ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Benauwd
Abdijsiroop
No 7687.
idar 21 November 1924
64e Jaargteug.
Aanbssteding Schoolbehoeften.
(Jit het booge Noorden,
a
Schoonmaken en
schoonhouden Schoollokalen
Kantoor- en Schrijfbehoeften
ABONNEMENTSPRIJS:
BINNENLAND.
tot stikkeiis toe
Voor binnen Ter Neuzen 1,40 per 3 maanden Voor buiten Ter Neuzen fr. per post 1,80 per 3 maanden Bij vooruitbetaling fr. per post J"6,60 per jaar
Voor Ned. Indie en Amerika f 2,70 per 3 maanden Voor 't overig buitenland 3,35 per 3 maanden Abonnementen voor't buitenland alleen bij vooruitbetaling.
JED £11.^3 BLAD
Burgemeester en Wethf uders van TER
NEUZEN vragen voor Wnandjoti <9
December 1924, des namiddags
drie uur, aanbiedingen (op zegel), voor:
Het schoonmaken en schoonhouden
van de scholen k en C en
de Kcpschool, gedurende het
jaar 1925.
De voorwaarden daarvoor liggen ter
gemeente- secretarie ter inzage.
Nadere inlichtingen verstrekt de gemeente-
bouwmeester.
Ter Neuzen, den 21 November 1924.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
B. I. ZONNEViJLLE, Secretaris.
Burgemeester en Wethouders van TER
NEUZEN zullen op Itlaandagt 8
December 1924, des namiddags
drie uur, ten gemeentehuize, trachten
aan te besteden
De levering van SCHOOLBEHOEFTEN
voor de Openbare Lagere Scholen
A, 0 en 0 on de Kopschool, voor
den dienst 1925.
De voorwaarden van aanbesteding, op-
gaven, monsters enz., liggen ter gemeente-
secretarie ter inzage, waar tevens nadere
inlichtingen zijn te bekomen.
De inschrijvingsbiljetten op ZEGEL.
Ter Neuzen, 21 November 1924.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
B. ZONNEVIJLLE, Secretaris.
Burgemeester en Wethouders van TER
NEUZEN, zullen uiterlijk Maandag 8
December 1924, des namiddags
drie uur, ten gemeentehuize aldaar,
prijsopgaaf in wachten van ten behoeveder
gemeente-administratie te leveren
Kantoor- en Schrijfbehoeften,
voor het diens'.jaar 1925.
De voorwaarden, opgaven, monsters enz.
liggen voor belanghebbenden op de gemeente-
secretarie ter inzage, alwaar tevens nadere
inlichtingen zijn te verkrijgen.
De prijsopgaven moeten opzegelgesch'eden.
Ter Neuzen, 21 November 1924.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. HUIZINGA, Burgemeester.
B. f. ZONNEViJLLE, Secretaris.
LXXXV1U.
Op het oogenblik lijkt het wel, alsof
straks bij de verkiezingen van het volgend
jaar de vraag naar ontwapening een der
hoofdpunten worden zal. Tengevolge van
den grooten wereldoorlog is in ons land
de weerzin tegen het militairisrre sterk
toegenomen, een verechijnsel, dat men in
de historie steeds kan opmerken vlak na
het woeden van een hevigen oorlog. Later
vermindert de afkeer langzamerhand. Ons
volk is eehter nooit zeer militairistisch
gezind geweest. Tijdens den taehtigjarigen
oorlog en tijdens de Republiek werd dan
ook geregeld de strijd gevoerd met huur-
soldaten, die voor een groot deel uit Duit-
schers en Walen bestonden. De Napoleon-
tisehe oorlogen, waarin tengevolge van de
invoering der conscriptie ons land een groot
aantal jonge mannen te leveren had, ver-
w-ekten een sterken afkeer. SinJs het ko-
ninkrijk bestaat, is bij het opkomen van
de macht der groote mogendheden en de
steeds zwaarder wordende bewapening al-
lengs bij vele menschen de gedachte ont-
staan, dat wij met ons kleine en betrekke
lijk zwak uitgeruste leger toch eigenlijk
niets doeu knnnen. Dat heeft de anti-
militairi«tische gezindheid langzamerhand
doen toenemen. Eigenaardig is, dat tijdens
de Republiek in de 17e eeuw de lust om
op de vloot te dienen bij onze zeelieden
vrij groot was in die jaren, toen het besef
bestond, dat onze vloot heel wat waard
was. Als in de 18e eeuw dat besef ver-
dwijnt, vermindert die lust, terwijl thans
die lust zeer gering is, nu men wel begrijpt,
dat onze vloot tegenover andere vloten
slechts een zeer kleine gevechtswaarde heeft.
Ongetwijfeld is het groeiend succes der
arbe derspartij in ons land voor een deel
het gevolg van het feit, dat zij reeds lan-
gen tijdeen anti militairistische propaganda
voert en daardoor vele kiezers tot zich
lokte, die door de pakkende leuze: „geen
man en geen cent" werden aange rokken.
Thans echter is de anti-militairistische
strooming, vooral o der de jongeren, veel
sterker geworden en ontegenzeggelijk wordt
een goed deel hunner gevormd door intel-
lectueeleu als studenteu. Er gaat een//idea-
1 stische" golf door het land. Tot 1914
was e n predikant, die dienstweigering
propageerde, een witte raaf en het aantal
hunner dat minder ver ging, doch anti
militairistisch gezird was, bleef gering.
Maar tijdens den oorlog begon hun aantal
zeer snel te vermeerderen. Toch is de
aanwas veel grcoter geworden na den oor
log, toen het bleek, dat de wraakzucht een
beletsel was tot hetopbouwen van een sterken
Volkenbond, die den wereldvrede hadkun-
nen brengen. Het besef. dat de tegen-
woordige Volker^nbond zeer weinig betee-
kent, lieeft zulk een groote teleurstelling
gewekt, dat in den kring der predika'nten
hoe langer hoe meer de lust ontwaakt om
mede te doen aan een anti-militairistische
beweging Hie> mede wordt de propaganda,
die vroeger veelal een politiek karakter
droeg, ten deele gewijzigd, want nu wordt
het idealistisch motief krachtig gesteund
door het religieuze geluid. En het gevolg
daarvan is dat vele preeken zinnen bevatten,
die godsdienstig het denkbeeld van ontwa
pening voor de toehoorders belichten, maar
ook dat bij de catechisatie met oudere leer-
lingen dit denkbeeld op den voorgrond
wordt gebracbt.
De man, die misschien het meeste ertoe
bijgedragen heeft om in de theologenwereld
de geesten wakker te schudden, is prof. G.
J. Heering, hoogleeraar der Remonstranten
te Leiden. Van hem gaat op de Leidsche
theologiscbe studenten een zeer grooten
invloed uit. De krachtigste stoot is hierbij
gegeven door de bebandeling verleden jaar
van de Vlootwet. Het is juist dit wets-
ontwerp geweest, waardoor tal van ^rredi-
kanten, die tot nog toe niet hadden mee-
gedaan, gingen zeggen, dat Heering gelijk
had. Eerst daarna is een geheel andere
propaganda begonnen, nl. die van prof van
Embden te Amsterdam, hoogleeraar in de
staathuishoudkunde en lid der Eerste Kamer
(vrijzinnig democraat). Hun beider proga
ganda staat lijnrecht tegenover elkaar, omdat
zij een geheel ander uitgangspunt heeft,
en omdat prof. Peering zijn verzet voert
uit religieus zedelijk motief en prof, van
Embden uit politieke beweegreden, want,
bij hem is het een poging om zooveel
mogelijk kiezers bij de stembus zich te
laten scharen achter het vaandel der vrij
zinnig democraten. Dit geeft in zooverre
iets onzuivers, omdat van zelf daardoor
de Vrijheidsbond meer zal worden de
parti] van die vrijzinnigen, die nog niet met
de ontwapenings-leuze willen medegaan.
Terwijl toch niet te ontkennen valt, dat de
scheidingslijn tussehen deze twee vrijzinnige
groepen niet loopt op militairistisch terrein,
maar wel loopt op sociaal (maatschappelijk
terrein).
Beider uitgangspunt is anders, want
Heering zegtgeen oorlog meer, omdat
het niet mag en van Embden zegtgeen
oorlog meer, omdat het Diet kan. Dit is
een groot verschil, want de eerste moti-
veert met een zedelijken eisch en de tweede
met praktiscb* beweegredenen.
Die praktische beweegredenen zijn het
is voor een klein land te kostbaar geworden,
en wij kunnen onmogelijk ons leger met de
nieuwste middelen zoo uitrusten, dat wij met
de groote mogendheden kunnen meedoen, en
daarnaast de chemische oorlog met vergiftige
gassen is zoo verschrikkeljjk. Natuurlijk
slaat een dergelijke propaganda gemakkelijk
in en wanneer onze deskundige officieren zulke
argumenten willen ontzenuwen en bewijzen
bijbrengen, dat de hoogleeraar eigenlijk zeer
overdraft, dan wil de groote massa er geen
eens naar luisteren Lezen wij bijv wat
de deskundige kapitein Maas uiteen zet
over de mogelijkheid om met behulp van
vliegmachines gasb< mmen op een groote
stad te laten vallen, hoe hij ons voorrekent,
hoe reusachtig groot getal machines daarvoor
noodig is, dan krijg ik persoonlijk inderdaad
de overtuigrng, dat de professor sterk heeft
overdreven. Dit staat wel voor my vast, dat
het groote publiek een geheel onjuist denk
beeld heeft van de verschrikkingen, die men
aan die stikgassen toeschrijft. In de eerste
plaats is het ontwijfelbaar waar, dat het
zoogenaamde mosterdgas buitengewoon
kwaadaardig is, maar men heeft daarvoor
mosterdzaad noodig. Gebruikt men dit op
zoo groote schaal, dat men in staat zyn
zou om een groot terrein, als dat van een
stad mede aan te vallen, dan moet men
beginnen uitgestrefete landerijen met mosterd
te bebouwen en stelt men de voedselvoor
ziening vau het eigen volk in gevaar.
Docli dit daargelaten, men moet maar eens
het voorrecht gehad hebben om ingelicht
te wotden door een pleegzuster, die in een
ambulance gewerkt heeft aan het gevechts-
front. Onze Nederlandsche zusters hebben
op ee'ne na, alien gewerkt in Parijs, zij
hebben s-lechts patiente* verpleegd, die
vervoerd worden konden, Aan het front
bleven de ergste gevallen. Maar die eene
Hollandsche zuster, die aldgargearbeid heeft,
gaf mij de verzekering, da' derampen,die
deze vergiftige* gassen vcroorzaakten, niet
n vergelijking kondeiy komen met de
gruwelijke verwondingen. veroorzaakt door
granaatscherven, en dat let allerergste is,
waDneer een soldaat door een kogel getroffen
wordt in de ruggegraat. Zulk een soldaat
is voor zijn heele leven totaal verlamd, is
een wrak, terwijl een soldaat, die van cen
gas ziek werd, na een betrekkelijk korte
verpleging algeheel herstelde. En dan nog
iets, waarvan de lezer aanvenkelijk vreemd
zal opzien deze laatste, in onze oogen zoo
ontzettende oorlog, waarbij de meest ge-
perfectioneerde wapenen werden gebruikt,
is voornamelijk om slechts den omstandig-
heid erger dan vroegere oorlogen geweest.
Namelijker is nog nooit een oorlog
gestreden, waaraan zooveie millioenen hebben
deelgenomen. Maar niet alleen zijn door
de groote vorderingen der medische weten-
schap tal van levens gered, doch het percen
tage dooden en verminkten in vorige oor
logen was veel grooter, vooral tengevolge
van de verschrikkelijke epidemien van be-
smettelijke ziekten die vrceger daarbij voor-
kwamen. Lees in de gelijktijdige beschrij-
vingen hoe het vroeger ging, als een stad
werd belegerd en uitgehongerd en de
beestiale wreedheden, waaraan vroeger de
strijdende legers zich schuldig maakten, de
martelingen toegepast op gevangenen, het
uitmoorden van steden en dorpen enzoovoorts,
dan weet de beoefenaar der geschiedenis,
dat de opvatting alsof deze laatste oorlog
de allerergs'e was, toch onjuist is. Natuur
lijk blijft die oorlog er even afkeurens-
waardig onder.
De propaganda van prut. van Embden is
feit;elijV weinig principie^ want zegt men:
omdat het niet ban, dan moet men zijn
propaganda staken, zoodra het bewijs ge-
leverd wordt, dat het wel kan. Daartegen-
over is de propaganda van prof Heering
principieelomdat het niet mag. Dit is
het argument voor de idealisten. Maar
daartegenover zal een groote groep staan
blijven, die terwilie van allerlei belangen
van praktischen aard, dat idealistisch ge-
voelen niet durft te omhelzen, een groep,
die wat nuchter is en zegtlaten de groote
mogendheden eerst het voorbeeld geven.
Wie let op den haat, die thans tussehen
Duitschland en Frankrijk heerscht, vrage
zich zelf af: zal niet betrekkelijk spoedig
weder een oorlog kunnen worden ontketend.
Prof. v. Embden zegt nu,/als Nederland
ontwapend is, heeft het veel grooter kans
buiten den oorlog te blijven." Dit lijkt
mij een argument van dezelfde kracht als
i, Wanneer gij uw voordeur niet sluit, hebt
gij minder kans, dat bij u wordt ingebroken."
Inmiddels mag wel opgemerkt, dat in
verschillende plaatsen en steden (bijv. kort
geleden te Groningen) ontwapeningsver-
gaderingen buitengewoon groote belang
stelling uitlokken en dat het krachtig ap
plaus bewijst, hoezeer het anti-militairisme,
ook onder de gezeten burgerij, toegenomen
is. Ongetwijfeld zal daardoor de verbouding
der verschillende partijen in de nieuwe
Earner eenigszins worden gewijzigd. Maar
zeer stellig verwacht ik niet, dat daarin
een meerderheid voor ontwapening zal
komen, al is de mogelijkheid niet uit-
gesloten, dat er wel een meerderheid bereid
zijn zal om in de financieele lasten beper-
kingen aan te brengen. T.g.T.
EERSTE KAMER.
Vergadering van Donderdag.
Na aanneming van eenige kleine ont-
werpen is aan de orde de wijHging van
artikel 26 van de Arbeidswet. De heer
Wittert van Hoogland (r k-) kan er niet
toe meedewrken kinderen van 14— 16 jaar
in fabriekeu gedurende 10 uur per dag te
doen werken. De heer Ster.huis (s.d.)
wenscht de gezondheid der kinderen niet
aan het goud op te offeren. De minister
van arbeid, handel en nijverheid, de heer
Aalberse, merkt op, dat de bedoelde ver-
gunning te beschouwen is als een over-
gaDgsmaatregel voor de industrie; er wordt
alleen in hooge noodzaak gebruik van ge-
maakt. Het ontwerp wordt aangenomen
met 23 tegen 14 stemmen.
Bij de wijziging van enkele artikelen
der arbeidswet, waarby verlengd wordt de
tijd, gedurende welken de mogelykheid
bestaat om in continubedrijven met een
drie ploegenstelsel te werken, zegt de heer
Stenhuis dat daarin z.i. een stimulaus zit,
om 'n continu te gaan werken en dat de
ZondagSi rbeid erdoor bevorderd wordt. De
heer Slotemaker de Br nine (c.h.) vraagt of
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
.WSjvpS;
Voorkom die folterende benauwd-
heden die Uw gestel ondermijnen!
Geen vergiften of verdoovings-
middelen maar geneeskrachtige,
borstzuiverende kruiden zijn de
oorzaak van de krachtdadige en
onschadelijke werking van Akker's
bij Asthma, Bronchitis en Hoest.
de Zondagsarbeid tot het uiterste beperkt
kan worden
Minister Aalberse betwist dat het wets
ontwerp meer Zondagsarbeid tengevolge
zal hebben, daar het slechts den bestaan-
den toestand continueert. Wat het drie-
ploegenstelsel betreft, beroept spr. zich op
de eonventie van Washington.
Het ontwerp wordt aangenomen met 26
tegen 7 stemmen.
Bij het ontwerp tot uaasting van den
spoorweg Zutphen langs Winterswijk naar
de Pruisische grer s ontwikkelt den heer
Smeenge (v.b.) bezwaren. Naasting van
dezen spoorweg, die uitmuntend geexploi
teerd wordt, acht spreker in strijd met de
wet en nadeelig voor de oprichters, die hun
kapitaal er in staken.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Woensdag.
De algemeene beschouwingen over de
staatsbegrooting worden voortgezet.
De heer Van Gijn (v. b maakt bezwaar.
dat de dekking van het tekori geschied is
door nieuwe belastingen, maar vooral dat
de meevallers der middelen niet ten goede
kwamen aan de belastingen, die toch als
sluitpost waren aangekondigd.
De heer Nolens (r. k.) wijst er op, dat
bij .combinatie van partijen niet iedere
partij verwezenlijkt kan zien wat zij wenscht.
Het hoofddoel van het kabinet, een slui-
tende begrooting, is verwezenlijkt. Daar
voor brengt spr hulde. Hij waarschuwt
tegen te veel idealisme inznke de buiten-
landsche polietik. Dat past den propagan
dist, maar niet den politicns. De verhou-
ding tussehen parlement en kiezer in Ne
derland is niet slecht. Het spreken over
de verwording van het parlementarisme is
echter een spot geworden
Spr. betoogt dat de eenheid in de ka-
tholieke partij berust op het christelijk
begicsel. De behartiging van het algemeen
beiang moet in onderling overleg gevonden
worden. De samenwerking met andere par
tijen hangt af van de volgend* punten1.
huwelijkswetgeving2. de handhaving ran
de gelijkstelling van openbaar en bijzonder
onderwijs3. voortgezet financieel herstel,
behoud van het evenwicht en verlaging
van de belastingen, die het zwaarst druk-
ken op de minstvermogenden. verhooging
van den aftrek voor groote gezinnen4
medewerking aan de uitvoering van het
protocol van Geneve5. de sodale vrede,
samecwerking tussehen werkg* ver en werk-
nemers, en bevordering van het sluiten van
collectieve arbeidscontracten.
Vergadering van Donderdag
Bij de voortzetting van de algemeene
beschouwingen over de Staatsbegrooting
1925 zegt de heer Schokking (c.-h.) de
bezuiniging te waarde'ren. hij vraagt om
het aantal kleine commissies niet te zeer
uit te breiden, daarin het ambtenaars-
element niet te verwaarloozen en de be-
voegdheid van de commissie Rink af te
bakenen. In de salarieering moet verschil
in bekwaamheid en prestatie tot uiting
komen. Uniformiteit in de werktijdregeling
moet worden vermeden. De staatsbemoeiing
moet tot het noodzakelijke worden beperkt.
De heer Schokking (c -h zegt ten aanzien
van de sociale verzekering, dat geeerbiedigd
moet worden wat uit het leven gegroeid
is. De overheid moet de werkgelegenneid
verruimen door droogmaking van de Zuider
zee, o: tginning van woeste gronden, be
vordering van den industriee'en arbeid en
emigratie. De bezuiniging op de def nsie
zal geen oplossing van het financieele
vraagstuk brengen. De n iddelen tot afweer
en beveiliging mogen niet worden prijsge-
geven wat het protocol van Geneve ook
niet eischt Opdryving van de kosten voor
het lager onderwijs is geen gevolg van de
grondwetsherziening. ^pr acht de partij-
groepeering volgens het geestelijk beginsel
het beste
De heer Rutgers (a-r) bepleit eerbiedi-
g'ng van de gemeentelijke autonomie
De heer Rutgers (a.-r zegt, dat er eigen
lijk een extra parlementair kabinet is. By
de formatie was een groep niet genegen
mee te werken, wel te steunen. Niet alle
maatregelen van de repeeriDg hadden de
voile instemmirg der anti-revolutionnairen.
Deze partij heeft altijd het spits moeten
afbyten, niettemin verdedigd spreker de
coalitie ten sanzien van het huwelijk en
het»onderwijs, die zedelijke overwinningen
behaald heeft.
De vergadering duurt voort.
GEDENESTEEN-LOHMAN.
„De Nederlander" deelt mede, dat op
initiatief van het dagelijksch bestuur der
Cbr. Hist Unie, de naaste vrienden en
medewerkers van wijlen jhr. mr A. F. de
Savornin Lohman een gedenksteen zullen
plaatsen in den gevel van het tot aan zijn
dood door hem bewoonde huis in de Tromp-
straat te 's Gravenhage.
Het opschrift van dezen gedenksteen luidt
Hier woonde en werkte
van 1 Mei 1897 tot 11 Juni 1924
Jhr. Mr. A. F. de Savorn n Lohman.
POSTCBEQUE- EN G1R0DLENST.
De directeur van den postcheque- en
girod;enst vestigt er de aandacht op. dat
dagelijks een aantal biljetten wordt ont-
vangen, waarop naam en nummer van de
rekening van tegoedschrijving Diet met
elkander in overeenstemming zijn, de geld-
bedragen in cijfers en letters niet aan elkaar
gelyk zijn, de biljetten onduidelijk of on-
volledig zijn ingevuld, zoodat daaromtrent
navraag moet worden gedaan of nader
onderzoek moet. worden ingesteld, hetgeen
voor de rekeninghouders tot vertraging in
de afdoening van hunne opdrachten aan-
leiding geeft. Nauwkeurige invulling van
de biljetten wordt daarcm ten zeerste aan-
bevolen.
In verband met talrijke gedane vragen
wordt voorts medegedeeld, dat de rente-
berekening (dagrente ad U/2 pCt. vcor
ronde sommen van /100) blijft plaats vinden
tot den datum, waarop het thans door de
Tweede Kamer der Staten-Generaal aange
nomen wetsontwerp tot wet zal zijn verheven,
(St.ct.)
Mr. TROELSTRA.
Voor de laatste maal heeft mr. Troelstra
Dinsdag in de Tweede Kamer het woord
gevoerd
Aan het eind van zijn rede bij de alge
meene begrootingsl eschouwingen zei hy
met ten moeilijk beheerschte enroering.
,/In normale gevallen zou mijne rede mis
schien kunnen worden opgevat als een
discours ministre. Eerder echter is het een
politiek testamentik toch zal verder geen
deel meer nemen aan wat in dit parlement
voorvalt."
Met eerhied en waardeering schrijft de
M. Crt. mag zcker wel op dit oogenblik
ook door anders gezinden gedacht worden
aan de toewijdiDg waarmee deze begaafde
leider zich gegeven heeft aan zjjn taak in
het parlement. Zijn groote politieke rede-
voeringen hielden meest het debat op een
hoog peil. En vooral in het samenvatten
van de politieke situatie van het oogenblik
was hij een meester als weinig anderen.
Ook zijn laatste redevoering was in dat
opzicht van beteekenis.
VOOR DE SLACHTOFFERS VAN
WONOSOBO.
Wij vernemen, dat de Koningin naar
aanleiding van de verwoestingen in Wono-
sobo, aangericht door de jongste aardbeving
op Java, een bedrag van 2000 heeft
doen storten in het Smeroefonds, dat be-
stemd is tot lenig:ng van nood, veroorzaakt
door dergelijke natuurrampen in de Kolo-
nien.
De heer Van der Jagt te Weltevreden,
wekt op tot het houden van een collecte
voot steunverleening aan de slachtoffers
van Wonosobo. Te Soerabaya is in de
eerste dagen f 4000 ingezameld. Het Sme-
roe-fonds remitteerde f 10,000, het Kloet-
fonds f 25000. In totaal is er ongeveer
f 70 000 noodig. Wonosobo en omstreken
herbergen 3000 vluehtelingen.
Overal per koker
f 1.50 f 2.75 f 4.50
De groote fl^Coni
