ook kan bereiken door uit-
breiding der gasfabriek en uitbreiding van het
buizennet.
De voorzitter spreekt thans een andere taal.
Op dezelfde biz. 10 van de notulen van dien
datum lezen wij dan. De heer Kruijsse: „Er
wordt ook geraamd een verbruik van f 21, per
aansluitng, waarbij dan nog komt de meter-
huiur. Degelijke deskunidige voorlichting was
zeer gewenscht enz."
Duiidelijik bljjkt hieruit, dat de heer Kruijsse
in 1922 het advies van den heer Streefkerk
niet als degelijk deskundig beschouwde en is
het mij een raadsel, waar wij den heer Streef
kerk op dit gebded thans nog beter kem.en 4"-
in '22, de heer Kruijsse nu wel de adviezen van
den heer Streefkerk als degelijk deskundig
beschouwd en van alle goede berekeningen van
andere zijde niets wil weten.
Op biz. 11 hooren wij uit den mond van den
voorzitter, dat deze de meendnig is toegedaan,
dat men niet van het beginsel zal kunnen uit-
gaan, dat men er op wil toeleggen, Naar hij
meent heeft de raad zich steeds op het stand
punt geplaatst, dat de gasfabriek zichzelf zou
bedruipen, dat men er zelfs wel eenige winst
mee dacht te maken, en. als men nu de prij.s
voor eleetrische stroom zoodanig stelde, dat er
verlies was, zouden, de gasverbruikers met
evenveel recht komen vragen, om ook aan hen
beneden den kostenden prijs gas te leveren.
Bij de garantiestelling hebben wij geen waar-
sehuwinig in dezen geest van den voorzitter ge-
hoord en toch moeten wij nu gelooven, dat hij
niet onder dranig heeft gelhandeld uit Middel-
burg.
Op 7 Augustus 1923 vraagt de heer Van
Dixhoorn bij de omvraag op biz. 5 der notulen
hoe het nu staat met al of niet verkrijgen van
electriciteit in deze gemeente.
De voorzitter merkt op, dat het den heer Van
Dixhoorn bekend is, dat cle raad er niet op in-
gegaan is, omdat bet voor de gemeente veel te
nadeelig uitkwam. De raad was daarvoor hui-
verig. Ieder verlangt zeker naar de gelegenhedd
voor het gebruiik van electrisohen stroom maar
gezien de kosten is het voor de gemeente een
groot bezwaar om er op in te gaan te meer
waar men hier een gasfabriek bezit, die het
licht veel goedkooper levert. Met de tegen-
woordige prijzen kan electriciteit wat de prijs
betreft niet naast gas staan.
De heer Kruijsse wijst er op, dat de zaak
hier grondiig is onderzocht en het resultaa.t was,
dat er jaarlijksch f 6000 zou noodig zijn om het
tekort te dekken. Daarop is het afgestuit. De
zaak is hier zoo grondig onderzocht, dat de
gemeente van de P. Z. E. M. nog altijd een vor-
uermg m veroand met bat onaerzoeii loopenae
heeft. Hij meent, dat de raad deze zaak zeer
tagemoetiiomemd heeft bchancleld, Ais men een
gaaiabnek oezit en men wil een concurrent als
een eiectriciteitsbedrijf toelaten handelt men
naar zijn meemiing al loyaal, maar het iste veel
gevergd als men dan bij dien concurrent, die
ten nadeele der gasfabriek is, nog bovendien
een groot bedrag moet bijpassen. En de bere-
kening van de kosten, der electriciteit zijn van
wege de PZ. E. M. zelf verstrekt, die zullen
dus wel niet te zwaar zijn voorgesteld.
Wij zien dus anderimaai, mijne heeren, dat
de beoordeeling van de electricitejts-kwestie
voor de komst van Gedeputeerde Staten veel
vrijer en veel onbevangener was, het tegem-
overgestelde van nu. Toen beschouwde men een
tekort van 6000 eeoi reuzensom. Momenteel
spreekt men. van 17000, 20.000 en f 31.000
alsof het nik.s is. De heer Kruijsse sprak hier
van een concurrent binneiihalen, en nog geld
toegeven. Zoo is het inderdaad en daarom
mo est de heer Kruijsse die in 1923 zoo sprak
thans met hart en ziel voor zelf-exploitatie in
verbinding met de gasfabriek zijn of tenminste
er met alle kracht aan mee gewerkt hebben
dat hiernaar een grondig onderzoek werd inge-
steld. Zoo kwam ik bij bet nalezen der notulen
tot 1924 en wel allereerst de vergadering met
den heer Van der Hegge Zijnen op 11 Maart.
Het volgende door genoemde heer in deze ver
gadering gezegd verdient nog eens weer gere-
leveerd te worden." Bij het beihandelen dezer
zaak is het ook dienstig te weten wat de ge
meente indien zij aan de P. Z. E. M. concessie
verleent daarmede wegsdhenkt. Hij meent, dat
er geen bezwaar zal beihoeven te zijn naast de
gasfabriek een gemeentelijk eiectriciteitsbedrijf
te gaan exploiteeren, wel bij het verleenen van
concessie, de gevolgen kunnen dan wel onguin-
stig zijn. De gasfabriek staat er goed voor.
Een M3. steenkoolgas bevat 5000 a 5500 warm-
te-eenlheden, terwijl 1 K. W. U. stroom die in
den regel met 1 M3. gas wordt vergeleken, en
slechts 861 bevat. De toestand der gasfabriek
te Axel is blijkens de aan sipreker verstrekte
gegevens bij zonder gunstig. Zijn cijfers wijken
af van die welke destijds door de P. Z. E. M.
ais raming zijn verstrekt, zoodat van die be-
grooting weinig is te gebruikeat. Die berust
z.i. op reine fantasie en zijn nergens op geba-
seerd. Nu is de toestand van Axel bijzonder
voordeelig daar de exploitatie terstond reeds
een winst op!evert van f 2000 en na een jaar
of 4, 5, 6 een winst belooft van 15 a 16000 gul
den als men de stroomprijs aanlioudt van 45
cent per K. W. U. voor verlichting, die de
P. Z. E. M. ook voornemens is te berekenen. Dat
is dus een flinke winst. Dat betreft echter
alleen de kom. Bij aansluiting van alleen de
buitenwijken komt de deskundige op een ver
lies van aanvankelijk 8000 later f 5000 per
jaar, Bij een 3e berekening algeheele electrifi
catie komt hij tot een winst aanvankelijk van
f 3600, stijigende tot f 20.000."
Tegen dit schitterend perspectief, dat ge-
opend werd in adviseerden Burgemeester en
Wetliouters de exploitatie niet voor rekening
der gemeente te nemen doch aan de P. Z. E. M.
concessie te verleenen.
Zie wij leven wel zeer snel tegenwoordig,
maar dit ligt toch nog zeer venseh in het ge-
heugen.
Op biz. 6 van de desbetreffende notulen lezen
wij, dat door den heer J. de Feijter wordt ge
zegd, dat deze vreest, dat de P. Z. E. M. zal
zeggen: „Dat doe ik niet! Wordt de behoefte
aan electrischen stroom in deze gemeente in
derdaad gevoeld dan zou spreker yen knoop
willen doorhakken en tot eigen exploitatie wil
len besluiten. Of die befhoefte bestaat is ech
ter de vraag. De vorSge week was een verga
dering van belanghebbenden bij het verkrijgen
van electrischen stroom in een deel der gemeen
te opgeroepen. Er waren 25 mensehen uitge-
noodiigd, doch ,er kwamen er maar 5. Dat be-
wijst, niet een groote behoefte.' De voorzitter
gelooft ook niet, dat drang naar electrischen
stroom bestaat.
Daarna kwam de heer Van der Hegge Zijnen
aan het woord die allereerst zijn spijt betuigde
tegenover mij een fout van f 1000 gemaakt te
hebben, waardoor de winst f 1000 Meaner werd.
Verder antwoordde hij den heer De Feijter, dat
een leening noodig zou zijn van j 190.000 later
nog f 10.000 en f 15.000.
De heer Oggel maakte de opmerking, dat hij
verwonderd was van de heer Van der Hegge
Zijnen te hebben gehoord, dat deze vermoedt,
de P. Z. E. M. niet genegen zal zijn de^thans
door Burgemeester en Wethouders op zijn ad
vies ter vaststelling aangeboden concessievoor-
waarden te aanvaarden. Maar wanneer nu de
berekening zuiver is moet toch ook de P. Z.
E. M., dat inzien en dan moet zij toch ook die
winst van f 16.000 willen binnenhalen.
De heer Van der Hegge Zijnen was het daar
volkomen mee eens en dat zou ook zoo zijn
als er aan het hoofd van de P. Z. E. M. men
sehen zaten die op normale wijze dachten. Ver
der zei hij: Iaiidiien alleen de buitenwijken zou
den bediend worden er zeker 10 tot 15 jaar
verlies zal zijn, doch als de geheele gemeente
wordt bediend, is er z.i. geen risico aan ver
bonden, dan zal er behalve de overige exploita-
tiekosten niet alleen voldoende ontvangen
worden voor rente en aflossing der te sluiten
leening maar ook nog een behoorlijke winst
gemaakt worden. Er is dus geen risico. Nog
gunstiger zou de toestand worden indien de
gemeente zelf een centrale kon sticbten; want
hij is van oordeel, dat de stroom nog voordee
liger zelf kan worden opgewekt dan ze nu aan
de P. Z. E. M. moet worden betaald. Maar of-
schoon de heer Van der Hegge Zijnen zeide,
dat dit niet meer kon, meen ik, dat het nog
steeds onze plicht is naar de Kroon te gaan.
De heer Van Dixhoorn had gehoord de be-
sprekiniaren (zie biz. 11 van de notulen van 11
Maart '24) gaarne gezien, dat Burgemeester
pn Wethouders tot andere gedachtep erekomen
waren.
Hij zinspeelt op den eed door alien hier af-
gelegd en waarbij gezworen is cle belangen der
gemeente voor te staan en hoog te houclen. Hij
vraagt of het college van Burgemeester en
Wethouders dien overeenkomstig zijn voorstel
wil wijziigen en voor rekening der gemeente
de electrificatie ter hand nemen.
Thans wil ik den heer Van Dixhoorn ander-
maal op dezen eed wijzen. Hij, destijds ge-
steund door het advies van den heer Van der
Hegge Zijnen, ik thans gesteund door dat van
den deskundige Duetz en Dijker. Ook dezen
noemen zelfopwekking goedkooper! Wij hebben
den. eed afgelegd mijnheer Van Dixhoorn in het
belang van de gemeente en niet van de PZ.
E. M. Die in 1924 zoo spreekt kan, toch on-
mogelijk geheel en al in 1926 voor de P. Z. E.
M. zijn.
De heer Koster sprak oo.k van de weimige
behoefte, die er bestaat, gezien zijne oproeping
voor een vergadering tot dat doel leidend,
waarvoor de belangstelling nihil was. Hij had
op Koewacht opgemerkt, dat mensehen, die
electrisch lidht hadden hunne petroleumlamp
gebruiktem, omdat zij het licht te duur vonrlen
en daarom stemde hij tegen het voorstel van
den heer Van Dixhoorn,, dat met 6 tegen 4
stemmen werd aangenomen.
De vergadering van 17 September 1924 was
aiieen beiegcl naar aanleiding van het verzoek
van cie commissie der r\ m r,. ivi. om te oncier-
iicmueien over het strooiruevei'imgscontr act.
iircue aanwezitg was onzen teenniscnen auvi-
seur, meergenoemd. lie heer Weijns begon met
te wjjzen op den pennescryd m de nxelsche
Lornant, waarui o.a. gesenreven was door de
heer Augusteyn, dat het rapport van den heer
Van der negge Zijnen niet geheel in orde zou
zijn. Hij vroeg eene verklarmg. De heer Van
der Heg;g-e Zijnen verdedigde zijn rapport zich
op zijn 20jange ervanng beroepend. Door de
heer Augusteyn zijn dingen uit sprekers rap
port gehaald, die er heelemaal niet instaan.
Op biz. 43 van dit rapport staat woordelijk:
V oor de maaiderij stel ik 8 P. K. en 6 uren
daags is 8 X 1800 is 14.400 P. K. U.. Daar elk
P. K. U. volgens hetzelfde rapport 0,85 K. W.
U. vergt, krygen wij 14.400 X 0,85 is 12.240
K. W. U. per jaar, dat is. in geld 12.240 X 20
cent is 2448.
vVij weten, dat toen in de vergadering ge
weest zijn de commissie van de P. Z. E. M. de
heeren Mr. Dieleman en A. van der Weijde
bene/vens den directeur de heer Streefkerk.
Deze heeren traden zoo aanmatigend en sc'herp
op, dat zij geen goeden indruk op den raad
maakten. Zelfs werd de heer Streefkerk door
den voorzitter op zijn plaats gezet en heb ik
opgemerkt, dat de raad niet met het pistool
op de bbrst moest worden gedwongen, zulks
naar aanleiding van het optreden van Gedepu
teerde Mr. P. Dieleman.
Op 25 November gaan Burgemeester en
Wethouders van voorstanders van concessie
over naar eigen exploitatie en wel van die ge-
deelten van de gemeente welke voldoende waar-
borg geven van remtabiliteit. Door verschil
lende raadsleden werd er op g-ewez-en, dat de
P. Z. E. M. bij concessie hetzelfde zou doen.
Ik moet er hierbij nog aan herinneren, dat i'k
den adiviseur wees op de groote fouten in dlena
rapport waardoor dit onbetrouwbaar w&rd,
getuige verder de door den adviseur gedane
mededeeldngen ook in den raad omtrent de ge
meente Schoodhovem, Door mij is bewezen, dat
door de gemeente Schoonhoven in 1923 (aan de
hand van de versla.gen als gas, waterleiding
en electriciteit) een schade is geleden van pl.m.
24.000. Buitenstaanders hebben zelfs deze
fouten ontdekt en bewezen, maar Burgemeester
en Wethouders hebben zich nooit uitgelaten
van deze fouten overtuigd te zijn. In de geheele
afwikkeling van deze zaak, tot dusver hebben
Burgemeester en Wethouders zich terzijde ge-
bouden, en geen rol van beteekenis gespeeld,
allerminst hebben zij leiding gegeven, wat toch
zoo noodig was. Zij hebben koelbloedig toege-
zien, terwijl enkele raadsleden Mer met wan-
hoop vochten. De meerderheid van den raad
was en bleef blind en ging door dik en dun met
den adviseur mede. Burgemeester en Wethou
ders moesten eens bedenken, dat zwijgen ook
misdadig kan zijn! Nooit en nimmer is nodh
door een van de leden van het college noch van
de wiillige raadsmeerderheicV er op gewezen,
dat de geraamde aflevering van electrischen
stroom in het rapport des heeren Van der Heg
ge Zijnen veel en veel te hoog was opgevoerd.
Nota bene 142.000 K. W. U. Dat wisten de
heeren evenwel. Ja, mijnheer Oggel, maar nu
van een andere zijde bij zelfopwekking van
stroom 50.000 K. W. U. als af te leveren wordt
aangenomen' nu schreeuwen de heeren van veel
te veel. En ja, al is het verschil van 142.000
tot 50.000 K. W. U. dalende enorm ik wel zelfs
ook nag aannemen, dat 50.000 K. W. U. nog
veel is, vooral voor beginjaren.
Maar ik moet hier nog eens vastnagelen, hoe
frappeerend het is te moeten aanzien, dat rx>ch
Burgemeester en Wethouders npch de willige
raadsmeerderheid ooit heeft toegegeven, dat de
grootste fouten zijn gemaakt, met dit rapport
nJ., dat de K. W. U. te hoog zijn opgevoerd
en dat de mededeelingen omtrent Schoonhoven
(gas en electriciteit) onwaar zijn. Wij moeten
daarom aannemen, dat ook nu nog de heeren
deze fouten en onwaarheden niet begrijpen
zelfs nog niet met voorlidhting, al zou men
in de laatste raadsvergaiderdng het idee bijna
gekregen hebben, dat wij hierin reusaehtig
vooruit gaan.
Niet alleen Burgemeester en Wethouders,
doch ook raadsleden hebben berekeningen ge
maakt waar deskundigen als de heeren Duetz.
Dijker om over wiilen, de heer Van der Hegge
Zijnen maar te zwijgen, een puntje aan konden
zuigen!
Maar ik wil tot het slot komen. Op 7 April
van het vorig jaar 1925 ontvingen wij het be-
ricbt, dat Gedeputeerde Staten ons stroomle-
veringscontract hadden afgekeurd. De veront-
waardiging was zoo groot, dat op voorstel van
den iheer Van Dixlhoo'm besloten werd in be-
roep te gaan bij de Kroon.
Tegen stemden de heeren Dieleman, Kruijs
se en Oggel.
Kersversoh ligt in het gefheugen, dat op 7
November 1925 Burgemeester en Wethouders
met hun bekend voorstel kwamen om in prin-
cipe te besluiten tot het verleenen van conces
sie aan de P. Z. E. M. voor levering van stroom
in de gemeente. Weer draaiden Burgemeester
en Wethouders hun rok. Nu weer eens con
cessie. Niemand voelde Mer wat voor. De heer
Van Dixhoorn bespreekt en verdedigt met
warmte zelfopwekking. „Het zal wel niet zon
der moeilijkheden gaan en Gedeputeerde Staten
zouden wel trachten die pogingen te belemme-
ren, doch dan gaan we maar weer naar de
Kroon, de zaak is het wel waard eens goed te
worden uibgevisoht. Wij hebben hier toch nog
niet zulbe Russische toestanden, dat een, colle
ge zeggen kan: Zoo zul je en zoo moet je. De
gemeente moet vrij zijn haar hudshouden op de
voordeeligste wijze in te richten. De hoog ere
autoriteiten die voor onze belangen moeten
waken mogen dit niet tegenibouden. Hij zal het
Gedeputeerde Staten nooit kunnen vergeven in
dien de gemeente gedwongen wordt een strop
te moeten aanvaarden. Van de P. Z. E. M. heb
ben we nog niet veel beleefdheid ondervonden.
Hij dringt er nog eems op aan een eigen cen
trale te exploiteeren in verbinding met de gas
fabriek, waardoor zij ook geheel de baas bliift
in eigen huis en de gemeenteraad toch sterk
zou staan bij een eventueel beroep op de Kroon.
D? gemeente behoort den voordeeligsten weg
te bewandelen, met alle kracht van argumen-
ton moet worden aangetoo-nd, dat. men op goe
den grondslag staat.
Dat was mannentaal van den heer Van Dix
hoorn. maar waar was de flinkiheid van den
heer Van Dixhoorn in de vergadering met het
hoogste college dezer provincie op 16 Februari.
De heer Van Dixhoorn retdreerde, sprak van de
goede verstandhouding tusschen den raad en
Gedeputeerde Staten en zeide deze niet te wil
len verstoren. Daarom zou hij tegen het beroep
op de Kroon stemmen.
Voor deze conferenti-e op 16 Februari heb ik
mijn ingewonnen adviezen hiervoor gelegd aan
de heeren. De heer Weijns echter was zoo on-
kieseh mij in de vorige vergadering te verwij
ten voor de f 15.000 te hebben gestemd, mijn
heer Weijns u moest het billijken, dat ik de
moeite gedaan heb, ofschoon dit niet op mijn
weg lag. Dit lag op den weg van Bungemees
ter en Wethouders, die nog niet schijnen te be-
seffen, dat men in dergelijke zaken, moeiliik te
veel inge,licht kan' worden. Ik wil er op wijzen,
dat indien Burgemeester en Wethouders met
goede voorlichtingen waren gekomen en zij ons
de door my ingewonnen inldehtingen hadden
SlbS' Z°fU ik waarschijnlijk meerdere
raaasleden nooit voor de 15.000 garantie <rP
stemd hebben. Toen ik deze beide Een
oorgelezen gaf de voorzitter by wijze van
acntste wereulwonder te kennen, dat dit alles
aan Burgemeester en Wethouders bekend wlT
Geen redfiijk dSdg?nSS.Ufan l^f^j
ffhtstS dgeLlLtr' otrdde0zreddiepUrg5
pende zaak moeten beslissen .zonder ZrY9~
gemeester en Wethouders volledi- L
wotofn fton besprekingen ingelicht zijn ge-
dat ufi h VSr Wsreld is h6t megelijk.
houders over°d^m iT" B^emeester en Wet-
kir"- -m cfr -e b6sPreking' van zelfopwek-
vember 1925°Ci-m d6 Verg,a/lerin^ van 17 No-
moer 1925 met geen enkel wcord is gerent 9
De heer Dijker had er nu toch reeds onmTrk
zaam on gemaakt rioi- ,7 fv°Pmerj!;-
deeligerU 2ijn W* T"
haaklelijk ondervonden df+ R ier"
We'thoiidp-rc iae7onaen' dat Burgemeester en
wi?i J et m,eer vertellen dan ze kwiit
willen zyn of denken, dat goed voor ons is nn
Mer van^' f°k begriiPen. dat deze rna-
nier van ,ooen mistrpuwen kweekt, niet alleen
my, maar ook bij de burgerij. Wat verder
^r het raadsverslag van 16 Februari i!
waar y ,k denraad heb gewaarschuwd voo''
een ondoordachte beslissing en heb ik verzocht
dien dag geen beslissing te nemen. Do voor
zitter echter achtte deze waarschuwing niet
oodtg, aangeizien heden (dus op 16 Februari)
toch mets zou worden beslist.
Maar het kwam anders! Na de^conferen+io
tofrdfnStoZdSSarit,der en Gedepu-
-erde Staten is het voorstel van den heer
ggel 10 X f 17.000 garanUe aangenomen
Daarom werd het rapport van de heeren in de
vonge vergadering terecht mosterd na dan
maal tijd genoemd. De heer Oggel durfde in
zyn betoog zelf nog komen met het rapp«»rt
van leer V.„ der Hegge Z
aLi a nl aa"ne'm6n' da-l een burger van
Axel daar tegen kon zijn; want zoo betoogde
hy toen de heer Van der Hegge Zijnen dest|d,s
wioA -e ng 7aakte kwam hij ook tot een
wmstcyfer van f 16.000. De heer Oggel had
hier mee moeten deelen, dat deze adviseur re-
hende met een verkoop van 142.000 K W U
voor d6 kom Axel. En vooral daarom moest de
heer Oggel dit hebben meegedeeld/omdat hij
lets verder, zegt: „Dool- den heer Duetz is ge-
u w XT6" 77°mafname "l de kom van
5000 K. W. U. a 45, doch dat cyfer moet te
hoog worden geacht en dient blijkens ervarin-
«'en "Laml'ere gemeenten, gesteld te worden
op 22.500 K. W. U. Elk voelt hier de reusach-
Lge inkonsekwentie van het betoog van den
heer Oggel. Indien zooals de heer Oggel aan-
geeft 22.500 K. W. U. venkocht zal worden,
dan wordt ook maar ontvangen gemiddeld
(zulks omdat voor licht 45 en voor kracht 22
cenj wordt gerakand) 22.500 X f M0 is 9000.
De garantie was 17.000, de ontvangst f 9000.
Tekort alzoo f 8000 per jaar. Dat is de inkon
sekwentie van het betoog van den heer Oggel.
Tot zoover wat aohter ons ligt, thans wat
komen zal. Het nieuwste is, het is misschien
voor alien hier geen Meuws meer, dat bij eenige
ingezetenen het plan bestaat aan het gemeente-
bestuur om concessie te vragen voor het leve
ren van, electrischen stroom aan onze ingeee-
tenen. Eersitdaags zal naar zij zich voorstellen
een groote vergadering worden bijeengeroepen
waarop getracht zal worden (althans een begin
gemaakt) met het nemen van aandeelen, die
niet zoo groot zullen worden, dat Met elk inge-
zetene zelfs de arbeiders minstens even gemak-
kelijk een aandeeltje zullen kunnen nemen, d'an
dat zij jaarlijks een zeker garantieibedrag .moe
ten daarstellen. Zeer zeker zal deze combinatie
met een garantie van f 17.000 tevreden en wil
zij teneinde concurrentie tusschen de gasfa
briek en electriciteit te voorkomen de gasfa
briek overnemem. De gemeente laat het geld
hierop staan, terwijl de cooperatie zorgt voor
rente, aflossing en onderhoud. Dit zijn zoowat
de grondslagen. Voor het gemeentebestuur is
het daarom zaak op haar hoede te zijn, en op te
passen, dat de P. Z, E. M. niet buiten zijn be-
voegdiheden gaat, waardoor groote verwikke-
ling-en ontstaan zullen.
Ik had verwacht hier het een of andere plan
door Burgemeester en Wethouders te hooren
ontwikkelen, nu dit niet het geval is en wij
weer al een schrijven van de P. Z. E. M. ter
tafel hebben, geef ik in overweging pogingen
te doen tot het beleggen van een vergadering
van een, gasfabriek-exploiteerende gemeenten
in onze provincie, ,b.v. te Goes teneinde daar
een bespreking te houden om tot het doel zelf-
productie te komen op de basis gas-electrici-
teit. Ik wil en de P. Z. E. M. en deze groep
particulieren voor zijn omdat het m.i. dezen
weg uit moet en de gemeenten het heft in ham
den moeten houden. Verschillende deskundigen
kunnen dan genoodigd worden en zal de waar-
heid kunnen zegevieren. De kosten van een
dergelijke conferentie zijn van geen beteekenis
in verhouding van het groote belang waar het
om gaat. Ik wou dit idee aan de heeren voor-
leggen en ter overweging geven.
De VOORZITTER merkt op, dat het heel
moeilijk is, om zich op het oogen.blik omtrent
de door den heer't Gilde ontwikikelde denfcbeel-
den uit te spreken, van hetgeen deze als aan-
staande plannen meedeelde is hem niets bekend.
De heer 't GILDE meent, dat dit toch vol
doende bekend kon zijn.
De heeren OGGEL, VAN DIXHOORN^ en
WEIJNS verklaren er ook ndets van te weten.
De VOORZITTER: Maar, mijne heeren, het
gaat thans over het voorstel tot intrekking van
het raadsbesluit.
Dit voorstel wordt aangenomen met alge-
meene stemmen.
10. Vaststelling kohier van de hondenbelas-
ting.
Burgemeester en Wethouders stellen voor het
kohier van de belasting op de honden vast te
stellen op een bedrag van 619.
Met algemeene stemmen wordt aldus be
sloten.
11. Verkoop van grond.
Naar aanleiding van een verzoek van P. J.
van Bendegem Pz., koopman wonende te Axe
om hem te verkoopen een stuk bouwgrond, ter
breedte van 7 M., zijnde perceel 24 van. het
nieuwe uitbreddingsplan, stellen Burgemeester
en Wethouders voor die grond onder de gewone
voorwaarden aan adressant te verkoopen.
Met algemeene stemmen wordt aldus be
sloten.
12. Concessie-aanvraag van de P. Z. E. M.
De VOORZITTER deelt mede, dat nog een
schrijven is ontvangen van den directeur der
P. Z. E. M., waarin antwoord gevraagd wordt
