mm
i
AL6EMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
STEENHOUWERIJ G. J. HOEK,
Si
I
en Moimenten in artistieko ni
No 7339
Vrijdag 18 Augustus 1922.
70e J aargang
Uit liet hooge Nooiden,
m
Schoorsteenmantels ens
eTuiten land.
B I N N E nTa~ND7~~
EmnE&SX^B BLAI1
IR, B C L A 1S/L El
MIDDELBURG, Veerscheweg 250.
VLISSim, Viilapsrk. Eindpant Electr. Tram.
m
7]
BM £FS gS
XXIX.
Thans wil ik het met u hebben over e'en
boekje uitgekomen in de z. g. n. Volksuni-
versiteits-bibliotheek, geschreven door dr.
J. L. Palache: Inleiding in den Talmoed.
Hierin wordt door dezen geleerden Israeliet
verteld van dat groote geheimzinnige boek,
dat door de joden naast het Oude Testa
ment als bron voor godsdienstige en zede-
lijke voorschriften wordt gebruikt.
Eerst iets over den Hebreeuwschen bijbel.
Deze heeft een andere volgorde der boeken
van het Oude Testament, en bestaat uit drie
gedeelten, waarvan het eerste gedeelte het
heiligste is en het tweede meer gezag heeft
dan het derde.
Het eerste gedeelte, tora, bevat de z. g. n.
vijf boeken van Mozes, Genesis, Exodus,
Leviticus, Numeri en Deuteronomium.
Het tweede gedeelte, nebieiem, is in twee
stukken verdeeld. Het eerste bevat Jozua,
Richteren, I en II Samuel, I en II Koningen.
Het tweede stuk: jezaia, Jeremia, Ezechiel
en de 12 kleine profeten.
Het derde gedeelte, ketoebiem.^ bevat
Psalmen, Spreuken, Job, Hooglied," Ruth,
Klaagliederen, Prediker, Esther, Daniel,
Ezra, Nehemia en 1 en II Kronieken.
De Jood gelooft, dat uitsluitend de tora
een boek is, dat volstrekt goddelijk gezag
heeft en dat deze wetten van Mozes aan
dezen groo'ten leidsman zijn gedicteerd, en
door Ezra omstreeks 450 voor Christus op-
nieuw en letterlijk, zooals zij gedicteerd
waren, aan het in ballingschap naar Baby-
lonie gevoerde volk als goddelijke wetten
zijn gegeven.
De vijf boeken van Mozes (tora) bevat-
ten dus voor den rechtzinnigen Jood een
compleet wetboek voor het godsdienstig en
zedelijk leven. Maar de hierin voorkomende
wettelijke voorschriften zijn zeer in het al-
gemeen en dalen niet in bijzonderheden af.
Het gevolg was, dat eenige eeuwen lang de
zoogenaamde schriftgeleerden (vooral:
Pharizeers) in hun scholen aan hun leerlin-
gen uitvoerige uitleggingen hebben ge
geven, waarbij zij de mondelinge overleve-
ring voortzetten. Ook hebben zij onderling
discussies gevoerd en dit alles in den zoo-
genaamden Talmoed gedocumenteerd,
d. w. z. in een reeks geschriften, opgesteld
nadat circa zevenhonderd jaar de rabbijn-
sche scholen mondeling hadden geleerd.
Dat alles is geschreven in Hebreeuwsch,
dat echter in verschillende opzichten af-
wijkt van het Hebreeuwsch van het Oude
Testament, dat eenige eeuwen ouder is,
(zooals ook 16e eeuwsch Hollandsch in
spelling verschilt van onze tegenwoordige
taal).
Om een voorbeeld te geven: de tora ver-
biedt op den Sabbat werk te verrichten.
Het begrip „werken" is vaag. Welke werk-
zaamheden vallen onder dat verbod? Is
dat eenmaal vastgesteld, dan moet elk dier
verrichtingen weer worden bepaald. Men
mag niet schrijven. Hoeveel en hoe en
waarmee moet iemand geschreven hebben
om onder de strafwet te vallen. Is het
veroorloofd een brief op sabat te lezen?
Ja want dat is geen werken. Maar de en-
veloppe openmaken mag niet, want dat is
wel werken. Ik weet, dat een mijner zusters
geregeld voor een Joodsche vriendin hare
brieven op Zaterdag opende om haar in
staat te stellen die brieven te lezen.
Daarbij heeft men verschillende soort
geschrift: de halacha, waarin bepaalde
onderwerpen met behulp van teksten uit
de tora worden besproken en de midrasj,
waarin bepaalde teksten uitgelegd worden
volgens zekere regels. Het spreekt daarbij
van zelf, dat op allerlei punten tusschen
de schriftgeleerden geen overeenstem-
ming heerschte, zoodat zij verschillend
werden uitgelegd. Verschillende der meest
beroemde uitleggers hebben die monde
linge uitlegging opgeschreven om ze bij
hun onderwijs te gebruiken. Deze handlei-
dingen bij hun onderricht of leiddraad voor
verdere studie waren dus verzamelingen
van voorschriften door een bepaald schrift-
geleerde bijeengebracht (bijv. Akiba of
Meir). Zoo'n verzameling heette misjna,
zoodat-men dus sprak van de misjna van
rabbi Akiba.
Maar die rabbijnen waren behalve ge
leerden en rechters, wier arbeid plaats vond
in de school en in't gerechtshof, ook nog:
predikers, die het volk moesten onderwijzen
in deugd, godsdienst en moraal, die het
moesten troosten in tijden van nood en el-
lende, zijn nationaliteitsgevoel wakker moes
ten houden. Ook daarvan is veel bewaard
gebleven in den talmoed, in den vorm van
vertelling (agada). Dit is een soort popu
late prediking, die gebruik maakt van
historische verhalen, sagen en legenden, fa-
bels en gelijkenissen en beeldspraak. Uit dit
alles kan men reeds begrijpen hoe uitge-
breid de talmoed is.
Echter is dat alles voor het meerendeel
nog steeds onvertaald. Wel is er van een
deel een Duitsche vertaling door Gold-
schmidt, die echter niet geheel juist is. Een
klein gedeelte, dat zeer mooi is, werd door
ds. Joh. Dyserinck in 't Nederlandsch ver-
taald: „de spreuken der vaderen". Trou-
wens het is wel opmerkelijk, dat onder de
protestanten er slechts zeer weinig beoefe-
naren van de talmoed-studie zijn. Van hen
is beroemd geworden de groote Duitsche
geleerde Strack. In ons land zijn er enkele
hoogleeraars, die studie ervan maken. On
der hen behoorde mijn leermeester Matthes.
Maar het aantal predikanten, dat wei eens
een blik in den talmoed sloeg is uiterst ge-
Speciaal ad res voor
f 3000 per jaar, die vergoeding hebben be- j
komen in de onderwijskosten.
,NF.GATIEVE BEZUINIGING" BIJ HET
ONDERWIJS.
In afwachting van de positieve bezuini-
ging, schrijft E(mous) in ,,De school met
den Bijbel", gaat de negatieve bezuiniging
ongestoord haar gang.
Te Leiden staan elf onderwijzers op de
voordracht tot benoeming van even zoo-
vele hoofden, wegens de splitsing van een
even groot aantal twaalfklassige openba-
re scholen in het dubbel aantal zesklassi-
ge scholen.
Voor elke school, die gesplitst wordt,
komen nu twee hoofden in plaats van
een. Noodzakelijk gevolg: zeer verhoog*
de jaarwedden voor elf nieuwe hoofden.
Ander gevolg: een twaalfklassige school
waarin de nadeelen van het klassikaal on
derwijs veel geringer zijn dan in een zes-
klassige, verdwijnt, om door twee duur-
dere, doch minder deugdelijke zesklassi-
ge inrichtingen vervangen te worden.
Verdere gevolgenvoor elf nieuwe scho
len nieuwe stellen klassikale leermidde-
len en voorts min of meer kostbare ver-
bouwingen.
En dat alles, terwijl het geroep om in-
derdaad noodzakelijke bezuiniging groot
is.
Kon er niet gewacht worden op de be-
slissingen, die bij de behandeling van de
voorgestelde technische bezuiniging geno-
men kunnen worden?"
DE BELGISCHE KROONPRINS NAAR
URK.
Zondagavond kwam het jacht „Alpha
III" van den Belgischen consul te Amster
dam te Kamnen uit zee binnenloopen,
meldt het Hbl. Maandagochtend arriveer-
de een auto met den kroonprins en de
prinses van Belgie, die zich aan boord
begaven, waarna de „Alpha III" in zee
stak, teneind! een bezoek te gaan bren-
gen aan het voormalige interneeringsoord
op Urk. Des avonds was het jacht te Kam-
pen weer voor den wal en Dinsdagochtend
nam het gezelschap per auto de terug-
reis aan.
ring. Ook de bekende Bolland was behoor-
lijk er in thuis.
Daarom is het heel goed, dat de geleerde
Palache dit boekje uitgaf om in circa 250
bladzijden het voornaamste te vertellen. Ik
vermoed, dat menig predikant het aanschaf-
fen zal, maar ik zou wel iederen onderwijzer
willen aanraden het ook te koopen en te
lezen, omdat bij het betrekkelijk groot aan
tal Israelieten in ons land, onderwijzers
zeer dikwijls ook Joodscjie kinderen onder
hun leerlingen krijgen en het dus geen
kwaad kan, als zij dan ook iets naders
leeren over Israel. Maar ook kan elk ont-
wikkeld mensch met gemak den sehrijver
in zijn uiteenzettingen volgen.
Wanneer Palache over de misjna ver- i
haalt, begint hij te vertellen, hoe dit bestaat
uit zes deelen, bevattend 63 tractaten. ver
deeld in hoofdstukken (525) en elk hoofd-
stuk verdeeld in paragrafen (4187). Uit
dit laatste getal begrijpen wij hoe ontzaglijk
uitgebreid dit werk is.
Laat mij een paar citaten geven uit dien
talmoed:
Eens zei de Romeinsche keizer tot rabbi
Jozua: „Ik wil uw God zien". Jozua ant-
woordde: „Gij zult het niet kunnen". De
keizer zei: „Jawel, ik wil Hem zien". Daar-
op zei Jozua: „Goed" en liet hem midden
in de zon kijken, terwijl het de heetste zo-
mermaand was. „Kijk hier middenin". De
keizer zei: „Dat kan ik niet". i oen zei
Jozua: „Hoe! de zon, die slechts een van
Gods dienaren is, die om Zijn troon staan
geschaard, zegt gij niet in het gelaat te kun
nen zien; hoe wilt gij dan God aanschou-
wen"?
Toen rabbi Jochanan op zijn sterfbed
lag, zeiden zijn leerlingen, die om hem heen
stonden, tot hem: „Onze leeraar, geef ons
een laatsten zegen". Daarop zei hij tot hen:
„Moge het den Almachtige behagen, dat de
vreeze Gods altijd even sterk is in u als de
vrees voor de menschen". Zijn leerlingen
vroegen hem: „Slechts in die mate?", waar-
op hij antwoordde: „God geve het; gij weet
wel, dat iemand, die op het punt is een
misdaad te doen, zegt: „Als mij maar
niemand ziet".
Uit Dyserinck's vertaling van de Spreu
ken:
„jose zeide: sta uw woning wijd open en
mogen armen uwe huisgenooten zijn en bab-
bel niet te veel met de vrouw; geldt dit zijn
eigen vrouw, des te meer geldt dit zijns
naasten vrouw. Vandaar zeggen de wijzen:
al wie te veel babbelt met de vrouw, ver-
oorzaakt zichzelven kwaad en houdt zich af
van de woorden der leer en zijn einde erft
de hel".
„Hillel zeide: zonder u van de gemeente
niet af en heb geen vertrouwen in u zelven
tot den dag uws doods; en beoordeel uwen
naaste niet, totdat gij u in zijne plaats hebt
gesteld, en zeg niet van een woord, dat men
het onmogelijk kan hooren, want ten laatste
zal het toch gehoord worden; en zeg niet:
wanneer ik den tijd zal hebben, zal ik lee
ren, want misschien zult gij den tijd niet
hebben".
„De zoon van Soma zeide: Wie is wijs?
die van ieder mensch leert; want er is ge-
zegd: van al mijn leermeesters heb ik ge
leerd. Wie is sterk? die zijn hartstochten
onderdrukt; want er is gezegd: beter de
lankmoedige dan de sterke, en die zijnen
geest beheerscht, is sterker dan die een
stad inneemt. Wie is rijk? die zich verblijdt
met zijn bezit; omdat er is gezegd: wan
neer gij van den arbeid uwer handen zult
eten, gelukzalig zijt gij en het zal u wel-
gaan. Gelukzalig zijt gij in deze wereld en
wel zal het u gaan in de toekomende we
reld. Wie is geeerd? die de menschen eert;
er is immers gezegd: want die mij eeren,
zal ik eeren, en die mij minachten, zullen
te schande worden".
Rabbi Me'ir zei: geef geen acht op de
kruik, maar op hetgeen er in is; er zijn
nieuwe kruiken vol ouden wijn, en er zijn
oude kruiken, waarin zelfs geen nieuwe
wijn is".
Uit deze voorbeelden ziet gij iets van wat
in dien talmoed behandeld wordt.
T. g. T.
DE TOESTAND.
LICHTE STRAFZAKEN.
Bij K. B. is bepaald, dat de Wet van 5
Juli 1921, tot vereenvoudiging van de
rechtspleging in lichte strafzaken, in wer-
king zal treden 1 Sept.
W1JZIGING ARBEIDSWET.
Het St.bl. no. 474 bevat een Kon. besluit
van den 31sten Juli, waarbij is bepaald,
Art. XX der wet van 20 Mei 1922 (St.bl.
no. 364), tot wijziging van de Arbeidswet
1919 treedt in werking met ingang van
16 Augustus.
ONGEFRANKEERD SNeLVERVOER.
Met ingang van 18 Augustus a.s. zullen
de Nederlandsche Spoorwegen bestel-
goedzendingen snelvervoer ook ongefran-
keerd ten vervoer aannemen.
RUSTTIJDEN- EN ARBEIDSL1JSTEN-
BESLUIT.
Het St.bl. no. 472 bevat een Kon. besluit
van den 31sten juli, waarbij is bepaald:
In art. 1, eerste lid, onder a van het
Rusttijden en Arbeidslijstenbesluit voor fa-
brieken of werkplaatsen 1920 wordt in
plaats van „vijf uren" gelezen: „vijf en een
half uur".
Art. 2 van het Rusttijden- en Arbeidslijs
tenbesluit voor fabrieken of werkplaatsen
1920 wordt gewijzigd als volgt:
In het eerste lid, aanhef, wordt in plaats
van „vijf uren" gelezen „vijf en een half
uur'A
In het eerste lid, onder b, wordt in plaats
van ,,81/2" gelezen „9".
Dit besluit is den 16den dezer in werking
getreden.
GOED RIEMEN SNIJDeN...
De Raad van Eibergen, die op grond
van art. 13 der Onderwijswet, aan verschil
lende ouders vergoeding heeft verleend
in de kosten voor hun schoolgaande kin
deren, wanneer zij te ver van de school
wonen, behandelde eeen verzoek van G.
W. K. om f 780 per jaar reiskosten te
verleenen voor de schoolreis zijner kin
deren.
De voorzitter toonde aan,. dat de gemeen
te op deze wijze de zware lasten niet zou
kunnen betalen en achtte een vergoeding
vjan f75 voor 3 kinderen per jaar voldoen-
de. De gemeenteraad besloot volgens voor-
stel van den voorzitter. Er zijn dan ook
1 personen met inkomens van f 2000 tot
De Fransche Ministerraad van Woensdag,
die een sensationeel tintje had gekregen
door het Havastelegram over de raaaple-
ging van de hoogste militaire adviseurs, is
met een sisser afgeloopen. Na goedkeuring
der gedragslijn van Poincare te Londen is
besloten een afwachtende houding aan te
nemen. Zelfs het parlement zal niet in zijn
vacantierust worden opgeschrikt.
Het woord is dus aan de commissie van
herstel, sJchrijft de N. R. Crt., die Donder-
dag bijeenkwam, en waarschijnlijk de Duit
sche vertegenwoordigers zal verzoeken met
gegevens over den economischen toestand
van hun land het moratorium-verzoek nog
nader toe te lichten.
De Fransche regeering is, naar Havas j
officieus meedeelt, bereid te handelen over-
eenkomstig de beslissing der commissie
van herstel. „Mocht deze evenwel onbillijk
zijn, een schending van den geest, zooal
niet van de letter van het verdrag van Ver- j
sailles (bijv. door een weigering om het
pnbetwistbaar in gebreke blijven van
Duitschland vast te stellen), dan zou het
Fransche kabinet, zijn vrijheid van actie
hernemend, op eigen initiatief de econo- j
mische en financieele maatregelen van con-
trole tegen Duitschland treffen, welke het
noodig mocht achten, binnen de grenzen
der te Londen gedane voorstellen".
Door duidelijkheid munt de toevoeging,
die wij tusschen haakjes hebben gezet, niet
uit. Men kan er uit lezen, dat de Fransche
regeering zich tegen een beslissing zai ver-
zetten, die niet in haar geest valt, maar ook,
dat zij zich bij verleening van een morato
rium zal neerleggen, indien de commissie
in de forniuleering van haar beslissing het
principieele Fransche standpunt ontziet en
er rekening mee houdt. Dat kan bijv. ge-
schieden door een voorloopig moratorium
toe te staan tot na de nieuwe bijeenkomst
van den Oppersten Raad in November. Een
andere methode is door Theunis te Londen
geopperd en komt hierop neer, dat Belgie
voor de bedragen, welke Duitschland dit
jaar nog te storten heeft, en die krachtens
het recht van voorkeur geheel aan Belgie
toekomen, uitstel van betaling verleent.
Bij die voorloopige oplossing zou de com
missie van herstel in het geheel geen besluit
behoeven te nemen, daar Duitschland en
Belgie dan de zaak onderling konden re-
gelen.
Naar verluidt zal de Belgische afgevaar-
digde in de commissie van herstel nogmaals
dezen uitweg aanbevelen. Er is veel voor te
zeggen omdat alles dan formeel bij 't oude
kan blijven en de kans op staking van stem-
men bovendien vermeden wordt.
De opmerking van Duitschen kant, dat
bij staking van stemmen de voorzitter geen
recht heeft op een beslissende stem,
vindt inderdaad steun in art. 437 van het
vredesverdrag, doch daar staat tegenover,
dat het huishoudelijk reglement van de
commissie van herstel den voorzitter dit
recht wel verleent. De vraag rijst echter of
het aangaat zaken, die van zoo groot ge-
wicht kunnen zijn, bij huishoudelijk regle
ment te regelen. Dit klemt te meer, daar
bij de vaststelling van het reglement de
kans op staking van stemmen veel geringer
was dan thans, nu de Amerikaansche afge-
vaardigde de zittingen der commissie niet
officieel meer bijwoont en het ledental dien-
tengevolge van vijf tot vier is gedaald.
DUURDER BIER VOOR OOSTEN-
R1JKERS.
De leiding van de restauratie in het sta
tion te Pilsen is niet geheel vrij van politfe-
ke anti-pathieen.
Dit blijkt duidelijk uit de vaststelling van
de prijzen van het bier. Komt er een snel-
trein uit Praag dan kost het bier 2.20 kro
nen doch arriveert de trein uit Weenen dan
verhoogt zich de prijs plotseling op 2.60
kronen.
EISCH TOEGEWEZEN.
Verleden week heeft de rechtbank te
Berlijn aan den vertegenwoordiger van den
ex-keizer van Duitschland diens eisch toe-
gewezen, strekkende tot het verbieden van
de uitgave en de opvoering van het dra
ma Bismarck door Emil Ludwig, omdat
deze den persoon van den gewezen mo
narch op het tconeel brengt en zulks on-
rust zou verwekken, terwijl den ex-keizer
het recht wordt toegekend te beletjen dat
een sehrijver gebruik maakt van de ge
gevens, die hij in Bismarck's gedenkschrif-
ten heeft gevonden, om beide groote his
torische figuren in een historisch drama
te teekenen.
MISDADEN IN DE VEREEN. STATEN.
De Chicago Trjbune meldt, dat volgens
een rapport, uitgebracht op het Ameri
kaansche advocatencongres te San Fran
cisco, in de Vereenigde Staten meer mis-
daden plaats hebben dan in eenig ander
beschaafd land. In het vorige jaar werden
in Amerika meer dan 9500 personen ver-
moord door middel van vergif, revolver
of dolk, terwijl het hoogste cijfer der
laatste tien jaren nooit minder bedroeg
dan 8500.
't Rapport der juristen-commissie ver-
klaarde, dat gebrek aan eerbied voor de
wet en de onvoidoende middelen om de
wet uit te voeren, de oorzaken zijn voor
dezen staat van zaken. Verreweg de meeste
misdaden geschieden met de revolver. Aan-
bevolen wordt, dat de vervaardiging en
de controle op dit wapen in handen der
regeering zou worden gelegd. De commis
sie was van oordeel dat over het algemeen
de Amerikanen moreel stonden boven het
gemiddelde en het bewijs daarvoor was,
dat in Amerika minder oneerlijkheid, zoo
als diefstal, fraude en valschheid in ge-
schrifte voorkwam dan in andere landen.
DE DUITSCHE BETALINGEN.
De Rijksregeering deelt in een nota aan
de geallieerde mede, dat op 15 Augustus
de betaling heeft plaats gehad van een
half millioen pond sterling, dus 10 rnil-
lioen goudmark, als verrekeningsbedrag
over Augustus en zij betoogt tegelijkertijd
de onmogelijkheid van de betaling van
de verlangde twee millioen pond sterling.
Zij wijst op de groote waardevermindering
van de mark, op de onmogelijkheid nog
meer belastingen te heffen en het groote
gevaar waarin de voedselvoorzieniug van
het Duitsche volk dreigt te geraken.
Sinds 15 Juli, den datum van het verT
zoek om een definitieve regeling van de
verrekeningsbetalingen, is de mark van
een honderdste tot een tweehonderdste van
de vredeswaarde teruggteloopen.
GROOTE HITTE IN FRANKRIJK.
In Frankrijk schijnt het warme weder
zijn mtrede te hebben gedaan. In het
Zuiden, in de streek om Toulon, heerscht
op het oogenblik een groote hitte en zelfs
des nachts koelt het zelfs vlak aan de zee,
weinig af. In Algiers heeft de hitte tal van
boschbranden veroorzaakt, waardoor 75
duizend hectaren bosch is verloren ge-
gaan. Op sommige plaatsen staat de ther
mometer in de zon op 127 en in de scha-
duw op 104 graden.
TER NEUZEN, 18 Aug. 1922.
DIPLOMA VOOR DAMES- EN
TOONEELKAPPER.
De heer Joh. van Eijsden behaalde aan
Torrero's eerste Hollandsche dames-kap-
academie te 's Gravenhage het diploma
voor dameskappen, onclulation „Marcel"
en naarbehandeling, en werd dientengevol-
ge aangenomen als lid van het „Neder-
landsche Dames- en Tooneelkappersgilde",
gevestigd te 's Gravenhage.
MIDDELBAAR ONDERWIJS.
B. en W. van 's Gravenhage bevelen als
no. 1 den raad aan terbenoeming van een
tijdelijk leeraar in de Hoogduitsche taal
aan de H.B.S. met 5 j. cursus, den heer
C. J. Erkelens, tijdelijk leeraar aan de
R.H.B.S. te Ter Neuzen.
U1TSLAG SCHIETWEDSTR1JD
m den Kring „Land van Axel", gehouden
te Ter Neuzen op 29 Juli en 5 en 12 Aug.
KringwecLstrijd.
Klasse A: scherp. Maximumtijd 250 sec..
Burgerwacht te Ter Neuzen 380 punten;
Burgerwacht te Zuiddorpe 280 punten.
Verguld zilveren medaille Burgerwacht
te Ter Neuzen; medaille voor hoogste
korpsschutter A. L. de Jong te Ter Neuzen
met 82 punten.
Klasse B: scherp. Maximumtijd 350 sec.
Burgerwacht te Zaarnslag 356 punten;
Burgerwacht te Axel 328 punten; Burger
wacht te Westdorpe 316 punten; Burger
wacht te Ter Neuzen 258 punten.
Verguld zilveren medaille Burgerwacht
te Zaarnslag; medaille voor hoogste korps
schutter, L. de Putter te Zaarnslag met 80
punten.
Klasse C: scherp. Maximumtijd 450 sec.
Burgerwacht te Hoek 376 punten; Bur
gerwacht te Ter Neuzen 366 punten; Bur
gerwacht te Koewacht 366 punten; Burger
wacht te Zaarnslag 309 punten.
'-r-fi-y W:
