ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
6138.
Zaterdag 24 October 1914.
54e Jaargang.
Bekendm aking.
De Oorlog
ABONNEMENT
ADVERTENTlfiN
Telefoon 25.
Bit Blad verschijnt Maandag^, Woensdag- en Yrpagavond, nitgezonderd op Feestdagen, hij de Firma P. J. YAH DE SANDE te Ter Nenzen.
BINWENLAND.
Per 3 maanden binnen de stad 1.—Franco per post voor Nederland 1.10.
Bij vooruitbetalingvoor Belgie /1.40, voor Ned.-Indie en Amerika 1.65,
overig Buitenland 2.
Men abonneert zich bij de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
Van 1 tot 4 regels 0,40. Voor elken regel meer f 0.10.
Bij direct© opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief.
Inzending van advertentien voor 1 tltir op den dag der uitgave.
Burgemeester en Wethouders van HOEK
maken bekend, dat de jongens, die verlangen
deel te nemen aan het op 1 November a.s.
aan te vangen herhalingsonderwijs,
zich daartoe tot en met 31 dezen bij het
hoofd der openbare lagere school kunnen
aanmelderi,
Hoek, 1 October 1914.
Burgemeester en Werhouders voornoemd,
A. WOLPERT, Burgemeester.
J. M. DREGMANS, Seeretaris.
Prins Wolrad Fried/rich von
Waldeck-Pyrmont. f
De oorlog heeft rouw gebracht ook in
onze koninklijke familie op het slagveld in
Frankrijk is een half-broeder van de Konin-
ginMoeder, prins Victor Wolrad Friedrich
Adolf Wilhelm Albert van Waldeck-Pyrmont
bij een patrouille-rit gesneuveld. De over-
leden prins, die in 1892 geboren was uit
het tweede buwelijk van zijn vader, was
luitenant in het garde dragonderregiment
No. 23. Als bijna alle Duitsche vorsten-
zonen was hp mede ten 3trijde getrokken
en heeft het leven gelaten voor zijn vader-
land. Het Nederlandsche volk dat weet,
hoe Koningin Emma meeleeft met anderen,
hoe zij het verdriet van anderen mede voelt
en steeds tracht hun smart te lenigen en
hen te troosten, deelt van ganscher harte
in het leed dat de dood van haar zoo jong
gestorven broeder haar berokkent.
(Alg. Hbl.)
Bij de Duitschers in Vlaanderen.
Men schrijft van Vlaamsche zijde d.d.
19 October aan de Telegraaf:
Zondagmorgen bood de heerlijke Groote
Markt van Brugge een zonderling schouw-
spel aan.
Voor 'tstandbeeld van Breydel en De
Coninck was een altaar opgericht, prjjkend
met een kruisbeeld, uit de Bloedkapel van
den Burg gehaald.
De protestantsche soldaten van 't garni-
zoen schaarden er zich voor en op't forum
van het door en door katholieke Brugge
en had 'n Luthersche godsdienstoefening
plaats. Er werd gebeden, gezongen en
gepreekt.
Ik herhaal hetin 't.door en door katho
lieke Brugge. 'tWas een dienst, mogelpk
gemaakt door 't recht van den sterkste.
Vreemde combinatie inderdaadAls ik
daar als domine had gestaan, zou ik toch
verlegen zijn geweest met mijn tekst, want
't is en 't blijft waar, dat een klein volk
heeft moeten wijken voor de overmacht,
dat het volk in een vreeselijken oorlog
werd gesleurd buiten zijn wil en buiten
alle recht. De veldprediker had ook een
sermoen kunnen vastknoopen aan de parabel
van Nathan tot David over den rijke, die
een menigte van schapen had en den arme,
die maar een klein ooilam bezat
In de St. Annakerk werd voor de katho
lieke Duitsche soldaten mis gelezen.
't Spreekt van zelf, dat de meeste Brugge-
lingen zich aan 't eerste meer hebben
geergerd dan aan 't laatste.
Een oud vrouwtje kon het niet meer
uithouden. Ze sloeg met haar kromme
magere armen de panden van haar versleten,
rossigen kapmautel driftig heen en weer
en 't wit gemutste hoofdje knikte zenuw-
achtig, toen ze tot een burger zei,,'t Is
toch schandalig om hulder misse alzoo
op onze markt te lezen en dan 'nen ge-
kruusten Ons Heere uut de bloepkapelle
te halen. Daarover moet je algelijk stout
zijn. Zie, 'k hen gepeinsd, dat Onze Lieve
Vrouwe een mirakel had moeten doen.
Ze had stillekens den grond kunnen open-
doen en heel die bende naar beneden laten
zinken."
„Ja, Onze Lieve Vrouwe!" spotte de
ander. ffJ'hen Julder schoens versleten
in beevaarten voor Onze Lieve Vrouwe.
Als Onze Lieve Vrouwe een mirakel kan
doen, had ze 't eer moeten doen en vrede
kunnen maken, dat de Duutsman hier niet
en kostkomen. 't En ware dan niet noodig
den grond te openen".
,/0, gij goddelooze kerelriep't vrouwtje
verontwaardigd.
„Allez, allez", suste een derde, //er is
al oorloge genoeg, moeten de Bruggelingen
nu ook gaan kijven (twisten).
't Vrouwtje trok af. Wellicht vond ze
in „heur straa-tjie" een belangstellender
en sympathieker gehoor.
Maar haar geloof zal dat van weinigen
zpn.
Wei zal men zijn eigen gedachten hebben
over die godsdienstoefening en mis en
't verwoeste Mouland, Vise, Leuven, Dender-
monde en zooveel geteisterde dorpen.
's Morgens was het dus kerk, 's middags
en 's avonds werd er gulzig gedronken,
uitgelaten gedanst, woest gezongen. De
bedenkelijke herbergjes in de Langestraat
tregen een druk bezoek. Op veel plaatsen
orulden en schetterden de orgels. In elke
stad vindt men meisjes zonder eergevoel.
Deze konden met soldaten, die 't eigen
volk bestreden hebben, naar hartelust
„een flikker slaan". Er zpn soldaten, die
oetalen wat ze koopen, er zpn er ook, die
niet betalen.
De jonge mannen zpn heen, naar't front,
met al hun hebben en houden vertrokken
in westelpke richting, vanwaar wij voort-
durend kanongebulder hoorentwee auto-
bussen, aan de Engelschen ontnomen en
tal van automobielen, brengen daarentegen
van 't front veel gewonden binnen de stad
terug, deze worden in de Normaalschool,
in 't Janshospitaal en andere ambulansen
verpleegd.
't Garnizoen bestaat hoofdzakelijk uit
mannen van den landstorm, vaders, groot-
vaders misschien ook, met peper en zout
over den baard al, soldaten in niet meer
frissche, grijze uniformen, soldaten, waarvan
velen iets weemoedigs over't wezen hebben.
wlk zou ook willen, dat het geen oorlog
was. Ik zou ook liever bij vrouw en
kinderen zijn", verzekerde een aan mijn
vriend. En een ander trok zijn trouwring
van den vinger, legde die op de linkerhand
en sprak toen
„Kijk, 't binnenste van dien ring is
Duitschland, daaromheen liggen Engelschen,
Franschen, Russen, Belgen. Wij moeten
alien kaput. Wij vinden hier ons graf.
Daar er zpn ook militaristen onder, die
droomen van veroveringsplannen. Een die
luid gezongen had //Glorie, glorie, Deutsch-
land ist zu klein, es musz ein bischen
groszer sein", declameerde daarop //Hier
is nu alles Duitsch. De kinderen zullen
voortaan niet meer rooken en de mannen
niet meer zoo drinkenWaarop een
burger aanmerkte, dat de Duitschers toch
ook veel drinken, wat ze hier in Brugge
niet verborgen. //Ja, nunklonk het.
,/Wir sind in den Krieg."
Sommige burgers steken hun gedachten
niet onder stoelen of banken. Een mijner
kennissen had gastvrij officieren ontvangen.
Hp weigerde echter de vertrekken van zijn
afwezige vrouw te openen. Toen hij uit
was, waren zijn gasten in den wjjnkelder
gedrongen en den sleutel gehouden. Fiink
zei de heer des huizes toen, dat hij zulk
een schending der gastvrijheid niet had
verwacht, men gaf hem den sleutel toen
terug.
Een ander mijner vrienden kreeg't be
zoek van vijf soldaten, die ruw op de deur
klopten en vijf bedden eischten. Vijf
bedden, antwoordde de burger. Zijt ge
niet wijs, om te meenen, dat ik vijf bedden
op overschot heb De Duitschers- be-
gonnen alien tegelijk te schreeuwen en te
roepen, maar een officier trad uader en
vroeg op kalmeerenden toon//Was ist
das Mijn vriend verklaarde 't geval.
De overste gaf zijn mannen een standje,
trad zelf binnen en gebood de soldaten
tevreden te zijn met wat ze hier vonden
Natuurlijk treft men ook lafife burgers
aan. Er waren er en ik zeg het als
Vlaming met schaamte die wuifden
toen de troepen met voile muziek en onder
luid gezang deze oude Vlaamsche historische
stede binnenrukte'n.
Zulke aterlingen zijn uitzonderingen.
De Duitschers zullen toch wel zelf begrppen,
dat de Belgen, om een volksuitdrukking te
gebruiken, //liever hun hielen, dan hun
teenen zien" en hoopvol staren naar den
grooten slag van Metz tot Veurne.
Er zijn te Brugge menschen, die door
armoede, door slavelijken arbeid, door tel-
kens terugkeerende aalmoezen, door ellen
dige woningtoestanden hun karakter ver-
loren hebben. Dezulken namen geschenken
van de Duitschers aan, chocolade, suiker-
goed, kleedingstukken, sigaren, 't Waren
lieldegaven, beweerden de overheerschers,
maar ze hadden ze toe meestal uit open-
gebroken winkels en huizen gehaald.
Zoo voorzagen ze ook menigeen van een
oed doch die bedden werden met ge-
weld door de ramen van de Lancierskazerue
geworpen, zooals men ook uit bijzondere
woningen meubelen op straat heeft gegooid.
Er zijn onder die vreemdelingen echter,
vieze kerels. Te Oostkamp hadden ze op
een kasteel allergulzigst gegeten en toen
in de schoone vertrekken aan hun natuur-
ijke behoeften voldaan.
Vijandelijke soldaten in huis krijgen, is
al erg... maar wat dan, als die soldaten
nog dronken binnengewaggeld komen
Nu nog in telegramstijl eenige bijzonder-
leden over de Duitschers te Brugge.
Deuren van gesloten keukens worden
ingeslagen. Duitschers tred'en brutaal op.
Een goed leven eten, drinken en brassen.
Hangen uit de ramen, waar ze ingekwartierd
zpn, zien brutaal naar de bevolking, ze
rossen en rijden.
Soep, aardappelen koken, vleesch braden
en koffie zetten boven groote vuren op de
pleinen. Velen eten ook bp de burgers,
maar betalen niet altijdj
Duitsche vlag op de stadspoorten, de
gendarmerie enz.
Het postkantoor is gesloten. Geen nieuws
hiertenzij Duitsche kranten van een dag
of tien oud. De Duitschers krijgen nieuws
door de veldpost.
De Duitsche tijd is ingevoerd.
Het station is nu een paardenstal. Gis-
teren stond er ook een draaiorgel in.
De gouverneur is uit zpn woning gezet
de Duitschers huizen er nu.
De vroeger uit Belgie gezette Duitschers
keeren terug. Eerst liep 't gerucht, dat een
voormalig inwoner van Brugge aan't hoofd
der troepen stonddit is echter niet waar.
Wat van de gading der Duitschers is,
wordt aangeslagenpaarden, koeien, rij-
tuigen, boter, melk enz. Versleten paarden
geven ze ten geschenke.
Er zijn onder't garnizoen ook Beieren in
hun blauwe uniform en huzaren van den
dood.
Tot nu toe eischt men geen passen om in
of uit te gaan. Alleen in W.-richting en
jn die van Ostende is men strenger.
Ook te Blankenberge, die lieve badstad,
eveneens bij veel Nederlandersen
vooral bij de Duitschers bekend, stapten
de overheerschers met voile muziek binnen.
Veel spelen konden ze niet, want de voor-
naamste straat, de Kerkstraat, is niet lang
en aan 't eind staat men voor den hoogen
dijk, welke men langs monumentale trappen
beklimt.
Op en aan den voet van dien dijk staan
ruime, weelderige hotels, waarin men dezen
zomer groote verliezen heeft geleden.
In de hotels zijn nu de Duitschers in
gekwartierd.
Eene kleine bezetting vindt men ook te
Zeebrugge, waar een pier van 21/2 K.M.
in zee loopt en de buitenhaven afsluit.
Dezen morgen kwamen er drie drijvende
mijnen aan. De marinesoldaten lieten ze,
door er op te schieten, ontploffen.
Ook op 't strand van Knocke kwam er
zoo'n gevaarlijk ding aangespoeld. Hier
liggen geen Duitschers, evenmin als te
Heyst of Duinbergen de drie laatste bad-
plaatsen van onze kust.
'Het volk te en rond Brugge vindt de
Duitschers al niet meer zoo //brave", gelijk
in de eerste dagen. De jonge mannen too-
nen zich nagenoeg wantrouwend en ze blijven
bij voorkeur aan de grenzen.
Wachten maar
Toen ik heden Relgie verliet, zag ik de
zon achter grijze wolken weg duiken en ik
dacht aan een vers van Gezelle.
Brugge, de stad ook van Gezelle.
O, leefde de dichter, nog, de vriend der
z/kleenen en armen", wat zou hij het in
deze weken druk gehad hebben
Zooals hij 1890 uit de //kleene huizekes;
van Brugge de cholera-lijders haalde en ze,
teer gelijk een moeder, naar 't gasthuis
droeg, zoo zou hij nu moeite en gevaren
getrotseerd hebben, om weduwen te troosten
en bemoediging en hulp te brengen aan de
bannelingen in schepen, schuren, stallen,
op zolders.
Ik dacht aan een zijner verzen aan de
Zonne, waar hij uitroept.
Voor ons, Vlamingen, voor ons, Belgen, I
is de zonne ook ondergegaan. Nevelen
omsluieren de polders en duinen en de
fiere torens hier van Kerlingaland.
Maar de zonne kan verrijzen en nevelen
verdrijven en haar licht en warmte uit-
stralen over 't eens zoo vrije land. En
met Gezelle roepen wij. Vlamingen, wij
Belgen Kom toch weere, o zonne. kom
De Noordzee si uit en I
Deze radikale maatregel stelt de marine-
medewerker van de /Times" voor. Waar-
door zpn de //Hawke" en de kruisers van
het ,/Hogue-type in gevaar gekomen Zij
werden gebruikt als politie-vaartuigen, om
toezicht te houden op den neutrale scheep-
vaart, waar vijandelijke schepen gemakkelijk
onder kunnen doorloopen. Deze diensten
hebben slechts zeer indirect met de verde-
diging des lands te maken.
Men make het zich eenvoudiger. Het
volkenrecht kent een oorlogvoerende mogend-
heid de bevoegdheid toe de zee af te sluiten,
Langs een lijn van de Shetlandsche eilanden
naar de Noorsche kust met zoo noodig een
smallen open doorgang naar het Skagerak
zou de ffTimes" man dit willen bewerk-
stelligen.
Voor den patrouilledienst zouden dan niet
meer zwaarbemande kruisers gebezigd be-
hoeven te worden. Stoombooten met een
16 mijls vaart en treilers met een paar
kanonnen bewapend, zouden het werk kunnen
doen.
Het blad weet verder te vertellen, dat
bij de Engelsche regeering de sluiting van
de Noordzee reeds in overweging isgenomen.
Het proces van de Belgische burge-
meesters.
Men meldt uit Maastricht aan de N. R. Crt.
Onze lezers herinneren zich het geding te
Tongeren waar tien burgemeesters en secre-
tarissen uit Belgische gemeenten dicht bij
de Nederlandsche grens, terecht hebben
gestaan omdat zij de recruteering van het
Belgische leger begunstigd hadden. De
rechtbank heeft hen op 24 September 1.1.
vrijgesproken, oordeelende, dat het grond-
gebied van hunne gemeenteD op het oogen-
blik van het delikt, niet bezet was door
Duitsche troepen.
De plaatselijke commandant was van die
vrijspraak in hooger beroep gegaan.
De advocaten, die in eerste instantie ge-
pleit hadden, werden verwittigd, dat de
Duitsche wet hun niet toestond voor het
militair gerechtshof (Feld-Kriegsgericht) te
pleiten. De verdedigers der burgemeesters,
die geen Duitsch advocaat te Tongeren
konden vinden, waren naar Luik gegaan,
voorzien van een geldig paspoort, om er
een verdediger te zoeken. Zij slaagden te
Luik niet, doch ontvingen er den raad zich
naar Aken te begeven, ditmaal voorzien van
paspoorten van de Kommandantur te Luik.
Te Aken stelden zij zich in verbinding met
Mr. Souanini een der kundigste advocaten
der Rijnprovincie, die op zich nam de aan-
geklaagden te verdedigen.
Nauwelpks te Tongeren teruggekeerd,
werden de heeren bij den commandant
ontboden, die hun verklaarde, dat zij zich
zonder zijne vergunning naar Aken hadden
begeven en dat zij gevangen genomen werden.
Zij protesteerden daartegen wegens het recht
der verdediging, maar niets hielp. Na een
dag hechtenis, werden zp door den com
mandant veroordeeld tot vier weken ge-
vangenisstraf, subsidiair 500 francs boete elk.
De zaak der burgemeesters werd voor het
Feldkriegsgericht den 14den dezer behandeld.
Daar de debatten niet publiek waren, is
het ons onmogelijk er een verslag van te
gevenmaar naar wij hooren, heeft de
auditeur-militair de toepassing van de dood-
straf tegen de 10 beschuldigden geeischt.
Als getuige a charge werd gehoord de
plaatselijke kommandant te Tongeren. Na
het pleidooi van Mr. Souanini en een be-
raadslaging van meer dan een half uur
sprak het Feld-Kriegsgericht de beschul
digden vrij. Veel menschen van het stadje
en de omliggende gemeenten wachtten
met spanning het vonnis af en het was
met een diepe aandoening en vreugde, dat
de uitspraak werd ontvangen. Men ver-
wachtte de vrijgesproken nog dienzelfden
dag in vrijheid gesteld te zien. Maar,
niettegenstaande de vrijspraak, besliste de
commandant, dat de burgemeesters en secre-
tarissen in Duitschland zouden gevangen
gehouden worden tot na afloop van den
oorlog.
Het is te hopen, dat deze heslGsing niet
zal gehandbaaf l word'-m, e.i dnt de hoogere
Duitsche autoriteit de vonnissen van militaire
rechtspraak zal doen eerbiedigen.
Levend beg raven soldaten.
In een slag gedood worden of te sterven
tengevolge van zijn wonden is het gewone
ot van den soldaat. Hij verwacht echter
niet levend begraven te zullen worden onder
centenaars van aarde. Zoo schrijft een
Engelsch sappeur
Ik heb reeds veel ondervonden, maar
nooit iets zoo droevigs als het uitgraven
van een aantal mannen uit een onder-
aardsche gang, die ingestort was en on-
geveer 30 Cameron Hooglanders bedolven
had. Ik werd met eenige kameraden uit-
gezonden, om dien menschen zoo mogelpk
hulp te verleenen. Wij kwamen aan de
helling van een heuvel, waar een loopgraaf
door de Cameron Hooglanders als schuil-
plaats was gebruikt.
Dat moet zeker door de Duitschers op-
gemerkt zpu, want zij richtten onmiddellijk
hun kanonnen op de plaats en het graaf-
werk stortte in. De arme kerels werden
onder een ontzettend gewicht aan aarde
begraven.
Dat gebeurde in den vroegen morgen
en ofschoon er veel moeite gedaan werd
om de mannen te bevrijden, slaagde men
er niet in, daar de Duitsche granaten
voortdurend de redders verdreven.
De Duitschers, die de loopgraaf vroeger
bezet hielden, kendeu er volkomen de in-
richting van en zonder twijfel schepten zij
er een duivelachtig genoegen in hen te
doen stikken toen zij zagen dat de Came-
rons er in gingen.
Twee of drie werden nog levend opge-
haald, maar hun lichamen waren zoodanig
gekneusd, dat zij niet konden blijven leven.
Kardinaal Mercier en de
vluchtelingen.
In //De Tijd" komt een scbrijven voor van
den oorlogscorrespondent M., waarin hij
mededeeling doet van een onderhoud met
kardinaal Mercier te Antwerpen, de kardinaal
drong daarin zeer aan op den terugkeer van
de uit Belgie naar Holland gevluchte priesters,
wier hulp in de parochie van het aartsdiocees
dringend noodig is.
z/En vermeldt toch vooral aldus ging
Z.Em, voort dat ik innig den terugkeer
wensch der gevluchte bevolking. In alle op-
rechtheid, er is geen enkel gevaar te vreezen.
Ik zou het bijzonder op prps stellen, indien
de bladen in Holland de aandacht wilden
vestigen op de volgende toezegging, die ik
van de Duitsche overheid verkreeg en welke
ik gerechtigd ben in hareu naam te doen
lo. De jongelieden behoeven niet te vreezen,
naar Duitschland te worden weggevoerd,
om in het Duitsche leger te dienea of tot
dwangarbeid verplicht te worden. 2o. Indien
ergens het politiereglement door enkele
personen overtreden wordt, zal de overheid
de daders opsporen en de plichtigen straffen
zonder de schuld aan de gansche bevolking
toe te scbrijven. 3o. De Duitsche en Belgische
overheden zullen alles in 't werk stellen om
te beletten, dat er gebrek aan voedsel ontsta."
z/Eminentie, u veroorlove mij op te merken,
dat vooral de tweede bepaling een zeer be-
langrijke is en heel wat geruststellender
dan de vroegere verklaring van den keizerlijk
Duitschen gouverneur, dat hij er niet voor
kon instaan, indien bij eventueele misslagen
de onschuldige bevolkiug met de schuldigen
zou moeten lijden Mag ik vragen, is dit
gunstig resultaat door uw persoonlijke be-
middeling verkregen
z/Dat wil zeggen ja, ik heb deze
maatregelen voorgesteld en ze zijn goed-
gekeurd geworden. Ik hoop, dat ze er toe
zullen bijdragen, dat alle vluchtelingen in
Holland onmiddellijk terugkeeren. Door een
persbureau in uw land is het bericht ver-
spreid, dat ook ik gevlucht was. Daarvan
is echter niets waar. 't Was mijn plicht,
de mijnen niet te verlaten, nietwaar V De
herder moet bij zijn schaapkens blijven en dat
moeten de pastoors ook doen, en de pastoors
die uitgeweken zijn, moeten dus terugkomen."
De kardinaal deelde voorts zijn plan mede
spoedig naar Mechelen terug te keeren en
het bisschoppelijk paleis te betrekken. Z.Em,
zeide
,,'t Zal natuurlijk tijd vergen, maar onher-
stelbaar is de aan de St. Romboutskerk en
het paleis aangerichte schade niet. De kerk
heeft veel, heel veel greMpn, d» toren is
mir.d' r bes-chadigd."
Er za! veel noodig zju Eminent e om
te kerstellen, wat in het ongelukkig ].a.»d
verwoest werd."
NEUZENSCHE COURANT
's Avonds, als het wordt te doDkeren,
als ge in 'tgloeiend Westen daalt,
schouw ik naar uw laatste vonkelen
Zinkend met u nederwaard.
Ilangende op mijn staal gebogen
weende ik toen den naeht rondom,
van u niet te aanschouwen mogen,
kom toch weere, o zonne, kom
