algemeen nieuws- en advertentieblad voor zeeuwsch-vlaanderen.
No. 6140.
Donderdag 29 October 1914.
54e Jaargang.
GELDLEEIHHfi,
.1
De Oorlog
AEONNEMENT:
ADVERTENTSEN
Bit Blad versclipt MaaMag', Woensdag- ea Yrijdagavoad, uttgezoMertl op Fsestdagen, bij de Firma P. J. VAN DE 8ANDE te Ter Neuzen.
geldleening groot /3000,—
.BINNEMLAND.
Per 3 maanden binnen de stad 1—Franco per post voor Nederland 1.10.
Bij vooruitbetalingvoor Belgie /1.4Q, voor Ned.-Indie en Amerika j 1.65,
overig Buitenland 2.
Men abonneert zich bij de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij aiie
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
Telefoon 25.
Van 1 tot 4 regels 0,40., Voor elken regel meer 0.10.
Bij tJirecte opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief.
Inzending van adverteniien voor 1 mil* op den dag der uitgave.
Burgemeester en Wethouders van
TER NEUZEN vragen aanbiedingen voor
eene te sluiten
a 5 %i waarvan jaarlijks, te beginnen 1915,
ten minste f 500,zal worden afgelost.
Deze leening moet, zoo spoedig mogelijk,
worden gestort ten kantore van den. ge-
meente-ontvanger.
Schriftelijke aanbiedingen knnnen woruen
ingeleverd tot uiterlijk 2 fi owe miser1
a. s.j des uamiddags 3 uur, ter gemeente-
secretarie.
Ter Neuzen, den 26 October 1914.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. HU1Z1NGA, Burgemeester.
L. WABEKE, Secretaris.
f De nieuwe Minister.
Bij Koninklijk besluit is, benoemd tot
Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel de heer F. E. Posthuma, directeur
der Landbouw-Onderlinge.
De nieuwe Minister van Landbouw, de
heer Posthuma, heeft, naar de N. R. Ct.
meldt, in hoofdzaak eene landbouwopleiding
genoten. Eerst later, door zijn directeur-
schap van de centrale werkgeversrisico-bank,
kwam hij van meer nabij, zij 't indirect,
met nijverheid en handel, de twee takken
van staatszorg, die nu ook aan zijne hoede
worden toevertrouwd, in betrekking.
H'ei is te voorzien, dat de heer Posthuma
in de eerste plaats dus Minister van Landbouw
zal zijn rnaar wij mogen hopen, dat het
enz., de nijverheid en de handel, niet in
verdrukking zullen geraken. In de naaste
toekomst zullen die het zelfs in de eerste
pla°ts zijn, die 's Ministers aandacht en
voortdurende zorgen zullen eischen. Voort-
durende zorg, en de noodige kracht tot
zelfstandigheid.
De heer Posthuma komt aan het Depar-
tement in een tijd, waarin velen met allerlei
belangen op hem zullen trachten in te
werken hij moge dan zijn zelfstandig oor-
deel behouden, en de kracht bezitten wat
in het welbegrepen algemeen belang ge-
wenscht is door te zetten.
Als landbouw-specialiteit heeft hij getoond
een goed organisator te zijn.*) Zijne
organisatorische bekwaamheden zullen hem
wellicht ook in zijn nieuwe ambt te stade
komen. De taak, die den nieuwen Minister
wacht, zal in elk geval zwaar zijn, eene
eerste kracht waardig. Laten wij hopen,
dat de heer Posthuma zal toonen, zulk eene
kracht te zijn, zoodat zijne benoeming zal
blijken voor het ministerie eene aanwinst
te beteeken.
Verbod uitvoer kaas.
Een buitengewone St.ct. bevat een Kon.
besluit van 26 dezer, waarbij de uitvoer
van kaas is verboden van den dag der af-
kondiging van dit besluit.
Men meldt ons, dat dit verbod niet de
bedoeling heeft, voor geruimen tijd alien
uitvoer van kaas uit Nederland onraogelijk
te rraken. De Minister van landbouw a. i.
wenscht echter maatregelen te nemen, waar-
door bereikt wordt, dat voor de binnen
landsche consumtie een voldoende hoeveelbeid
kaas tegen den door den Minister vastge-
stelden prijs beschikbaar blijft. Daartoe
wordt het noodzakelijk geacht, dat alle
uitvoer op een oogenblijt verboden wordt
en een overzicht wordt opgemaakt van de
op dat oogenblik in ons land aanwezige
hoeveelheid kaas. Zoodra deze hoeveelheic
ge'inventariseerd is, waartoe bereids de
voorbereidende stappen gedaan zijn, zal de
Minister bepalen, voor welk gedeelte van
de voorradige en nog te produceeren kaas
de uitvoer, onder nader vast te stellen
voorwaarde, zal kunnen worden toegestaan
I
Uitvoer van jonge paarden.
Het Stbl. no. 506 bevat een Kon. besluit
van den 24sten dezer, waarbij wordt in-
getrokken een Kon. besluit van 3 Augustus
Stbl. no. 367) en het volgende wordt be-
paald
De uitvoer van paarden is van den dag
der afkondiging van dit besluit af ver-
joden.
Van dit verbod is uitgezonderd de uitvoer
van ruinen, die den leeftijd van 20 maanden
nog niet hebben bereikt en nog niet ge-
wisseld hebben, en van veulens niet ouder
dan den jaar, voor zoover daarbij in acht
genomen worden de voorschriften door de
Ministers vau Landbouw, Nijverheid en
iandel en van Financien ter zake vast te
stellen.
Lijsten Belgische geinterneerden.
Met machtiging van de Belgische legatie
in Nederland zullen, volgens gegevens van
let informatiebureau van het Roode Kruis
te 's-Gravenbage, geregeld lijsten verschijnen
van in Nederland geinterneerde of zich
in hospitalen bevindende Belgische mili-
tairen.
Deze lijsten zullen worden verspreid
in Nederland, Belgie, Frankrijk en Enge-
land.
Vijf-en-twintig percent van de opbrengst
zal worden gegeven aan het Belgische en
Nederlandsche Roode Kruis.
Belgische vluchtelingen.
De heeren prof. II. Burger en J. Th.
Boelen, resp. lid en een der secretaiissen
van het comite voor de Belgische vluchte
lingen, hebben, volgens de N. R. Crt., een
inspectietocht door Belgie gemaakt.
Het doel van den tocht was, na te gaan,
in hoever terugkeer van de uitgewekenen
naar hun woonplaatsen mogelijk is. Hier-
toe werd per automobiel gereisd van Putten
aan de Nederlandsche grens over Antwerpen,
Waelhem, Mecbelen, Brussel, Leuven, Aer-
schot, Lier, Antwerpen en Esschen en op
verschillende plaatsen ook met de autori-
teiten gesproken.
De hoofdindruk is, dat een algemeene
aanbeveling tot terugkeer niet zoDder meer
kan gegeven worden.
Groot verschil is er tusschen de steden
en het platteland. Aan de boerenbevolking
moet bepaald worden aangeiaden, ten spoedig-
ste terug te keeren.
Op het land wordt overal gewerkt. Dank
zij het prachtige weer van dezen zomer is
de oogst van bijna alle levensmiddelen over-
vloedig. De terugkeerende landbevolking
vindt dus overal ruimschoots werk en daar-
mee tevens de zekerheid van voeding ge-
durende den winter. Voor zoover de woningen
vernield en onbewoonbaar zijn, zullen de
landbouwers ongetwijfeld bij buren een
onderdak vinden.
Wat de steden betreft, hun indruk is,
dat de bevolking van Antwerpen wel doet,
zoo spoedig mogelijk terug te keeren. Voor
hen zelven en voor hun stad is het zaak,
dat het maatschappelijk leven zoo spoedig
mogelijk weer op gang komt. Dit is de
meening zoowel van de burgerlijke als van
de militaire overheid. Gelijke meening
vernamen zij ook omtrent Mechelen, Aer-
schot en Leuven. Intusschen is in elk
dezer plaatsen een groot aantal huizen ver-
brand en ten eenenmale onbewoonbaar.
Dit geldt in veel sterker mate voor andere
plaatsen als Lier, Dendermonde, enz., waar
het gemakkelijker is, de nog onbewoonbare
huizen te tellen dan de verwoeste.
Vluchtelingen, die niet geheel onbemid-
deld zijn, doen het belt, zelf te gaan kijken
of iemand af te vaardigen, die zich omtrent
den staat hunner woningen op de hoogte
stelt. Aan onbemiddelden uit deze plaatsen
mag zeker niet zonder plaatselijk onderzoek
worden aangeraden, naar huis te gaan. De
kans, dat zij in hun woonplaats noch huis,
noch voedsel vinden, is zeer groot.
Een inlichtingendienst omtrent de be-
woonbaarheid van elk dezer plaatsen zal
moeten worden ingericht. De moeilijkheden
aan de inrichting daarvan verbonden, zijn
echter zeer grootwant in vele dezer plaatsen
is nietsgeen bestuur, geen ambtenaren,
geen middenstand, geen woningen, geen
levensmiddelen.
Het provinciaal- en gemeentebestuur van
Antwerpen heeft tot de vorming van zulk
een dienst de eerste stappen gedaan. De
eerste stappen want bij gebrek aan ambte
naren was in den beginne het beheer van
provincie en gemeenten m eenenmale onfr
wricht.
Zeer in het grove zal het omtrent den
toestand der verschillende gemeenten ge
gevens gaan verzamelen. Met zulk een
inlichtingendienst is sinds een tweetal weken
reeds aangevangen door oen aantal Neder
landsche vrijwilligers, onder aanvoering van
Prof. Meijers van Leiden. De voornoemde
twee heeren hebben met dit werk met de
grootste voldoening kennis gemaakt. Uit
den aard golden de gevraagde en verstrekte
inlichtingen allereerst de familiebetrekkin-
gen Hoe is het met onz6 ouders, met onze
kinderen Zijn zij in leven Waar verblijven
zij Maar dan ook een groot aantal de
vraag Kunnen wij terugkeeren Het werk
van deze mannen vindt bij de Antwerpsche
overheid warme instemming.
De intercommunale commissie, die thans
onder voorzitterschap van dr. Louis Franck
Groot-Antwerpen bestuurt, heeft aan de
Nederlandsche commissie alle mogelijke
medewerking verleend de noodige lokaliteit,
de hulp van het personeel der provinciale
griffie, van burgerweesjongens, die als esta-
fetten dienst doen, enz. De leden der
commissie zijn de gasten der stad Antwerpen.
Ook verwijst dr. Franck de vele aanvragers
uit Nederland, die hem al te vaak met
dezelfde vragen in het belang van vluchte
lingen komen lastig vallen, naar. deze
commissie.
De talrjjke aanvragen van uit Antwerpen
uitgewekenen naar den staat hunner wonin
gen, worden door de commissie in handen
gesteld van plaatselijk comiteit van open-
bare orde en zekerheid, dat met behulp van
een vrijwillige politie, ter piaatse een onder
zoek instelt, waarvan de uitslag door middel
van de Nederlandsche commissie wordt
overgebracht aan de aanvragers. Omgekeerd
worden aanvragen uit Antwerpen omtrent
uitgewekenen in Nederland overgebracht
naar het regeeringscomite in Den Haag,
die omtrent geinterneerden naar het Roode
Kruis-bureau op den Kneuterdijk aldaar.
Vragen van algemeenen aard worden
onderworpen aan de militaire of burgerlijke
overheid en door dezen steeds vlot beant-
woord. Ook gebruiken deze overheden de
commissie, om hun besluiten in Nederland
bekend te maken. De commissie staat in
dagelijksche verbinding met een hulp-bureau
te Roosendaal, dat een deel der aldaar
inkomende vragen dadelijk beantwoordt en
de andere naar Antwerpen overbrengt. Alle
briefwisseling moet worden gericht aan dit
hulp-bureau. Brugstraat 51, Roosendaal.
Hier werken een aantal studenten anderen
zijn, onder leiding van den heer A. C.
Bos, in dienst van het stationswerk en
hebben eveneens de handen vol met de
zorg voor het vertrek, helaas ook den
terugkeer van duizenden vluchtelingen.
De commissie van prof. Meyers heeft
dringend behoefte aan een automobiel. Een
welwillend aanbod zal op zeer hoogen prijs
worden gesteld.
Het werk, dat door deze commissie
evenals dat van duizenden anderen in den
lande spontaan en belangeloos wordt
verricht, verdient de grootste waardeering.
Reuter seint uit Londen
De eerste scheepslading. voedsel voor de
Belgische vluchtelingen zal Woensdag a.s.
op het Nederlandsche stoomschip Coblentz
naar Rotterdam worden gezonden. Het schip
neemt 1000 ton levensmiddelen mee.
Maandag zijn over het station Rosendaal
13,000 personen uit ons land naar Belgie
teruggekeerd.
Te Rosendaal zelf verblijven op het
oogenblik nog een 4000 a 5000 uit
gewekenen.
Het grootste gedeelte der te Breda ver-
toevende vluchtelingen is naar Belgie terug-
gegaan. Maandag ruim 600, van wie 200
voorzien van een vrijbiljet. Thans zijn er
te Breda nog ongeveer 1500 uitgewekenen,
van wie er 300 ten laste van het plaatselijk
steun-comite komen.
Graan voor de regeering.
De Gorredijk en de Rijndam, die beiden
een partij graan voor de regeering hebben
medegebracht, bebben ligplaats genomen aan
de Wilhelminakade hier ter stede, waar ze
met bekwamen spoed worden gelost.
De Gorredijk heeft aan boord 5008 ton
tarwe, 26,499 balen meel en bovendien nog
een partij lijnkoeken en wol.
De Rijndam heeft medegebracht 3927 ton
tarwe en 4362 ton mai's.
0e oorlog in Vlaanderen.
,/Mannekensveere ligt plat en St. Joris
ook en de Palingbrugge is leelijk gesteld",
zoo hoor ik hier onder 't volk, zoo schrijft
men aan de Tel. En men schrikt niet meer
men schijnt aan verwoesting en vemieling
gewoon te worden. 't Is immers oorlog.
Of men bescbouwt het als een offer, dat
nu ook de kuststreek tusschen Ostende en
Nieuwpoort zoo deerlijk geteisterd wordt.
Dezen namiddag was het of me weer een
zware slag werd toegebracht, of ik't over-
ijden van een goeden vriend vernam. Een
tennis hield me staande en zei//Deklokken-
uofstee is ook vernield."
Een boerderij verwoest dus ach, een bij
vele Hoeveel schoone hoeven, groote en
Heine, heb ik in dezen verschrikkelijken
tijd reeds als een rooken puinhoop gezien
Maar de klokkenhofstee verwoest, die
ristorische hoeve bij Slijpe, tusschen Ostende
en NieuwpoortZe is een overblijfsel van
een Tempeliers-slot en t volk beweert, dat
van hier een onderaardsche gang naar den
Duiventoren te Nieuwpoort leidt. Op de
Doeve stond een klokje, ook al een getuige
uit booze tijden, toen men soms in den
nacht de buren ter hulpe moest roepen
voor roovers of andere minder gewenschte
bezoekers. Het klokje riep nu //te noene"
de werklieden naar tafel. Aan alarm dacht
men niet meer. Men leefde er zoo welge-
zind en tevreden 's zomers druk werk en
's winters 't was als in t nageldeuntje"
van Gezelle.
Peinzend, of ook vertellend, want 't is
hier de streek der legende
En omdat de streek met haar legenden
en historische gebouwen me zoo lief is, was
't als een ^slag op men herte", toen ik dezen
middag plots hoordeDe klokkenhoeve is
vernield."
Ocb, 'tis de klokkenhoeve niet alleen 5
Daar liggen zulke oude, eerbiedwaardige
dorpen Ik denk aan Zande, ook op 't
oorlogsterrein.
In 1904 stortte de kerk van Zande in.
Toen kwam van wijd en zijd 't volk kijken
naar den puinhoop.
En nu, hoeveel puinhoopen liggen er
Streek vau poezie. Ik denk aan de Geraert-
bloempjes, vuurrood, een duur bloempje.
Een Vlaamsch ridder was gevangenge-
nomen op een reis nair 't Heilig Land.
Tijdens die gevangenschap kon hij een
splinter van Jezus kruis bemachtigen. Om
dezen te behouden stak hij hem in zijn
been. Eenigen tijd later kon hij ontvluch-
ten en na veel zwervens bereikte hij Vlaan-
deren. De ridder ontscheepte te Sluis en
trok dan de duinen in. Hij legde de
gelof e af, den splinter van 't Heilig Krnis
te schenken aan de kerk, welker klokken
hij 't eerst hoorde luiden. En eindelijk
vernam hij de welkome stemmen 't waren
de drie klokken van Zande.
Dadelijk opende Geraert zijn been en nam
er den splinter uit. Waar 't bloed van de
wonde druppelde, ontsproten in't duinzand
roode bloempjes, die nog altijd naar den
ridder, Geraert-bloempjes, worden genoemd.
in 1904 stortte dus de kerk van Zande
in. De klokken bleven gespaard en werden
in den nieuwen toren gehangenze waren
de welluidendste van de streek en dik wij Is
stonden de lnenscheu er naar te luisteren.
Zal Zande met zijn klokken gespaard
blijven
Och, voortaan zullen de legenden wel
uitverteld zijn Er zijn nu vreeselijke
verhaleu uit //den jare 1914", ho^ de
klokkenhofstee te niete ging. en Munnekens-
veere en St. Joris en hoe op een
z/hoeve" vijftienhonderd //Duitschmans" be-
graven werden en dat de //Duitsche ge-
kwetsten" in den tempel van Meetkerke
bij Brugge werden neergelegd, omdat er
te Brugge schier geen plaats meer en was.
Zoo zong'Gezelle.
Maar nu zijn het bommen uit zee, bom-
men uit Nieuwpoort, bommen uit Maria-
kerke, die huizen en buischen en boomen
en hoeven en dorpen neervellen en jonge,
kloeke mannen, zonen,echtgenooten, vaders
dooden.
't Kruise van ridder GeeraertO, andere
kruisen torsen nu de menschen.
In de lieve huisjes van duinen en polders
heb ik zoo dikwijls de moeders beluisterd,
als ze wiege //douwen" en in dat zoet
dialect zongen
Maar verdreven zijn nu de moeders met
haar kinderen en draagberries, manden,
kisten, stroobossels zijn wiegjes geworden.
En hoeveel vaders begraven in onbekende
groeven
O, gij 93 geleerde mannen van Duitscbland,
met uw protest, kendet gij ons "Vlaamsehe
volk vroeger en zaagt ge 't nu
En als V laming roep ik weer uit
z/Duitschland, wat hebt gij met Belgie
gedaan
In 't Reuter-telegram van 23 October lees
ik naar aanleidiDg van de gevechten bij
Hazebroek, dat er ook gestreden wordt om
den ,/Mont des Cats". Deze heuvel ligt op
de Belgisch-Fransche grens, ten zuiden van
leperen en 't volk noemt hem den Catsberg.
Het telegram is oDjuist, waar het beweert,
dat het de eeuige heuvel is Ik ken er
nog den Kemmel, den Rooden, denlJzerberg.
Door de geurige hoppenvelden heb ik er
dikwijls heengewandeldIn de hooge
boomen van den Catsberg koereloerden de
tortelduivenHoe plechtig stil was
het in de bosschen, vanwaar men in lanen
en dreven zoo'n heerlijk vergezicht had
over Vlaanderen, met 't grijze leperen op
den voorgrond, en den vijver van Dickebusch,
tot Rousselaere toe En dan kon men
uitrusten in de Trappistenabdij, in de ruime
zindelijke, wat stroeve eetzaal, waar de
portier, hij, die spreken mocht want de
Trappisten zwijgen altijd u kosteloos
van eigengebakken brood, eigen geperste
kaas en eigen gebrouwen bier voorzag.
Wat zal de torenwachter van den Kem-
melberg later wel te vertellen hebben
Ik zie hem nog staan op 't belvedere met
zijn langen verrekijkervEr is geen
betere verrekijker in de wereld", beweerde
hij altijd.
z/Ik hen hier duizenden menschen gehad
van alle kanten, van vreemde landen, en
z'n hen 't al gezeid, dat ze nooit n'en
beteren verrekieker hen gezien dan den
mijnen." En hij wees u honderd dorpen
aanen voorspelde 't weer dagen
tevoren, want //de zunne trok water boven
de zee", of u't geluchte stond klaar." Wat
zal hij nu door zijn uitmuntenden verre-
kijker zien En wat zal hij later vertellen
van den fellen brand te Rijssel en te Rous
selaere, dien bij op zijn berg zoo duidelijk
heeft waargeuomen Ja, van daar heeft
by de vlammen zien spelen tegen den hemel
Van daar aanschouwt hij legerkorpsen,
trekkend door 't welige Vlaanderen
En 't gedonder van t' geschut rolt langs
zijn berg.
Ik hoor het ook weer Boem boem.
Oude menschjes, die hier op den wal in
't zonnetje zaten, schudden't grijze hoofdje.
Weer zooveel levens Nieuwe troepen
trekken voortdurend Brugge uitEn
karren met gewonden rijden binnen. En
soldaten ook zijn ontmoedigd en somber.
Gisteren, in de buurt van Ostende, zag
een man van de landweer een Vlaamsehe
moeder met haar lief kindje. //Mag ik het
eens kussen vroeg de soldaat. Hij nam
't wichtje in de armen en zoende het.
Tranen sprongen hem in de oogen. //Ik
heb er thuis ook zoo een" klonk het in
een snik. De arme vader moest het kind
gauw aan de moeder teruggeven. Bij
wankelde en viel in z wij in Men kon
hem dan tot bezinning brengen, moest hem
dus terugvoeren in de vreeselijke, akelige
waarheid, dat hij in den oorlog was en
straks gejaagd kan worden in dat vreeselijk
vuur, waar zoovelen vielen
Ik denk hier aan den ouden tempel van
Meetkerke. Vroeger gingen de visschers
van Blankenberge er ter beevaartNu
is de ketk een hospitaal. De Duitschers
hebben 't gebouw geiescht voor hun ge-
kwetsten. En boerenwagens, met witte of
UZENSCHE
j;
L
De nieuwe Minister van Landbouw, Nijverheid
en Handel is ook als cooperator bekend. Hij heeft
o. a. zitting in de besturen van den Nederl. Coope-
ratieven Bond en van de daarmede in betrekking
staande Handelskamer, staat als voorzitter aan het
hoofd van den Haagschen Coop. Bond, maakt deel
uit van den raad van commissarissen van de Coop.
Winkelvereeniging, vroeger van het district s' Graven-
hage der vereeniging Eigen Hulp en is voorzitter
van de z.g. 's Gravenhaagsche contractenvereeniging.
Hij werd in 1898 tot secretaris van den Bond van
Cooperatieve Zuivelfabrieken in Friesland benoemd
Het koorn is geborgen
En de appels zijn geweerd.
De landman, zonder zorgen,
Zit peinzend om den heerd.
'tis October... In andere jaren, de winden.
kwamen van zee en
hoort ze bruischen,
ruischen door den blaardenboom.
Ze ruischen,
ze huischen,
ze buischen,
lijk peerden zonder toom.
Slaapt, slaapt, kindje slaapt,
en doet uw oogskes toe,
de pinkelende, winkelende oogskes
ssSSSdaar,
't ben 't wiegen al zoo moe j
'k en kan u niet meer wiegen,
'k en ga u niet meer wiegen,
slaapt, slaapt, toeJJ
g' hebt uw hert en mondtje voldaan,
krulletjes aan,
ach en 'k en kan van uw wiegske
niet gaan,
slaapt, slaapt, toe.
