Hoogwatergetijte TerNeuzeo.
CORRESPONDENTIE.
Aan I. Wij meenen dat aan die kwestie
thans plaatsruimte genoeg besteed is. Bo-
vendien, uw lijstjes, ofschoon daartegen wel
niets is in te brengen, zouden maar onaan-
genanie gevoelens verwekken bij de zeer
velen, die hun uitgaven nog niet zoover
kunnen^uitzetten. Red.
scheepvaartbeweging'.
4 Aug.
Eng. s.s. Yolly Frank, 685 M3., stuk-
goed van Gent naar Londen.
Eng. s.s. Irwell, 2944 M'., stukgoed,
van Gent naar Goole.
5 Aug.
Belg. s.s. Feronia, 1891 Al*., hout, van
Gent naar Cardiff.
Eng. s.s. Alchymist, 1080 Al8., creosoot,
van Caen naar Selzaete
Ned. s.s. Elisabeth, 5093 M8., steenkolen,
van Sydney naar Ter Neuzen.
Eng. s.s. Hodder 2877 M8., stukgoed,
van Goole naar Gent.
Ned. s.s. Cornelis, 6894 Al8., ledig van
Ter Neuzen naar Quebec.
Van 4 tot 5 Augustus zgn langs
de Aliddensluis alhier 32 binnenvaartuigen
op- en 31 afgeschutlangs de Westslnis
5 op- en 0 afgeschut.
DAG
E N.
Voorm.
Nam.
Zaterdag
7 Augustus
6.9
6.35
Zondag
8
7.6
7.40
Alaandag
9
8.18
8.58
Dinsdag
10
9.40
10.21
Woensdag
11
11
11.35
Donderdag
12.5
Vrjjdag
13 n
0,33
12.59
tusschen de combinatie en de gemeente te tref-
fen, terwijl de gemeente het dan aan het rijk
in bruikleen afstaat om als landbouwschool te
gebruiken. Daarbij zal vastgelegd behooren te
worden, op welke wijze bijbouw van de noodige
lokaliteit tot stand zal komen, wanneer de uit-
breiding der landbouwwinterschool zal plaats
hebben.
Indien deze zaken spoedig kunnen worden
geregeld, zal het wellicht nog mogelijk zijn, dit
najaar te beginnen; door den Minister zal
daartoe alle medewerking verleend worden.
De heer Oggel komt ter vergadering.
De VOORZITTER: Zooals uit het laatste
schrijven blijkt komt het den Minister het beste
voor. dat, teneinde een vasten basis voor de
inrichting en onderhoud van het gebouw te
krijgen, door de combinatie het gebouw aan de
gemeente wordt aangeboden op voorwaarden
die door de combinatie en gemeente nadev
worden getroffen, terwijl- dan de gemeente het
weer in bruikleen aan het Rijk afstaat om als
landbouwschool te gebruiken. De Minister heeft
zijn voile medewerking aangeboden, maar dan
moet er ook een gebouw zijn..
Adressanten komen thans tot den gemeente-
raad en verzoeken het gebouw te willen over-
nemen. Burgemeester en Wethouders, door-
drongen van het belang om tot stichting van
bedoelde school over te gaan, stellen voor, aan
bedoelde vereeniging een jaarlijksche subsidie
te verleenen, tot een nader te bepalen bedrag.
Tegen aankoop van het gebouw hebben
Burgemeester en Wethouders bezwaar, ook met
het oog op de onderhoudskosten.
Persoonlijk zou hij het zeer op prijs stellen
als een landbouwschool alhier werd gesticht,
maar hij gelooft niet, dat men dit doel zal be-
reiken door de vereeniging subsidie te ver
leenen, daar de Minister uitdrukkelijk vermeldt,
dat de gemeente de school met gebouw aan he
Rijk in bruikleen afstaat.
De heer VAN DIXHOORN gevoelt als voor-
zitter van de vereeniging zich verplicht het
woond te vragen in verband met het feit, dat
de Minister gaame zou zien, dat de gemeente
zelf het gebouw aankocht. Hij gevoelt, dat het
de plicht der vereeniging is om alles in het
werk te stellen, dat de inrichting alhier zal
gevestigd worden. Het vakonderwijs is thans
op elk gebied een behoefte geworden waaraan
niet meer te ontkomen is en het in aller be
lang geacht kan worden dit onderwijs zoo
krachtig mogelijk te steunen. Allerwege sic-
men dan ook vakscholen oprichten, hetgeen hij
zeer toejuicht. Toen hij een jaar of 18 geleder.
ijverde voor het verkrijgen van een ambachts-
school te Axel, moest hij zijn pogen opgeven
bij gebrek aan medewerking en wat zien wij
thans, dat te Hulst een ambachtsschool ver-
rees en daama Ter Neuzen niet schroomde om
er nog een ambachtsschool bij te stichten, zoo-
dat de kans om ook te Axel een dusdanige
school te krijgen verkeken is. Ik benijd deze
plaatsen hun. scholen niet, maar wat voor de
ambachten noodig geoordeeld wordt, is ook
noodig voor den landbouw, en daarom achtten
wij den tijd gekomen om de handen ineen te
slaan, temeer daar reeds een paar jaren gele-
den enkele landbouwers tot overeenstemming
waren gekomen over de tot stand koming van
een dusdanige school, waarna bij een bezoek
aan Goes met den heer Stevens, directeur van
de landbouwwinterschool aldaar, gesproken
werd over den geest die alhier aan het ontwa-
ken was. Bij dit onderhoud werd de vraag ge-
stekl of bij flinke toeloop van leerlingen uit
alle deelen der provincie de school te Goes hen
alien zou kunnen opnemen, waarop door den
heer Stevens werd geantwoord, dat dit niet mo
gelijk zou zijn. Dit is ook zeer goed te begrij-
pen. als men weet dat in Zeeland 116 gemeen-
ten zijn, waarvan vele met een overwegende
1 andbnuwbevolking. Ook moet het in het be
lang van het onderwijs zijn als die scholen
meer verspreid over de provincie zijn. De heer
Stevens wees hem toen op het plan, dat be-
stond voor het stichten van meer uitgebreide
cursussen, die van de avondcursussen zouden
doen veranderen in dagscholen waarvoor een
vast hoofd als leider zou benoemd worden. In
den winter zouden dan cursussen gegeven
worden aan jongelieden en in den zomer aan
jongedochters landbouwhuishoudonderwijs. Dat
was dan ook de bcdoeling der vereeniging en
toer. de gelegenheid zich voordeed om een ge-
schikt gebouw aan te koopen, heeft de veree
niging niet geaarzeld om ihiervan werk te
maken en heeft zij zich in contact gesteld met
den inspecteur van het landbouwonderwijs. H-
blijkt, dat het gebouw, behoudens kleine wij-
zigingen geschikt werd bevonden voor het doel
dat de vereeniging nastreeft, althans zeker in
den beginne. Dat een dusdanige school noodig
geoordeeld wordt, blijkt uit de vele handteeke
ningen die reeds verzameld zijn, zoodat hij
meent, dat de tijd gekomen is om hierop ver
der door te gaan, en daar de Minister er de
voorkeur aan geeft. dat de gemeente de school
ovemeemt, achtte de vereeniging het de meest
rationeele weg om het verzoekschrift aan den
raad in te zenden.
De heer DIELEMAN moet na de toelichting
door den heer Van Dixhoom de vraag stellen,
daar dit niet door hem is medegedeeld, welk
bedrag het is waarvoor de Normaalschool kan
worden overgenomen.
De heer VAN DIXHOORN wil met genoegen
dit mededeelen. De gevraagde som is f 13,500,
waarvoor de vereeniging in een voorloopig
contract de beschikking over dit gebouw heeft
gekregen. (Hij overhandigt den Voorzitter het
desbetreffend contract).
De heer DE FEIJTER meent, als hij goed
heeft geluisterd, dat het schrijven, dat na het
bezoek van den heer Van de Zande is ingeko-
men over de voorwaarden, niet is voorgelezen.
De VOORZITTER antwoordt, dat dit schrij
ven aan hem persoonlijk is gericht, maar wil
den inhoud wel mededeelen.
De heer Van de Zande geeft in zijn schrij
ven d.d. 25 Mei 1.1., te kennen, dat na zijn ver-
trek nog eens te hebben nagedacht over de
geschiktheid van de oude Normaalschool om
ingericht te worden voor een eventueel te Ave'
te stichten lagere landbouwschool, en hij is tot
de conclusie gekomen, dat het toch veel be
zwaar zal ontmoeten het voorste huis te ver
anderen. Wel zal het achterste gebouw, dat nu
gymnastieklokaal is, met weinig kosten kun
nen ingericht worden voor twee goe-de klasse-
lokalen, en daarmede kan dan gewerkt worden,
totdat er sprake is van een landbouwwinter
school.
Wordt er dan een scheikundelokaal met een
eenvoudig laboratorium bijgebouwd en een
kamer voor de leeraren, dan zou op goedkoope
wijze een winterschool met enkele klassen, die
voor Axel wel voldoende zal blijven, zijn in te
richten. Het voorste huis zou zonder verbou-
wing alleen na behoorlijk Iherstel geschikt te
maken ziin als woning voor het hoofd der la
gere landbouwschool en door dezen tegen een
billijke huur kunnen worden gebruikt.
Op deze wijze zou een bevredigende oplos-
sing. waarbij alles geheel tot zijn recht komt,
worden verkregen.
Ik heb hetzelfde aan den heer Van Dixhoom
geschreven en stel u voor, de zaak in dezen
geest te willen overwegen.
Dezer dagen zal ik den heer Minister rap
port uitbrengen en ik vertrouw, dat u dan
spoedig nader bericht op het schrijven van 15
Maart 11. zult ontvangen.
De VOORZITTER: Het loopt thans over de
vraag of de gemeente het gebouw zal aan-
koopen en dit zal inrichten voor landbouwwin
terschool om het daama aan het rijk aan te
bieden.
De heer OGGEL zou gaame vooraleer hier
op verder wordt jngegaan, beter worden inge-
licht, daar het uit het laatste schrijven blijkt,
dat de lokalen ongeschikt zijn, en er veel ver-
anderingen aan het gebouw zullen moeten wor
den verricht, waardoor de prijs werkelijk hoog
wordt.
De VOORZITTER: De inspecteur schrijft
zulks niet. De landbouwwintercursussen zou
den in elk geval een aanvang kunnen nemen.
Ik meen uit de conferentie te hebben opge-
maakt, dat het bouwen van een woning voor
het hoofd der school er altijd bij zal moeten
komen.
De heer VAN DIXHOORN: Ik geloof, dat
zulks niet verplichtend is, want op het oogen-
blik bouwt het Rijk voor de leeraren te Goes
een woning. De inspecteur meent, dat van de
oude school gemakkelijk een woning zou kun
nen worden ingericht, wat dan weer ten goede
zou komen van het kapitaal. Het gebouw zelve
is niet verouderd; zeer zeker zijn herstellingen
noodig, maar de kosten hiervan zullen niet zoo
hoog loopen. Deze wijzigingen zijn dan ook
reeds in een onderhoud met het Dagelijksch
Bestuur der Zeeuwsche Landbouw- Maatschap-
pij, den heer Van de Zande en de directeur van
de landbouwwinterschool te Goes, den heer
Stevens, besproken en met een kleinighei
zullen van het gymnastieklokaal twee lokalen
kunnen worden gemaakt.
Tevens wil hij nog verklaren, dat hij gaame
als hoofd van de landbouwwinterschool zou
zien de heer Le Feber, die reeds gedurende
20 jaren hier tot aller tevredenheid werkzaam
is, en geacht wordt zoowel door superieuren
als door de leerlingen. Het is wel een ver-
eischte, *dat hij, die als hoofd van zoo'n. in
richting staat, de hoofdacte moet hebben. maar
hi; meent, dat waar het hier een bijzonder
geval is. bij een emstig pogen daartoe de heer
Le Feber wel benoemd zou kunnen worden,
temeer waar hij bij niet-benoeming overal bui-
ten zal komen, wat bij zijn jarenlange practijk
zeer te betreuren zou zijn.
De VOORZITTER zou bet ten zeerste toe-
juichen als de school hier kwam, omdat de
landbouwwinterschool en aanvankelijk de lanri-
bouwwintercursussen voordeelen voor de ge
meente zullen opleveren.
De heer VAN DE BILT zou eerst van a!
willen weten wat de kosten zullen bedragen
De heer WEIJNS zou zulks ook; wij heb
ben op het oogenblik geen cijfers in ons bezit.
Toen de school van Hulst om subsidie vroeg,
kwam zij met een balans van de inkomsten
en uitgaven. Hij gelooft, dat het de gemeente
zeer veel geld zal kosten.
De VOORZTTTER merkt op. dat het uit de
stukken niet gebleken is. dat de gemeente het
gebouw geheel kant en klaar zal worden aan
geboden.
De heer VAN DIXHOORN gelooft, dat wat
de kosten betreft, deze heusch niet hoog zdl-
len zijn. De aankoopsom en het bedrag dat
aan veranderingen aan het gebouw zal moeten
worden besteed, zullen z. i. de f 20.000 niet
te boven gaan. Als men ziet naar Goes, dat
slechts een 2000 inwoners meer telt, wat heeft
deze plaats wel niet gedaan om de landbouw
winterschool aldaar te krijgen, overtuigd van
het nut van een dergelijke inrichting. Zij heeft
een geheel nieuw gebouw aangeboden aan het
Rijk, terwijl zij ook de onderhoudskosten be-
kostigt. Wij hebben hier een zeer goedkoope
gelegenheid om de school alhier gevestigd te
krijgen. Axel, dat het centrum is van het land
van Axel, de landbouwstreek bij uitnemend-
heid, is de plaats voor een landbouwwinter
school, terwijl de offers voor de gemeente zoo
gering zijn, dat dit geen motief kan zijn om de
stichting te belemmeren.
De heer BAERT: Het cijfer van aankoop heb
ik wel hooren noemen, maar wat de verdere
bykomende kosten betreft, is nog niets gezegd.
In geval wij a zeggen, moeten wij later ook
b zeggen. Thans weten wij niet waarvoor wij
staan en zou het de voorkeur verdienen, dat
de vereeniging er voor zorgde, dat zy zelf voor
de uitgaven kon zorgen. Wanneer dit alles op
de belastingbetalers zal moeten worden ge-
schoven, dan moeten wij er wel degelijk reke-
ning mede houden, dat verbouwing enz. enorm
veel geld zal kosten en zullen de belastingbe
talers dit ter dege gevoelen.
De heer WEIJNS: ik ga geheel met de woor-
den van den heer Baert mede. Voor de weinige
leerlingen, die er gebniik van zullen maken,
zullen de kosten te hoog blijken, want men
moet niet uit het oog verliezen, dat te Hulst
reeds een school bestaat, terwijl er in deze
omgeving pogingen worden aangewend om een
chnstelijke landbouwschool te stichten. Daarbij
komt nog, dat het grootste percentage van de
landbouwende beyolking tegen het openbaar
onderwijs is. Hij gaat daarom mede met het
voorste! van Burgemeester en Wethouders,
maar zou op het in de vorige vergadering af-
gewezen verzoek om subsidie voor de school te
Hulst willen terugkomen en haar evenals aan
de Christelijke landbouwschool subsidie willen
toekennen, tot een bedrag, dat later door den
raad kan worden vastgesteld. Zoodoende wor
den alien over een kam geschoren.
De VOORZITTER: Het kan toch niet de be-
doeling zijn om aan een landbouwschool staan-
de in een andere gemeente dezelfde subsidie
te geven als aan een school staande in de ge
meente zelf? Hierin is een groot verschil, daar
er te Hulst reeds een R. K. landbouwschool
bestaat, terwijl pogingen worden aangewenu
om een Christelijke landbouwschool in de om-
geving te stichten. Als wij zien naar Oostburg,
dat zich zeer groote offers getroost om di
landbouwschool in de gemeente te hebben, zij
geeft f 9000 subsidie, dan blijkt hier wel un
dat Axel betrekkelijk goedkoop in de gemeente
gevestigd kan krijgen, en wij wel ter dege re
kening -moeten houden waar de school geves
tigd wordt.
De heer WEIJNS stemt hiermede in, maar
zou daarom ook het bedrag der subsidie later
willen vaststellen.
De VOORZITTER moet er op wijzen, dat
zulks niet gaat. De gemeenteraad van Axel
moet zich thans uitspreken of hij er prijs op
stelt of hier een landbouwschool gesticht
wordt, ja dan neen, en als hij zich geen finan-
cieele offers wil getroosten dan komt er hier
geen school. De Minister vraagt in zijn schrij
ven of de gemeente bereid is op de voorwaar
den in het verzoekschrift van de vereeniging
in te gaan en zoo niet welke bezwaren er dan
tegen bestaan. Wij kunnen thans niet aan den
Minister gaan schrijven, dat wat de subsidie
betreft wij dit later zullen regelen. Dit is zeker,
dat, wanneer de gemeente niet voldoenden
steun verleent, hier geen landbouwschool zal
worden gesticht.
De heer WEIJNS: Ik zou het dan liever
uitgesteld zien tot een volgende vergadering,
dan kan de vereeniging een begrooting inzen-
den, en weten wij meer van de kosten die het
aan de gemeente zal vergen. Toen de school
te Hulst om steun verzocht, is dit verzoek ook
uitgesteld geworden.
De VOORZITTER: Wij kunnen deze ge-
vallen toch niet gelijk stellen en als w
een inrichting hier willen tot stand bren-
gen, moeten wy een ander standpunt innemen.
Van uit Axel zelf moet thans de stoot hieraan
gegeven worden om tot inrichting van een
landbouwschool te komen. Wanneer het den
Minister nu blijkt, dat de gemeente Axel er
prijs op stelt, dat hier de school gevestigd
wordt en er voldoende financieele offers voor
oceit, ua.i zai ue inncnung hier komen.
uti .Minister o.euc ons tnans mervoor de ge-
legenneid, maar wordt door de gemeente zell
iiM-L von-oenucii sieun toegezegd, uan komt de
school iner met. Zonder twijfel zullen andere
piaauen er wel prys op stellen een landbouw-
ocnool in de gemeente te heDben, en de noodige
steun willen verleenen. --vis burgemeester wil
ik wel verklaren, dat ik gaarne zou zien, dat
ue landbouwschool hier kwam.
De heer WEIJNS wyst er nog op, dat over
de uitgaven geen cyfers zijn medegedeeld.
riovenclien gevoelen de meeste landoouwers
niets voor openbaar onderwijs, maar wel voor
Christelijk onderwijs.
De VOORZITTER merkt op, dat de heer
Wfeijns spreekt alsof hier reeds Christelijk
lancibouwondfcrwijs is.
De heer VAN DIXHOORN: Mijnheer de
Voorzitter, hoe is het toch mogelijk, dat hier
gesproken wordt over Christelijk of openbaar
landbouwonderwijs. Het is vakonderwijs even
als aan de ambachtsscholen. Te Hulst is een am
bachtsschool, maar daar zegt men toch met van
dat het 'n Roomsch-Katholieke ambachtsschool
is, evenmin spreekt men van de ambachtsschool
te Ter Neuzen als van de openbare of Christe
lijke school. Vakonderwijs is vakonderwijs en
daar komt geen godsdienst bij te pas. Het is
een economisch belang voor een streek als een
vakschool wordt gesticht en moeten wij het dan
ook als zoodanig opvatten. Wij zitten hier als
inwoners van Axel en moeten de belangen van
de plaats als zoodanig behartigen. Het Christe
lijke wordt er steeds bij de haren bijgesleept
om dit of dat te bestrijden, maar mijns inziens
staat de Godsdienst hiervoor te hoog.
De heer DIELEMAN Zegt, dat de Christe
lijke school op een beteren basis werkt. Zij
heeft een stamkapitaal en maakt een begroo
ting voor de kosten. Deze vereeniging komt
echter zonder een stamkapitaal en zonder een
enkel cijfer aangaande de kosten, Ten daarom
vraagt hij eveneens wat zal het aan de ge
meente kosten. Wij moeten terdege rekening
houden met de belastingbetalers, waarvan e
zeer velen zijn, die van het landbouwonderwijs
niets zullen profiteeren. Wij mogen toch wer
kelijk niet alles aan het landbouwonderwijs op-
offeren. Hierbij komt nog-, dat zelfs vele aan-
staande landbouwers deze school niet zullen
bezoeken, want wij moeten het landbouwon
derwijs ook niet te hoog opschroeven. Het is
mij bekend, dat er onder de landbouwers men-
schen zijn, die geen ander onderwijs hebben
genoten dan de lagere school en waarbij zij die
op een landbouwcursus zijn geweest, gerust oi>
audiente kunnen gaan. Men mag dus niet zeg
gen, dat Axel met het al of niet hebben vdn
een landbouwschool staat of valt. Laat de ver
eeniging dus zelf zorgen voor een stamkapitaal
waardoor zij de kosten grootendeels kunnen
bestrijden.
De heer VAN DIXHOORN: Een stamkapi
taal is hier niet noodig-, het Rijk geeft het land
bouwonderwijs en de gemeente heeft alleen
maar te zorgen, dat er een gebouw is, waarin
het onderwijs kan gegeven worden. Toen ons
dus bekend was, dat de Minister op deze guns-
tige voorwaarden ons zijn steun zou verlee
nen, meenden wij, dat de gemeente dit aanbod
met beide handen zou aannemen, en hebben
wij niet verder gewerkt en hebben wij
een voorloopig contract gemaakt om de school
aan de gemeente te kunnen aanbieden. Als de
vereeniging echter voor een stamkapitaal moet
zorgen, dan zal dit er wel komen, daarover ka
men gerust zijn.
De heer WEIJNS: Ik vind zulks ook veel
beter. Als de vereeniging- de school zelf op
richt, dan kan zij aan de gemeente om subsidie
vragen. Ik zou daarom het volgende amende-
ment aan het voorstel van Burgemeester en
Wethouders willen toevoegen:
„De gemeenteraad van Axel besluit subsidie
te verleenen aan de op te richten scholen voor
uitgebreid lager en middelbaar onderwijs. m-
melijk aan de neutrale landbouwschool te Azel.
aan de Roomsch-Katholieke te Hulst en aan dt
Christelijke in het land van Axel en zulks in
evenredigheid aan het aantal leerlingen der ge
meente Axel, die aldaar onderwijs ontvang-en
De VOORZITTER zal het eerst in stemming
brengen het voorstel van Burgemeester en
Wethouders, daar het voorstel van den heer
Weijns iets geheel anders weergeeft.
De heer WEIJNS vmagt of men de beide
voorstellen niet wil combineeren, daar er alleen
in wordt vastgelegd, dat de andere scholen ook
subsidie krijgen.
De VOORZITTER merkt op, dat het niet
aangaat een school die alhier gevestigd is te
subsidieeren naar het aantal leerlingen.
De heer OGGEL geeft in overweging het
voorstel van den heer Weijns aan te vullen,
zoodanig, dat een vast bedrag zal worden be-
paald als de school te Axel wordt gevestigd.
Naar aanleiding van de woorden door den heei
Van Dixhoom gesproken over Christelijk en
openbaar onderwijs bij vakscholen, moet hij
opmerken, dat bij de behandeling- van het ver
zoek van de School te Hulst, dat het niet zijn
fractie is geweest die dit opmerkte, maar van
de partij van den heer Van Dixhoorn dit vei-
keerde element in het debat heeft gebracht,
daar er toen gesproken werd over de Roomsche
manier van bieten zaaien. Ik acht dat ook ver-
keerd.
De heer VAN DIXHOORN merkt op, dat
hij op die vergadering- niet tegenwoordig was.
Hij vindt het echter eigenaardig, om niet te
zeggen onverantwoordelijk, dat men hier van
deze plaats de belangen van andere gemeenten
zit te bepleiten, waartoe het ko-mt, dat hier wel
de belangen van de plaats zelve op den achter-
grond worden gedrongen, en die van de ver-
schillende partijen naar voren worden ge-
schoven.
De heer KRUIJSSE: Nu de heer Oggel mijne
woorden in de vorige vergadering gesproken
hier in het debat wenscht te brengen, wil il
hem wel even antwoorden. Zeer zeker heb ik in
de vorige vergadering gewezen op het ver-
keerde om de beginselen te brengen bij het
vakonderwijs. Onbewust was ik echter in zeer
goed gezelschap, want een paar dagen nadien
bij de algemeene vergadering van de Z. L. M.
te Hulst. heeft de Voorzitter dier Maatschap-
pij, iemand die toch zeker wel als onverdac'
de anti-revoluticmaire beginselen is toegedaan,
in zijne bekende rede dezelfde meening ver-
kondigt, <jm in vakbelangen geen verdeelheid
te brengen, doch eensgezind te werken tot ver-
heffing van het vak. Ook blijkt uit de circu-
laire van de landbouwschool te Hulst, hoe wei
nig het Christelijk onderwijs op die vakscho
len te beteekenen heeft, want er staat bij ver-
meld, dat ook andersdenkenden hun kinderen
kunnen zenden, waaruit voortspruit, dat niets
wordt onderwezen waaraan niet-Katholieken
zich kunnen krenken. Ik zou daarom ook niet
gaame beweren, dat dit was om proselieten to
maken. Een bewijs dus, dat het onderwijs zoo
neutraal mogelijk is.
De heer VAN DE BILT merkt op, dat de
bepaling omtrent het toelaten van kinderen van
andersdenkenden er in vermeld staat, omdat
zulks door den Minister als voorwaarde wordt
gesteld, daar er anders geen subsidie word*
verleend.
De heer KRUIJSSE: De school te Hulst aan-
va; rdt dus deze voorwaarden.
De heer VAN DIXHOORN: Door die te
aanvaai-den valt ineens het beginsel weg, en
blijkt het te doen te zijn om de centen.
De VOORZITTER: Over het inlasschen van
beginselen bij vakonderwijs, moet hier niet ge
deoatteerd v/orden. Volgens opvattingen van
voocaanstaanden als Proiessor Diepennorst is
wel degelijk een Christelijke landbouwschool
noodig, terwijl weer andere autoriteiten deze
meening met zijn toegedaan. Het is hier met
ae plaats dit uit te maken, maar wel of de
gemeenteraad van Axel mede wil werken tot
net vericrijgen van een landbouwschool in de
gemeente, en daarvoor zooveel steun wil ver
leenen, dat het plan uitvoerbaar is.
Burgemeester en Wethouders meenen u te
moeten voorstellen het gebouw-niet aan te
koopen, rtiaar een jaarlijksche subsidie te ver-
ieenen tot een nader door den raad te bepalen
bedrag. Hij wenscht dit thans in stemming te
brengen, dan kan eventueel later over het
voorstel van den heer Weijns gestemd worden.
De heer VAN DE BiDX wenscht dat dn
tegeajk zai gescUieden, het voorstel heeft toen
dezeiide strekking.
De Ueer OCUEL zou liever zien, dat het
eerst over het amendement werd gestemd, dan
Kan dit Dij aanneming aan het voorstel van
het dagelijksch bestuur worden toegevoegd.
De v UURZ1TTER heeft hiertegen bezwaar,
daar het voorstel van Burgemeester en Wet
houders is om het gebouw met aan te koopen,
maar om een jaarlijksche subsidie te geven,
terwijl het voorstel van den heer Weyns is
om aan iedere school een subsidie te geven in
verhouding- tot het aantal leerlingen.
D,e heer OGGEL zou dit willen aanvullen,
zoodamg dat een extra subsidie wordt verleend
indien de school te Axel wordt gevestigd.
De heer KRUIJSSE is van meening, dat het
wel degelijk twee verschillende vorstellen zijn.
Het voorstel van Burgemeester en Wethouders
is om alleen aan tie school te Axel een subsidie
te geven, terwijl het voorstel van den heer
Weijns behelst om ook aan alle andere scholen
subsidie te verleenen en dan voor ieder leer-
ling een bedrag te geven. Het gaat toch wer
kelijk niet aan om aan de gemeente Axel een
subsidie te geven per leerling, daar er voor 4
leerlingen wel dezelfde onkosten noodig zullen
zijn als voor b.v. 20 leerlingen.
De heer VAN DIXHOORN is van meening,
dat het amendement van den heer Weijns niets
met het verzoek vpn den Minister te maken
heeft
De VOORZITTER: De Minister vraagt of
do gemeente bereid is het gebouw aan het
Rijk aan te bieden en zoo niet welke bezwaren
er tegen bestaan, hierop dient dus het ant-
woord aan den Minister te slaan. Nu kan men
niet tot den Minister komen met een geheel
ander p'an als het voorstel van den heei Weijns
inhoudt.
De heer WEIJNS: Bij aanneming van mijn
voorstcLkrijgen wij een betere basis, en wordt
iedere partij gelijk behandeld.
De heer DE FEIJTER: Allen zullen wel
over het nut van het landbouwonderwijs eens
zijn, daar gaat het hier echter niet over, maar
wel of de gelden die hiervoor gevoteerd wor
den op de meest nuttige wijze worden
besteed. En juist hierover rijst bij hem
twijfel, en dienen wij sterk te staan daar het
hier gelden betreft die door de belastingbeta
lers moeten worden opgebracht.
Wanneer nu alhier een neutrale school komt
en er in de omgeving nog een Christelijke, dan
zou het hem niet verwonderen als de neutrale
school weinig leerlingen zal tellen, want het
grootste gedeelte der landbouwende bevolking
is protestantsch-orthodox en zij zullen hun
kinderen naar de Christelijke school zenden,
terwijl de Katholieken de kinderen naar Hulst
zullen doen. Hij zal daarom steunen het voor
stel van den heer Weijns, dat beoogt een sub
sidie te geven in verhouding tot het aantal leer
lingen.
De heer VAN DIXHOORN vmdt, dat het
niet aangaat om met een dergelijk voorstel ter
tafel te komen. Dit is geheel afgescheiden
van de vraag van den Minister. Het is een
onwaarheid als de heer De Feijter beweert,
dat het geld beter zal besteed worden indien
het in den vorm van subsidie naar andere gc
meenten gaat.
De heer WEIJNS: Dit is vroeger ook ge
schied bij het subsidieeren van inrichtinge
in andere gemeenten. Mijn voorstel is echter
om alien gelijk te stellen. De andere vereeni
ging heeft ook toezegging van steun van den
Minister, dus blijft dit precies hetzelfde.
De heer OGGEL: De geschiedenis is oo:
zaak van dit voorstel en doet zijn invloed gel
den op de besluiten van thans, zoodat ook
dere inrichtingen gesubsideerd dienen te wor
den. Hierdoor dienen wij de belangen van alle
ingezetenen en schakelen wij niemand uit. Er
kan dus geen bezwaar zijn om ook aan de an
dere scholen subsidie te verleenen.
De VOORZITTER stelt nu voor om het voor
stel van Burgemeester en Wethouders te ver-
binden aan het voorstel van den heer Weijns.
De heer VAN DIXHOORN moet hiertegen
ten sterkste proteSteeren. Dit is niet de wensch
van den Minister.
De heer WEIJNS: Ieder lid van den raad heeft
toch het recht een amendement in te dienen?
Ik wil de neutrale scholen absoluut niet achter-
uit zetten, maar een ieder subsidie geven. Ik
wil zelfs voor de school te Axel nog een extra-
subsidie verleenen. Het is geen partijzaak.
De heer VAN DIXHOORN: Dat is het wel,
althans het wordt er van gemaakt!
De heer WEIJNS: Dat maakt de partij van
den heer Van Dixhoom er van!
De heer OGGEL: Wanneer het voorstel v.-
Burgemeester en Wethouders verbonden wordt
met dat van den heer Weijns, dan kan dit toch
naar den Minister gezonden worden?
De heer VAN DIXHOORN: Met het oog op
de financien van de gemeente komt zulks niet
te pas, want ondanks, dat zij zelven spreken
over het geld der belastingbetalers, gaan ze aan
andere inrichtingen buiten de gemeente sub
sidie verleenen.
De VOORZITTER: Ik vermoed, dat er dan
van de school te Axel niet veel zal komen, daar
de Minister duidelijk zijn verlangen heeft ken-
baar gemaakt, en hierop antwoord verwacht.
De heer DE FEIJTER zou geen enkele in
richting subsidie willen g-even. Als de vereeni-
gingen een landbouwschool willen stichten, dan
moeten zij die maar zelf bekostigen. Als de
school dan te Axel kwam, dan zou hiervoor
eventueel subsidie kunnen worden aange-
vraagd.
De heer VAN DIXHOORN: Als men naar
Goes ziet, dan merkt men wel, dat men daar
het wel aandurft, want de gemeente heeft daar
veel geld voor over gehad om de school daar te
krijgen. En wat nu de bewering van den heer
Dieleman betreft, dat men het landbouwonder
wijs niet te hoog moet opschroeven, daar ben
ik geheel mede eens, maar het is hier geen
Hooger onderwijs en zullen ons met het mid
delbaar onderwijs tevreden stellen.
De heer KRUIJSSE: Ik zou gaame eens de
volledige namen willen vernemen van de oncler-
teekenaars van het verzoekschrift-, daar er hier
voortdurend wordt gesproken over de partij
van den heer Van Dixhoom.
De VOORZITTER wil wel aan dit verzoek
voldoen en deelt mede, dat de onderteekenaars
zijn de heeren Ph. J. van Dixhoom, L>A. d-
Mul te Zaamslag, J. de Putter, A. de Bruijne
te Ter Neuzen en F. C. Zoimevijlle.
De heer VAN DIXHOORN: Ook heb ik nog
den steun van twee vooraanstaande Katholie
ken. Als men de namen ziet van de ondertee
kenaars, dan blykt het wel, dat het is onder-
teekend door menschen van verschillende rich-
ting. Hier komt nog bij, dat de heeren Weijns
en De Feijter hier tegenwoordig en de heer Joh.
de Feijter van Zaamslag in den aanvang hun
handteekening plaatsten om tot aankoop van
de normaalschool over te gaan voor de te
stichten landbouwschool, dan merkt men wel,
dat het hier geen partijzaak is. Wij beschou-
wen ons in deze zaak als Nederlandsche staats-
burgers, afgescheiden van de door ons toege-
dane politieke overtuiging.
De heer DE FEIJTER: Ik heb niet gespro
ken over de richting van den heer Van Dix
hoom.
De heer VAN DIXHOORN: Er is hier toch
over gesproken.
De VOORZITTER zal thans overgaan tot het
in stemming brengen van het voorstel van
Burgemeester en Wethouders, waaraan is toe
gevoegd het voorstel van den heer Weijns.
Ik meen er echter op te moeten wijzen, dat
de Minister zulks niet gevraagd heeft en ant
woord verwacht op zijn vraag of de gemeente
bereid is het gebouw aan het Rijk aan te bie
den, die dan voor het geven van landbouwon
derwijs zal zorgdragen.
De heer WEIJNS: Bij aanneming van het
voorstel van Burgemeester en Wethouders zou
dit dan ook geen goed antwoord aan den Mi
nister zijn.
De VOORZITTER: Als Voorzitter heb ik de
besluiten van den gemeenteraad uit te voeren,
doch mijn persoonlijke meening is, dat de Mi
nister zijn verlangen duidelijk heeft kenbaar
gemaakt.
De heer OGGEL: Wij zouden er nog aan
kunnen toevoegen, dat een extra-subsidie ge
geven wordt indien de school te Axel gevestigd
wordt.
De heer WEIJNS: De Minister is toch geen
vreemdeling. en zal wel weten, dat er een
Christelijke landbouwschool komt en te Hulst
een Katholieke is.
De VOORZITTER: Zeker, maar dat vraagt
de Minister- niet, en wij dienen te antwoorden
op de gestelde vraag.
De heer WEIJNS: Dan wordt het verworpen.
De VOORZITTER: Dat is best mogelijk,
maar dan blijven wij in de lijn van den brief.
De heer WEIJNS: Het voorstel van Burge
meester en Wethouders was toch ook om alleen
subsidie te geven?
De VOORZITTER: Er wordt echter geen
bedrag genoemd afhankelijk van het aantal
leerlingen, en hij blijft er bij, dat als dit wordt
vastgehouden er te Axel geen landbouwschool
kan komen, hetgeen zeer te betreuren zou zijn.
De heer KOSTER zou het voorstel van Bur
gemeester en Wethouders afzonderlijk in stem
ming willen brengen, en kar. daama over het
voorstel van den heer Weijns gestemd worden.
Burgemeester en Wethouders blijven dan te-
genover den Minister op hetzelfde standpunt
staan.
De VOORZITTER: Als het wordt aange-
nomen, dan krijgt de Minister een afschrift,
maar nogmaals de Minister vraagt zulks niet
in zijn brief.
De heer VAN DIXHOORN: De Minister
krijgt dus een antwoord op een niet door hem
gestelde vraag, terwijl er geen bezwaren ge
noemd worden op de wel gestelde vraag.
De heer WEIJNS: De bezwaren zijn de
groote kosten. dat blijkt uit de discussie.
De heer VAN DIXHOORN: Het komt er dus
op neer, dat wij geen 1000 over hebben voor
onze eigen gemeente, maar wel fl200 als het
andere- gemeenten betreft!
De heer BAERTZou de Minister geen ge
noegen nemen als de gemeenteraad verklaart,
dat hij subsidie zal verleenen?
De VOORZITTER: De Minister zal eenigen
basis willen hebben.
De heer BAERT zou willen voorstellen in de
volgende zitting- te bepalen hoe groot het be
drag zal zyn.
De heer OGGEL is van meening, dat het den
Minister volkomen gelijk zal zijn of de ver
eeniging of de gemeente de school aanbiedt.
Als de vereeniging dit doet verleent de ge
meente subsidie en komt zij te Axel dan kan
een extra subsidie worden verleend.
De VOORZITTER vraagt den heer Oggel of
hij d:t in het amendement wil opgenomen zien.
De heer OGGEL antwoordt bevestigend.
De VOORZITTER zal thans in stemming
brengen het voorstel van uen heer Weijns aan-
gevuld met de toevoeging van den heer Oggel,
dat een extra-subsidie zal worden verleend als
de school te Axel wordt gevestigd.
Dit wordt aangenomen met 8 tegen 3 stem-
men. Voor stemmen de heeren De Feijter,
Koster, Baert, Weijns, Dekker, Dieleman, Og
gel en Van de Bilt. Tegen stemmen de heeren
Van Dixhoom, De Kraker en Kruijsse.
Alsnu komt in stemming het voorstel van,
Burgemeester en Wethouders, dat eveneens
wordt aangenomen met 8 tegen 3 stemmen.
Voor stemmen de heeren De Feijter, Koster,
Baert, Weijns, Dekker, Dieleman, Ogg-el en Van
de Bilt. Tegen stemmen de heeren Van Dix
hoom, He Kraker en Kruijsse.
(Wordt vervolgd).
(Zonnetyd.)
1
