ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAP VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
No 7004 Dinsdag 15 Jum 1920.60e Jaargang.
Broodbureau.
H. H. Werkgevers
BIWWENLAND.
BUIT ENLAND.
Gemeenteliike-, tevens Districtsarbeidsbeors
Bureau Schoollaan 4.
Geopend: alle werkdagen 9-12 en 2-4uur.
iJlachinisten,
Grond workers,
Losse Arbeiders,
Opperlieden.
De Directeur,
J. F. DE COOKER.
BEVOORRECHTING OP AARDAPPELEN
EXPORTEN?
TER NEUZENSCHE CO U RANT.
De Leider van bet Broodbureau maakt
bekend, dat met ingang van 15 Juni a.s.
bet kantoor in den voormiddag zal zijn
gesloten en des namiddags zal zjjn
geopend van 2 tot 5 uur.
Ter Neuzen, 14 Juni 1920.
De Leider voornoemd,
J. F. DE COOKER.
TER NEUZEN.
Wend U om arbeidskracbten tot de Beuis.
NEDERLAND—-BELGIE.
Een debat in de Belgische Kamer.
Havas-Keuter meldt uit Brussel, dat bij
de beraadslagmgen over de begrooting van
Buitenlandscbe Zaken, welke Woensdag zijn
begonnen, de socialist Pierard betoogde,
dat de herziening der verdragen van 1839
rnoet uitgesteid worden tot het oogenblik,
waarop ue aiploinatieke positie zal zijn ver-
zekerd.
Segers, de Belgische gevolmachtigde bij
de onderhandelingen, gal een overzicht van
de besprekingen nopens de herziening der
verdragen van 1839. Hij verklaarde vervol-
gens, dat Belgie met of zonder teekenen
zijn waarborgen behoudt.
Wij moeten, zeide de heer Segers, in ze-
kere mate op Nederland rekenen, dat,
evenals wij, blootgesteld is, en in groote
mate op de groote geallieerden, want als
de Belgische kust bezet wordt is de En-
gelsche kust bedreigd. Ook moet Belgie re
kenen op den Volkenbond, waarvan Neder
land deel uitmaakt. Op grond van het Vol-
kenbondsverdrag zelf kunnen wij, in geval
van den aanval uit het Oosten in Limburg
en aan de Schelde, op Nederland rekenen;
maar het land moet in de eerste plaats op
zichzelf rekenen.
De heer Segers gaf vervolgens een over
zicht van de kwestie der Wielingen, be-
streed de argumenten van Minister Van
Karnebeek in de Nederlandsche Kamer en
meende, in de Nederlandsche geschiedenis
de onweerlegbare bewijzen te vinden, door
Nederland geleverd, dat het er nooit aan
gedacht heeft de Wielingen op te eischen.
De vrije toegang tot Zeebrugge is een kwes
tie van levensbelang voor Belgie en de
groote geallieerden; de Nederlandsche pre-
tenties zijn, volgens Segers onmogelijk.
De katholiek Woeste zeide, als staatsman
te moeten verklaren, dat Zeeuwsch-Vlaan-
deren sedert twee eeuwen Nederlandsch is
en dit wil blijven, dat Luxemburg neutraal
wenscht te zijn en dat er ten opzichte van
Limburg geenszins eenstemmigheid bestaat;
doch als hij, als mensch, naar de stem van
zijn hart luisterde, dan zou hij dit doen
kloppen met hen, die deze gebieden op-
eischen. Spr. herinnerde er aan, dat de ver-
klaringen van Hymans en die, welke de
regeering den Koning in den mond heeft
gelegd, de noodzakelijkheid voor Belgie be-
vestigen; om waarborgen te hebben en hij
vroeg, waar deze zijn. Hij verklaarde, dat
het Iaten varen der neutraliteit een fout
was, want men had zich te voren tenminste
van een equivalent moeten verzekeren. Vol
gens Woeste is men veel te laat met de Ne-
derlandsch-Belglsche onderhandelingen be
gonnen. Deze leverden niets op, wij heb
ben, zeide Woeste, thans niets meer dan
onzekerheid en vrees, ingegeven door het
wraakgevoel van Duitschland in de toe-
komst. De onderhandelingen zijn afgebro-
ken en niets waarborgt, dat zij binnenkort
zullen worden hervat. Wij hebben nu niets,
niets van de zijde van Nederland, niets ten
aanzien onzer waarborgen, noch van Frank
rijk. noch van Engeland.
Woeste besloot, met de regeering te ver-
zoeken de Kamer en daardoor het volk in te
lichten.
de Vrijdag in de Belgische Kamer
voortgezette behandeling van de begrooting
van Buitenlandsche Zaken, is de heer Van
Lauwelaert, in het Vlaamsch sprekend,
als pleitbezorger voor de Nederlandsche
zaak opgetreden; hij voegde erbij, dat, als
Nederland iederen afstand van grondgebied
als een casis belli" mag beschouwen, het
aan Belgie moet waarborgen, dat dit land
n(\?7 - t,°uur Maastricht overvalllen wordt.
Wij hebben zeide hij, ,,alle sympathie
voor Frankrijk, doch wij moeten alleen re-
kemng houden met het belang van het land.
De heer Segers zette vervolgens uiteen,
welke voordeelen aan Belgit? worden ver-
zekerd door de bepalingen betreffende de
waterwegen van het Nederlandseh-Belr
sche verdrag. Hij besloot met de hoop, uit te
spreken, dat de Noordelijke buren van
Belgie zullen begrijpen, dat er aanleiding
is om aan Belgie voldoening te geven no-
pens de Wielingen.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
verklaarde inzake de kwestie der Wielin
gen, dat, indien de Belgische delegatie op
een gegeven oogenblik de mogelijkheid on-
uer tie oogen zag, om over te gaan tot het
itekenen oer overeenkomsten, voortvloeien-
ue uit ae herziening der verdragen van
1839, zonuer erop te staan, dat Nederland
a priori de gegrondheid van het recht van
Belgie inzake ue Wielingen-kwestie zou er-
kennen, doch niet zonder zelve voor de
commissie van XIV duidelijk op de voile- i
dige souvereine rechten van Belgie te wij-
zen, dit geschiedde, wijl men ertoe ge-
bracht was, te gelooven; dat de verkiaring
der Nederlandsche gedelegeerden zich ertoe
zou bepalen, in herinnering te brengen, dat
de Nederlandsche Regeering in het verle-
den eenige pogingen had gedaan, de beton-
ning en de verlichting der geul van Wielin
gen op te eischen, en dat deze verkiaring,
ingegeven door den wensch, om niet den
schijn te wekken van een formed afzien
van een door den oorlog verjaarde preten-
tie, de voorbode zou zijn van een teitelijk
laten varen van iedere aanspraak in ae
praktijk.
De Minister voegde erbij, dat de Belgi
sche delegatie zich nimmer had verbonden
at te zien van een oplossing der kwestie.
Had zij dit wel gedaan, dan zou de regee
ring de overeenkomst niet hebben kunnen
ratificeeren.
Minister Hymans herinnerde er verder
aan, dat in het tijdsverloop tnsschen de
verdragen van 1839 en den oorlog, de Ne
derlandsche Regeering nimmer de souve-
reiniteit over de Belgische wateren op-
eischte; zij maakte slechts een vaag voor-
behoud, strekkende om te beletten, dat de
Belgische souvereiniteit volledig werd uit-
geoefend. De geheele oorlogsperiode was
een lange bevestiging van de volheid der
souvereine rechten van. Belgie op de kust-
wateren, omdat de militaire operaties er
zich afspeelden, zonder eenig protest van
Nederland.
In Mei 1916 stelde het Nederlandsche
departement van Marine aan de Britsche
marine-autoriteiten een kaart en een mede-
deeling ter hand, waarbij met juistheid de
grenzen werden omschreven van de Neder
landsche territoriale wateren buiten de
monden der Schelde. De Belgische kust-
wateren werden daarbij buiten het Neder
landsche zeegebied gelaten en er werd al
leen een recht van doorvaart opgeeischt.
De Minister zeide, dat de Nederlandsche
pretentie op de Wielingen een nieuw feit
is. Het is onmogelijk, dat de besprekingen
over be herziening der verdragen van 1839
worden voortgezet, alvorens de Wielingen-
kwestie is opgelost in overeenstemming met
de essentieele Belgisch rechten en belan-
gen.
De eenige oplossing voor Belgie is de
handhaving van deb tijdens den oorlog er-
kenden toestand.
De Minister sprak de hoop uit. dat Ne
derland een beshssing zou nemen; waarbij
de hinderpaal, door Nederland in den weg
gesteld aan een voortzetting der besprekin
gen, zal worden opgeheven.
Tot nu toe hebben de Belgische bladen
slechts weinig commentaar op de verklarin-
gen van Segers en Hymans in de Kamer be
treffende het afbreken van de onderhande
lingen met Nederland. Geen enkel raakt de
grondkwestie aan. In de Nation Beige van
Zaterdagavond heeft de bekende annexio-
nist Pierre Nothomb een hoofdartikel. Hij
schrijft, dat door het Nederlandsch-Belgi-
sche tractaat Belgie niet alleen niets bekomt
maar ook de toekomst afstand doet van zijn
rechten.
Wat moeten wij nu aanvangen? heeft Mi
nister Delecroix uitgeroepen. Wij moeten
wachten, meent Nothomb; een verbond slui-
te met Frankrijk en vervolgens de onderhan
delingen hernemen. De Nederlanders hebben
wel negen jaar weten te wachten, vooraleer
de verbrokkeling van ons gebied in 1839
door Europa is goedgekeurd. Ditmaal ech-
ter kan de onverschilligheid van Europa niet
zoo lang aanhouden, omdat het spoedig tot
het besef zal komen, dat het gevaar, dat
ons bedreigd, ook haar bedreigt. De toe
komst zal zorg dragen, dat de wenschen
q.nzer vaderen verwezenlijkt worden.
Het Vlaamsche Land wijdt in zijn week-
overzicht eveneens een stukje aan de Wie
lingen en schrijft: Onze Noorderbroeders
zijn niet in hun schik met onze eischen aan-
gaande de "Wielingen. Dat is best te be
grijpen. De Belg, zeggen en schrijven zij,
de Belg, die nu over de 'Wielingen twist,
loert eigenlijk op de Schelde en wie de
Schelde heeft, heeft Zeeland, idem Neder
land. Met andere woorden: de Belgen heb
ben de kwestie van de Wielingen niet op-
geworpen om ze uitgemaakt te zien, dan
hadden ze ons arbitrage-aanbod aanvaard.
Ze willen de Wielingen om den Schelde-
mond en daardoor de Schelde te beheer-
schen. Beste Noorderbroeders, bezit'in vre-
de het deel van de Schelde, dat u toekomt.
Wij benijden u dat niet, doch wees eens zoet
als uw Zuiderbroertjes, vraagt hetgeen mo-
derne principen in tegenstelling met antieke
lang verjaarde opvattingen ons toekennen.
Wij zijn thans in het jaar Christi 1920 en
niet meer 1648, zelfs niet meer 1839 en schik
u naar hetgeen een uwer dagbladen onlangs
schreeft: zich krampachtig vasthouden aan
oude aanspraken tot ver voorbij de vreemde
kust en zelfs tot in de open zee buiten de
drie zeemijlenstrook kan niet goed zijn,
vooral niet; wanpeer ze dateeren uit de
vroegere eeuwen, toen de heerschappij over
de deelen van de zee op niet veel anders
dan willekeur berustte.
Door enkele Kamerleden zijn inlichtingen
gevraagd over enkele punten in verband
met den export van aardappelen. Zij meen-
den te weten, dat bij dien export naar de
centrale rijken de leden van den exporteurs-
bond waren bevoordeeld en dat de 18 leden
waaruit de bond bestond een winst van
f 450.000 hadden gemaakt.
HET PERSONEELV RAAGSTUK BIJ DE
MARINE.
Naar het Ned. Corr. Bureau meent te we
ten is bij de Regeering in overweging om
onze scheepsmacht in Nederlandsch-Indie
met een pantserschip te verminderen, een
maatregel welke onmiddellijk verband zou
houden met het personeelvraagstuk bij de
marine.
W1TTEBROODKAART.
De directeur \Jn het Rijksbureau voor
de distribute van graan en meel maakt be
kend, dat als wittebroodkaart voor het
140ste tijdvak, hetwelk loopt van 15 tot en
met 23 Juni a.s: zal dienen de lijksbrood-
kaart in de roode kleur op groenen onder-
grond.
SUIKERKAART.
De Minister van Landbouw maakt bekend,
dat in het tijdvak van Maandag 14 Juni tot
en met Zondag 20 Juni a.s. geldig zullen
zijn de bons no. 36 en 37 van de Rijkssuiker-
kaart.
PREDIKANTENNOOD.
Hoe groot de predikantennood in de
Geref. Kerken is. moge bij vernieuwing blij-
ken uit het feit, dat de drie candidaten der
theol. school te Kampen, die onlangs be-
roepbaar gesteld werden, niet minder dan
38 beroepen op zich vereenigden. Verschei-
dene dezer gemeenten zijn reeds geruimen
tijd, twee zelfs al 5 en 6 jaar vacant. Er
moeten dus 32 gemeenten worden teleur-
gesteld.
1NVOERRECHT OP TABAK EN PAPIER.
In zijn inemorie van antwoord op het
voorloopig verslag betreffende het wetsont-
werp tol herziening van het invoerrecht op
tabak en papier erkent de Minister van
Financial het nauwe verband met het wets-
ontwerp tot heffing van een tabaksaccijns,
Wat met het eerste zou moeten geschieden
indien het laatste werd verworpen wil de
Minister nu nog niet zeggen. Een protectio-
nistische strekking heeft hij in 't onderha-
vige ontwerp niet willen leggen. Het per
centage van het invoerrecht is noodig om de
verlangde opbrengst te verkrijgen. Daar
door wordt dan tevens bereikt, dat de ac-
cijns op tabak en sigaren tot geen hooger
percentage dan TO ewdie op sigaretten geen
hooger percentage dan 15 behoeft te wor
den geheven. Het sigaretten-papier moet
ook worden belast, omdat de rookers anders
hun sigaretten zelf zullen gaan rollen.
DE DROOGLEGGGING VAN DE
ZUIDERZEE.
Men schrijft van het eiland Wieringen aan
het ,Hbld.":
Thans begint de afdamming van het Am-
steldiep begin van het grootsche werk,
de drooglegging der Zuiderzee vasten
vorm aan te nemen. Reeds prijkt daar, als
een kasteel op de hoogte, de fraaien houten
directietent. De aanlegsteiger voor lossing
der steenschepen functionneert reeds, ber-
gen rijshout voor zinkstukken zijn aange-
voerd, en nu verwacht men hier de eerst-
volgende week een groot aantal werklieden.
Voor hun verblijf op Wieringen zijn drie
groote pakhuizen aan de haven gehuurd.
Wieringen, voorloopig door den dam in
het Amsteldiep verbonden met Noord-Hol-
land's vasten wal, straks door den dijk van
den oever naar Piaam met Friesland, zal
dan niet langer het „Wieringen typeerende"
kunnen bewaren.
TEGEN-STAKINGEN.
Na de stakingen van personeels-groepen
op jl. Dinsdag, bedoeld als demonstrate
tegen de invoering van de anti-revolutiewet,
kwamen daags daarna verschillende tegen-
stakingen van patroons voor.
Dit was het geval bij de heer Strating aan
de Transvaalkade te Amsterdam, die
Woensdag het werk stillegde, omdat daags
te voren zijn volk staakte, en ook werd op
de Amsterdamsche lettergieterij Woensdag
het personeel niet toegestaan aan den ar-
beid te gaan omdat Dinsdag gestaakt is.
Door de directie der Hengelosche Bont-
weverij werden eenige jeugdige arbeiders,
die Dinsdags zonder verlof te vragen van
het werk waren weggebleven om aan de
proteststaking deel te nemen voor een week
naar huis gezonden, terwijl aan ouderen die
staakten met 14 dagen het werk is opgezegd.
TOEPASS1NG 1NVAL1DITEITSWET.
Bij uitspraak van den Centralen Raad
van Beroep werd in het geschil, ontstaan
tusschen den voorzitter van den Raad van
Arbeid te Utrecht en iemand te Maarssen,
verstaan, dat de zoons en dochter van
laatstbedoelde niet-verzekeringsplichtig zijn
krachtens de lnvaliditeitswet wegens hun
werkzaamheden voor hem, en de vader voor
hen geen premie verschuldigd is, op grond:
dat in het algemeen kinderen, die van hun
ouders vrije kost, inwoning, kleeding en
zakgeld genieten en werkzaam zijn in het
bedrijf of de huishouding dier ouders, niet
kunnen geacht worden met hun ouders een
arbeids-overeenkomst te hebben gesloten;
dat inimers't verrichten van die werkzaam
heden voortvloeit uit het familieverband, dat
weliswaar in bepaalde gevallen zich om-
standigheden kunnen voordoen, welke tot
het bestaan van een arbeidsovereenkomst
zouden moeten doen besluiten, maar in het
onderhavige geval niets van zoodanige om-
standigheden is gebleken.
DE TIENDE VOLKSTELLING TOT 1930
UITGESTELD.
De Minister van Binnenlandsche zaken
heeft bij schrijven van 5 Juni j.l. den Com-
missarissen der Koningin in de verschillende
provincies o.m. medegedeeld, dat de hooge
kosten die in verband met de duurte van
materialen en den tegenwoordigen stand
van arbeidsloonen en salarissen, naar aan-
vankelijke raming verbonden zullen zijn aan
de in 1920 te houden algemeene tienjaar-
lijksche volkstelling, de vraag doen rijzen, of
het nut aan de telling verbonden evenredig
is aan die kosten.
Op grond van het feit, dat de bevolkings-
register in de laatste jaren mede gestrekt
hebben tot grondslag voor de uitreiking van
de identiteitskaarten ter zake van de distri-
butie van levensbenoodigdheden en uit
dezen hoofde thans eene volledigheid en
nauwkeurigheid verkregen hebben, te voren
ongekend, acht de Minister het oogmerk van
de thans voorgenomen telling, namelijk de
correctie van de bevolkingscijfers, niet in
aanmerking komen.
Daar dientengevolge de voornaamste aan
leiding voor het houden van de volkstelling
vervalt en het overig statistisch doel der
telling als bijkomstig. is te beschouwen,
meent de Minister, dat het aanbeveling ver-
dient als uitzonderingsmaatregel te bevor-
deren dat de eerstvolgende volkstelling in
1930 plaats heeft.
DE VLAAMSCHE LANDBOUWHOOGE-
SCHOOL TE GENT.
In October zal het eerste leerjaar van de
te Gent te stichten Vlaamsche I.andbouw-
hoogeschool, met het Nederlandsch als voer-
taal, worden geopend. De benoemingen der
professoren zullen in de loop der volgende
week, bekend worden gemaakt. Daar het
eerste studiejaar overeenkomt met dat in
de natuurkunde, zullen enkele thans aan de
Gentsche universiteit doceerende professo
ren voor deze benoemingen in aanmerking
komen.
De Vlamingen beschouwen de stichting"
eener Vlaamsche Landbouwhoogeschool te
Gent als een eerste stap in de richting van
de totale vernederlandsching van de Gent
sche universiteit.
DE VERARMDE WERELD.
Een Parijsch blad geeft de volgende cij-
fers over de verarming van onze wereld.
Sedert 1913 is de wereldproductie van steen-
kool afgenomen met 2.150 millioen cente-
na'ar, die van tarwe met 3.322 millioen, die
van ijzer met 140 millioen; die van suiker
met 6.200 000 centenaar. De Amerikaansche
katoenoogst ging met 6.300.000 centenaar
achteruit. Daarentegen stegen de schulden
in ontzaglijke mate, die van alle oorlogvoe-
renden tezamen bedraagt thans 1200 mil
liard francs. De Vereenigde Staten hebben
thans 171 pCt. bankpapier meer dan in 1913,
Frankrijk 373 pCt.. Duitschland 875., Enge
land 244 pCt.; Italie 435 pCt.; Oostenrijk
3900 pCt. De kosten van het levensonder-
houd stegen in de Vereenigde Staten met
206 pCt., in Engeland met 257 pCt., in
Frankrijk en Italie met 330 pCt.in Duitsch
land met 1000 pCt. en in Oostenrijk met
4000 pCt.
TER NEUZEN, 11 Juni 1920.
Het weerbericht van het Meteorologisch
Instituut te De Bildt van heden luidt als
voigt
Hoogste barometerstand 771.4 Lerwick.
Laagste barometerstand 758.1 V'alentia.
Verwachting tot den avond van 15 Juni:
In het Doordoosten matige oosteljjke tot
zuidoostelflke wind, gedeelteljjk bewolkt,
weinig of geen regenin het znidwesten
zwakke tot matige veranderlgke wind, meest
zwaar bewolkt, kans op regen of onweer
zelfde temperatuuur.
GEREFORMEERDE GEMEENTE.
Bg de Gertf. gemeente (Vlooswijkstraat)
alhier is tot predikant beroepen Ds. B.
van Neerbos, predikant by die gemeente
te Bruinisse.
BOUW MIDDENSTANDSWONINGEN.
Aan deze gemeente is uit's rijkskas eene
bijdrage toegekend voor den bouw van 12
middenstandswoningen door de Woning-
bouwvereeniging „Werkmansbelang" tot
een bedrag van ten hoogste f 55.582.
,,HULP IN NOOD."
Het uitkeeringsfonds bij ziekte „Hulp in
Nood" alhier, hield j.l. Zaterdag ten huize van
den heer M. J. Ad'riaansen de gewone drie-
maandelijksche vergadering.
Door den penningmeester werd allereerst
verslag uitgebracht over de maanden Maart,
April en Mei, waaruit bleek, dat was ontvan-
gen aan contributie der leden f 417,77 buiten-
gewone inkomsten 32,09%, totaal f 449,86%;
uitgegeven is voor uitkeering aan zieken
f 447,56, bodeloon f 78 en buitengewone uit-
gaven f 43,54, totaal 569,10, zoodat dit ver-
loopen kwartaal een nadeelig slot opleverde
van 119 24%.
Voorts werd door den penningmeester reke-
ning en verantwoording gedaan over het laatst
verloopen jaar. Daaruit bleek, dat is ontvangen
f 1957,10 en uitgegeven f 1900,76%, zoodat de
jaarrekening sluit metr een batig slot van
f 56,93%. Het vorig goed slot bedroeg
f 3390,26%. zoodat nu een totaal bedrag van
f 3447,20 het bezit der vereeniging uitmaakt.
Ook bracht de secretaris verslag uit van den
toestand der vereeniging. Deze telde op 1
Juni 1919 330 leden; in den loop van het jaar
werden 6 nieuwe aangenomen en moesten 20
wegens overlijden, vertrek naar elders of an
dere redenen worden geschrapt, zoodat het
ledental met 14 verminderde.
Het getal donateurs was op 1 Juni 1919 42
en op 1 Juni 1920 37. zoodat ook dit aantal
met 5 verminderde. De hoop werd echter hier-
bii uitgesproken, dat meerderen zich zullen ge-
roepen voelen om die bres weer aan te vullen
en deze zoo hoogst nuttige vereeniging met
eene bijdrage te steunen.
CHR. LANDBOUWWINTERSCHOOL:
Jl. Woensdag werd. alhier in het .Hotel Cen-
traal" eene vergadering gehouden van de af-
deeling Zeeuwsch-Vlaanderen O. D. van den
Christelijken Boeren- en Tuindersbond, onder
leiding van den voorzitter, den heer Joh. de
Feijter, van Zaamslag, die de goed bezochte
vergadering met gebed opende.
Met den wensch dat het doel, hetwelk in deze
vergadering zou worden uiteengezet hier spoe
dig zou mogen worden bereikt, gaf hij het
woord aan den uitgenoodigden spreker, Prof.
Mr. P. A. Diepenhorst, die zou spreken over
het onderwerp „Christelijk landbouwouderwijs
gewenscht in Zeeuwsch-Vlaanderen 7"
Hij verklaarde met de vergadering twee pun-
ten te willen nagaan, ten le op welke wijze
den laatsten tijd in Nederland de behoefte aan
landbouwonderwijs zich heeft geopenbaard en
ten 2e dat, waar voor het algemeen lager on-
derwijs de neutraliteit niet kan bestaan, ook
voor landbouwonderwijs denzelfden strijd daar-
tegen moet worden gevoerd.
Wat het eerste betreft schetste hij de ont-
wikkeling van den landbouw, die sinds de ne
gen tiger jaren door verse lull ende oorzaken is
gemoderniseerd, met name'Moor de verbetering
en uitbreiding van de verkeersmiddelen, wat
op aanvoer van grondstoffen en afzet van de
producten van invloed was en de verschillende
industrien, die aangewezen zijn op landbouw-
producten als grondstoffen. Daarbij kwam een
oplevend vereenigingsleven en de ontwikkeling
en populariseering van de landbouwweten-
schap.
In den breede toonde spreker aan de hand
der gebeurtenissen aan, dat de tijd voorbij is,
dat het mogelijk is het landbouwbedrijf te be-
oefenen naar de van vader op zoon overge-
leverde ervaringen, en dat daarbij ook de we-
tenschap een groote rol speelt, welke zich be-
paalt tot kennis van den bodem, de planten en
de verbindingen, ten einde een intensiever cul-
tuur te kunnen verkrijgen.
Sinds 1884, toen de in ons land gehouden
intemationale landbouwtentoonstelling een
schande voor ons land bleek, wegens den ach-
terstand bij andere landen, is het landbouw
onderwijs met kracht aangevat. Als gevolg
daarvan bestaan de Landbouw Hoogeschool te
Wageningen en de Middelbare Landbouwschool
te Groningen, alsmede die voor den kolonialen
landbouw te Deventer.
In verband met de hooge eischen van toela-
ting op die scholen, kunnen deze voor de
breede massa niet dienen. Een gevolg daarvan
was de oprichting van landbouw-winterscholen
en tuinbouw-winterscholen, waarvan in Zee-
land te Goes de rijkslandbouwwinterscliool is
gevestigd. Daarop kunnen jongens van 1516
jaar, die met vrucht de lagere school hebben
doorloopen, worden toegelaten.
De Roomsch-Katholieken zijn de eersten ge-
weest, die voor het landbouwonderwijs een an-
deren weg uitgingen, die te Boxtel hun eerste
landbouwwinterschool stichtten en daama eene
te Breda en te Rozendaal. Thans wordt dit
voorbereid te Hulst en te Raalte.
Ook de Ohristelijke Boeren- en Tuindersbond
meent nu tot het stichten van dergelijke scho
len op Christelijken grondslag te moeten over-
gaan. Vermoedelijk zullen die nog dit jaar te
Haarlemmermeer en te Hardenberg tot stand
komen. Met den wensch dat Zeeuwsch-Vlaan
deren het volgend jaar ook zal volgen, eindig-
de hij het eerste deel van zijn rede.
Vervolgens beantwoordde hij de vraag:
waarom niet kan volstaan worden met de tot
nu toe gevolgde methode. Hij acht het noodig
den strijd voor het christelijk hooger. middel-
baar en lager onderwijs over te brengen. Ook
voor het landbouwonderwijs kan met de on-
waarachtige neutraliteitsleuze geen genoegen
worden genomen. De geschiedenis van het
neutrale lager onderwijs, waarbij plaats zou
moeten zijn voor alien, toont dit aan, wat hij
onder aanhaling van uitlatingen van verschil
lende schrijvers in den breede uiteenzette.
Onjuist is, hetgeen beweerd wordt, dat op
een landbouwschool het onderwijs slechts een
technisch karakter draagt, want vak bij vak
komen tegenstellingen aan den dag.
Is alles vrucht van schepping of evolutie?
Staat de ontwikkeling onder leiding van de
blinde stof of onder Gods voorzienig- bestel
Wordt bij de leer der plantenziekten rekening
gehouden met de zonde?
Dikwijls zegt spreker wordt bij de
aardrijkskunde geieerd, dat de laatste mensch
op aarde eenmaal bibberend van koude op den
evenaar zal sterven. Wij daarentegen ver-
wachten niet dien dood dezer aarde, doch we
ten het, dat er eenmaal een nieuwe hemel en
een nieuwe aarde zullen zijn.
Evenals op natuurkundig gebied, ook op
economisch gebied komt meermalen een tegen
stelling te voorschijn, daar de christenen be-
lijden, dat zoowel de patroon als de arbeiders
verantwoording schuldig zijn aan God.
Christen ouders kunnen niet anders dan toe-
juichen, dat christelijke inrichtingen worden
in het leven geroepen voor de opleiding hunner
kinderen. Door zich op andere scholsn te be-
wegen, tusschen den strijd der meeningen,
hebben velen hun geloof verloren.
In verband met de veranderde meeningen,
zal de strijd voor invoering van dit onderwijs
niet zoo zwaar, zoo bitter zijn, als die gesti e-
den is voor het wetenschappelijk onderwijs.
Door Minister van IJsselsteijn is eene rege-
ling voorgesteld, die de verwezenlijk;ng- van
onze plannen zeer zeker mogelijk maakt.
Voor de oprichting van een school is noodig:
a. een gebouw;
b. het bestrijden der kosten van de inrich-
ting en
c. het salaris der onderwijskrachten.
Voor het eerste moeten de organisaties
zorgen, hoewel men in Haarlemmermeer po
gingen aanwendt dit van gemeentewege te
verkrijgen. Het rijk zorgt voor de inrichting,
o.a. de leermiddelen, en de salarissen van het
vaste personeel worden voor drievierden door
het rijk gedragen, die van het losse personeel
geheel. Deze regeling lijkt spreker zeer gun-
stig.
Waar bij de anti-annexatie-beweging is ge
bleken van de onwankelbare trouw der
Zeeuwsch-Vlamingen, hebben de landbouwers
emtuinders het recht, zich met vertrouwen tot
de regeering te wenden om hulp voor hun
streven: het verkrijgen eener school, waar
hunne beste nationale tradities gehandhaafd
blijven en bunne jongelingen gevormd worden
tot flinke bedrijfsleiders.
Zij behooren vooral niet te vergeten, dat aan
's Heeren zegen alles is gelegen.
Als tolk van de gansche vergadering dankte
