ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
No. 7316.
Maandag 26 Juni 1922.
70e Jaargang.
fa.i
Bekendtuaking.
BINNENLAND.
BUITEN LAND.
DE REIS VAN DE KON1NKLIJKE
FAMIL1E NAAR NOORWEGEN.
Uit Bergen (Noorwegen) schrijft men aan,
de N. R .Crt.:
De Noorsche reis van de Koningin van
Nederland is een ware triomftocht gewor-
den.
In den tijd, dat keizer Wilhelm ons land
placht te bezoeken, werd er altijd van keizer-
weer gesproken. Ditmaal is het Nederland's
Koningin, die het goede weer heeft meege-
brachtj en er wordt nu over Koninginneweer
gesproken. De tocht van de Koningin door
Nordland (Noordelijkste district van Noor
wegen) heeft onder het schitterendste zo-
merweer plaats gehad, en overal is zij met
de grootste hartelijkheid en sympathie ont-
vangen. Met vlaggen versierde steden en
groote menschen-massa's hebben haar wel-
kom geheeten. En H. M. heeft het bijzonder
getroffen, door meermalen de gelegenheid
te hebben gehad de middernachtzon te zien,
den eersten keer in de Vestfjord, voor de
Batavier V in Bodo^wam.
Het was een heerlijke Juninacht met die
prachtige, eigenaardige kleurnuancen, zoo-
als slechts het land der middennachtzon
kent; de zon stond als een rood-gloeiende
kogel aan den Westelijken hemel, terwijl de
Lofotbergen in het Noorden als xeen zwarte
granietmassa uit zee verrezen; het geheel
leek een fantastisch alpenlandschap. In dien
betooverenden zomernacht lag het schip ver-
seheidene uren met gestopte machines stil in
de Vestfjord, te midden van deze grootsche
natuur. De Koninklijke familie genoot van
het dek van het schitterende schouwspel, eh
de Koningin verzekerde geestdriftig, dat het
een onvergeteliiken indruk op haar maakte.
Hierna ging de reis verde.r naar Bodo, waar
de vlaggen vvapperden in het vroege mor-
genuur.
De feestelijke ontvangst, die de Koningin
te Bodo ten deel viel, herhaalde zich overal,
waar zij kwam, en het mooie zomerweer
heeft haar gedurende de geheele reis door
Noord-Noorwegen vergezeld.
In de Trolfjord bij Raftsund, een van de
meest geliefkoosde plaatsen van ex-keizer
Wilhelm, had zich een heele flottilje vis-
schersvaartuigen verzameld om de Koningin
welkom te heeten; H. M. was zeer getroffen
door deze hulde van de zijde der visschers-
bevolking. De Koningin en haar gevolg
maakten een uitstapje naar het mooie berg-
meer, gelegen riabij het einde van de fjord,
waar sommige heeren hun vischgeluk be-
proefden. Prins Hendrik ving de meeste
visch: 30 groote .forellen.
H. M. was zeer ingenomen met de prach
tige natuur hier en zeide, hier aan de fjord
wel een landhuis te willen hebben. Toen dit
den visschers ter oore kwam, boden zij aan,
een huis voor haar te bouwen en haar dit ten
geschenke te geven, welk aanbod 'H. M.
meende niet te kunnen aannemen.
In Tromso, de grootste plaats van Noord-
Noorwegen, werd ook algemeen gevlagd,
toen de Batavier V daar aankwam. Bij het
aan land gaan van de Koningin werden haar
door in feestdracht gekleede kinderen bloe-
men aangeboden, en een muziekcorps speel-
de het Wien Neerlandsch Bloed en la, vi
elsker.
Natuurlijk werd daar een tocht gemaakt
naar het bekende Tromsodal, waar zomers
altijd Lappen hu» tenten opslaan. Het Ko-
ninklijk bezoek viel echter zoo vroeg in het
jaargetijde, dat men niet verwachten kon, de
Lappenkolonie daar aan te treffen.
De Laplanders hadden echter vernomen,
dat de Koningin van Nederland daar zou ko-
men, en toen het hooge gezelschap in het
Tromsodal aankwam, vond men daar het
Lappenkamp reeds opgeslagen.
H. M. bezichtigde met veel belangstelling
de tenten, primitieve gereedschappen en ren-
dierkudden van dit eigenaardige volk en
kocht er verschillende voorwerpen.
Een oude Laplander, Jon Raste genaamd,
die zich altijd met ex-keizer Wilhelm onder-
hield, wanneer deze het Tromsodal bezocht,
en een weinig Duitsch spreekt, vertelde aan
de Koningin van het leven der Laplanders
ues winters op de hooge uitgestrekte vlakten
in de bergen. Hij vroeg H. M. ook belang-
stellend naar de toestanden in haar land, en'
de Koningin was ten hoogste verbaasd over
de kennis van dezen Laplander van Hollands
sociale en koloniale politiek. Zij noodigde
dezen, zich voor politiek interesseerende no-
made uit, een bezoek aan Nederland te bren-
gen, hetgeen hij echter wegens zijn hoogen
ouderdom (84 jaar) beleefd afsloeg.
H. M. schonk hem daarop als herinnering
een mooi zakmes, waarvoor hij bewogen
dankte. Toen de Koningin weg was, zeide de
oude man, dat keizer Wilhelm wel een aar-
dige man was, maar vergeleken bij Koningin
Wilhelmina was hij een echte „snob".
Denzelfden dag werd in het Lappenkamp
een klein Laplandertje geboren, dat als her
innering aan het Vorstelijk bezoek Wilhel
mina Hollanda is gedoopt.
In Hammerfest, de noodelijkste stad van
de wereld, werd ook tijdens het bezoek al
gemeen gevlagd, en er was daar volk van
heinde en verre samengekomen om H. M.
te zien. Daar bezocht de Koningin met ge
volg de meridiaanzuil op Fuglenresset, die
even buiten het stadje-ligt, en het restaurant
op Floren, een berg tegenover de stad ge
legen. Dit restaurant is het eigendim van de
bolsjewistische vereeniging aldaar, waarvan
altijd de roode vlag wappert, en zoo kwam
het, dat de Koningin van Nederland ver-
verschingen gebruikte onder de banier van
de bolsjewieken. H. M. en gevolg waren
zeer tevreden over het genotene en de bedie-
ning in het bolsjewistische cafe.
In Hammerfest, waar het weer ook weer
schitterend mooi was, zag H. M. de midder
nachtzon voor den zesden keer gedurende
haar tocht door Nordland. Toen de Bata
vier V salueerend Hammerfest verliet, werd
dit saluut door een van de daar liggende
walvischvaarders beantwoord.
Begunstigd door mooi weer, kwam de Ba
tavier V aan de Noordkaap aan, waar de
Koningin met gevolg een wandeling maakte
naar den beroemden berg met de „varde"
(groote steen op het hoogste .punt van een
berg), waarin o.a. ex-keizer Wilhelm, ko-
ning Oscar II van Zweden en Koning Haa
kon VII van Noorwegen hun narrien gegra-
veerd hebben, wat de Koningin nu ook ge-
daan heeft. Het bekende paviljoen op de
Noordkaap, waar vroeger altijd champagne
aan de toeristen geschonken werd. kreeg de
Koningin niet te zien; het is bij den laatsten
zwaren storm in den v.origen winter wegge-
waaid. Ook de weg naar den top is tijdens
denzelfden storm zwaar beschadigd. hetgeen
de tocht voor H. M. en gevolg bemoeilijkte.
Prinses Juliana kwam het eerst op den top
aan, direct gevolgd door prins Adolf van
Mecklenburg Schwerin. H. M. en de gezag-
voerder van de Batavier V waren de laat
sten.
In dien heerlijken nacht was het uitzicht
van de Noordkaap af schitterend mooi, en
het gezelschap was zeer onder den indruk
van dit prachtige natuurtafereel. Er werd
een dronk op de Noordkaap ingesteld. ge
volgd door een krachtig hoera, dat in de
bergen weerkaatste.
Bij de Noordkaap was ook een menigte
visschers uit de omliggende districten sa
mengekomen om de Koningin te zien: de
ontmoeting met H. M. was allerhartelijkst.
Het kan zonder overdrijving gezegd wor
den, dat de Koningin van Nederland op haar
Noorsche reis de harten yan vele Noren ver-
overd heeft, en wij twijfelen er niet aan, of
het Noorsche volk heeft ook een plaatsie in
haar hart gekregen.
Koningin Wilhelmina, wier volk zooveel
met het Noorsche volk gemeen heeft, zal te
alien tijde in ons land welkom zijn.
DE EERSTE KAMER-VERKIEZINGEN.
In onze beschouwing over den uitslag
van de verkiezingen voor de Eerste Ka-
mer, hebben wij gezegd, schrijft de Tel.,
oat, indien deze verkiezingen ware gehou
den volgens het evenredigheidsstelsel, de
verhouding vermoedelijk zou moeten zijn
'27 rechts en 23" links.
Wii hebben een en ander nu eens prfe-
cies uitgerekend. Het resultaat is als
volgt: In de elf provincies zitten in totaal
590 ^ftatenleden. Hiervan behooren er 332
tot de rechterzijde en 258 to de linker-
zijde. De kresdeeler voor de toewijzing
van zetels in de Eerste Kamcr bedraagt
dan 118/10.
De rechterzijde krijgt dan aanstonds toe-
gewezen 28 zetels en de linkerzijde 21.
Er blijft een zetel over, die op grond van
het grootste overschot, toekornt aan de
linkerzijde. De verhouding zou dus moe
ten zijn 28 rechts en 22 links.
In plaats hiervan is zij geworden 41
rechts en 9 links.
Men ziet hieruit hoe onrechtvaardig en
onzuiver de uitslag van Donderdag is.
Wanneer wij nu de zetels gaan verdee-
len, niet in het aigerneen, maar over rechts
en links, komen wij tot het volgend re
sultaat.
Met den bovenvermelden kiesdeeler moet
worden toegewezen aan de R.K. 15 zetels,
aan de Anti-Rev. 8, aan de Christ.-Hist.
5, aan de Soc.-Dem. 10, aan den Vrijheids-
bend 8 en aan de Vrijz.-Dem. 4.
Wanneer men deze cijfers vergelijkt met
de resultaten van Donderdag, kornt men
tot de conclusie, dat de Katholieken te
veel hebben 6 zetels, Anti-rev. 5 en de
Christ.-Hist. 2 en dat te weinig hebben
de Vnjheidsbond 7 zetels en de Soc.-
Dem. b zetels.
De Vrijz.-Democraten staan met hun 4
zetels precies op het cijfer, waarop zij
recht hebben.
In totaal heeft de rechterzijde dus, wan
neer men de zetels verdeelt volgens 'het
evenrcdigheidssysteem, in de nieuwe Eer
ste Kamer niet minder dan 13 zetels te
veel.
DURE KORPORAALS-EXAMENa
Te Amsterdam moeten 7 korporaals van
den vrijwilligen landstorm examen afleg-
gen voor den rang van sergeant bij dat
instituut.
Hoewel te Amsterdam bij den vrijwilli
gen landstorm zijn ingedeeld 1 inajoor, 1
kapitein, 1 luitenant en bovendien bij de
verschillende indeelingsdistricten en bij de
burgerwacht aldaar tal van berpepsoffi-
cieren zijn ingedeeld, welke zonde- be-
zwaar met het afnemen van dat examen
zouden kunnen worden belast, zijn thans
van Vrijdag 16 tot en met Donderdag 22
Juni (of zooveel later als het examen zaj
duren) te Amsterdam uit het garnizoen
Harderwijk gedetacheerd 1 kapitem, 1 eer
ste en 1 tweede luitenant om deze kor
poraals te examineeren.
Aan de genoemde officieren zal geduren
de dien tijd een niet onbelangrijke toe-
lage moeten worden uitgekeerd, benevens
een vergoeding voor de reiskosten.
Hoewel op dergelijke geldverspilling
reeds meermalen de aandacht is gevestigd
schijnt het departement van oorlog op
den gebruikelijken weg voort te gaan en
onnoodige uitgaven voortdurend goed te
keuren, zegt de „Tel.".
HET FAILLISSEMENT DER NED.
SPOORWEGEN AANGEVRAAGD.
Naar het U. D. verneemt, is door mr.
van Woelderen in opdracht van een client
het faillissement der Nederl. Spoorwegen
aangevraagd.
Dit bericht,. aldus het blad, zal vermoe
delijk velen doen schrikken, maar die
schrik zal wel aanstonds verdwijnen als
men de aanleiding tot die faillissements-
aanvrage verneemt.
De zaak toch is deze De Noord-Brabant-
Duitsche Spoor heeft van haar in 1874
uitgeschreven obligatieleening in een tijd-
vak van 35 jaren geen coupons betaald,
noch uitlotingen doen plaats vinden van
die leening. Toen nu de Nederlandsche
Spoorwegen de Noord-Brabant-Duitsche
.Viaatschappij overnamen met alle lusten en
lasten, heeft de client des heeren v. Woel
deren de Ned. Spoorwegen gesommecrd
tot betaling dezer achterstallige coupons,
op welke sommatie de Nederlandsche
Spoorwegen niet hebben gereageerd. Ten
einde nu een zeer langdurig civiel proces
te dezer zake te vermijden, heeft men be-
sloten de failliet-verklaring der Nederl.
Spoorwegen aan te vragen met deze be-
doeling, de Ned. Spoorwegen Iangs de
zen weg te verplichten zich uit te spre-
ken ten aanzien van de betalirig die van de
Spoorwegen is geeischt in verband met
de leening der Noord-Brabant-Duitsche. Al-
leen op deze wijze kan die verklaring
het spoedigst worden verkregen. Vandaar
deze faillissements-aanvrage, .die niet ten
doel heeft de Ned. Spoorwegen failliet te
doen verklaren, doch wel ten doel om de
Spoorwegen te dwingen tot de uitspraak,
weik standpunt zij ten opzichte van de
van haar verlangde coupon-betaling in-
neevnt. Dus zuiver een kwestie van middel.
En een interessante rechtskwestie.
EEN PROEFSTEMBUREAU.
De afdeeling den Haag, van de Ned. ver
eeniging van Staatsburgeressen in Den
Haag, houdt si.nds Februari iederen Woens-
dag van 25 uur in het Clubgebouw van
Vrouwen een proefstembureau, waar yoor
de vrouwen de gelegenheid opengesteld
wordt, zich op de hoogle te stellen van
hetgeen zij moeten weten, wanneer zij haar
stemplicht gaan vervulfen. Het gemecn-
tebeetuur stelde daarvoor de noodige be-
scheiden ter beschikking.
Van de geboden gelegenheid wordt druk
gebruik gemaakt en vooral de laatste we-
ken wordt de belangstelling steeds groo-
ter. De voorlichting is strikt neutraal, in-
lichting over politieke partijen wordt niet
gegeven. Van de voornaamste partijen zijn
de programma's, voor zoover zij verstrekt
zijn geworden, aanwezig.
De Duitsche Minister van Suiten-
iandsche Zaken Rathenau vermoord.
Terwijl de beschaafde wereld nog vol is
van den moc^d op den Engelschen staats-
man Wilson, in Louden, komt uit Berlijn het
bericht dat (vermoeaelijken fanatieken of
door partijhaat verblinden of -dweepers)
den Duitschen Minister van Buitenlandsche
.aken in Berlijn hebben gedood, en op gru-
welijke wijze een eind hebben gemaakt aan
een leven, dat in de tegenwoordige moeilijke
omstandigheden van groote beteekenis was
niet voor Duitschland alleen, doch ook voor
Europa, omdat de wederopbouw van dat rijk
ook de welvaart van Europa zou te stade
komen.
De rijksminister Rathenau was Zaterdag-
morgen met zijn auto op weg van zijn villa
in de Kaiserallee te Grunewald naar het de
partement van Buitenlandsche Zaken. Om
tien uur vijftig min. werd hij uit een hem te-
gemoetrijdenden auto, waarin zich twee per-
sonen bevonden, op den hoek van de Del-
briickstrasse bij de Konigsallee doodgescho-
ten. Dr. Rathenau stierf onmiddellijk. De
onverwijld te hulp geroepen veiligheidspoli-
tie is terstond met auto's de vervolging der
moordenaars begonnen.
De politie te Berlijn deelt de volgende bij-
zonderheden omtrent den moord op minister
Rathenau mede:
Naar men heeft kunnen vaststellen, werd
de auto van den minister door een anderen
auto gevolgd, waarin zich drie personen be
vonden. Toen zij den auto inhaalden. wer
den er ongeveer tien schoten op gelost, ter
wijl ook een steel-handgranaat werd ge-
worpen.
De plaats van den aanslag was hoek Er-
denner Strasse en Konigsallee in Grunewald.
De villa van den minister bevindt zich in de
Konigsallee.
De minister werd naar zijn op twee minu-
ten afstand gelegen woning in de Konigs
allee gereden. De onmiddellijk ontboden
arts, dr. Wagner, kon slechts den dood con-
stateeren.
Rathenau had acht kogels in het hoofd
gekregen, een in het ruggemerg en boven
dien verscheidene in de kaak. Ook de auto
geraakte onklaar. Er werd voorts gebruik
gemaakt van een handgranaat.
Rathenau's persoonlijkheid.
Dr. Walter Rathenau werd in September
1867 te Berlijn geboren. Hij was, schrijft de
Tel., de zoon van den oprichter der Allge-
meine Elektrizitats gesellschaft, studeerde,
na het gymnasium te hebben doorlOopen,
physica, wis- en scheikunbe aan de univer-
siteiten te Berlijn en Straatsburg, en wijdde
zich vervolgens aan de technische hooge-
scholen te Berlijn en Miinchen aan tech
nische studien.
Na zich als technisch ambtenaar en later
als directeur van verschillende ondernemin-
gen te hebben onderscheiden door zijn kunde
en door verschillende uitvindingen, trad hij
in 1898 toe tot de directie der A. E. G., welk
lichaam hem in 1912 tot voorzitter van den
Raad van Beheer benoemde.
Onmiddellijk na het uitbreken van den
oorlog organiseerde hij een afdeeling Grond-
stoffen bij het departement van Oorlog, wel
ke de* basis en het voorbeeld van alle oor-
logsmaatschappijen werd, en waarvan hij tot
1 April 1915 de leiding persoonlijk in handen
hield.
Uit zijn talrijke geschriften op weten-
schappelijk en commercieel gebied blijkt ten
duidelijkste het veel-omvattende van zijn
geest; de „Borsencourier", waaraan wij deze
bijzonderheden ontleenen, noemt hem den
„philosoof der moderne industrie."
Toen de geest der militaristische dicta-
tuur steeds meer elk burgerlijk initiatief be-
gon lam te slaan, trok Rathenau zich uit zijn
werkzaamheid aan het departement van oor
log terug, In het jaar 1917 ondernam hij
tegenover Ltidendorff een poging om den op
touw gezetten duikbootoorlog te verhinde-
ren en dezen dictator tot de gedachte van
een vrede door overleg te bewegen. De on-
derhandelingen hadden echter geen resul
taat.
In het iaar 1920 werd Rathenau leider van
het Ministerie van Herstel. Als zoodanig
voerde hij de bekende onderhandelingen met
den Franschen minister Loucheur, welke de
overeenkomst van Wiesbaden in zake de le-
veringen van natura ten gevolge hadden.
Deze overeenkomst, die nog heden den hoek-
steen van het geheele gebouw der schade-
loosstelling vormt, is voor een zeer groot
deel als zijn persoonlijke prestatie te be-
schouwen.
Te Cannes trachtte Rathenau het te Wies
baden aanvaarde systeem voor de geheele
schadeloosstelfing te doen aanvaarden, het
geen hem echter niet is gelukt.
Rathenau was, ook al in verband met zijn
Joodsche afkomst, een dergenen, tegen wie
de nationalistische geestdrijvers in Duitsch
land het feist waren gekant.
Onze Berlijnsche correspondent haalde
den 2den Juni van het vorige jaar naar aan
leiding van zijn benoeming tot minister van
Herstel de woorden aan, waarmede deze
benoeming door de Deutsche Zeitung"
werd „begroet": Rathenau is de vierde
niet-Duitscher in het rijkskabinet!"
Het is betreurenswaardig genoeg, zoo
schreef onze correspondent toen, dat voor
't bekrompen anti-semitisme der rechterzijde
het moedige initiatief van dr. Wirth om her
met een technicus op een technischen post
te wagen, door een dergelijke opmerking
veroordeeld is. Als in plaats van dezen
„niet-Duitscher" die aan het hoofd der
grootste Duitsche industrieele onderneming
staat, en die, toen nog niemand onder de
goede patriotten" aan de gevolgen der
blokkade dacht, zich aanbood om de voor-
ziening der industrie met grondstoffen te
organiseeren, een of anderen „Krautjunker"
benoemd was, dan zou het geheele natio-
nale Duitschland zich hedenavond kunnen
verheugen „want de Duitsche industrie
ware gered geweest".
Maar de oppositie tegen Rathenau's be
noeming, zoo schreef onze correspondent,
had diepere gronden dan de anti-semieten
van rechts wilden toegeven. Door Rathe
nau's benoeming werd het democratische
element in het kabinet opnieuw versterkt, en
dit was het, dat een overeenkomst tusschen
den rijkskanselier dr. Wirth en de Duitsche
volkspartij onmogelijk maakte.
Groote verwachtingen werden van Rathe
nau gekoesterd. Op hem bouwde men de
hoop, dat Duitschland door ingrijpende her-
vormingen in landbouw en industrie in staat
zou worden gesteld, aan de verplichtingen
in zake de schadeloosstelling te voldoen. En
dit alles zou moeten gebeuren, zonder dat
nationalisten van het Stinnes-type daaroj)
invloed zouden kunnen uitoefenen. Dit al
les zou gebeuren onder de leiding van een
man, die herhaaldelijk de rechten der arbei-
ders tegen de mijnbouw-magnaten had ver-
dedigd ei) wiens eigen industrieel beheer een
felle aanklacht was tegen de oorlogswinst-
makers van het Roergebied.
Wat Rathenau's eigen politieke richting
betrof, feitelijk wist men daar in Duitsch
land zeer weinig van. Hij werd gerekend tot
de aanhangers der democratische partij,
doch bekommerde zich slechts weinig om de
partij discipline. Zijn meening over kwes-
ties van den dag kon men geregeld lezen in
het „Berliner Tageblatt".
Er kon zich geen probleem van gewicht
voordoen of hij sprak er zich over uit. Te
Weimar adviseerde hij tegen de onderteeke-
ning van het vredesverdrag en in Januari
1921 tegen de onvoorwaardelijke aanvaar-
ding van het ultimatum der Entente. Dit wii
echter niet zeggen, dat hij tot de onverzoen-
lijken behoorde. Had dr. Simons zijn advie-
zen tijdens de conferentie van Londen ge
volgd, dan ware het daar wellicht niet tot
een breuk gekomen.
Na de kabinetscrisis in October van het
vorige jaar deden herhaaldelijk geruchten de
ronde, dat Rathenau opnieuw, hetzij met zijn
vorige portefeuille, hetzij als hoofd van een
ander departement, tot het kabinet-Wirth
zou toetreden. Toen echter in October de
samenstelling van het nieuwe kabinet-Wirth
bekend werd, bleek het echter, dat Rathenau
er geen deel van uitmaakte.
In zijn politieke loopbaan was een soort
interregum, ingetreden, dat eel1 :r renszins
een rustperiode beteekende, men denke
slechts aan zijn Londensche onderhandelin
gen, en zijn reis naar de Fransche hoofd-
stad in December 1921. Kort na zijn terug-
kee/ deden geruchten de ronde, dat Rathe
nau als Minister van Buitenlandsche Zaken
in het kabinet zou worden opgenomen, en
op 31 Januari kwam het Wolff-bericht, dat
deze geruchten bevestigde.
De rol, die Rathenau in deze functie
heeft gespeeld, is van groote beteekenis en
te veelomvattend, dan dat zij met enkele
woorden naar behooren zou kunnen wor
den uiteengezet. Te moeilijker is dit, nu hij
door de moordende kogels midden uit zijn
werk, in een belangrijk stadium, dat der
Haagsche conferentie, is weggerukt.
De zitting van den Rijksdag.
Zaterdag om drie uur is de rijksdag in
rouwzitting bijeengekomen. In deze zitting
zou door de regeering tevens worden mede-
gedeeld, welke maatregelen zij in verband
met den verscherpten binnenlandschen poli-
tieken toestand zou nemen. Reeds eenigen
tijd voor het openingsuur was de zaal reeds
gevuld met afgevaardi'gden, terwijl de pu-
blieke tribunes zwart van de belangstellen-
den waren. In de Ministerbank was op de
plaats, waarop Minister Rathenau tot dus-
verre placht te zitten, een bouquet witte
rozen, omhuld met zwart rouwfloers, neer-
gelegd.
Toen de rijksdagvoorzitter Lobe de zaal
binnentrad, maakte zich van alle aanwezi-
gen een groote ontroering meester. Tal van
afgevaardigden van links stortten zich op de
rechtsche afgevaardigden onder het uiten
van wilde uitroepen. Vele socialistische af
gevaardigden deden hun partijgenooten en
leden van andere linksche partijen verwij-
ten, dat het aan hun laksheid was te wijten,
dat een dusdanige moord heeft kunnen
plaats vinden.
Vooral de afgevaardigde Helfferich werd
door tal van linksche afgevaardigden be-
dreigd en kon slechts met moeite en bleek
van opwinding zijn plaats bereiken. Hier
vereenigde hij zich met de afgevaardigden
Hergt, Schul, Bromberg, Semmler en den
afgevaardigde Kardoff, een boom van een
man, tot een groep, die aan de aanvallen
van de linksche afgevaardigden krachtig
weerstand bood. Van links werden kreten
gehoord als: Moordenaars! Schurken! Weg
met hen! enz.
De voorzitter deed eenigen tijd lang ver-
geefsche pogingen, de afgevaardigden tot
kalmte te brengen. Eindelijk gelukte het aan
Dr. Wirth zich in het kluwen vechtende af
gevaardigden te dringen en slaagde hij er in
de kalmte wat te doen terugkeeren. De com-
munistische afgevaardigde Holein riep
Maar wij kunnen dit toch maar niet zoo
zonder meer dulden!
De rijksdagvoorzitter Lob wist zich ten
slotte verstaanbaar te maken en riep uit, dat
de rouwzitting zou worden opgeheven, in
dien de afgevaardigden het tumult zouden
voortzetten. Door een democratisch afge
vaardigde werd geroepen: Maak deze rouw
zitting nu niet tot een comedie!
Ten slotte legde de rijksdagvoorzitter Lobe,
onder groote emotie van de aanwezigen de
volgende verklaring af namens de regeering.
Duitsche rijksdagafgevaardigden aldus
ving hij aan datgene, wat de oorzaak is
van onze opwinding op het oogenblik is een
daad, zoo ontzettend, zoo gruwelijk en zoo
ruw, dat ons het bloed in de aderen stil-
stond, toen wij van de daad vernamen. Zoo-
als gij alien weet, is Rathenau vermoord
door een aantal laaghartige sluipmoorde-
naars. Hij, de man, die zijn geheele parti-
culiere leven, zijn persoonlijke neigingen en
zijn rust heeft opgegeven, om naar zijn
beste kunnen de Duitsche republiek te die-
nen, is niet meer. Zoo vaak ik hem van deze
plaats hoorde spreken, kwamen steeds za-
kelijke woorden over zijn lippen. Ik behoef
geen uitdrukking te geven aan den rouw,
die wij alien in onze harten gevoeien, noch
aan de verachting, welke wij voor de moor
denaars hebben. Wat voor ons thans op het
spel staat zijn de Duitsche republiek, het
Duitsche volk en de Duitsche toekomst.
Hier interruinpeerde de communistische
afgevaardigde Hollein en roept: Helffe
rich heeft gisteren de moordrede gehouden".
De rijksdagvoorzitter verweet dhzen afge
vaardigde zijn interruptie en vroeg hem of
hij meende, dat door die interrupties de in
druk zijner woorden zou worden verhoogd.
Lobe vervolge zijn rede: De moordenaars,
hebben een organisatie van andere moorde
naars achter zich, waarvan de leden elkan-
der wederkeerig beschermen. De schuld van
den moord komt dus niet alleen neer op de
hoofden van de moordenaars zelf, doch ook
op de hoofden van diegenen, die hen tot deze
daad hebben aangezet. Sedert de twee ja
ren waarin ik met het vertrouwen van den
rijksdag deze functie van voorzitter vervul
heb ik mijn best gedaan dezen post steeds
met 'n zoo groot mogelijke onpartijdigheid
te bekleeden. Deze onpartijdigheid stelt mij
thans in staat te verklaren, dat deze vreese-
lijke bloeddaad niet zou zijn gebeurd, indien
zekere kringen zouden hebben afgezien van
de hetze tegen de mannen, die aan het be-
wind zijn.
Er schijnt geen bescherming mogelijk
wwi1 wbml i i ii iiiii imiii—wa,
lie Burgemeester der gemeente TER NEUZEU
msftkt bekend, dat eene Openbare VergaderiDg
van den Gemeenteraad zal worden gehouden op
llondt*rday SW Juni IWS8, des na-
raiddags 2 uur.
Ter Neuzen, den S3 Juni 1922.
De BurgemeeBter voornoemd,
J. HUIZINGA.