Landbouwberichten,
Fruitprijzen.
Op de verschillende fruitveilingen van ons
land daalden den laatsten tijd, alhoewel
langzaain, de prijzen der appels en peren,
omdat. Duitschland niet meer zooveel wilde
besteden, doch nu is er plotseling een groote
dating ontstaan, doordat van 20 dezer af de
aankoop van peren en appelen voor Duitsch
land totaal is stopgezet. Het late, dus goede
fruit, Is nog niet aan de veilingen geweest.
Verandert de toestand niet, dan kan men
hiervoor zeer lage prijzen verwachten. Nu
houdt men het nog vast. Op de gewone
markten maakte men den laatsten tijd reeds
heel wat meer geld dan op de veilingen, ook
voor de groenten. Het schijnt in Duitsch
land met de koopkracht sterk af te nemen.
Pachters van groote fruitboomgaarden zijn
leelijk de dupe van de historie. Met Novem
ber of December rnoet de pacht, die soms
tienduizend of meer guldens bedraagt, be-
taald zijn en nu zitten zij nog met het fruit,
terwijl de meesten niet kapitaalkrachtig zijn.
('s H. Crt.)
De grieven van de boeren.
(V e r v o 1 g.)
De Minister zegt, dat hij tot het laatste
toe hoop had op meer invoer, waardoor deze
maatregel vrij onverwacht toch noodig bleek
te zijn.
Spr. stelt thans aan de orde de bewering,
dat het veevoer veel te duur was. Werd dit
vergoed, door de prijzen der producten, dan
was hier geen bezwaar tegen. Maar bij deze
Is de vraag weer wat het land wil betalen.
Intusschen zijn echter, voor er van eenige be-
weging onder de boeren sprake was, de prij
zen verlaagd. Wat betreft het stellen van
maximumprijzen voor het vrije veevoeder, is"
spr. bereid, indien afgeronde gegevens hem
daarover bereiken, .regelend op te treden.
De heer Linthorst Homan (Ned.
Landbouw Com.), wijst op de knoeierij op het
gebied van veevoer. De Nederlandsche land
bouw zou het zeer waardeeren, wanneer langs
wettefijken weg hieraan een einde werd ge-
maakt.
De M i n i s t e r zegt, dat aan deze bedrijven
reeds thans, voorzooverre "zij die behoeven,
de kolen worden onthouden. Noodzakelijk is
echter, dat de landbouwers spr. van zulke be
drijven op de hoogte stellen. -
De heer Verhegge n 'acht den getroffen
maatregel niet voldoende, daar men gebruik
maakt van gewone molens. Spr. bepleit het
foereiden en den verkoop van dergelijke pro
ducten strafbaar te stellen met gevangenis-
straf, daar boeten uit de opbrengst gemakke-
lijk betaald kunnen worden.
De Minister zegt, dat wanneer een wet
rnoet ingrijpen, er een paar maanden mee heen
gaan. Hier is" evenwel spoed noodig. Het pro-
duceeren kan spreker verbieden, evenais het
vervoeren. De landbouwers dienen echter al
dergelijke bedrijven op te geven, waarvoor hij
uitdrukkelijk hunnen medewerking inroept.
De heer Van Welderen Rengers
(Friesche Mij! v. Landbouw), betreurt, dat
rem Merkwaardig is het echter, dat niemand
der boeren over de prijzen geklaagd heeft, ter
wijl het zoo ooit er toen de tijd voor was.
De heer Van Vredenburch zegt, dat
na het vaststellen der prijzen door het siechte
weer de erwtenoogst werd vernield en de tar-
weoogst veel heeft geleden, waarom de prijzen
nu te laag zijn.
De Minister zegt, dat dan de commissie
onmiddellijk had dienen op te merken, dat de
tijd voor prijsbepaling nog niet was gekomen.
De heer B i e r e m a zegt, dat gevraagd is,
de prijzen te garandeeren voor mjddelmatige
qualiteit, terwijl ze echter gesteld zijn voor
prima qualiteit.
De Minister zegt, dit nader onder
de oogen te zullen zien en stelt nu eerst aan
de orde de rogge. Deze heeft naar zijn oordeel
niet door den regen geleden en de oogst was
goed.
De heer Verheggen zegt, dat het den
boeren aanvankelijk onverschillig was, welke
prijs bepaald werd, omdat ze voor hun pro
ducten toch veevoeder in de plaats kregen. Nu
echter de invoer is ^topgezet, wordt het be-
drijf van de menschen, die het van veehouderij
en varkensmesterij moeten hebben, zeer ern-
stig bedreigd. Wanneer de bed-rijfswinst /80
a /90 per HA bedraagt, dan zouden zelfs zij,
die 5, 10 of zelfs 20 HA hebben, waarvan een
deel bestemd is voor werkvee en zaaigoed, te
gronde gaan.
De Minister zegt, dat dit buiten de prij
zen staat. Spr. wijst op een exploitatiereke-
nirig die hem ongevraagd is verstrekt door
twee boeren uit Ureterp, volgens wier oordeel
alle klagen over te lagen prijs, marktge-
schreeuw was. Aan deze exploitatierekening
hecht spr. evenveel waarde als aan de andere.
De heer M e i b o r g (Veenkol. Boerenbond)
wijst op de siechte opbrengst van de haver
in de veenkolonien en op het zand. Spr. be
pleit onderscheid te maken voor de producten
van klei- en zandgrond.
De Minister komt nu tot de ervvten en
boonen en wijst er op, dat de Bond van Ak-
kerbouwers, die voor de rogge f 25 en voor de
haver f 23,50 vroeg, den prijs voor de erwten
en boonen alleszins voldoende achtte. Spr.
wijst er op, dat de adviezen dus geheel tegen
elkaar indruischen en beroept zich op de ad
viezen van den heer S n e t h 1 a g e.
De heer B i e r e m a meent, dat de heer
Snethlage over het kleibedrijf niet vol
doende kan oordeelen. Die kleibedrijven
toch hebben niet van de vorst te lijjfen gehad,
terwijl het laten staan van het winterkoren in
Gromngen tot de hooge uitzonderingen be-
hoorde.
De heer Van Rappard (Geld.-Ov. Mij.
van Landbouw) deelt mede, dat volgens een
berekening van den Directeur van Frederiks-
o°rd bij de gestelde prijzen de winst per HA
slechts f 132 bedraagt.
De M i n i s t e r: En is dat nog niet genoeg?
De heer Linthorst Homan (Ned.
Landbouw Comite) meent, .dat wanneer de
prijzen uitbetaald worden voor „gemiddeld
product 1917" er absoluut geen reden tot kla
gen overblijft. Een verhooging der prijzen van
de tarwe en de boonen en erwten zou zeker
welkom zijn, maar wanneer deze achterwege
blijft, bestaat er nog allerminst aanleidinc
hiervan een klacht te maken.
De heer Verheggen (Limb. Landbouw
Het blijkt echter, dat er slechts 8 k 10.000
ton voorradig is, terwijl de behoefte leiJOOO
ton bedraagt. Bij een verstrekking uitslurtend
aan de zandgronden zou er nog geen 25 KG
per HA beschikbaar zijn.
De Minister wijst er nog op, hoe hij
steeds verleden jaar en ook dit jaar aan de
Kunstmest-Commissie gevraagd heeft of aan
de zandstreek op de een of andere wijze geen
tegemoetkoming kon worden verleend. Het
antwoord luidde echter ontkennend.
De heer Westerdijk wil den zandboer
steunen door een extra hoogen roggeprijs.
Spr. betoogt vqorts, dat de Bond van Akker-
bouwers met den toestand in het Noorden niet
op de hoogte is. De boonen- en erwtenoogst
is daar totaal mislukt. Door de regens in
Augustus is de waarde zeker met 40' tot 50
pet. gedaald.
De heer Verheggen (Limb. Landbouw
Bond) klaagt voorts over de hooge prijzen,
die de kleine zandboeren voor het gras heb
ben moeten betalen. Het nagras werd soms
verkocht voor meer dan /200.
De M i n i s t e r wijst er op, hoe moeilijk het
is in dezen regelend op te treden, en noodigt
den vorigen spreker uit hem een ontwerp-re-
geling voor te leggen, aan welke uitnoodiging
de heer V erheggen gaarne zal voldoen.
De heer Van Iteek (Ov. Mij. van Land
bouw), meent, dat de rogge betaald rnoet wor
den met f 25.
De Minister wijst er op, hoe moeilijk
de zaak staat, waar de gevraagde prijzen
varieeren van /22 tot 27.
De heer Linthorst Homan
zijn alhier nog zeer verdeeld. Juiste begrip-
pen daaromtrent blijken dikwijls nog ver te
zoeken. Trouwens, dat gaat met vele nieu-
wighgfien zoo. Men krijgt daar onze men
schen niet zoo spoedig toe. Men is dikwijls
bedachtzaam. Toch hebben v/e in den loop
der jaren al vele zaken burgerrecht zien ver-
krijgen, waar men oorspronkelijk sterk tegen
gekant was, omdat men ze niet kende.
De poging van het comite, om in meer
ruimen kring bekendheid aan haar streven
te geven, verdient daarom zeker toejuiching.
Nadat de vergadering door den voorzitter,
den heer Huizinga, was geopend, wees deze
er op, dat het plan tot het stichten eener
centrale keuken niet is ontstaan uit den
zucht om lets nieuws tot stand te brengen,
doch dat dit denkbeeld is geworteld in den
drang der omstandigheden. De druk der
tijden was de aanleiding, dat in de commis
sie voor de uitvoering der distributiewet het
denkbeeld werd geopperd, om te trachten
ook alhier, in mavolging van andere plaat-
sen, eene centrale keuken in te richten.
Eerst is een, bescheiden comite opgericht,
om de mogelijkheid van uitvoering van het
plan te overwegen, met de bedoeling, zoo
langzamerhand aan de zaak uitbreiding te
geven en de inrichting op die wijze vasten
voet te doen krijgen bij de bevolking.
Dezer dagen is te Amsterdam eene ver
gadering gehouden voor centrale keukens
en men had gemeend, die vergadering,
waarin begrijpelijk verschillende wenken
is van
meening, dat zoolang de vertrouwenscommis-
sie geen andere prijzen voorstelt dan zij ge-1j- -
daan heeft, de landbouwers zich daarbij een- j zouden "worden vernomen, op de reeds be
voudig hebben neer te leggen. Wanneer def staande praktijk gegrond, te moeten af-
Minister alle prijzen in overeenstemming j wachten, en daarna ook alhier meerdere be-
brengt met de wenschen van de commissie, f kendheid aan de zaak te geven.
an heeft de landbouw geen enkele reden totj Spreker heeft als afgevaardigde van het
ontevredenheid, maar dtent men daarmee ac-|comiM die vergadermg bijgewoond en heeft
men tegenwoordig geen gratis monsters meer Bond) zegt, dat een belangrijke bron van on-
kan nemen om ze te onderzoeken. ievredenheid gezocht rnoet worden in de om
De Minister zegt, dat hij dien maatregel
zal overwegen.
De heer Van Wichen deelt een geval
mede, waarbij het met kalk vervalschte vee
voeder den dood van het vee door verkalking
veroorzaakte.
De Minister stelt nu aan de orde de
prijzen der producten voor 1917 en de in uit-
zicht gestelde prijzen voor 1918 en komt thans
tot de klachten der heeren, die meenden, dat
te weinig overleg tusschen spr. en de land
bouwers heeft plaats gevonden. Toen spr.
verleden jaar meende, prijzen te moeten ga
randeeren, heeft hij samen geroepen het Ned.
Landbouw Comite met de daarbij aangesloten
vereenigingen. DoOr deze heeft spr. de leden
voor de commissies tot prijsbepaling zelf doen
•aanwijzen, waarbij als eenige voorwaarde is
gesteld, dat men bijv. in de commissie voor de
tarwe geen heeren zou laten plaatsnemen uit
provincien waar zeer weinig tarwe wordt ge-
teeld. Nu, mijne heeren, aldus eindigt spr.
wilde ik wel eens weten, hoe ik meer mede
werking had kunnen vragen en meer gelegen-
heid tot medewerking had kunnen geven.'
De heer Van Foreest (Holl. Maatsch.
van Landbouw), zegt, dat die maatregel zeer
ep prijs gesteld is, maar dat toen bepaald zijn
jninimumprijzen.
De Minister: Ik wil nu alleen maar het
feit vastleggen, dat ik die commissies gegeven
heb in handen van de landbouwers zelf, en dat
ik dus het verwijt, dat ik de landbouwers niet
zou raa^plegen, als zoovele andere verwijten
langs inij heen kan laten loopen.
De heer Van Foreest (Holl. Mij. van
Landbouw): Dan heb ik op het oogenblik niets
te zeggen.
De heer Van H e e k: Mijnheer de Voorzit
ter, mij was daarvan niets bekend.
De M i n i s t e r: Dat neemt niet weg, dat
de zaak precies is zooals ik u zeg, en uit uw
opmerking blijkt alleen, dat u niet op de hoog
te is van uw eigen .organisatie. Ik wensch
echter met nadruk vast te leggen, dat dit punt
gelegd is in handen van de landbouwers
.zelven
heer Linthorst Homan (Ned.
Landbouw Comite), zegt, dat het volkomen
juist is, dat voor dit punt overleg is gepleegd
met de Nederlandsche landbouwers, wat bi'j-
zonder is gewaardeerd. Speciaal ten aanzien
van dit punt, hebben de Nederlandsche land
bouwers geen enkele reden tot klagen.
De Minister zegt, dat de vastgestclde
garantieprijzen minimumprijzen waren, die
echter zouden kunnen worden verhoogd, in
dien er factoren mochten optreden, die bij het
bepalen der prijzen niet waren te voorzien.
Toen spr. de commissie vroeg, of die prijzen
Sierzien inoesten worden, is voor rogge en voor
erwten en boonen bevestigend geantwoord.
De prijzen der andere gewassen behoefden
echter, naar het oordeel der commissie, niet
te worden herzien.
De heer Bierema (Gron. Mij. v. Land
bouw): Met een voorbehoud. Wij hebben ge
meend, dat die prijz'en gegeven moesten wor
den voor middelmatige qualiteiten. Voor de
rogge heeft voorts de' commissie geadviseerd
- Tuwijl de prijs door den Minister ge-
bracht is op f 18. 6
De Minis t e r aanvaardt dit voorbehoud
en zegt, dat hij de berekeningen goed heeft
laten nagaan en spr. kreeg den indruk, dat de
oerekemngen toen aan den hoogen kant wa-
sfandigheid, dat alle graan en andere land
bouwproducteri worden beoordeeld naar de
voedingswaarde die zij hebben voor mensche-
lijk gebruik, ook dan wanneer de verbouwer
het oorspronkelijk bestemd had om als vee
voeder te gebruiken. Dit stemt tot groote on
tevredenheid wijl de boeren deze producten
zoo gaarne voor veevoeder zouden behouden.
Daarom heeft de commissie het noodig geoor-
deeld maximumbedragen voor aftrek vast te
stellen. Dit is echter niet tot uiting gekomen.
Sommige schatters hebben /2 a 3 afgetrok-
ken, wat tot groote ontevredenheid aanleiding
heeft gegeven. Iemand beklaagde zich bij
spreker, dat zijn tarwe in vochtigen toestand
in een magazijn te Maastricht werd bewaard.
Wanneer nu na eenige dagen de schatters
komen, is de qualiteit zonder twijfel achter-
u'tgegaan, waardoor ze lager zal worden
getaxeerd.
De Minister dringt er op aan, deze en
dergelijke bijzondere gevallen voortaan on-
verwijld te zijner kennis te brengen.
De heer Verheggen zegt, datde be-
middeling van de organisatie .in dezen niet
gevraagd is en dus ook niet aangeboden zal
worden.
De Minister meent, dat het de plicht der
organisaties is, in dezen ook ongevraagd
liunne medewerking te verleenen. Trouwens,
aan deze organisaties is gevraagd de men
schen aan te wijzen en aan niemand anders.
De heer Linthorst Homan (Ned.
Landb. Com.) meent tevreden te kunnen zijn
over de toegezegde prijzen van den oogst
1917, terwijl aanstonds nog wel gesproken
zal worden over de prijzen van den oogst
1917 18. Spr. wil echter wijzen op de onaan-
genaamheden van de zoo late afrekening en
in het belang vooral van de boeren met kleine
bedrijfskapitalen, dringt hij op verbetering in
dezen aan.
De Minister meent, dat dit reeds nader
is geregeld.
Hij stelt nu aan de orde de prijzen voor den
oogst 1917|18. Spr. heeft den indruk gekre-
gen, dat de boepeh op den zandgrond, onaf-
nankelijk van de uitgeloofde prijzen, niet zul
len zaaien, uit vrees voor het niet ontvangen
van kunstmest.
De Heer Van Foreest (Holl. Mij. van
Landbouw), zegt, dat bij het Hoofdbestuur van
de Hollandsche Maatschappij van Landbouw,
zoowel van afdeelingen als van kringen, tal
van brieven ingekomen zijn met klachten over
de wijze, waarop dit jaar de boel is geregeld
gepaard gaande met 'tie bedreiging, dat de boe
ren in een geheelen kring overeen zijn geko
men om, wanneer er geen verbetering komt,
niet te zaaien. Dit zou zeer te betreuren zijn
en het Bestuur heeft die bedreigingen zooveel
mogelijk tegengehouden. Spr. geeft in over-
weging den boer meer vrijheid te laten, door
hem slechts te verplichten naar de grootte van
zijn bedrijf en de qualiteit van zijn grond tegen
matigen prijs een zekere hoeveelheid tarwe
rogge enz. te leveren, waarbij hem algeheele
vrijheid gelaten zou moeten worden om met
de rest van zijn bedrijf te doen wat hij wil.
Spr. yertrouwt, dat de vrijheidszin en de spe-
culatiegeest van den boer tot resultaat zouden
hebben, dat er een veel grooter quantum werd
afgeleverd, dan thans het geval is.
De heer M e i b o r g (Veenkol. Boerenbond)
geeft in overweging de hier aanwezige partii
stikstof te besteden aan het wintergraan.
coord te gaan. Dit is de eenige houdiwg, die
de landbouwers kunnen aannemen, waar de
commissie door hen zelve is benoemd. Spr.
zou gaarne zien, dat de prijzen voor dp.kunst
mest worden verlaagd, waarmee de boeren op
de zandgronden zouden worden tegemoet ge
komen.
De Minister zegt, dat de commissie bij
de prijsbepaling van een bepaalden kunstmest-
prijs is uitgegaan. Kunnen de landbouwers
deze prijzen niet betalen, wegens gebrek aan
kapitaal, zoo zouden de organisaties hier hel-
pend moeten optreden. Spr. kan echter niet
tegelijkertijd de productenprijzen verhoogen
en de factoren, die hiertoe hebben geleid, te
niet doen, door de prijzen der bedrijfsartike-
len te verlagen.
De heer Van Welderen Rengers
(Fr. Mij. v. Landbouw), wil den verbouw van
producten, geschikt voor menschelijk of dier-
lijk voedsel, bevordere.n door voor'de andere
producten een naar verhouding lageren prijs
te bepalen.
De M i n i s t e r zegt, dat deze richting door
hem reeds is gevolgd, wat dezer dagen wel zal
blijken. Spr. heeft ook aan een andere methode
gedacht, waarbij voor de producten geteeld
op vroeger reeds bebouwd land een loonenden
prijs wordt gegeven, en een extra prijs voor
het land, dat daarenboven wordt bebouwd
De heer N e 1 e m a n s (Noord-Br. Mij. van
Landb.) meent dat meer broodkoren verkre-
gen zal worden, door paal en perk te stellen
aan de hooiprijzen, die thans zoo hoog zijn,
dat zij den prikkel, voor het scheuren van wei-
land, bestaande in den hoogen prijs voor de
op dezen grond te verbouwen producten, ge
heel te niet doen. Zelfs voorziet spr., dat ten
behoeve van grasgrond Chilisalpeter zal wor
den gebruikt.
Als niemand der aanwezigen hierna het
woord verlangt, sluit de Minister te half twee
met een woord van dankzegging voor de op-
komst, de vergadering.
TEE NEUZEN, 26 Sept. 1917,.
Het weerb ericht van het meteorolo-
gisch iustituut te De Biidt van heden luidt
als volgt
Hcogste barometerstand onder 770 Zuid-
Duitschlnnd,
Laagste barometerstand 745.0 Haparanda.
Verwachting tot den avond van 27 Sept.
Zwakke tot matige zuidelijke tot zuid-
westelijke wind, half tot zwaar bewolkt,
waarschijnlijk nog droog behoudens kans
op onweer, aanvankelijk nog warm.
Electrisch licht. ml b<
Wij vroegen inlichtingen omtrent de in
dit nummer voorkomende advertentie van
de electrische centrale. Daaruit bleek ons,
dat gemiddeld in Ter Neuzen aan elecg
trische stroom eene besparing verkregen
wordt, zooals die door het Rjjks-Kolendistri-
butiebureau wordt voorgeschreven. Daaruit
vloeit voort, dat de ingezetenen welke voor
verlichting electrischen stroom benuttan
zich voorloopig niet over verdere beperking
ongerust behoeven te maken.
Een Centrale Keuken.
Door het bestuur van het comite voor het
oprichten eener centrale keuken alhier, was
tegen gisteravond eene algemeene vergade
ring van belangstellenden belegd, in het
„Hotel de Commerce".
In deni loop der besprekingen bleek, dat
het bestuur over de opkomst tevreden was,
aangezien andere vergaderingen wel eens
minder belangstelling trekkem Wij moeten
evenwel eerlijk verklaren, dat wij voor dit
onderwerp, waarover den laatsten tijd nogal
eens onderlinge gesprekken werden gewis-
seld, en dat een zaak betreft van aanbe-
lang voor onze geheele bevolking, meer be
langstelling hadden verwacht en dat de na-
dere mededeelingen over de strekking en
inrichting eener centrale keuken ten over-
staan van een minstens ongeveer gevulde
zaal zouden kunnen gegeven zijn.
Wellicht is in de drukte der vorige week
de publicatie en de datum der vergadering
aan een groot deel der ingezetenen ontgaan,
of wel heerscht er ook eenig misverstand,
althans van eene speciaal genoodigde cor
porate vernamen wij nog gisteravond toe-
vallig, dat die pas in den loop dezergweek
over deze zaak zal spreken. .nhnv
De meeningen over eene centrale keuken
op zich genomen hedenavond eenige mede
deelingen dienaangaande te doen. Hij gaf-
alvorens zijne uiteenzetting aan te vangen,
het presidium over aan den heer Nolson,
vice-voorzitter van het comite.
De heer Huizinga begon alsnu met er op
te wijzen, dat het denkbeeld van centrale
keukens, nu juist niet nieuw is. De laatste
jaren werden in verschillende groote plaat-
sen z. g. volkshuizen ingericht, die zich ten
doel stelden voor alleenloopende personen,
die niet in de gelegenheid waren dit thuis
te gebruiken, voor goedkoopen prijs een
warm maal te verschaffen. Zulke huizen
werden o.m. ingericht te Amsterdam, Rot
terdam, Brussel, Amtwerpen enz. en bezoe-
kers dier plaatsen zullen, veronderstelde hij,
die huizen wel kennen.
Die waren echter ingericht voor gebruik
ter plaatse. De centrale keukens, die men
thans op het oog heeft, stellen zich ten doel
warm eten te verschaffen aan de gezinnen
en door die bereiding in het groot, bespa
ring van brandstoffen te verkrijgen, wat, met
het oog op de bedenkelijke wijze van brand-
stoffenvoorziening voor ons land, zeker een
dringende eisch is. Voorts is ook te ver
wachten, dat uit de bereiding in het groot
eene algemeene bezuiniging in het gebruik
der grondstoffenvoor het bereiden der
warme middagmalen zal worden verkregen.
Hij acht dit een zaak van gewicht, niet al
leen voor onze gemeemte, maar ook voor de
omgeving van belang.
Het eerst werd het denkbeeld voor het in-
richten eener centrale keuken toegepast te
Straatsburg in het jaar 1914, na het ont
staan van den oorlog. In den aanvang van
1915 werd het in den Amsterdainschen ge-
meenteraad ter sprake gebracht door den
heer De Miranda. Men ging er echter niet
aanstonds op in en meende dat het nog tijd
was de zaak eens af te zien. Toch is het er
in den loop van dat jaar van gekomen. Toen
deed men het er grootscheeps. De bouw der
keuken (bij de electrische centrale) kostte
15.000, de aanschaffing der benoodigdhe-
den 16.000 en voor uitbreiding is later nog
betaald /14.000, waarvan door het Kon. Nat.
Steumcomite 75 pet. is bijgedragen. Door
de nabijheid der electrische centrale kon
men voor het koken der spijzen gebruik ma
ken van de afgewerkte stoom dier inrichting,
zoodat men geen uitgaven voor brandstoffen
behoefde te doen.
Inmiddeis zijn in tal van plaatsen zulke
keukens ingericht. Nevens Amsterdam, Rot
terdam, Den Haag, Vlissingen en Amers-
foort, noemde spreker ook Bodegraven en
Wormer, ten bewijze dat ze niet alleen in
groote plaatsen bestaan, maar ook in plaat
sen kleiner dan Ter Neuzen, en de omvang
der gemeente hier dus geen bezwaar is.
In den breede deed spreker mededeelingen
over de inrichting der keukens en de wijze
van bereiding der spijzen, de regeling van
de uitdeeling der spijzen enz. Dit laatste
geschiedt niet in de keukens, doch in afzon-
derlijke lokalen en men heeft doeltreffende
middelen uitgevonden om de spijzen bij het
vervoer warm te houden, zoodat zelfs het
bezorgen van warm eten te Sluiskil uit de
keuken in de kom geen bezwaar zou zijn.
Hij deed ook mededeelingen omtrent de
inrichting van het personeel en hoe er, voor
den goeden naam der keuken, dient te wor
den gezorgd niet alleen voor reinheid daar
binnen, maar ook op de reinheid van de em-
mertjes of wat dan ook, waarin de porties
worden afgehaald, daar de keuken anders
de schuld zoude krijgen, als de spijzen vlug
zouden verzuren.
In den- aanvang werden te Amsterdam
18.858 porties uitgereikt, nu is dit 46.898.
Het spreekt wel van zelf, dat het, bij de
verschillende smaken, niet iedereen naar den
zin is te maken, dat klachten wel eens voor-
komen, dat niet alle spijzen even gewild zijn.
De menschen behooren zich echter te ge-
wennen aan het denkbeeld, dat men tegen
woordig niet zoo kieskeurig kan zijn, en zich
in de omstandigheden rnoet schikken.
De spijzen bepalen zich tot het verstrek-
ken' van verschillende soorten soep, zooals:
groentesoep, erwtensoep en ook wel bruine
boonen soms, rijstepap, gortepap, hutsepot
of gestampte kool met vleesch en daarmede
overeenkomende spijzen.
In Wormer werd de ondervinding opge-
daan, dat eten, te 6 uur uit de keuken afge
leverd, 8 uur nadien mog te warm was om
terstond te worden gegeten.
Degenen, die van de keuken gebruik ma
ken, moeten, voor zoover het verstrekking
van gerantsoen-eerde levensmiddelen betreft
hunne bons ten behoeve der keuken afstaan!
Te Amsterdam geschiedt dit in daarvoor
aangewezen winkels, waar ze dan tevens
bons kunnen verkrijgen voor de benoodigde
porties eten.
Daardoor weet men telkens 2 dagen
vooruit, hoeveel porties zullen benoodigd
zijn, De prijzen van de porties varieeren
daar van 9 tot 16 cent, terwijl ze voor 12
cent dooreen worden verstrekt. Men heeft
daar geen regel gemaakt, om bepaalde spij
zen op aangegeven dagen der week te ver-
strekken, omdat men het beter acht, dat het
eenigermate een verrassing Is, wat de men
schen krijgen. In andere plaatsen maakt
men op vaste dagen der week steeds dezelf-
de spijs klaar.
Op de vergadering werd er met nadruk
op gewezen, dat het voor het welslagen der
keuken ook noodig is, geschikt en goed be-
zoldigd personeel aan te stellen, opdat men
goede zo'rg en toewijding kan eischen.
(Slot in 't volgend nummer.)
Onderwijzers-jaarwedden.
In de //Prins van Oranje" te Goes had
Zaterdagmiddag een Provinciale salaris-
meeticg plaats, naar aanleiding van de
circulaire van Ged. Statsn van Zealand
over de onderwijzers-Balarissen. De meeting
was zeer druk bezocht. De spreker, den
heer .Ossendorp, voorz. van het hoofdbe
stuur van den Bond van Ned. Ond. schetste
den jongen onderwijzer als iemand, die vol
idealen de school inkomt, zich diet zijn
geheele ziel aan zijn ambt overgeeft. Maar
al spoedig komen de teleurstellingen. Ja,
men geeft wel hoog op van de opvoeding
van het opkomend geslacht, maar daar
blijft* het bjj. Al spoedig beklaagt de
onderwijzer zich, dat hjj zich heeft laten
lokken in de val van het onderwijs. De
salarissen zijn bitter slecht en toch ge-
tuigde Dr. Gunning, tot voor korten tijd
districts-schoolopziener te Amsterdam, dat
hij diep respect heeft voor de wijze, waarop
de Ned. onderwijzer zijn taak vervalt, en
dat voor zoo'n sober salaris en nog minder
waardeering.
Nagaande de salarissen in Zeeland kwam
hij tot de conclusie, dat van de 113 ge-
meenten 106 een beginsalaris geven be-
neden 600 kjaars, 4 van 650 en 3 van
750. 85 gemeenten geven een eindwedde
minder dan 800, 20 van 800 tot minder
dan 900, de rest iets meer da&j.f 1000 en
dan van die 113 gemeenten 104 de eind
wedde pas na de wettelijke 20 jaar.
Daaruit blijkt de geringschatting voor
het werk van den onderwijzer en scherp
protesteerde hij tegen de houding van Ged.
Staten van Zeeland, die zulke toestanden
hebben laten voortduren. Komende tot den
basis, waarop een salarisregeling rnoet be-
rusten, zei de spreker, dat die moet ge-
baseerd zjjn op de onderwg$eis zonder
hoofdacte. Wel zegt men ,/de hoofdacte
is de maarschalksstaf" en Ged. .Staten van
Zeeland schijnen ook die meening te zijn
toegedaan, maar de onderwijzers doen in
de school hetzelfde werk, of zij de hoofd
acte al of niet bezitten. Trouwens, de
wet spreekt alleen van onderwijzers en
onderwijze'ressen.
Bij een salarisregeling moet dit beginsel
op den voongrond staande onderwijzer
moet er »in elke levensperiode behoorlijk
goed van kunnen komen. Dan komt ook
naar voren de onderwijzer en het hoofd
der school hebben dezelfde regeliDg. Het
rijk zelf brengt dit reeds in toepassing.
Bij de dagnormaalscholen hebben alle
leeraren dezelfde bezoldiging en krjjgt de
direejeur f 400 daarboven. Zoo zij het ook
bij de •nderwijzers, 100 voor de hoofd
acte, 200 voor het hoofdschap, in geen
al meer, en onderwijs buiten de gewone
schooluren 1,50 per uur.
Spreker zeid«, dat de waarde van den
onderwijzer zeer hoog staat. Daarvoor had
hij twee motieven.
lo. In alle oorlogvoereDde landen is
men bezig het onderwijs te hervormen, opdat
men na den oorlog klaar sta de eerste plaats
in de rij der naties in te nemen. Het
hangt dus van het onderwijs af, hoe de
staat fuctioneeren zal. Ten tweede klaagt
men in alle oorlogvoerende landen, dat het
moreel van de natie daalt, de verwildering
en de criminaliteit bij de jeugd hand over
hand toeneemt. Dat komt, omdat er zoo
veel onderwijzers bij het leger zjjn ingelijfd,
Als dat waar is, dan kan men het onder-
wjji niet te hoog aanslaan, dan kan men
dbn onderwijzer niet te hoog beloonen.
Spreker noemde nu een salaris loopende
van 1000 tot f 3000, wat gelijk staat
met 600 tot f 1800 voor den oorlog. Laat
men niet zeggen er is geen geld, want
de geldmiddelen van het Bijk gaan een heel
eind boven de raming. Ten slotte wekte
spreker alien krachtig op te strjjden voor
een beter salaris.
Aardappelen.
De Minister van Landbouw heeft aan
de gemeentebesturen een circulaire gericht,
meldende, dat hij onder intrekking van zijn
vroegere beschikkingen verboden heeft het
vervoer en de aflevering van aardappelen,
onverschillig van welk soort. Van dit ver-
bod kan, onder daarbij te stellen voor-
waarden, door de rijkscommissie van toe-
zicht op de aardappelvereeniging ontheffing
worden verleend. Aardappelenaflevering fe
geschiedt uitsluitend aan gemeentebesturen,
ook voor de voorziening in de behoeften
van het Isger.
Het rantsoen per hoofd is bepaald op 4
E.G. per week. Het vervoerverbod is niet
1
J i n v. c q, ii LsdllKlU
qI a tiHi rrh^trl rlnl 11 1 t_ 1
