ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENT1EBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEBEN.
No. 7846.
Vrijdag 4 December 1925.
65e Jaargang.
Uit hat booge Hoorden,
Parlementair Feuilteton.
I mTmTnTa h1.
wZ Kind* V-^
ABONKt MENTSPRI1S
BUIl ENLANO.
J33 H3 X^S T* -E3 33^-A.ID
cvx.
De grootste snuffelaar onder de domi-
nets is de heer F. W. Drijver. predikant
te Naarden. Gedurende de veertig jaren
van zijn ambt heeft hij zich speeiaal ge-
interesseerd voor allerlei godsdienstige
gebruiken en gewoonten en voor bijzon
derheden uit het verleden. Goed °pm«-
ker, als hij is. ziet hij. als hi) erg ens komt
terstond merkwaardige geschriften o
aevelsteenen of de een of andere histo-
rische curiositeit en dan rust hij met voor
dat hij er alles van weet. Zoo is hi) ge
worden tot een der beste kenners van wat
men ..folklore" noemt voor zoover dit
^nigszins met het kerkelijke in verband
staat. Daarvoor heeft hij dan ook een eer-
beidwaardige hoeveelheid oude boeken en
tijdschriften doorgelezen. Wilt gij wetem
wie Sint Martinus was, de heilige die op
11 November wordt vereerd met het
rondloopen met kaarsjes en zingen door
kinderen. dan kan zoo lets Drijver u ver-
tellen, of wilt gij weten, wat het woord
December beteekent, hij zegt net u.
Daarbij is hij een smakelijk verteller
die zijn onderwerpen steeds op beschaa
wijze behandelt, zoodat wat hi, schnjft
evengoed voor Katholiek, als Protestan
of Israeliet leesbaar is. Hi) geeft slechts
wetenswaardigheden en curiositeiten,
waarbij hij natuurlijk met strikt bij kerke
lijke zaken blijft. maar ook onderwerpen
behandelt als de Vliegende Hollander o
Het Schaakspel. Zoo heeft hi, in tal.van
kranten en weekbladen ontelbare artikels
geschreven en het feit, dat deze stuk,es
steeds qaarne geplaatst werden, bewijst
wel hun lezenswaardigheid. Dat die ar-
tikels veel bijzonderheden bevatten, blijkt
wel hieruit, dat er allicht geen schr.)ver
is die er meer last van heeft. dat zijn ge-
sc'hrijf wordt nageschreven door anderen
die met geleende veeren pronken. Un-
lanqs had ik daarvan een merkwaardiq
staaltje. Er is namelijk in onze gemeente
een dorp met een naam, die ook door een
Belgisch dorp gedragen wordt. Nu ver-
telt Drijver van een zeer bijzondere merk-
waardigheid in de kerk van dat Belgische
dorp En nu komt een van mijn kenmssen
met een weekblad naar mij toe en vraagt
mij: bebt u ooit gehoord. dat in onze kerk
die merkwaardigheid te zien is? Ik zeg: dai
is een onwaardheid. Nu, was t antwoord,
lees dan hier: „Toen ik in de provincie
Groningen de kerk te...... bezocht. zag ik
er Terstond zei ik: Dat heelt de
schrijver gegapt uit Mozaiek van ds
Drijver en om te verbergen, dat hi, neett
overgeschreven, zegt hij, dat hij het zelf
heeft gezien, maar helaas is die kerk me
in Groningen, doch in Belgisch Brabarn.
Welnu toen ds. Drijver een groot aan -
tal opstellen had geschreven, heelit hij ze
gebundeld in zijn boek: Mozaiek. Dit viel
zo6 in den smaak van het publiek, dat hi,
nog drie nieuwe bundels heeft uitgegeven:
Historie en Legende, Schetsen en Beel-
den, en Velerlei Beelden. Van deze vier
bundels acht ik zijn oudste de belang-
rijkste. Het is ook het uitgebreidste boek.
Wie de vier bundels bezit, heeft een arse-
naal wetenswaardigheden. Het pleit voor
de beteekenis van deze verzameling. dat
than? de vierde, vermeerderde druk is ver-
schenen, bijna 300 bladzijden. Uit een
register achterin blijkt, dat er eenige lion-
derden onderwerpen in verwerkt zijn.
Zooeven noemde ik het woord: folklore.
In dit vreem.de woord herkent men ae
samenstelling van de woordem vo.„ i n
leer. Er onder wordt verstaan: het optee-
kenen van verhalen, gewoonten, spreek-
woorden, liederen, fabelen, bijgeloovig-
heden enz., d'us wat uit vroeger eeuvven
nog voortleeft min of meer bewust bij het
volk. Daaronder zijn nog resten van al
lerlei gebruiken uit den tijd, toen onze
voorvaderen, de Germanen, nog heidenen
waren. Een der voorbeelden van oor-
spronkelijk heidensch gebruik gee.: 'ij-
ver in zijn boek. wanneer hij, naar aamei-
ding van de verkiezing van tnaarschalk
Hindenburg tot president der Duitsche
republiek, herinnert aan het reusachtige
houten standbeeld van hem tijdens den
oorlog, waarin ieder tegen betaling een
spijker slaan mocht. Feitelijk was dit nog
een rest van een bijgeloovigheid uit het
verre verleden, toen de Germanen heilige
boomen bezaten. die door hen werden
vereerd. Het omhouwen van zulk een
heilige boom door een Christenzendeling
in ons land, die deze vereering als afgode-
rij beschouwde, kostte indertijd dien zen-
deling het leven, want de vertoornde hei
denen sloegen hem dood.
Oudtijds sloeg men in zulke boomen
spijkers in de hoop daardoor gunsten tt
verkrijgen van den in den boom wonenden
goddelijken geest, of daardoor met dien
geest contact te krijgen. Men meende
daardoor zich te verzekeren van geluk.
Nog kort geleden was er in Drenthe een
wilgenboom. Brenklijders gingen daar-
heen, sloegen in den boom n spijker in de
hoop, dat'als de bast van den wilg over
den spijkerkop gegroeid was, de breuk van
zelf genezen zijn zou.
Drijver herinner.t er ook aan, aat in het
museum voor land- en volkenkunde eenige
afgodsbeelden, verfoeilijkt leelijk, staan,
alicomstig van den Majombe-stam aan de
kust van Loango in West-Afrika. Deze
beelden zitten' vol met roestige spijkers.
Ur.geveer n derde eeuw geleden heb ik ais
Rotterdamsche jongen die beeldjes gezien
en reeds toen de uitlegging vernomen, dat
.die negers in hun afgoden spijkers sloegen
in de hoop, dat hun wtenschen dan zouden
worden vervuld. Zoo ziet men, dat ook
Afrikaansche negers, die dan toch tot ge-
heel ander ras behooren, thans nog een-
zelfde bijgeloof koesteren als vroeger om-
helst werd door onze voorouders, de Ger
manen, terwijl resten van dat bijgeloof nog
sluimeren o.a. in Drenthe en in Duitsch-
lan<F
Uit een ander voorbeeld kan blijken,
hoe een veelgeliefd gebak nog een
overblijfsel is uit den heidenschen tijd.
Ieder kent de krakeling. Welnu vroeger
werd de zon vereerd als een god. Dit
werd o.a. gesymboliseerd in een brood-
gebak, dat een zonnerad voorstelde met
vier spaken, die de jaargetijden verbeeld-
den. Toen men de beteekenis ervan niet
meer kende, wijzigde zich de oorspronke-
lijke vorm. Eerst werden van vier spa-
ken er drie gemaakt, daarna werden zij
door elkaar geslingerd en. vervolgens
werd de ronde vorm tot een ovale ge
maakt. Vermoedelijk werd de eerste ver-
andering aangebracht onder invloed van
het Christendom. In de vroege middel-
eeuwen (circa 8001000) hebben de
Christenpredikers, die in Germaansche
streken werkzaam waren, om den over-
gang van het heidensche tot het christe-
lijke te vememakkelijken, allerlei heiden
sche gebruiken, waaraan het volk gehecht
was, gekerstend door er veranderingen in
diSLii te brenflen. ZjOO ook is het heidensch
symbool met vier spaken veranderd in
drie spaken om daarin de drieeenheid te
symboliseeren.
Ditzelfde artikel geeft aanleiding om
aan te wijzen, hoe er is vermeerderd in
dezen vierden druk. Er zijn in dat stukje
enkele regels bijgevoegd, die ds. Drijver
onmogelijk weten kon, toen hij zijn vorige
uitgaaf bewerkte. Want in dien tijd kreeg
een onzer jongere kerkhistorici opdracht
om de geschiedenis der Doopsgezinde ge
meente' te Rotterdam te beschrijven met
de notulenboeken van den kerkeraad en
deze vond daarin een uitgaafspost, waar
bij ten behoeve van de viering van het
avondmaal krakelingen waren gekocht.
Deze deelde dit terstond mede aan
Drijver, die deze curiositeit erbij voeg-
de. Misschien zal menig lezer verbaasd
zijn te lezen, dat krakelingen bij h^t
avondmaal werden gebruikt. Welnu er
zou een heel artikel te schrijven zijn over
de wijze, waarop het avondmaalsbrood j
voor Protestanten wordt gebakken en de
vorm, waarin dit geschiedt. Verschillende
bakkers in groote steden hebben bijzon
dere recepten, die toegepast worden bij
de bereiding om het brood niet alleen sma
kelijk te maken, maar ook tegelijk gemak-
kelijk breekbaar en eetbaar, dat het snel
gegeten worden kan. Ook in den voy™-
waarin het gebakken wordt, is verschil.
evenals in de wijze, waarop het in reepen
wordt gesneden om op den avondmaais-
schotel te worden gelegd. Bovendien zijn
er nog bij de verschillende Protestantsche
sekten belangrijke verschillen in de wijze,
waarop de predikant ^aan de leden het
brood uitreikt, samenhangende met ver
schillende dogmatische opvattingen van
deze plechtigheid.
Hoe oude heidensche gebruiken geker-
stend zijn. blijkt b.v. ook uit t Kerstfeest
zelf, dat in de plaats is gekomen van een
oudfeest, den geboortedag van de onover-
winnelijke zon, het Joelfeest. Zoo is de
Kerstkrans oorspronkelijk het rad van den
zonnewagen, het Kerscbrood vervangt de
heidensche offerkoek, de varkentjes van
marsepein zijn overblijfsels van het goud-
Ijorstelig varken, Gullinbursti, waarop de
god Freyr (de god van zonneschijn en
vruchtbaarheid) reed. Eveneens zijn het
Kerstblok, dat in den haard wordt ver-
brand, en de mistletoe van heidenschen
oorsprong, terwijl ook de Kerstboom een
rest is van de Germaansche boomenver-
eering, waaraan men allerlei voorwerpen
als geschenk voor de goden ophing.
Eigenaardig is, dat niet alleen bij onze
voorouders die boomvereering bestond
maar evenzoo in Egypte en in Israel.
Over allerlei dergelijke zaken licht
Drijver in zijn Mozaiek u in. Het boek
acht tk dan ook uitermate geschikt voor
onderwijzers, omdat zij herhaaldelijk hier-
in verklaringen zullen aantreffen of legen-
den lezen,die hun bij het onderwijs te
pas kunnen komen. Maar in het alge-
meen genomen is het een boek geschikt
voor beschaafde lieden, die van veel
op de hoogte gebracht kunnen worden
door den veelwetenden auteur. Juist om
dat hij strikt onpartijdig slechts overver-
telt van oude gewoonten, en zich nooit
over wat zijn sympathie niet hebben kan.
afkeuregd of geringschattend uitlaat, is
deze bundel in den goeden zin van het
woord: neutraal. T. g. T.
II.
Ue stenograbische dienst in ons parie-
ment tunctioneert aidus: weerKlinKen door
het Kamergeoouw de waarscnuwende
scneiien, 'tiac de zitung een aanvang
neemc, dan Degeett zicli een der scenogra-
fen naar de vergaderzaal; hij stenogra-
teert aaar hoogstens vijt minucen, wordt
dan door een twee^m scenograat afgeiost
en gaat zijn stenog^am uitwerken; inmid-
aeis wordt de tweede stenograat door een
derden vervangen, enz. 1 en siotte wordt
de laatste scenograat weder door den
eersten afgeiost, die inmiddels met zijn
stenogram gereed is gekomen. Op die
wijze is dus de kopij van het geheele zit-
tingsverslag onmiddeilijk na atloop van de
vergadering gereed.
In de meeste parlementen worden de
redevoeringen door twee stenografen ge-
lijktijdig opgeteekend, in het Deensche
Polketing zeifs door vier; ook wel wordt
slechts gedurende twee of drie minuten
opgeteekend, zooals in de Romaansche
landen met groote spreeksnelheid, of daar
wiaar meertalig wordt gesproken. De
Duitsche Rijksdag kent zelfs drieerlei
soort stenografen; de vaste stenografen,
de hulp-stenografen en de leerling-steno-
grafen, die op hun deurt weder de steno-
grammen aan typistes dicteeren.
Een zeer merkwaardige taak was, toen
wij in 1920 het indrukwekkende parle-
mentsgebouw te Boedapest bezochten,
opgedragen aan de Hongaarsche steno
grafen; het ontcijferen van bundeltjes in-
genieuze stenogrammen van communisii-
sche vergaderingen, die voor de revolutie
hadden plaats 'gehad; in deze geheime
bijeenkomsten waren alle voorbereidingen
tot in details geregeld, en men was zelfs
zoo voorzichtig geweest, het stenogram te
schrijven in drie of vier vrijwel onbekende
stelsels! Na een inspannende voorstudie
begon het ontcijferen al aardig te vlotten,
het resultaat loonde wel de moeite, zoodat
deze stenogrammen ten siotte een ver-
i pletterend bewijsmateriaal tegen de aan-
stokers der revolutie' begonnen te vormen!
Aan de Kamerleden wordt voor het af-
drukken inzage gegeven van de uitge-
werkte stenogrammen; zijn de leden nala
tig inzake tijdige terugzending, dan wor
den de redevoeringen afgedrukt, zooals zij
door den stenografischen dienst zijn afge-
leverd. Daardoor worden voorkomen de
vele puntjes en blanke plekken. die de eer
ste jaargangen van de Handelingen zoo-
zeer ontsieren. Geheele omwerking van
een rede of kapitale veranderingen zijn bij
de correctie niet geoorloofd; in twijfel-
"achtige gevallen beslist de betrokken
Kamercommissie. In vele landen verschij-
nen de stenografische verslagen reeds
denzelfden avond, echter ongecorrigeerd:
te Parijs worde er door de courantenver-
koopsters op de boulevards mee qevent
te Londen vindt men in de cafe's de han-
i dige boekjes met het zittingsverslag lig-
gen; bij den Indischen Volksraad worden
de verslagen denzelfden avond voorloopig
I den volgenden dag definitief afgedrukt.
Het is wel merkwaardig, dat overal de
ervaring leert, dat het juiste de snelste en
schitterendste sprekers, de corypheeen van
het woord. de wezenlijk knappe mannen
staande boven de talrijke middelmatig-
heden zijn. die in de photografie hunner
redevoering inderdaad de minste retou
ches aanbrengen!
De stenografie, aldus lohan Gram, is de
thermometer van het publieke staatsleven,
en de stenografen zijn de zwaluwen van
de volkslengte.
Inderdaad is in den constitutioneelen
Staat de openbaarheid van de handelingen
der wetgevende vergadering een onmis-
baar vereischte, maar zoolang niet tevens
gezorgd wordt, dat die handelingen spoe-
dig, nauwkeurig en volledig ter kennis
van het algemeen worden gebracht, be-
staat de openbaarheid in schijn, niet in
werkelijkheid.
Eerst met de invoering der stenografie
verkregen de a.fgevaardigden een on-
wraakbare getuigenis tegenover de kiezers
in zake de wijze, waarop zij zich van hun
taak hadden gekweten en aan het in hen
gestelde vertrouwen hadden beantwoord.
Welke- is hierbij nu de taak van den
stenograaf?
Volgens Timon in zijn geestig „Livre
des Orateurs" is de stenograaf wezenlijk
de Sancho van den oratorischen Don
Quichotte. De stenograaf kleedt hem aan,
hangt hem zijn purperen opperkleed om,
geeft hem zijn valsche tanden en zijn
pruik. Hij wacht den redenaar achter de
schermen op, wanneer deze na de rol van
Demosthenes te hebben gespeeld, badende
in zijn zweet het toonee) verlaat. Daarop
zuivert hij zijn redevoering met amandel-
pers, parfumeert ze en verhoogt daardoor
haar glans. Na hem aldus op zijn Paasch-
best te hebben gekleed. vertoont de San
cho hem aan het publiek.
Ongetwijfeld overdraft Timon hier in
sterke mate in zijn spot, gelijk ook het ge-
val is, wanneer hij uitroept: uit iederen
stenograaf zou een uitmuntend afgevaar-
digde kunnen groeien maar zou iedere
afgevaardigde ook in staat zijn om een
behoorlijk stenograaf te worden? Te veel
vereenzelvigt hij den stenograaf met den
fotograaf, die licht en schaduw op de
verschillende wtoordvoerders laat vallen;
te weinig bedenkt hij, dat de taak van den
stenograaf is om zoo getrouw en nauw
keurig mo gelijk het gesprokene weer te
geven. Dus ook volkomen objectief, zon-
der eenige politieke kleur al zou de
stenograaf zelf het gaarne heel anders
hebben gezegd: In verschillende buiten-
landsche parlementen wordt echter ook in
politieken zin van de stenografen oplet-
temdheid gevorderd, daar zij moeten ver-
melden, wanneer en bij welke groepen het
gesprokene, bijval, levendigen bijval,
stormachtigen bijval het bekende.
hoort! hoort! ontmoet; zij hebben
daarvoor vaste verkortingen, gelijk zij die
ook bezitten voor de meest voorkomende
scheldwoorden!
Is dus de stenoaraaf geen Sancho als
door Timon geschilderd, hij heeft groote
mannen in hun robe de chambre of zelfs
in nog minder dan dat zien staan, en wat
zou juist hij. indien niet van nature dis
creet, ,,parlementaire portretten" kunnen
schetsen Want reeksen afoevaardiaden
mogen wiisselen, aangetrokken en afne-
stooten- door de kiezers: de stenografen
blijven!
DE KABINETSCRISIS.
Dr. J. Th. de Visser, voorzitter van de
Christelijk-Historische fractie der Tweede
Kamer, is gisterochtend naar de Konm-
gin op Het Loo gegaan.
W E L D A f >10 H EI OS FOSTZEG E LS
VOOR HET RIND.
Naar wg vernemen zul en de weldadig-
heidspostzegels dit jaar verkrijgbaar ziin
van 17 Dee. tot 16 Jan.
Gelijk men wtet, z(jn de weldadigheids-
postzegels verknjgbhar in drie waarden,
n. 1. van 2, 7>/s en van 10 cent, wHke
egels zullen rerkoch.t. worden voor 4, 11
en 12Va ceni
Dit keer zullen de zegels ook in rollen
verkrijgbaar zgf>, zoodat men ze ook op
de postzegelmaehine kan gebruiken.
DE TOESTAND.
Hoogst zond-rlicge beiich en uit Spanje
hebben den iudruk gemaakt, dat er naar
een „tuin ste. ieele crisis" ontstaan was en
daarna dat „de samenstelling van het nieuwe
ministerie" nijna gereed was YVy gelicven,
schrijft de N. R. Crt., deze berichten zon-
derling te ncemen, omdat voor een minis-
terieele cri-is eerst een ministerie noodig is
en dit er sedert 15 September 1923 ciet meer
was Op dien dag werd door toedoen van luite
na> t generaal Don Migui-1 Primo de Rivera y
Orbaoeja, markies van Estella, een konink-
liik besluit uitgevaardigd, waarbij deze
benoemd werd tot hoofd van bet bewind
en president van een m litair directorie,
dat de regeering van den Staat werd belast
Het directorio b sto d orhalve uit den
president uit een brigade-generaal vo r
elk van de militaire district u van het
Schierei'and en en schout- - (j nacht. De
president werd het hoofd van alle ministe
rieele departementen en het ambt van
minister werd afgeschaft Als er dus cu
een „nieuw ruinist>rie' in de maak is,
beteekent dit oat het koiinklyk besluit
van 15 Septem er 1923 hesroepen is of
zal worden en het „directouo" afgedaau
heeft. Tot deze logische conclusie waren
wij op grond van de e rate onvolledige
berichten zelf reeds gekomen, toen een
bericht aan de Daily News, via Bordeaux
verzonden, ons bevestiging van deze ge-
vo'gtrekking bracht., in tegenspraak echt r
met een bericht in de Times, volgens h t-
welk de militaire dictatuur voort blijft
bestaan en de Spanjaarden die haar af
schaffing wenschteu, bedrogen /ijn uit.ge
komen De corre-pondent van de Daily
News geett echter verschil'endt by onder
heden, waaruit men moet opmaken dat het
„nieuwe" mit isterie inderdaad gevore d is
en de nameu van de ministers bek nd zijn
Onder den druk van het leger, egt hij,
is het directorio door e n revolutie waarbjj
geen bloed heeft ge loeid, omvergeworpen
en door een bnrgeilijke regeering vervangen.
De Koning is blykbaar voor den ndemo-
cratischen" druk geweken, geliik hi) vroeger
voor den drnk der reactie geweken is.
Maar het blijft dan toch een opmerkelijk
feit, dat Primo de Rivera, na als dictator
afgelreden te zyn, weer als ^minister-presi
dent" opnieuw aan het hoofd van de re-
geerirg verschynt Co^as de Espana Ten
Oosten van het Iberische Schiereilai d ligt
een ander schiereiland, het Apennijnsche
Schiereiland, en daar is ook een parlement,
maar de man aan het hoofd van het mi; i
sterie is toe men het ook keeren of weudeu
wil, een dictator en het parlement is het
gewillige instrument waarop hij de wijsjes
pijpt, waarnaar het land danst.
Niet onmog-lijk is dus ook in Spanje
de „direct iremode" enkel fen tikje ge-
wijzi^d, om de mensch n die a'les ineens
zouden willen, voorloopig tevreden te stel-
len, en daarmee zou de tegenstrijdigheid
tusscheu de telegram men aan de Daily
News en die aan de Times dan eenigszins
verklaard zijn. Wij zullen daaiom het
nadere nieuws liever afwi chten. voor wij
nog aan een grooten omm> keer n een her-
stel van de Cortes als wetgevende macht
gelooven, en dan nog daarbij het beding
maken dat het nieuws uit onverdachte bron,
buiten bemoeien s <an den censor, tot ons
moet kemen.
Iu oi ze jongensjircn hebben wij alien
verhalen g leien van schr pbrtukelingert
in open booten, die, door gebrek gedreven
kauibHen werden en onder elkaar loott^n
wie beurt lings den overlevei den tot S| jjs
zou dienen. Zutke sch'pbreukeliugen diinken
o >k zt-ewarer hun dor-cht te lessi hen.
Een medicus h-efc pas in een feuille'on in
ojs blad verteld van lij'ers aan een ern-
stigen vo m van 9u k- r/i"fete, die, als mm
huu b t water ontboudi om hun brandenden
dorst te lesschen. bun vui'e waschwater <n
nog erger vochteu t< t zich cemm. Dit
zjjn illusrrat'es ten bewijze, dat em meusch
uit chten nood, d.i. d".r dwang uit ge-
brek aan ie's onontbeeilyks, tot alles kan
komen.
Tn den oor'og hadden de Duitsche s ten
gevolge van de blekkade groot get-r-k aan
vet, aan vet voir fol-svoedsei en voor
technifche do-leit d-n. Er zjjn in dier ijl
van njjperd g'brek, naar het echijnt,
,/Kadaver-Verweitungsanstalten" door hen
opg^richt, om het vet van gecrepeerde
paard^n enz. achter het Font uit, de cada
vers te smelten en voor t(chn'sch gebruik
te bestemmen. Daaruit was, ook door
misverstand o er wat mm met, Bcadavers
bedoelde, het geruebt ontsam, dat het
Dui'sche legerbestuur last had gegeven zelfs
her vet vnr de Iijlen Van gesneuvelde
solfaten uit te smelten. Toen de Duitwhers
om st'ijd bleven verklaren, dat de hlokkade
hen niet ten onder kon k'ijgen de letizm
waren: #man wirt dcch sat" en „esreicht")
heeft de oor'ogsprop gandadierst van de
geallieerdm de verzekes ingen der Duit-
sehers met het cadaver-v< rbaal trachten te
weerleggen. Het Duitsche volk vond dit
verhaal. da* het de cadaver-legmde noemde
een bijzondere srcaadbeid voor zjjn naam,
omdat mm de wereld ertree wilde doen
geloovm, dat. de Duit?ch< rs zulk vet door
eetbare vetten heen mergden en zjj dos
tot zoo lets wa'geljjks in strat waren.
Men kan de zaak ook van een anderen
kant bekyken en vioden dat de schande in
zoo'n geval niet op de menschen. die door
nood gedrorgm, tot zoo iets hun toeviucht
moeten remen (zie de schipbreikel ngen
en de lijders aan suikerziekte bierbovm)
maar op de bewerkers van he' gebruik
neerkemt. Maar dit in het vooibrgaan.
In Duitsch!at d h'eft men er in elk ge
val verontwaardigden aanstoot aan ger o-
men en een Engelsch generaal had de
cadaver legende on angs wrer in Amerika
in vertrouwelijk gesprtk opgerakeld "Vol
gens Amerikaansche bladen, die van zijn
uitlatingen gehoord haddeir, z< u de En-
gelsehman erkend hebben (maar hij ecft
dit zelf herroep n\ dat de geallieerden de
legende opzettelijk iu omloop gebracht
hadden in het belang van hun oor'ogs-
propaganda. Een oude Duitsche wonde
werd daa door opnieuw opengereten en
welmr-enende Engel chen hebben uadim
niet ge ust, om hun regeering in het par
lement tot de erkennmg te krijgen dat
zjj zelve niets van hit lijkenverhaal ge-
joofde.
Eergisteren heb en zjj eindelijk het
Dui'sche volk de v. Idoening kunnen ver-
scbaffen, dat Chamberlain, terwijlLnther en
Stresemann opde tribune zaten. de volgende
verklaiing. op (en vraag vsn Henderson
over de cadaver-legende. sflepde„De
Duitsche rijkskans lier heeft n ij gemachtigd
op gezai^ van de Duitsche regeering te zepgeD,
dat daarvoor noo:t eenige groDd heeft be
staan. Ik weu'ch daaraan uit naam van
Z. M.'s regeerins toe te voegen, dat ik deze
ontkennine aanva^rd en dat ik virtrouw,
dat de valsche geruchten i iet meer zullen
worden opgerakeld" (Toeju chingen
In deze verklaring schuilt nog een andere
vo'doening, n 1. deze dat een Engelsch
minister zich in zijn parlement beroept op
een verklaring van de Duitsche regeering
en die uit naam van ziin eigen regeeiing
aanvaardt, m een door de Duitschers als
vurige taster beschouwd praatje den hals om
te draaien Hit den tjjd van den oorlog is
dit een geval zonder wedergade en men
mag het beschcuwen a's een nieuw, de
verzoening bevorderend uitvloeisel vsn het
traetaat van Locarno
aaMaMHK riMwnrrrm»^saa>^w»«
