ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
No. 6142.
Dinsdag 3 November 1914.
54e Jaargang.
fflKHITIBAAD.
De Oorlog
ABONNEMENT:
ADVERTENTIEN
TelefooR 25.
Bit Blad versGhijnt laaMaip, Woensdag- en VrijdagayeM, uitgezondertl op Feestdagen, by de Firma P. J. YAN DE 8ANDE te Ter Neuzen.
BlfiNENLAND.
Per 3 maanden binnen de stad 1.Franco per post voor Nederland 1.10.
Bij vooruitbetalingvoor Belgie 1.40, voor Ned.-Indie en Amerika /1.65,
overig Buitenland 2.
Men abonneert zich bij de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij aile
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
Van 1 tot 4 regels 0,40.
Voor elken regel meer 0.10.
Bij dif*@Ct© opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief.
Inzending van advertentien voor 1 MilS* op den dag der uitgave.
De Koningin en de Belgische
uitgewekenen
De Minister van Binnenlandsehe Zaken,
Mr. Cort van der Linden, maakt in de
St.ct. .bekend
Het lietft Hare Majesteit de Koningin
behaagd mij op te dragen openlijk uit te
sprek"" dat Hare Majesteit diep getroffen
is door i «rijke uitingen van dankbaarheid,
door IJe.gische uitgewekenen tot Haar ge-
ricbt, voor de bulp en den steun, alom in
Nederland londervonden. Hare Majesteit
betuigt voor die gevoelens Hare hooge
waardeering.
Het is Hare Majesteit eene voldoening
te ontwaren met hoeveel liefde het geheele
Nederlandsche volk zich gewijd heeft aan
de vervulling van de plichten, geboden door
gastvrijbeid en menscbelijk medegevoel.
Valsche zilverbons
Er zijn valsche zilverbons in omloop.
Een onzer abonnes zoo meldt het
Amsterdamsche Handelsblad was zoo
welwillend^, in het belang van het publiek
onze aandaeht te vestigen op zulk een nage-
maakte jj.50-bon, welke men op het eerste
gezicht niet dadelijk als valsch herkent.
Vergelijkt men haar met een echte, dan
ziet men spoedig, dat de handteekening
met inkt erop geschreven is. De naam
Bertling heeft de namaker blijkbaar niet
goed kunneaa lezen.
Voorts iff de, onder aan de zilverbon ge-
drukte strafbepaling met gr >oter letter
gedrukt er.; neemt ze 3 regels in, terwijl
op een ecfjte bon slechts 21/2 regel daar-
voor noodig is.
Het serie-nummer van de valsche bons
moet 345 zijn.
Men zij dus op zijn hoede
Oorlogsleening van f 250.000.000.
De Minister van Financien, mr. Treub,
confereerd> Vrijdag op zijn Departement
met een 13- il vertegenwoordigers van ver-
schillende v aatschappyen en financieele
instellingen, vien was aangezegd vertegen
woordigers te zenden.
De samenkomst duurde geruimen tijd
en had tot ondervverp de plannen van den
Minister tot een oorlogsleening.
8 pCt. TJitvoerrechten.
Naar wij vernemen, kan binnenkort de
indiening worden tegemoet gezien van een
ontwerp van wet, waarbij wordt voorge-
steld, alle uitvoeren te belasten met een
recht van acht percent.
(N. R. Ct.).
Engeland en de Belgische
vluchtelingen.
Nader is gebleken, dat de 600.00G,
door de Briische regeering aan de Neder
landsche aangeboden, als bijdrage in het
onderboud der Belgische vluchtelingen hier
te lande, voor welk aanbod de Nederlandsche
Regeering intusschen beleefdelijk bedankte,
als eerste termijn van daaropvolgende bij-
dragen, bedoeld en ter beschikking gesteld
werd.
In een artikel //Wat moeten we doen ora
Holland te helpen bespreekt de //Daily
Mail" de moeielijkheid, waarin ons land
verkeert om zoovele vluchtelingen, blij vend
althans voor langen tijd, te huisvesten.
Het blad dringt er op aan dat veel meer
dan tot heden, vluchtelingen van ons land
zullen worden overgebracht naar Engeland,
waar aan hen, vooral op landbouwgebied,
geregeld werk zal kunnen worden verschaft.
Levensmiddelen voor de Belgen.
Het stoomschip Coblenz, dat Zaterdagnackt
te Rotterdam uit Londen is aangekomen en
ligplaats heeft genomen bij Furness loodsen
in. de Maashaven, brengt voor de Belgen
3452 zakken rijst, 1883 zakken erwten en
342. zakken boonen mede. Met de lossing
daarvan iu de stoombooten Telegraaf V,
Telegraaf YII1 en Mark en Dintel IX is
onmiddellijk een begin gemaakt. En omdat
de nood in Brussel zoo hoog gestegen is,
is den ganschen nacht en ook Dinsdag met
sterke ploegen doorgewerkt, zoodat voor de
avond viel, de heele lading reeds in deze
stoombooten op weg was naar Brussel.
Alles is geadresseerd aan het gezantschap
van de Yereenigde Staten van Amerika te
Brussel. Dit gezantschap zal, in overleg
met het daar gevestigde comite van den
American Commission tor Relief in Belgium,
voor de uitdeeling zorg te dragen. Kapitein
Lucey, de vertegenwoordiger van deze Com
mission for Relief in deze stad, bracht heden
een bezoek aan de Coblenz.
De tweede en derde toezending levens
middelen voor de Belgen werden Zondag-
avond uit Londen hier verwacht met de
Nederlandsche 'stoomschepen Iria en Mars.
De Mars brengt 1000 ton gerst mede.
(N. R. Crt.)
Smokkelaars.
Door de autoriteiten is in de omgeving
van Nijmegen het spoor ontdekt van een
vrij groote bende paardensmokkelaars, die
reeds meer dan 50 paarden uit Nijmegen
gesmokkeld moeten hebben. Bij een der
hoofdleiders te Berg en Dal, zijn huis-
zoekingen gedaan en zulke overtuigende
bewyzen van sehuld gevonden dat hij met
eenige medepliehtigen wel moest bekennen.
Alle paarden in de grensdorpen zijn nu
nauwkeurig genoteerd en mogen zonder
verlof der militairen niet verkocht worden.
De smokkelaars dreven hun brutaliteit
zoo ver, dat zij in politiekleeding de grens-
wegen passeerden. Marechaussee-uniformen
zijn bij een der medepliehtigen aan huis
gevonden.
Yerw arming sg or dels voor onze
militairen.
De generaal-opperbevelhebber van Land-
en Zeemacbt heeft aan het comiti, dat de
vrouwen van Nederland opwekt tot het
vervaardigen van verwarmingsgordels, om
die als geschenk van de Nederlandsche
vrouwen aan het leger aan te bieden,
doen verzoeken aan alle hare medewerksters
van de groote waardeering van haar arbeid
te doen blijken.
Deze gordels worden gebreid door het
opzetten van 150 steken met stalen pennen,
148 steken met houten pennen, 25 toeren
boord, 40 toeren recht, 25 toeren boord,
een van de laatste toeren gaatjes breien,
bandje doorhalen, splitje open laten van
5 c.M., los opzetten en los afkampen. Yoor
elken gordel 100 gram wol, stalen pennen
van No. 12. Breit men stijf dan houten
pennen.
Koekbakkersbedrijf!
Naar het //R. N." verneemt zullen binnen
kort de koekbakkerijen te Dordrecht de
productie van koek moeten staken, door
gebrek aan rogge. Reeds zou een bakkerij
zonder grondstof zijn.
Fan het oorlogsveld aan de kust.
Men schrijft van Vlaamsche zijde dd, 29
October aan de Telegraaf
Een vorige maal hebben we 't centrum
van West-VIaanderen geschetst. Een korte
reis langs de kust kan ook van belang
zijn, nu aller oogen op dat gewest zijn
gevestigd.
't Doet u smartelyk aan, als ge leest
Dixmuiden gebombardeerd en verwoest.
Nieuwpoort gebombardeerd. Ge denkt aan
soldaten, die vallen, dood, in stukken ge-
rukt, vreeseiijk verminkt, zwaar gewond.
Ge denkt aan het bloed, dat de Yser
kleurde. Daar aan de rivier is het riet,
dat hier zoo welig groeide, vertrappeld en
afgebroken. Verder Oude-Kapellewaartsstaat
het er nog, en hoe waar worden nu Gezelle's
heerlijke regelen
Ja, zoo droevig is nu 't lied
Hoe dikwijls zag ik bij Mannekensveere
den molen draaien met zijn bruine zeilen.
En molens en torens en hoeven en polders
en duinen en dan de grijze veste Dixmuiden.
Nieuwpoort, 't behoorde alies bij eJkander,
't vloeide samen in een verrukkelijk panorama.
In stukken gesclioten en verbrand, zijn
nu menig dorp en hoeve en molens, in stuk
ken is de weg, die van toren tot toren
kronkelt. Loopgraven doorkruisen 't land,
loopgraven, waarin de soldaten soms tot aan
de borst in't water staan. Bommen uit zee,
bommen uit het Oosten, bommen uit't Wes-
ten werpen aarde op, en in die grachten wordt
het een afsehuwelijk mengsel van water,
aarde en bloed.
Of jonge, kloeke kerels stormen op elkaar
af met gevelde bajonet, de kortere bajonet
der Belgen, de langere der Duitschers en
het vlijmend staal ploft en boort in lichamen,
toch niet geschapen, om zoo beestachtig
geschonden te worden. En als gespierde
banden het geweer omknellen, dringt de
bajonet in de borst en verschijnt de punt
uit den rug.
Afsehuwelijk, ja Maar waar
Ja, dat geschiedt toch in de streek, die
in Augustus eu September nog zoo vreed-
zaam in de zomerzonne lag te glanzen.
't Is een helzei mij een Duitsch
soldaat. Lijken hier een halven meter hoog,
lijken in de straten van Middelkerke, lijken
in zoo groote menige, dat de tijd soms
ontbrak ze dadelijk te begraven. Nooit
hebben wij zooveel volk verloren als daar
En voort toch maar. We zagen de Engel-
sche schepen liggen en we vreesden den
dood, die van daar naderde. We zagen de
bommen komen van d> (egenovergestelde
zijde en van vooi
Franscken stonden.
in en-
r ons,
waar Belgen en
't Was de dood, die ons riep. Een uit-
weg maar, terugmaar we mochten
niet. We moesten in 't vuur voort
maar, voort, over en tusschen gevallen
makkers, dooden en gekwetsten. Nog zie
ik die bom ontploffen te midden van een
kolonne. God, God, dat was vreeseiijk
Voort, toch maar voort
Ja 'twas een hel I Of ik aan mijn vrouw
en kinderen dacht O, neen, gij hebt geen
gedachten aan maar na den slag denkt
ge aan hen. En ik keb vier kinderen bij
mijn vrouw achtergelatenO, ik en
velen met mij, vroegen niet anders dan
rustig thuis en aan den vreedzamen arbeid
te blijven. Van begin Augustus ben ik
wegMijn arme vrouw, mijn arme
kinderen
En toen die man zoo sprak, welde een
traan in zijn oog
Een Belgisch soldaat had bet ook over
het moorddadig gevecht. Hij had zijn
commandant zien vallen en was er heen
gesneld. Onder een kogelregen en, terwijl
bommen met hun afgrijselijk gehuil door
de lucht vlogen en met donderend geweld
ontploften, wilde hij den beminden overste
in veiligheid brengen. Beiden werden om-
singeld, gevangen genomen en gescheiden.
De soldaat kwam met andere gevangenen
te Brugge aan.
Dezen namiddag zag ik weer een trein
met gekwetsten van 't oorlogsveld komen.
Enkele Belgische gevangenen zaten ook op
dien trein. Hoe weemoedig wuifden ze den
burgers toe en dezen groetten eerbiedig hun
soldaten terug.
Ja, als ge hoort, Dixmuiden gebombar
deerd, Nieuwpoort gebombardeerd dan
denkt ge aan dood en bloed en wonden.
Ge denkt ook aan de verjaagde burgers.
Maqr tal van burgers waren te lang ge-
bleven. Zoo ook een mijner kennissen. Hij
bad angstige uren in een beerput. door-
gebracht. Maar 't werd te vreeseiijk en hij
spoedde zich heen. De dood bedreigde hem
dikwij's eer hij uit de vuurlijn was. Toch
bracht hij het er heelhuids af. Anderen
waren Diet zoo gelukkig en hun lijk bieef
liggen bij dat van soldaten.
Het slagveld van Nieuwpoort. En 't is
weer als in 1600, zooals Da Costa in zijn
z/Slag bij Nieuwpoort" uitriep
Maar 'tis ander moordmuziek nu Zwaar
geschut, helsche mitrailleuzen, snelvurende
en verdragende geweren hebben karabijnen
en musketten vervangen.
Eu hoe treffend waar ook
Nieuwpoort, Dixmuiden, die namen klin-
ken ons, Vlamingen, zoo gemeenzaam en
zoo welluidend toe. Steedjes uit onze
geschiedenis, uit den strijd der Keerlen, der
Blauwvoeten.
Stille steedjes.
Och, Nieuwpoort in gewone jaren op zoo'n
Octoberdag Ik zie dien verlaten wal,
waarop de grauwe, dikke muren met de
poortjes, uitkomen. En over die muren
ziet men de grillige gevels van oude, mime
huizen, juist als in die vervallen steedjes
van Zeeland. In de hooge, bijna naakte,
boomen honderden zwarte nesten van
kraaien die vogels van Ylaanderen. En
't is me of ik hun gekras hoor op zoo'n
weenmoedigen herfstavond, als de scheme-
ring over de roode daken, over die oude,
ineengedrongen kerk, den eenzamen Tem-
pelierstoren, zonder tempel, zinkt.
En dan stapte ik wel eens gaarne de
oude kerk binnen, waar 't kaarsenschijnsel
glansde op kopere grafzerken van in 1600
hier gesneuvelde Spaansche oversten. En
in den zwarten kapmantel gehulde vrouwen
van Nieuwpoort, vouwden de waskleurige
handen in smeekbeden voor de zonderling
gekleede Madonna.
En 's avonds was het gezeilig in zoo'n
ouderwetsche herberg, waar burgers u legen-
den en historien vertelden van't beleg der
Engelschen, toen de inwoners van de stede
een' keerse beloofden //soo lang als de omme-
gang van St. Jan" en na de zege, die
keersen lieten maken, zoo reusachtig, dat
men ze op een spille wenden moest.
Of 't ging over den steen, die op de
Markt de plekke aanwees, //waar in de
16e eeuw de bekse van Nieuwpoort ver
brand wierd om heur booze tooverie. Veel
bloed werd er voor Nieuwpoort verspild.
Stroomen bloed Maar dat was vin verre
tyden", 't waren //oude historieen".
En nuDe//verre tijd en zijn weere-
gekeerd", //d'oude historien nieuwe ge-
worden."
Binnen en buiten Nieuwpoort krioelt het
thans van soldaten. Yoor den oorlog keek
men er een soldaat, die zoo eens in verlof
kwam, baast als een wonder na. De jongens
warea niet van zijn hielen te jagen, of
't was om soldaatje te gaan spelen.
Nieuwpoort had dus geen garnizoen. Een
veertigtal jaren geleden was er wel een.
Maar de heeren officieren voDden bier juist
niet de genoegens van een boofdstad. Nieuw
poort is wat men noemt een vest, als ge
er niets meer ziet dan die grijze kerk, de
rechte straten, welke elkander snijden ais
de banen van een dambord, de oude woningen
of de kleine huizen met bun vooruitsprin-
gende dakvensters.
En 't was wonder, maar de eene officier
na den anderen kreeg de polderkoorts,
een kwaad, welke by de bewoners en bij bur
gers, die er zicb vestigden, niet voorkwam.
En te Brussel besloot men, om gezondheids-
redenen, het garnizoen weg te neraen.
Dixmuiden was een klein stadje van 4000
zielen. Er zijn niet veel bommen noodig
geweest, om het te vernielen. Op enkele
minuten liept ge er door. Maar de oude,
groote kerk boeide u door z;jn overschoon
koor en nog meer door bet prach'ir doxaal
(waar 't orgel staat en 't kerkkoor zina')-
Dit doxaal was zoo kuustig g sire met
een overvloed van bladeren, kno; pmi, h o men
vruchten, dat het vo'k niet g 1 o"-n kon
aan een bard materiaal. f tweik zich zoo
behandelen lief. Neen, 't doxia! moest van
een weeke stof gekneed zijn n de legende
ging, dat de kunstenaar er roggedei g. met
eiwit vermengd, voor had gebruikt. Maar
de man werd slecht beloond Men stak
hem de oogen uit, om hem te verhinderen
andere steden ook zulk een gewrocht. te
schenken. De naijver der middeleeuwsche
gemeenten.
In de kerk van Dixmuiden hangt een
Jordaens. In den Franschen tijd werd bet
tafereel gestolen en naar Frankrijk gevoerd.
Later vereerde Napoleon de stad met een
bezoek, tenminste de consul hij was nog
gten keizer hield eenige oogenblikk^n
voor de mairie stil, maar dreef de beleefd-
heid toch niet zoover, zijn koets ik sckreef
haast automobiel, nu we hier zooveel krijgs-
oversten in die voertuigen zien te verlaten.
Maire en deken snelden naar den /,opkomen-
den god". Juist speelde de beiaard en dat
Vlaamsche lied bekoorde zelfs Napoleon. Hij
wenschte den deken geluk, omdat de kerk
in dien beroerden Franschen tijd zijn klok-
kenspel had behouden.
„Ja, we zijn daarover zeer verheugd",
antwoordde de geesteiijke gevat, //maar we
zouden nog gelukkiger zijn, als we onze
beroemde schildery terugkregen". En hij
vertelde de geschiedenis van 't doek. //ik
zal zorgen, dat de schilderij weldra weer
in uw kerk prijkt", beloofde de consul, en
hij liet hiervan nota nemen. En waarlijk,
eenige maanden later zond men uit Parijs
een groote kist, maar de deken vond hierin
tot zijn teleurstelling niet de Jordaens,
maar een tafereel van een onbekenden
schilder. Een begeleidend schrijven meldde,
dat de Jordaens niet meer te vinden was,
en de burgers van Dixmuiden zeker wel
genoegen zouden nemeD met dit meesterstuk.
Men moest wel. Maar koning Willem 1,
die zooveel kunstwerken uit Frankrijk liet
terugkeeren, zorgde ook, dat de echte Jor
daens weldra op zijne oude plaats hing.
Ja, lezer, al die berinneringen en ge-
schiedenissen komen me voor den geest,
nu ik gelezen heb Dixmuiden gebombar
deerd. Hoe het met de kerk en 't doxaal
afgeloopen is, weet ik nog niet, maar hoop
ik weldra te kunnen melden. En met het
gerust, stemmig begijnhof! En met menig
Vlaamsch geveltje En 't raadhuis
Van Nieuwpoort reed ik wel eens gaarne
met de tram naar Veurne en dan per trein
DuinkerkenwaartsOver dien weg een
ander maal
Dixmuiden, Nieuwpoort, Middelkerke,
Westende.
En ik denk weer aan dien trein met
gewonden te Brugge, aan die jonge mannen,
echtgenooten, vaders, zonen. Velen hadden
't hoofd omwonden met watten Allen
zagen er afgemat en ellendig uit.
z/Zie", zei me een vrouw, die ook naar
het treurig tooneel keek, //is dat algelijk
niet wreed Ik hen tbuus een jongetjein
de wiege. Als ik wist, dat ik hem voor
den oorlog moest opkweeken, 'k geloove,
dat ik Ons Heere bidden zou bet nu al in
den Hemele te nemen. Als je daarvoor
jen kinderen moet groot brengenEn
de vrouw schudde 't hoofd.
Dixmuiden, Nieuwpoort, de drama's
Blankenberghe, Heyst, onrust.
Heden hebben de mariniers bij Heyst de
kanonnen geprobeerd.
Voorzorgsmaatregelen, ja, maar het volk
ziet die kanonnen bier toch liever niet.
Onrust. en toch nog humor soms,
Peins ne keer", zei mij een man. De
Duitsers komen daar in een klein buuzetje.
Ze moeten het zwyn (varken) hen. De
menschen lamenteerden en kloegen van
eigen. Zij maar stille, zeiden de Duitsers.
We gaan entwat beters brengen. En men
ziele, 't is waar, een ure later kwamen ze
met een koe af. Die was voor die menschen."
't Zijn algelijk rare gasten, die Duitsers.
Maar't is gemakkelijk zoo te geven, he.
Ze pakke 't maar weg
Tweemaal daags maken de Duitschers te
Brugge muziek Ze staan op straat te
spelen.
Muziek en dat kanongebulder en tran-
sporten gekwetsten, en graven van bezweken
sewonden.
Is 't wonder, dat die muziek ons wel eens
als een doodmarsch in 'd ooren klinkt
De slag aan de Yser.
Een correspondent van //De Tijd" schrijft
u t Ostende op 26 October een verslag van
zijn bevindingen op het oorlogsterrein in
Vlaandercn. We ontleenen daaraan enkele
gede-1 >n.
z/Neen, dat is geen oorlog meer, maar
een door waanzin irgegeven slachting.
Duizenden gewonden st.vompelen met ge-
broktn ledematen weg van het gevechts-
terrein of liggen hoog //Opgestapeld" in
allerlei soort. voertuigen die in trieste pro-
cessie noordwaarfs trekken.
Duizenden dooden liggen verspreid op
de vdden. Ze worden niet meer begraven,
er is geen tijd en er zijn geen menschen
vi owagens en artillerie rijden over de
ougelukkigen heen, als vormden zij een
hoop vuilnis. Niemand heeft op het oogen-
blik een flauw begrip van de ontzettende
offe's die elk oogenblik vallen in dep krank-
zinnigen strijd.
NEUZENSCHE COURANT
BSaQRaaBEEHBBBfflS
De Burgemeester der gemeente TER NEUZEN
maakt bekend dat eene Openbare Vergadering
van den Gemeenteraad zal worden gehonden op
Dourtrrilatr den 5 lovrmbet 1914, des
voormiddags ten 10 ure.
Ter Neuzen, den 2 November 1914.
De Burgemeester voornoemd,
J. HUIZINGA.
O, 'truischen van het ranke riet!
o, wist 'k toch uw droevig lied
wanneer de wind voorbij u voert
en buigend uwe halmen roert,
gij buigt, ootmoedig nijgend neer,
staat op en buigt ootmoedig weer,
en zingt al buigend 't droevig lied,
dat ik beminne, o ranke riet
Wat deinend wisslen van de hoopWat
overspanning
van woede, ginds en hierWat steeds
opnieuw vermanning.
In duizenderlei vorm, van duizenderlei dood.
Wat uit de diepten-zelf van lijfsgevaar
en nood.
Weer aangegrepen moed, trots wreede
lichaamspijnen.
Wat davrend moordmuzyk
Het volk
Door hoop en vrees bestreden
bij beurten naast en meest Oostende,
waar het zwerk
hun oog of oor van verr' den gang van
't oorlogswerk
Laat gissen of verstaan of 't enkelen
vluchtelingen,
Dwars door den vijand heen, gelukte door
te dringen,
Met weiilend antwoord op der fel bedreigden
vraag
Naar dezen eb en vloed van zege en
nederlaag.
o
