ALGEMEEN HIEUW8- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN. No 7693. Viijdag 5 December 1924 64e Ja&rganfc. Uit list hoogs Noorden, m 8INNENLAND. BUITENLAND. Voor binnen Ter Neuzen 1,40 per_3 maanden - Voor arT/S pe^3 ma'ande^-^AbonnemUe^^^^iteniaSdalleeVbfj'voo^uitbetaling. A8uNjlLmC.rt IbrnlJo. Voor Ned. Indie en Amerika f 2,70 per 3 maanden JDHIIE&STJEi BL-AJD. LXXXIX. Een onzer groote schrijvers, in het by- zonder van tooneelstukken, is na hevig ljjden overleden Herman Heyermans Jr. Vermoedelijk zal wel ieder onzer lezers zijn naam hebben gekend. want er is misschien geen auteur geweest in ons land, die in de laatste kwart eeuw zoo algemeen bekend is gewovden, doordat een reeks drama s, meerendeels van soeialistische strekking over het hee!e land is opgevoerd, vele hon- derden malen Wij zullen thans niet een opsomining geven van deze tooneelstukken, want onderstellen, dat dit wel bekend zal zijn. Over dezen merkwaardigen man en kele opmerkingen. In de levensberichten, kort na zjjn dood in de verschillende groote dagbladen geplaatst, wordt sterk op den voorgrond gesteld, hoe Nederland in Heijer mans zijn eenigen belangrijken tooneel- schryver bezat. Oaarnaast bezat hij een byzonder talent voor het schrijven van korte verhaaltjes of schetsjes, waarin hy een in den regel weinig beteekenend ge- valletje zoo wist aan te kleeden met een overstelpende hoeveelheid woorden en zoo te omhullen met geestigheden, dat deze stukjes jaren lang ook over onze lands- grenzen, beroemd waren en voor duizenden lezers wekelijks een bron van genot Die schetsen, geschivven onder den naam Samuel Falkland, vormen op zich zelf reeds zulk een eerbiedwaardige letterkundige prestatie, dat Heijermans, had hij niets anders ge leverd, reeds daardoor behoord zou hebben tot de grooten. Er is, wat het overstel pende in zijn Falkland-stijl betreft. slechts een auteur, die met hem vergeleken wor- den kan, ook een Israeliet n.l. Querido, al is diens taalovervLued van een geheel andere soort. Als een ander schrijver over iets met moeite een zin neerpent, schrijft Heyermans een heele bladzijde of kolom zinnen, die u in de ooren daveren. en Querido schildert u een doek vol van fou- kelende diamanten en paarlen. Als een ander slechts zal zeggen »de schoone ko ningin", dfan drukt Querido dat uit met minstens twintig bijvoeglijke naamwoorden, en als een ander verhaalt//de man vocht", dan vertelt Heijermans dat met minstens een dozijn werkwoorden. Doch behalve taalkunstenaar als Falk land, is hij de grootste tooneelschrijver, daarnaast de zwoegende theater-directeur en daaraau gaat vooraf de harde jeugd, waarin hij als een revolutionnair in de kunstwereld zich heeft moeten baanbreken, vechtende tegen een vijandige. somsjaloer- sche kritiek en worstelend met een lezers- publiek, dat nog te ouderwetsch was en te conventioneel om hem te kunoen waardee- reu, daarbij uitgebuit door slecht-betalende uitgevers en dagblad direkteurs Heijermans was uit een goed nest. Zijn vader genoot indertijd grooten roem als de beste verslaggever van Nederland (verbonden aan de Nieuwe Rotterdammer), en toonde als redacteur van Uilenspiegel jarenlaug zijn speelsch vernuft. Een zijner zusters (mevr de Roode) is een begaafd teekenares, zijn broeder Louis een vooraanstaand ge- neesheer, zijn zuster Ida een schrijfster over paedagogische onderwerpen en leidende figuur in de vrouwenbeweging. Zij moge minder bekend dan haar broeder zijn, in nobelheid van karakter en in fyjne geestes- beschaving overtreft zij hem verre. Want Herman was niet alleen uiterlijk, ook innerlijk een grove kerel Herman Poort noemt hem #een knoestige kerel van over- tuiging en humor" hij is steeds de uitbeelder van het minderwaardige en ellendige en in zijn tendenz-tooneelstukken bespeelt hij voortdurend het klavier van de jaloersche volkshartstocht. Hij is sterk, als hii een allergemeenste feeks teekent of schurk als de reeder Bos (in zijn meest beroemde stuk Op Hoop van Zegen), als hij op het tooneel een kijfpartij laat houden en al het lage en gemeene zoo uitbeeldt, dat men in 't diepst van zjjn ziel dat beseft als een protest. Handig in-elkaar zetter van tooneel-scenes bezit hij groote vaardigheid in het aan wen den van grove ontroeringsmiddelen. Als Frits Lapidoth zijn beteekenis weer- geeft, dan zegt deze fijn-beschaafde en moreel-aanvoelende kritikus: Zijn haattegen de baatzuchtige uitbuiters en tegen liefde- looze bekrompenen, maar tegelyk zjjn groote teedere liefde voor de verdrukten en de lydenden. De zwakken en de zwakkelingen teekent hij met onraiskenbare voorliefde. Juist, maar deze naar voren springende neiging om het gemeene te geeselen, brengt hem niet verder dan tot een opzweeping van zijn gehoor, dat wordt meegesleept in een felle veroordeeling van een kapitalistische samenleving, welke ondertusschen heel wat beter is dan de gegeven voorstelling Want hij schildert niet die samenleving naar de werkelykheid, maar wel naar een denk- beeldig uitwas. De gemiddelde werkgever of patroon is veel beter dan wat op de plankeu van hen wordt gemaakt en de gemiddelde arbeider of matroos wordt op het tooneel veel te mooi voorgesteld. Zijn teekening van een rabbi, dominee, rechter is steeds gechargeerd. Als Lapidoth uit roept//welk een felheid van satyre, welk een meesterschap in het doen leven van zijn hatelijke hoofdpersonen", wordt deze roem tegelijk een aanklacht. Want hij zag het leelijke, herkende dit, schreeuwde uit, hoe leelijk het was, maar hij vermocht niet daartegenover te stellen de nobelheid, die naar het hoogst denkbare goed streeft Ontegenzeggelijk: een orave kerel met een ruim hart, groot in het aanwijzen van menschelijke gebreken, waarover hij weende en anderen^tot weenen bracht, ook groot, omdat hij die gebreken zag en herkende als gebreken. den moed had er tegen te protesteeren, een gillende aanklacht te doen hooren, een snerpende smartkreet uit te stooten, maar zwak in het aanvoelen van bet aanbiddelijke. Hij is als een organist, die met brillante vaardigheid alle orgelpijpen laat jubelen en schallen in een grootsche fuga, maar die, als hij aan het klavier gezeten een fijn wiegeliedje vertolken zal, het er uit dondert als ware het een krijgsmarsch. Maar als hij een grove kerel is geworden, wiens toch onmiskenbare teederheid al te veel overstemd werd, dan is dit misschien vooral te wij ten aan den harden strijd om het bestaan, dien hij heeft moeten voeren in zijn jongelingsjaren, toen hij werd ge- exploiteerd en hij in een grillige jeugddrift gre p naar het bizarre en buitenissige in het waandenkbeeld, dat hij daarin zijn bizon dere gaven demonstreeren zou. In zijn jeugd was hij bestemd voor den handel het was in dien tijd, dat hij de eerste Rotterdamsche voetbalkrant uitgaf het begin van een journalistieke prestatie bijna veertig jaar lang, maar natuuriyk was hij daarvoor allerminst geschikt. Doch wie circa 40 jaar geleden zijn brood met schrijven verdienen w/lde, kon een slaven- bestaan met honger lijden, tenzij men het voorrecht had een der betrekkelijk zeer weinig goed-betaalde redacteursplaatsen aan een groot dagblad te bezetten. Feitelijk is het nu nog onmi gelijk om louter te leven van het schrijven van betaalden letter- kundigen arbeid (behalve, wanneer men journalist is). Maar toen was de toestand veel minder. Een beginnend schrijver kon voor zijn werk van een uitgever amper een paar rijksdaalders krijgen, in tijdschriften missehien met veel moeite een artikel op- genomen zien tegen betaling van wat niet meer dan een fooi is. (Nu nog exploiteert vrijwel elk tijdschrift- of weekblad uitgever zyn meewerkers). Men moest kranteu artikelen zien kwijt te raken Maar de betaling was toentertijd waarlijk niet schiPe- rend, is het thans gewoonlijk nog niet. Toen heeft Heijermans in Amsterdam een reeks moeilijke jaren doorleefd. Het kostte loentertijd groote moeite, voor wie niet in het gareel van burgerlijke conventie loopen wilde, zich baan te breken, vooral wanneer de stemming van het publiek (van wie men het ten slotte moet hebben) vijandig was. Hij werd redacteur van het tijdschrift De Jonge Gids. Dat was in zooverre een misgreep, dat de tijd allerminst rijp was om een voldoenden lezerskring te verzamelen voor zulken kost Ook zijn roman jrKamertjeszonden", buiten- gewoon gedurfd, wekte meer dan weerzin van fatsoenlijke toonaangevers, verschafte slechts bekendheid, bij wie lectuur van laag allooi zochten. Daarbij was alle aandacht bij het tooneel en zyn recensenten uitsluitend gevestigd op wat uit het buitenland werd ge'importeerd. Wie circa 1895 Amster- damsche schouwburgen bezocht, zag ge- woonlij k hoe het groote publiek aangetrokken werd door Fransche kluchten of door revues, die uitmuntten door bijzondere gemeenheid en trivialiteit. In die dagen heeft Heijer mans met zijn vrouw, wonend op een achterkamer in de Pijp (Ceintuurbaanj, armoede geleden Dat geeft bitterheid 't hart, maar wie in zijn jeugd zoo de harde zijde van 't leven leert kennen en uit den aard van zijn beroep aanraking krijgt met de misstanden van het groote-stads-leven wordt allicht opstandig. Zoo is Heijermans juist door dien zwaren tijd gegroeid tot den kunstenaar, die in staat was een nieuwe tooneelkunst te brengen, de uitbeelder van wat in breede volkslagen gevoeld werd als onrechtvaardigheid, den propagandist voor het socialisme en den aanvaller van het kapitalisme, militairisme, klassejustitie en uitbuiting door middel van het tooneel, maar die het zoo wist te doen dat is juist zijn groote beteekenis dat hij bij honderden zijn bewonderaars telde uit de kringen van hen, wier maat schappelijke positie door hem werd tentoon- gesteld. In zijn »Bet zevende gebod" komt een burenruzie voor. Dat is geheel naar het en geteekend. Op de Ceintuurbaan woonde vo6r hem e6n mijner clubgenooten thans een rechter). Meermalen heb ik zelf daar geluister<' hoe de vrouwen van de tweede en derao verdieping aan het kijven waren Toen ik enkele jaren later na het verschijnen in'druk van dit tooneel- spel de ruzie las, werd ik getroffen door de juiste weergave der verwijten dezer Pijp-bewoonsters. Kortgeleden woonde ik de vertooning van de film Op Hoop van.Zegen bij. Voor mij zat een dikke Joodsche slager, van wien ik weet, dat hij nooit iets leest Maar met geestdrift zat hij aan zijn buren te vertellen, wat er nu zou komen. Eindelijk vroeg ik hem, of hij dit stuk zoo goed kende. ffMijnheer", zei hij, c/dat is nou het eenige boek, dat ik gekocht heb en dat heb ik wel tien keer gelezen "en wat is dat mooi Toen vroeg ik hem, of hij nu werkelijk dacht, dat de toestanden in de visscherij zoo waren en het antwoord was //Dat kan me niks schelen, als het maar mooi is' Zoo denken er velen. T. g. T. TWEEDE KAMER. VergaieriDg van Dondrrdag. Minister Aaloerss keert terug. Ingekomen is een scbrjjven van den mi nister van arbeid, handel en nyverheid, meldende, dat hy bereid is de behaude- ling van zyn begrooting te hervatten. Voortgezet wordt de behandeling van de begiooting van onderwys. De heer Bierema (v. b bespreekt bij de afdeeling hooger onderwijs de rede van den heer Vis-eher. Het deed spr genoegeD.dat de miirsier geen riibsumversiteit zal af- schaffen. De heer Visscher (a. r.) zegt, dat de minister ons drjjft naar een theologische faculteit, die niet aan de eischen voldoet. Spr. werscht een goed toegeruste rijksuni- versiteit voor het geheele land. Mej Van Dorp (lib p.) bepleit concen trate in het hooger onderwys met afsny- ding van wat daar niet bij behoort, als het hoogere landbouwonderwijs. De heer Nolens (r. k.) meent, dat de heer Visseher alleen de theologische facul teit aan de rijksuniversiteiten zal he'oben bedoeld, niet een r.-k theologie. Minister de Visser begrypt niet, waarom de heer Visscher hem aanviel, waar drie anti-re vol utionaire ministers, Maekay, Heemskerk en Kuyper de theologische fa culteit lieten, zooals zy was. De heer Van Wynbergen (r. k.) vraagt, welke raaatstaf geldt bij de subsidieering van bijzondere icrichticgen van vooiberei- dend onderwys Minister De Visser verwjjst naar de ge- vallen Den Hasg en Roosendaal. By de afdeeling M. 0. roept de heer Van Dyk (r. k de medewerking van den minister in to! vergoeding van de bosten by de splitsing van hoogere klassen der H. B. S. De heer Van der Bilt (r. k.) bepleit de belangen van ouders van Indische kinderen ten opzichte van de scboolgeldeo. De heer Van der Molen (a.r.) komt op voor de betangen vBn by grorte gemeenten gelegen bu tengnneenten. Wat de subsi dieering betreft, sluit sp zich aan byd|en heer Van Dyk. Mej. Westermao (v.b.) dringt aan op meer gelijkheid in de salarieering van de leeraren vi or bjjzondere en openbare H. B. S. De ongehuwde mag niet te zeer worden achtei gesteld De heer Gerhard (s.d weDScht niet zoo groote origelykheid in de behandeling van leeraren aan eenzelfde onderwyonncbting, zooals bv. ten opzichte van leeraren in lichamelijke op.-oed ng. Minister de Visser overweegt verbetericg van de talarissen van gymnastiek'eeraren. Het verzosk van mej. Westerman zal aan de staatscommissie worden overgebracht. Voor Indische oud-rs een and ren scho 1- ge'dmaatstaf aan te leggen, leverl bezwari n op De splitsirgikwestie an de k'assen is naar het oordeel van spr. praktisc'n anders als de heeren van der Molen en van Dyk het voorsleilen. DE VERPLAATSING VAN DEN BELG LOODSD1ENST TE VLISSINGEN. De »Libre Belgique" wijdt aan de ver- plaatsing van den Belgischen loodsdienst naar Antwerpen een artikel waarin wordt betoogd, dat de Belgische kust als loods- basis had dienen te worden verkozen. De vereeniging van loodspersoneel heeft trouw ens tegen de genomen beslissing verzet aangeteekend op grond van het verzwaren van den d;enst en het toenemen der moei- lijkheden. Het blad wijst verder op de groote besparingen aan kolen en personeel die zouden zijn gedaan op de kust en noemt den genomen maatregel een stap te meer naar de ontwrichting van den Belgischen oodsdienst, ontwrichting die de Hollanders leeft in staat gesteld het aantal door hen geloodste schepen van 22 u/0 tot 42 in October op te voeren. De Hollandsche oods is een goed patriot„zal" zoo vraagt het blad //zyn regeering ons zeggen waarom zjj millioenen guldens uit- geeft om dezen dienst te Vlissingen te ver- sterken DE P08TZEGEL VAN 10 CENT. De veelbesproken postzegel van 10 cent, die niet ingelrokken zou worden, heeft naar aanleiding van de critiek toch maar een korten levensduur gehad. De nieuwe kleur, waarin deze zegel thans verschijnt, is ,oranje", dezelfde kleur van denjubileum- zegel. EEN DUITSCH SCHIP MET GE- WEREN. Het Duitsche schip Normark, beladen met ruim 37,000 Duitsche geweren, is te Tandjong Priok binnengeloopen tot het innemen van water en het uitvoeren van herstellingen. De toestemming tot het meren werd geweigerd, en het schip werd onder politiebewaking gesteld. Maandag- middag heeft het den tocht naar Mansjoerije voortgezet. DE TOESTAND. Dinsdag is het nieuwe handelstractaat tusschen Engeland en Duitschland getee kend en heden zou de tekst ervan openbaar cemaakt worden. Den lOden Januari treedt het reeds in werking De Engelsche vrijhandelaars stellen met voldoening in het licht, dat den protectio- nisten die betoogden, dat Engeland een beschermend iaiief moest hebben voor eco- nomische onderhandelingen met protectio- nistische landen, weer een argument ont- nomen is, omdat Engeland eerder gereed is gekomen met het tractaat dan Frank- rijk, hoewel de onderhandelingen ongeveer tegelijkertijd zijn begonnen. Tegelijk met de inwerkingtreding van de nieuwe han- delstractaten met de geallieerden (de onder handelingen met Fratikrijk en Beigie zijn nog hangende) zal beslist moeten zijn, of met de ontruiming van het Rijnland een begin gemaakt zal worden. Of het daar- toe komt hangt af van het antwoord op de vraag of Duitschland aan de bepalingen van het tractaat van Versailles heeft vol- daan en de eenige kwestie in verband hier- mee welke nog hangende is, is die van Duitschland's ontwapening. Mag men den Engelschen generaal J. H. Morgan in een artikel in de Quarterly Review gelooven, dan heeft Duitschland op dit oogenblik een half millioen jaarlijks geoefende manschap- pen als soldaten beschikbaar, in plaats van de 100.000 die het zijn toegestaan. Van daar, dat deze schrijver, indien de tegen- woordige zwakke controle opgeheven wordt en het bezettingsleger der geallieerden aan den Rijn verminderd wor t, den Europee- schen vrede voor niet meer dan een jaar verzekerd acht. Tegenover deze pessimistische opvatting staat de andere richting, die Duitschland vredelievend wil stemmen door het losmaken van zijn banden, en wij gelooven dat deze de meeste kans heeft om te zegevieren. Bij het bezoek dat Chamberlain op weg naar de vergadering van den Volkenbonds- raad te Rome thans te Parijs brengt, zal de kwestie van de ontruiming van de Keul- sche zone door de Engelsche troepen in Januari stellig ter sprake komen en daarmee zal voor het eerst een gelegenheid ontstaan voor een persoonlijke aanraking tusschen de leiders van de Engelsche en de Fransche politiek, waarna men zich een oordeel kan vormen over de ontwikkeling van de be- trekkingen tusschen de twee landen, nu in Engeland de conservatieven het heft in handen hebben gekregen. EEN PLAN VOOR DE AFBETALING DER FRANSCHE SCHULD Roland F. Boyden, de gew^zen Ameri- kaausche niet officieele „opmp»ket" in de Commissie van Herstel, heeft de Ameri- kaansche regeering aanbevolen om de inetho- den van het plan Dawes ook op de Fransehe schuld aan Amerika toe te passsn. Mr Boyden meent, dat Frankrijk niet in staat zal zyn om de schuld in goud af te doeD, terwy betabng in goederen is verbinderd door de Amerikaansehe drooglegging" (die de Fransche wijnen treft) en door een hoog protectionistisch tarief. Onder die cmstan- digheden zou de oplcssing wezi n om Ameri kaansche geldbelegg? rs aardei lhouders te maken in Fiarsche Industrie p, volgens de ir.e'hode waarbij geallieeide b?legg»rs doo het p'an Dawes als het ware anndeelhuuders zijn geworden in Duitsche industneen en spcorwegpn. Het plan van Boyden, dat volgens do be- richten in de Amerikaansehe bladtn het onlacgs bekend geworden (maar niet aan- genomen) plan-Hurley in groote lijnen volgt, is nog niet door de regeering te Washington in behandeling genomen. UITBREIDING DER HAVEN VAN ZEEBRUGGE. De ontwikkeling van de vissehersharen van Zeebrugge het ft het noodig gemaakt de haveninrichting aanzienlijk ait te brei- den. De staat heeft een millioen francs op zyn begrooting uitgetrokken om de noodige werken aan te vangen. Het aantal visschersschepen dat te Zee brugge ankerde, bedrotg destjjds 20 en is thans tot 120 gestegen, wat hoofdzakelyk toe te schrjjven is aan het feit, dat vele visschers van Heyst en Blankenberghe thans Zeebrugge verkiezen. TER NEUZEN, 5 DECEMBER 1924. NIEUWE TELEFOONAANSLUIT1NGEN No. 225. Gebts Leunis. 227. Fa A. J. Faas en Zonen. 228. Amsterdamsche Back. 226. N.V. Scheepsbouwmaatschappy. De A.Z. E. M. In een Woensdag gehouden buitengewone vergadering van de Algemeene Zeeuwsche Electrieiteits-Maatschappij te Middelburg, kwam opDieuw het voorstel tot liquidatie in behandeling. Het werd verworpen, daar het voorstel niet de door de stateiten voor- geschreven meerderheid kan verwerven. Besloten werd sureeance van betaling aan te vragen. BESMETTELIJKE ZIEKTEN. Het aantal gevallen van besmettelijke ziekten over de week van 23 tot en met 29 Nov. in de prov. Zeeland bedroeg Roodvonk Tholen 2 Zierikzee 1. Diptheritis Middelburg 1; Veere 1. AANBESTED1NG RIJWIELPAD. Op 24 Dec. a.s. zal van wege 's Rjjks- waterstaat aan het gebouw van het ge- westelyk bestuur te Middelburg worden aanbesteed het maken van een rjjwielpad met bykomende werken op den ryksweg door Westelyk Zeeuwsch-Vlaanderen, be- hoorende tot de Rijks groote wegen in Zeeland. (Raming 5800). ALEXANDRE. Het stoomschip Alexandre is in vlot water gebracht en bceft een gedeehe der lading in lichters ove-geslagen. Met vijf sleepbooten heeft men het stoomschip naar Antwerpen gesleept. ZAAM8LAG. Door den gem. veldwachter is albier een valsch guldenstuk in beslag genomen, dra- gende het jaartal 1914. ZU1DDORPE. Het R. K. zangkoor „Sancta Cecilia", dat zich ten doel stelt de beoefening der kerkzang, is, dank zij de goede zorgen van den nieuwen Zeereerw. heer pastoor L. van Raemsdonk, van 3 ledeu aangegroeid tot 17 leden. De leiding van den gregoriaanschen zang is in handen van den Zeereerw. heer pastoor, terwijl de voorzitter der vereeniging, de heer J. Moerdijk, die sinds geruimen tijd leerling is van den heer Leo van der Haegen, zangleeraar aaD het Koninkl. conservatorium van Gent, de leiding van den meerstemmigen zang op zich heeft g nomen. Pe Zuiddorpenaren zijn wat in hun schik met de vooruitgang van dit koor. RECHTSZAKEN. Arrorulissements-Rechtbank te M/iddelburg. Zitting van 5 Dec. 1924. De volgende vonnissen werden uitge- sproken A. P. v. H., oud 29 j., zonder beroep te TJzendijke, is wegens diefstal van een rijwielbelastingplaatje, veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf. S J. B huisvr. van J. V., oud 61 j., zonder beroep te Oostburg, beklaagd van overtreding van art. 250bis W. v. Str., is vrijgesproken. Naar het Huis van Bewaring te Middel burg zyn overgebracht G. O. v. H oud 25 jaar, A. J. B., oud 46 jaar, kooplieden te Maldegem (B en L. J. v. B., koopman en cafehouder te Aardenburg, ter zake van berooving van J. C. te Middelburg (B.). voor een waarde van 5500 francs aan bankpapier. n>| •Nl e-l m TER N EUZENSCH E CO U RANT. I n at an aji |i a n n I I m VDOT Dinfl0n 101 1N0UZ011 J 1 pCi o iiiaaii o m :n.t

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensche Courant / Neuzensche Courant / (Algemeen) nieuws en advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen | 1924 | | pagina 1