DE BERUCHTE KACHEL.
Een nachtwaker, die in het Lunapark
te Marseille zijn ronde deed, ontdekte drie
mannen, die trachtten in te breken in een
loods, waarin de beruchte kachel gebor-
gen staat, waarin Landru vcrondersteld
wordt de Hjken van zijn slachtoffers ver-
brand te hebben.
Bij het naderen van den waker namen
de drie individuen, niet zonder eenige
schoten op hem te lossen, de vlucht.
72 EN 18 JAAR.
Uit Atlanta (Georgia) wordt gemeld,
dat daar dezer dagen in het huwelijk is
getreden de bekende multi-inillionnaire mr.
Asa G. Candler, oud 72 jaar, met zijn ste
notypiste miss May Ragi, oud 18 jaar.
dorf6te begr^en V°°r °°gen °esteIde
tw q.w/ T°ef WOrden gedekt* zoodat dit
SCHEEPVAARTBEWEGING.
2 Juli.
Eng. s.s. Fernande, 3711 M3, kolen, van
Goole voor Gent.
Eng. s.s. Sheaf Don, 6146 M3, kolen,
van Newcastle voor Gent.
Eng. s.s. Oaktown, 1234 M3, ledig, van
Rouaan voor Gent.
Zweedsch s.s. Fortunates, 3952 M3, hout,
van Wiborg voor Gent.
Noorsch s.s. Batavia, 2278 M3, steenen,
van Frederikshald voor Gent.
Ned. s.s. Johanna, 5882 M3, kolen, van
Dunston voor Sluiskil.
Ned. s.s. Berkelstroom, 3750 M3, ledig,
van Gent naar Hull.
Belg. s.s. Gen, Leman, 2679 M3, stuk-
goed, van Leith voor Gent.
Eng. s.s. Melrose 4719 M3, stukgoed, van
Grangemouth voor Gent.
Eng. s.s. Harelda, 3645 M3, stukgoed,
van Glasgow voor Gent.
Fransch s.s. Motrix 19286 M3, ruwe olie.
van New Orleans voor Gent.
Belg. s.s. Theophile Massast, 732 M3,
ledig, van Ostende voor Gent.
3 Juli.
Duitsch s.s. Elsfleth, 1617 M3, hout, van
Kouvisaari voor Gent.
Ned. s.s. Johanna, 5882 M3, ledig, van
Sluiskil naar Dunston.
Belg. s.s. Borinage, 6507 M3, ledig, van
Gent naar Newcastle.
Eng. s.s. Tiverton, 11070 M3, ledig, van
Gent naar Immingham.
Eng. s.s. Glenhead, 4528 M3, stukgoed,
van Gent naar Antwerpen.
Eng. s.s. Nidd, 2818 M3, stukgoed, van
Gent naar Goole.
Eng s.s. Oaktown, 1234 M3, fosfaat, van
Gent naar Burnt Island.
Ned. s.s. Helena, 8314 M3, fosfaat, van
Tunis voor Gent.
Finsch zejlsch. Axel, 2047 M3, hout, van
Hudiksvall voor Gent.
Duitsch s.s. Dollart 2668 M3, ledig, van
Ter Neuzen naar Swansea.
GEMEEN TER A A D VAIN TER NEUZEN.
Vergadering van Donderdag 28 Juni 1923,
des namiddags 2 uur.
Voorzitter de heer J. Huizinga, burge
meester.
Tegenwoordig de leden: L. J. Geelhoedt, L.
T. van Hasselt, J. J. de Jager, D. Scheele,
R. G. E. Nolson, G. de Ridder, F. B. G. de
Meijer, H. J. Colsen, N. A. Hamelink, L. J.
van Driel en A. Harte.
Afwezig de heeren H. J. van den Ouden en
P. van Cadsand.
2. (Vervolg).
10. A an leg eener straat te Sluiskil.
Ingekomen is een verzoek van de Woning -
bouwvereeniging „81uiskil", om aan haar ver-
gunning te widen verieenen tot het aanleggen
eener straat in deze gemeente.
Blijkens de beschrijving zijn de perceelen,
waarop de straat zal worden aangelegd, in de
gemeente Ter Neuzen kadastraal bekend sectie
G nos. 1996 en 1997, gelegen in den Pierssens-
polder nabij Sluiskil.
De straat wordt aangelegd in aansluiting
met de bestaande macadamweg loopende vanat
Sluiskil naar de begraafplaats en wordt vanaf
genoemden weg in Noordwestelijke richting
ter lengte van 65 M. gemaakt.
De straat verkrjjgt een breedte van 5,36 M.
met aan beide zijden een trottoir van 1,32 M.,
zoodat de breedte der straat met inbegrip van
de trottoirs 8 M. wordt.
De bestrating wordt gemaakt van Waal-
stiaatklinker op een zandbed, dik minstens 20
c.M.; de trottoirs van basaltinetegels 30 V 30
X 30 X 5 c.M. met trottoirsbanden van beton
zw. 12 X 25 c.M.
Het hoofdriool wordt aangesloten aan het
bestaande hoofdriool en wordt gemaakt van
ciikelvormige betonbuizen, inwendig wijd 0,50
wo mf een Oraagvermogen van 4000 K.G per
i i de f^hons van gegoten ijzer volgens mo-
de, in 1921 gemaakte straat zijn
gebruikt; de nolen van af de syphons naar het
hoofdriool, van gresbuizen wijd 15 C.M.
De zinkputten ter afmeting volgens teeke-
ning, van harde machinale boomsche steen in
sterke cement, welke worden afgedekt met
gewapend betondeksels dik 7 c.M., en op zoo-
dantge hoogte worden gelegd, dat de klinker-
best rating daaroverheen kan worden gelegd.
Burgemeester en wethouders stellen voor
den aanleg dezer straat goed te keuren
De heer DE JAGER verklaart, in verband
met zijn stemmen tegen het vorige voorstel
0° aan dlt voorstel zijn stem niet te kunnen'
verieenen.
11. Verzoek van de woningbouwvereeniging
,,Werkmansbt lang om terrein en ka-
pilaal voor het bouwen van 16 woningen.
Ingekomen is een adres van het bestuur der
woningbouwvereeniging „Werkmansbelang" te
Ter Neuzen, dat daarin te kennen geeft:
dat uit het aantal aanvragen om een woning
blijkt, dat nog niet op voldoende wijze is voor-
zien in de behoefte aan arbeiderswoningen,
terwijl ook nog in aanmerking moet worden
genomen, dat verschillende perceelen die nog
bewoond zijn, reeds jaren geleden onbewoon-
baar verklaard werden;
dat, ten Noorden van de reeds gebouwde
complexen naast blok V nog een bouwterrein
van Domeinen gelegen is, waarop 16 arbeiders
woningen, zooals die door het bestuur zijn ont-
worpen, kunnen worden gebouwd, en die, of-
schoon eenigszins beperkter ingericht, toch
zeer voldoende kunnen worden geacht voor
kleine gezinnen of vooral meer overeen zul-
len komen met de wenschen en behoeften van
gezinnen bestaande uit personen van hoogeren
leeftijd;
<lat het bestuur heeft gemeend, nu het voor-
uitzicht bestaat, dat rijkssteun binnenkort in
het geheel niet meer zal verleend worden, het
aanhangig maken van dit plan niet langer
meer te mogen uitstellen, daar, bij gemis van
eenige toelage, de bouwkosten zoo hoog zullen
blijken, dat de huurprijzen voor dekking der
exploitatiekosten over het algemeen te hoog
zouden worden in evenredigheid van de nor-
male inkomsten der gezinnen;
dat het zich daarom overeenkomstig de
voorschriften tot de regeering heeft gewend,
met het verzoek om voor het bouwen dier wo
ningen den nog verleend wordenden steun te
mogen genieten;
dat het bestuur dd. 24 Mei 11. een schrijven
ontving van heeren burgemeester en wethou
ders dezer gemeente, waarin werd bericht, dat,
blijkens het bijvoegsel tot tie Nederlandsche
Staatscourant van 18/19 Mei 1923, de Minis
ter van Arbeid, Handel en Nijverheid aan onze
vereeniging voor uitvoering van het plan een
bijdrage heeft verleend van 4800,(f 300,
per woning)
dat het bestuur thans gaame tot de uitvoe
ring van het plan zou willen overgaan en
trachten het bouwen der woningen voor een
prijs, overeenkomende met de gemaakte la
ming, aan te besteden;
dat het zich daarvoor tot uwen raad wendt,
met het verzoek het noodige terrein van Do
meinen aan te koopen en aan onze vereeniging
in erfpacht te verstrekken tegen 10 ct. per M2.
per jaar, en voorts te willen verstrekken
het benoodigde bouwkapitaal, te ramen op
f 32.000,tegen een zoo laag mogelijke rente
en berekend op een aflossing in 50 jaren, onuer
nader te stellen voorwaarden, waarbij in het
algemeen in overweging worden gegeven de
voorwaarden welke zijn gesteld voor het ver
ieenen der rente-garantie en subsidie voor de
middenstands-woningen.
Ter toelichting op ons verzoek, om Uwe
medewerking voor het bouwen van 16 arbei
derswoningen van een bescheidener type, dan
de tot nu toe gebouwde, meenen wij het vol-
gende onder Uwe aandacht te moeten brengen.
Wij stellen voorop, dat wij de tot nu toe ge
bouwde woningen hebben ingericht volgens de
bescheidenste eischen, die door het Departe-
ment van Arbeid werden toegelaten, en dat
wij, rekening houdende met de praktiscbe
bruikbaarheid, hebben weten te ontkomen aan
eischen die, misschien de woningen een meer
aestetisch aanzicht gevende, aan de bruik-
bare inrichting niet zouden zijn ten goede ge-
komen, en toch aanleiding zouden hebben ge
geven tot hoogere bouwkosten, met gevolg
een hoogeren huurprijs, die dan ten slotte toch
op de huurders drukt. Het resultaat van deze
taktiek is geweest, dat, ofschoon wij ook hier
zijn moeten komen tot betrekkelijk drukkende
huurprijzen, deze toch aanmerkelijk gebleven
zijn onder het niveau, dat in verschillende
plaatsen moest worden berekend.
In onze praktijk hebben wij ervaren, dat de
huurders over de inrichting der woningen over
het algemeen zeer tevreden zijn, en dat er ge
zinnen zijn getrokken in die woningen, die nu
pas tot het besef kwamen wat goed wonen is,
en wat dit voor hun gezin beteekende.
Maar ook werd enkele malen de betrekke-
lijke klacht gehoord, dat de woningen „te
groot" waren. Dit betrof dan, zooal;- we dat
een stem uit Rotterdam wel eens meer hebben
nagezegd „onvolledige'' gezinnen, d.w.z. een
gezin zonder kinderen, waarvan de man steeds
van huis was, een zeevarende, of een paar
menschen op leeftijd,, wier kinderen alien de
deur uit waren, ook weduwen, met een of twee
kinderen.
Toen daarop bij het bezoek van Z. Exc.
Minister Aalberse ons bestuur ook in de ge-
legenheid was een kijkje te nemen in de wo
ningen door de woningbouwvereeniging te
Sluiskil gesticht, rees het denkbeeld, of het
niet mogelijk zou zijn met het oog op gezin
nen als bovengenoemd ook alhier een type wo
ningen te bouwen van ongeveer dien omvang
en met de bedoeling om, bij de dating der
bouwkosten ook te komen tot woningen die
voor een lageren minimum huurprijs konden
verhuurd worden dan de laatst gebouwde.
Daarbij was het oog gericht om te komen tot
een minimum-huurprijs van ongeveer 3,
per week.
Ons bestuur had voor die stichting het oog
laten vallen op het nog overig terrein va
Domeinen, tusschen de laatste nieuwe wonin
gen en den vestingwal bij het schietpein, waar
naar berekening 13 zulke woningen konden ge
sticht worden, welk aantal door een andere
indeeling bleek te kunnen worden opgevoerd
tot 16, hetgeen de grondkosten natuurlijk ver-
minderd.
De thans ontworpen woningen geven bij het
binnentreden denzelfden indruk als de bestaan
de. In de gang is ook de trap naar den zolder,
ue gang heeft toegang tot de woonkamer, die
hier aan den voorkant is in plaats van aan de
achterzijde der woning. Achter de woonkarne
komt een slaapvertrek, in afwijking met de
andere woningen, waar die op den zolder ge-
maakt zijn.
Door den gang komt men voorts in een
keukentje, dat hier onder hetzelfde dak, naast
het benedenslaapvertrek is ontworpen, terwijl
tusschen keuken en slaapkamertje een bero-
plaatsje is gespaard. Onder de trap is een
kelderkast aangebracht. Aan de achterzijde
Kan de keuken verlaten worden langs een por-
taal, dat toegang verleent tot het erf, en ook
tot het privaat, dat dus binnenshuh, bereik-
baar is.
Op den zolder is voorts ontworpen 1 slaap-
kamer. In verband met het aantal woningen
mf meer «IaaPvertrekken
wordt dit aldus toegelaten.
Indien de berekeningen en vooruitzichtcn
ons met bednegen, zal het thans mogelijk zijn
mdien de gerneenteraad ons de gevraagde me-
erschillende omstandigheden waren oor
zaak, dat eerst thans getracht wordt uitvoe-
nng te geven aan dit plan, dat reeds ontstaan
is bij het voormeld Ministerieel bezoek in het
najaar van 1921.
In de eerste plaats gold het, woningen te
stichten met den gedachten verlaagden huur
prijs. Dit was een punt van veel zorg. Im-
mers, voor de 34 woningen was het, door in
allenjl een plan in gereedheid te brengen, voor
den tatalen datum van 1 December 1920, ge-
n°s een bouwvoorschot te krijgen tegen
een rente van 5 procent, terwijl toen de voor-
kosten6 ,i Wa'\ at 50 Procent der exploitatie-
Kobten door huur moesten worden gedekt.
Bij een nieuw plan kon men echter niet ont
komen aan een bouwvoorschot tegen een 6 pro-
eentsannuiteit. De bouwkosten moesten dus
aanmerkelijk verminderen, om gelijk te staan
tegenover die hoogere rente. En nu rees er
een andere moeilijkheid. In Den Haag hield
men rekening met de dalende bouwprijzen en
ledere daling had tengevolge, dat steeds een
hooger percentage van de exploitatiekosten
thans 90 der kosten geworden is.
.en na de voltooiing der 34 woningen de
womngnood ook eenigermate bleek geluwd le
zijn, meende ons bestuur het plan nog in p0r-
tefeuille te moeten houden, tot betere tijden
-J j1"6 )'00ruitzichten op woningbouw-
gebied noodzaakten thans echter, het plan aan-
lang-ig- te maken. Dat de behoefte nog be-
kompnha re6ds Uit de nog v°ortdurende
komende aanvragen om een woning, en ware
hidden 9 ide huurprijzen »™nigen weer-
elden, zou de aanvraag nog grooter zijn.
Lit hetgeen de Minister van Arbeid heeft
meegedeeld valt af te leiden, dat de tijd niet
verre meer is, dat alle rijkssteun zal ophou-
ilen. Wij kunnen ons daarom nog niet voor
stel 1 en, dat zulks, bij de tegenwoordige ver-
houdingen zal vol te houden zijn. Bij het
bouwen zonder eenigen steun zullen de bouw
kosten te hoog blijven, om met een gemiddelde
huur de exploitatie te dekken, en die huur
prijzen zullen alleen kunnen betaald worden
door de beter gesitueerde werklieden of kleine
ambtenaren.
1 eneinde dus op de voordeeligste wijze nog
de beschikking te krijgen over eenige wonin
gen, meent ons Bestuur, dat voor deze ge
meente nog moet worden aangegrepen de ge-
legenheid, dat per woning /30O boewpremie
van wege het Rijk verleend wordt.
Dit komt ons aannemelijker voor, dan bou
wen met rijksvoorschot. immers, zooals wij
reeds aangaven, moet alsdan 90 '7c door de
huur worden gedekt, en krijgt men zoo noodig
10 procent toeslag, waarvan een vierde deel
door de gemeente wordt gedragen, terwijl on-
Bestuur berekent, dat de j 300 voor de ontwor
pen woningen een bijdrage vertegenwoordigen
van lo procent, die van wege den Staat eens
gevend worden verleend, zoodat men dan ook
vender niet is gehouden aan de gewone jaar-
hjksche verrekeningen. En de ervaring leert
o.is, dat de correspondenties die daarover
oortdurend met Den Haag moeten worden
moerd betrekkelijk groot in aantal zijn en
me machine zeer langzaam en stroef werkt
Wij wenschen dit plan dus thans tot uitvoe-
i ing te biengen, teneinde voor onze gemeente
nog een deel van den rijkssteun te verwerven,
die anders toch elders verleend wordt.
Daarbij wordt tevens overwogen, dat de om
standigheden voor het bouwen zeer gunstig
zijn. Tegenover de meening van hen die een
verdere verlaging verwachten, moet opge-
merkt worden, dat de teruggang dan toch 15
procent zou moeten bedragen om op te wegen
tegen het verlies der Rijksbijdrage, die thans
aan de vereeniging is toegezegd. De loonen der
vaklieden alhier zijn reeds gedaald tot een
peil, dat dit menschelijker wijs gespruken niet
lager meer kan. Men kent hier niet de cijfers
die nog in de hoofdstad gelden!
Er wordt ook wel eens gezegd, dat de wo-
ningpolitiek der laatste jaren weer moet wor
den verlaten en alles moet worden overge-
laten aan het particulier initiatief.
Wij moeten daaromtrent opmerken, dat o.i.
het tijdstip nog ver af is, dat een arbeiders-
woning voor de geheele linie kan worden ge
bouwd voor een prijs, dat die door huur kan
worden gedekt, laat staan, dat daarop winst
kan worden gemaakt. In de laatste dagen ver-
namen wij, dat voor vernieuwde woningen van
een particulier een huurprijs geldt van f 4.50
per week. Men beoordeelde nu, of bij loonen
(.lie misschien op een gemiddelde van f 20 zul
len gaan komen zulke huurprijzen bestaanbaai
zijn.
Bovendien, om het bouwen van woningen aan
particulier initiatief over te laten, moeten er
particulieren zijn, die zich daarmede bezig
houden, die daar als het ware een beroep van
maken. En die kent men hier niet. Bij men-
schenheugenis was er in onze gemeente slechts
een man, dien men als zoodanig kpn beschou-
wen, en die in tijden van werkloosheid van zijn
personeel woningen bouwde. Later is zijn voor-
beeld door een ander bouwpatroou op zeer
kleine schaal gevolgd. Na het tot stand komen
der bouwverordening, is dat werk door eerst-
genoemde voor arbeiderswoningen met meer
voortgezet. De woningen werden toen voor
zoo'n ondernemer te duur. Ook is toen van
lieverlede een eind g'ekomen aan het gebruik
dat jonge paren trachtten een eigen woning
te stichten. Er werd destijds geld opgespaard
om den grond te kunnen betalen en de grond-
verkooper verschafte geld op hypotheek om te
bouwen. Op die wijze is, door den meergenoem-
den bouwondememer en verschillende particu
lieren de Tholemsstraat volgebouwd. Met de
Jonze-Visserstraat vlotte dat niet meer zo,
S P® pJpen waren toen voorby, dat voo
tot J 1600 een woning kon worden ge
bouwd. Van lieverlede is het bouwen loen stop
gevallen, hetgeen oorzaak is geweest, dat er
in de laatstverloopen jaren grooten nood ont-
staan is.
Dat verschijnsei deed zich ook eluers voor.
Dat is oorzaak geweest, dat allerwege woning-
bouwvereenigingen worden opgericht, aanvan-
kelijk bedoeld als vereenigingen van belang-
hebbenden, die woningen wilden stichten en
verhuren aan prijzen die de exploitatie zouden
dekken en daarvoor van wege den Staat onder
gaiantie der gemeente alleen voorschot ver-
strekte, zonder verderen steun. Die vereeni
gingen waren noodig, omdat reeds toen parti
culier initiatief er niet meer in voorzag.
De loop der zaken is anders geworden. De
oorlog had ten gevolge, dat de prijzen der wo
ningen ver liepen boven den prijs dien de door-
snee-arbeider betalen kon en dat de Staat in-
zag helpend te moeten optreden, daar het an
ders niet mogelijk was in den nood te voor-
zien. Waar geen woningbouwvereenigingen dat
werk ter hand namen, waren verschillende
gemeenten verplicht zelf te bouwen. Ons be
stuur heeft die voorziening voor deze gemeente
aangevat. Het heeft zich daarbij beschouwd
als vertegenwoordigende de gemeente.
Ons eerste voorstel in 1918 omvatte het bou
wen van 14 woningen. Op verzoek \an uwen
raad werd dit plan uitgebreid tot 42 woningen
welke daarop gevolgd zijn door 19, later door
oA en mi'ldenstandswoningen en laatst door
o4 arbeiderswoningen.
Op grond van onze bekendheid met de wo-
ningtoestanden meenen wij, dat de taak nog
niet»geeindigd kon worden beschouwd. Met het
bouwen van de nu voorgestelde woningen, kan
het plan buurt Java voltooid worden geacht,
en ons bestuur meent de kans te moeten be-
nutten, om den steun die nog verleend wordt
te verkrygen.
De aanvankelijke berekening, waarop het in
ons adres genoemde bed rag van f 33.000 is ge-
baseerd, is niet juist, omdat daarbij ook reke
ning is gehouden met den bouwgrond. Voor
bouwen wordt noodig geacht 27000. Door een
bijzonder financiering zou het ons mogelijk
zijn, als de aanbesteding niet tegen valt, wo
ningen te krijgen, waarvoor een minimum prijs
van f 3 per week zou kunnen gesteld worden,
ofschoon ook voor deze woningen rekening kan
worden gehouden met het inkomen van de
huurders.
Een gevaar, dat de* andere duurdere wonin
gen zouden worden vermeden, om deze te be-
trekken, behoeft niet te worden geducht. Het
bestuur heeft de toewijzing in handen.
De medewerking die van de gemeente ge-
vraagd wordt bepaalt zich tot het verstrekken
van den bouwgrond en het verschaffen van
het bouwkapitaal tegen de rente die daardoor
zal moeten gelden, of wel het geven van ga-
rantie, indien de vereeniging zelf zou kunnen
leenen, een en ander onder voorwaarde, zooals
voor de andere woningen geldt, dat de ge
meente het complex ten alien tijde kan naas-
ten. Deze bouw zou dus geschieden zonder dat
de gemeente hiervoor later bijslag betaalt in de
exploitatie, zooals voor de andere woningen
geschiedt, en ook zonder het schenken van
subsidie zooals voor de middenstandwoningen.
Ons bestuur heeft zich, op grond van de
aanvaarde taak, verplicht geacht, het voorstel
tat het bouwen der woningen te doen, daar
voor aan de Regeering steun te vragen, en ten
slotte U deze uiteenzetting te geven. Het
meent, tlat het in zijn plicht tegenover de ge
meente zou zijn tekort geschoten, als het dit
had nagelaten, en beveelt inwilliging van zijn
verzoek in het algemeen belang, ten zeerste
aan.
De heer DE RIDDER kan niet anders, dan
inwilliging van dit verzoek aanbevelen. Het
bouwen dezer woningen kan geen strop voor
de gemeente worden. Er is nog veel vraag
om een woning. Er zijn nu een aantal flinke
woningen gebouwd, die voor sommigen wel wat
te groot zijn gebleken en het bestuur der wo
ningbouwvereeniging is hiermede gekomen tot
een type woning, dat ze, daar haar premie is
toegekend, volgens hare begrooting, als de
omstandigheden daartoe leiden zal kunnen ver
huren voor een minimumprijs van 3,per
week. De omstandigheden worden thans voor
aanbesteding gunstig geacht. Veel verlaging
van prijzen is niet te verwachten. Men moet
niet uit het oog verliezen, dat het loonpeil hier
veel verschilt, met dat in de groote plaatsen,
Naar zijn meening is van het particulier ini
tiatief voor deze woningvoorziening niets te
wachten. De prijzen zijn te hoog, om met kans
op eenige winst de woningen te kunnen ver
huren. Door den steun van de regeering is het
nu mogelijk, nog aan een redelijken huurprijs
te komen.
De heer SCHEELE uit zijn vrees, dat, al
zullen deze woningen voor de gemeente geen
strop worden, dit met de andere woningen wel
het geval zal zijn. Men wil nu woningen bou
wen voor onvolledige gezinnen, en daaronder
zal men ook wel begrijpen gezinnen zonder
kinderen. Die kunnen echter beter een wat
hoogere huurprijs betalen dan de groote ge
zinnen en met die gezinnen, die in le andere
huizen wonen zal men te doen krijgen. Die
hebben het harder noodig en bij de daling van
de loonen zal men de huur moeten vermin
deren. Daaruit zal de strop voortkomen. Hii
zou het meer willen overlaten aan het parti
culier initiatief. Men verlaat zich op het bou
wen van wege de gemeente. Er wonen in de
woningen der woningbouw verschillende men
schen, die best zelf een woning zouden kunnen
bouwen. Laatst heeft iemand zijn woning
verkocht aan iemand uit Hoek en heeft zich
laten inschrijven bij de woningbouwvereeni
ging. Hij heeft daarvan nu een woning be-
trokken. Nu is er dus voor de eigen bevolking
weer een plaats minder te bezetten. Heel de
woningbouw zal voor de gemeente een groote
strop worden, omdat, als de loonen naar be-
neden gaan, de menschen het niet meer zullen
kunnen betalen.
De heer HAMELINK heeft wel verwacht,
dat het motief, dait de woningbouw een strop
voor de gemeente zou worden, zou worden
aangevoerd. Maar men moet zich toch ook af-
vragen is er noodzaak, en dan is de vraag
stellen haar tegelijk beantwoorden, als men.
zooals spreker, door zijn lidmaatschap der
liuurcommissie eenigszins op de hoogte is, hoe
het er mede staat. En dan blijkt, dat hier nog
steeds woningnood heersclit, zonder te rekenen
de krotten die reeds voor jaren onbewoonbaar
werden verklaard, doch die thans nog steeds
bewoond worden, terwijl meerdere woningen
voor onbewoonbaarverklaring in aanmerking
komen.
En nu wordt er wel geschermd met particu-
liere woningbouw, maar er kan wel vooruit
gezegd worden, dat daarvan niets komen zal.
Het bewijs is er in de geschiedenis der laatste
jaren. Welke particulieren hebben er arbei
derswoningen gebouwd? En toch bestond daar
voor geen enkel beletsel. De Huurcommissie-
wet zat hun niet in den weg, want voor een
nieuwe woning kon men den huurprijs vragen
die men verkoos.
Welke motieven zouden er dan nog tegen
kunnen zijn, indien die aandrang bestond? De
loonen, daar kan wel niets meer af. De bouw-
materialen zijn ook niet duur tengevolge bui-
tensporige loonen bij de fabrieken. Het ziet
niet naar meer vermindering uit.
En, waar er op gewezen wordt, dat de te-
korten op de reeds gebouwde woningen groo
ter zullen worden, wegens daling der loonen,
is hij van meening, dat het verlies op een an
dere wijze zal moeten g-evonden worden en de
legeering ten slotte zal genoodzaakt zijn een
deel der daarvoor uitgegeven gelden als cri-
sisverlies af te schrijven, om daardoor een
normale exploitatie mogelijk te maken.
Het is ook gewenschi, dat er meer woningen
komen, teneinde den huurprijs eenigszins te
drukken, want men weet op dit gebied niet
alles, doch somtijds komen enkele gevallen
ter oore, dat huiseigenaars, misbruik makende
van den grooten nood, huren vragen, die op
verre na niet evenredig zijn aan de inrichting,
het onderhoud en de waarde hunner panden
De Huurcommissie heeft al in verschillende
gevallen billijke verhoogingen toegestaan, bin-
nen de perken der wet rekening houdende met
de omstandigheden, maar de verhuurders
trachten de huren steeds op te drijven, tot een
pen boven het normale. Het bouwen van deze
woningen is dus in het algemeen belang te
achten. De opvatting, dat de gemeente ten
slotte den strop zou moeten dragen van de
reeds gebouwde woningen, indien de tegen
woordige huurprijzen niet meer zouden kunnen
worden bedongen, gaat volgens hem niet op,
daarvoor zal de regeering, zooals hij reeds
aangaf, een andere oplossing voor moeten aan-
geven.-"-
De heer NOLSON gelooft, dat, zoodra de
ivoerkwestie tot een oplossing is gekomen er
m Europa een tijd van herleving zal aanbre-
ken. Dat is niet alleen zijn meening, maar ook
die van alle economen. Dat is wel een moei-
hjke kwestie, doch zij zal toch eenmaal ook
tot oplossing komen. Hij ziet niet in. dat de
loonen nog zullen verlagen, en verwacht eerder
verhooging en daardoor stijging van bouw
kosten Spreker hennnert, dat naar hij meent
in het jaar 1914 de eerste aanvraag van de
woningbouwvereeniging is ingekomen, welke
is af gewezen. De gevolgen daarvan kennen we
alien De eerste 42 woningen die later ge
bouwd zijn, hebben toen 100.000 meer gekost
dan wanneer ze op het eerste verzoek waren
toegestaan.
Het zou nu weer zoo kunnen loopen. Indien
ueze bouw wordt uitgesteld, beloopt men de
kans, dat de toestand binnen enkele jaren van
zoodamgen aard is, dat het voor iedereen dui-
delyk wordt, dat het zoo niet langer kan Dan
bestaat er veel kans, dat het bouwen weer
duurder is geworden en mist men bovendien
de premie van 300 per woning, die de woning
bouwvereeniging nu nog krijgen kan. Indien
men nagaat wat het bouwen volgens de toe-
ichtmg vroeger kostte en den prijs waarvoor
men thans denkt te kunnen bouwen, meent
iv- van den raad een verstandig be
sluit is, als de aanvraag wordt ingewilligd.
De heer GEELHOEDT kan wel zeggen, dat
hij, na kennisneming der toelichting eeniger
mate een anderen kijk op de zaak eekregen
heeft, maar hij zou toch het bestuur der wo
ningbouwvereeniging emstig willen waar-
schuwen, om goed toe te zien, dat de woningen
bestemd blijven voor de gezinnen voor wie ze
worden bestemd, opdat men in het algemeen
geen verhuizing krijgt van de bestaande naai
cie nieuwe woningen.
De VOORZITTER herhaalt, dat het niet ge-
makkelijk is om hen, die niet meer van bouwen
met overheidssteun willen weten, in deze te
overtuigen. Hij wil echter den heer De Meijer
wel eens inlichten, hoe het mogelijk is, dat er
hier een tekort aan woningen is ontstaan. Hij
herinnert, dat er tijdens den oorlog gemid-
deld 90 huwelijken per jaar gesloten werden,
nu is dat een jaar of 5 geleden dat er per
jaar 90 huwelijken werden gesloten. Nu is dat
70 tot 75 geworden. Indien men nu aanneemt,
dat het gemiddeld 75 per jaar is en dat er
jaarlijks 25 gezinnen worden opgebroken, dat
er 10 naar elders vertrekken, 10 waarvan al
leen de man of de vrouw over is bij een ander
gaan inwonen, dan resten er nog 30 waarvoor
meer woningen noodig zijn, dat is op 10 jaar
300. Als men nu rekent het aantal woningen,
dat in de laatste 10 jaren gebouwd is, moet
het met verwonderen, dat er nog steeds een
tekort is.
Indien tot het bouwen van deze woningen
wordt overgegaan, kan niet gezegd worden,
dat dit een overtollige daad is. Dat we de 8
woningen te Sluiskil en de 16 hier nog goed
kunnen gebruiken, is aangetoond, door de een-
youdige feiten. Als men nagaat, dat een par
ticulier een woning van geringer omvang dan
die de vereeniging nu wenscht te bouwen
dezer dagen verhuurde voor 4,doch dat
hij dien later weer afzegde, onder mededeeling
dat hij het aan een ander weer voor f 4,50 ver
huren kan, blijkt daaruit, dat de verhuurders
van den noodtoestand misbruik maken, om tot
een ongelimiteerde huurprijs te komen.
Spreker wil er ook nog op wijzen, dat de
woningbouwvereeniging alhier toch tijdens
haar werken geen blijk gegeven heeft, maar
holderdebolder te willen bouwen. Zij is voor-
zichtig geweest, en heeft haar werk steeds
uitgebreid, in verband met de gebleken be
hoefte. Zij is daarmede naar hij meent in cte
goede richting gegaan.
Er wordt nu door den heer Scheele weer
geprofiteerd van groote stroppen. Door den
heer Hamelink is reeds aangetoond, welken
weg het zou uit moeten, indien werkelijk de
toestand eens zoo werd, dat de huren met
meer konden worden betaald. Overigens moet
spreker er op wijzen, dat er ook reeds in 1916
werd geprofiteerd, dat het houwen van wonin
gen mettertijd voor de gemeente een onder-
gang zou zijn, aangezien het voor de aan-
staande huurders niet mogelijk zou zijn huur
prijzen van f 2.— tot f 2,25 per week' te kun
nen betalen. En inmiddels zijn de werklieden
gelukkig in zulke omstandigheden gekomen,
dat zij nu tot f 6 per week kunnen betalen. De
spankracht dier menschen is dus hooger ge
worden. Nu staat daar tegenover, dat de toe
stand weer terugloopt, maar de heer Scheele
zal toch ook wel niet meenen, dat we den voor-
oorlogschen toestand nog zullen terugkrijgen.
We behouden niet den toestand van het jaar
'21, maar we zullen toch altijd wel blijven 50
procent boven den vooroorlogschen toestand.
De woningbouwvereeniging heeft, zooals hii
reeds aanstipte, met wijs beleid gehandeld. Zij
heeft den toestand niet overzet. Regelmatig
heeft zij in verband met de behoefte haren
werkkring uitgebreid, en indien het particu
lier initiatief lust had gevoeld om te bouwen,
zou het werk der woningbouwvereeniging
daarvoor geen bezwaar geweest zijn. By ut
eerste verschijnselen die er op wezen, dat men
dien weg uit wilde, zou zij hare werkzaam-
heden heoben beperkt of gestaakt. Daarvan is
tot nu toe nog niets gebleken. Bovendien, het
particulier initiatief is hier in dit opzicht
nimmer sterk ontwikkeld. We hadden in het
verleden een woningenbouwer voor arbeiders,
om te verhuren, wijlen den heer G. van der
Peijl. Dat voorbeeld is nog niet nagevolgd.
Nu deed zich de omstandigheid voor,dat de
gebouwde woningen voor sommige gezinnen te
groot waren, ook in verband met het onder-
houden door de huismoeder. Er zijn ook kleine
gezinnen, of b.v. eene weduwe met enkele
kinderen, die in de andere woningen voor een
te zwaren last zou komen te zitten. Dit deed
het plan rijpen tot het bouwen van woningen
als de thans voorgestelde, De omstandigheden
worden er gunstig voor geacht, en de vereeni
ging berekent, tot een redelijken huurpys te
kunnen komen.
Het bouwen kan nog niet aan anderen wor
den overgelaten, omdat die „anderen" er niet
zijn.
In 1915 heeft de Gezondheidscommissie et
woningtelling gehouden. Daaruit bleek, aat er
in de gemeente 1375 woningen waren; Daarvan
waren 407 woningen beneden j'2,50 huurwaai-
de eigen woningen. De heer Scheele heeft er
op gewezen, dat men er tegenwoordig minder
naar streeft een eigen woning te krijgen.
Spieker meent, dat het werk der woningbouw
vereeniging daartoe juist aanspoort. De men
schen worden gewoon aan het betalen eener
hoogere huur en komen daardoor tot de con-
clusie, dat, indien ze een woning koopen op
n.vpotheek, ze in het bezit kunnen komen eener
eigen woning, zonder dat hun zulks meer
kost. Dat is dus ook een goede daad.
Omtrent 384 bezochte woningen was de in-
druk gunstig, en van 132 ongunstig, van welke
24 zonder watervoorziening. Omtrent 376 wo
ningen werd getuigd, dat het er even mee door
kon. Er waren dus eigenlijk 473 woningen in
minder goeden toestand. Dat was 8 jaar ge-
leden en nu weet toch ook de heer Scheele,
dat er m die verloopen acht jaren geen schijn
ot schaduw is geweest van het opknappen van
woningen.
Spreker zou gaarne met de heeren eens een
wandeling maken naar enkele panden en is
van meening, dat de ervaring die men dan
zou opdoen, wel tot deelneming zou uitlokken,
en dat men ook wel van oordeel zou zijn, zoo'n
toestand niet te kunnen bestendigen.
In verband met de kosten dezer woningen,
heeft de woningbouwvereeniging gemeend een
anderen weg te moeten inslaan, dan hare zus-
tervereeniging te Sluiskil en heeft zij voor
dezen bouw premie gevraagd. Zij meent daar-
15% t0t een subsidie van ongeveer
De bouwkosten die ten laste komen der ver
eeniging, kunnen nu niet hoog meer genoemd
worden, mdien men in aanmerking neemt, dat
de eerste 82 woningen, waarvoor in 1916 voor-
5Ch°AA Wf?L £evraa8'd> waren geraamd op
1100, f 1350 en f 1600. Het verschil in de
thans geraamde kosten is dus niet zoo groot
meer, Spreker zegt dit niet alleen met het
oog op mlichting van den gerneenteraad, maar
ook van het publiek. Hei is ten voile verant-
woord om de vraag der woningbouwvereeni-
ging bevestigend te beantwoorden.
De heer DE JAGER bespreekt de bereke-
rnng van den voorzitter van het aantal benoo
digde woningen op 10 jaar, zijnde 300. Daar
de woningbouwvereenigingen er een paar
honderd gebouwd hebben en er van particu
lieren ook wel een 100 verrezen zijn is men
juist waar men wezen moet.
De VOORZITTER merkt op, dat de woning
bouwvereeniging alhier 139 woningen heeft
gebouwd, die te Sluiskil 18, dat is dus nog lang
geen 200 en hij zou wel eens de 100 nieuwe
particuliere woningen willen zien aangewezen.
Hij overschat den toestand allerminst. Indien
ei geen gebrek was aan woningen, dan zouden
nog met zoovelen samenwonen, dan zouden er
ook nog niet werklieden elders een woning
moeten zoeken. Hij wil ook nog niet zeggen,
dat we met de uitvoering van dit werk zijn
waar we wezen moeten, maar het zal dan toch
eene heele stap zijn in de goede richting.
De heer COLSEN merkt op, dat de bevol-
kmg van Sluiskil yn 16 jaar precies verdub-
leld is. Verleden jaar was het geboortecijfer
40 hooger dan het sterftecijfer.
De heer DE JAGER verklaart, dat hij dit
eerst eens zou moeten zien.
De heer COLSEN wijst er hem op, dat 1;
dit toch ter secretarie kan controleeren.
Het verzoek van de woningbouwvereeniging*
wordt hiema ingewilligd met 7 tegen 4
stemmen.
Voor stemmen de heeren Nolson, De Ridder,
Colsen, Hamelink, Van Driel, Harte en Gee!
hoedt; tegen stemmen de heeren De Meijer
Van Hasselt, Scheele en De Jager.
(Wordt vervolgd).
