ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOF, ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
No. 6135.
Zaterdag 17 October 1914.
54e Jaargang.
De Oorlog
ABONNEMENT
ADVERTENTIfiN
Dit Blad verschijnt Maanjag-, Woensdag- en Vrijdagavond, uitgazondsrt! op Feestdagen, bij da Firma P. J. VAN BE SANDE te Ter Nenzen.
BINNENLAND.
Uit de gebombardeerde stad.
rssas
Per 3 maanden binnen de stad 1—Franco per post voor Nederland 1.10.
Bij vooruitbetalingvoor Belgie 1.40, voor Ned.-Indie en Ainerika /1.65,
overig Buitenland f 2.
Men abonneert zich bij de Uitgeefster, of buiten Ter Neuzen ook bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
ossr
Van 1 tot 4 regels 0,40. Voor elken regel meer f 0.10.
Bij cflirecte opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters en cliche's worden naar plaatsruimte berekend.
Handelsadvertentien bij regelabonnement tegen verminderd tarief.
Inzending van advertentien voor 1 UUr op den dag der uitgave.
De terugkeer der vluchtelingen.
Aan de vluchtelingen is een proclamatie
gericht, die volgens de Tel. is opgesteld
in gemeenscbappelijk overleg tusschen het
stedelpk bestuur van Antwerpen, den
Duitschen bevelhebber en een afgevaardigde
der Nederlandsche Kegeering.
Deze luidt als volgt
z/De beeren Burgemeester en Schepenen
van de stad Antwerpen erklaren, dat de
vluchtelingen van Antwerpen veilig kunnen
terugkeeren in de stad, alsook in de voor-
steden en dat met uitdrukkelijke goed-
keuring der Duitsche krijgsoverheid, die
verklaart
dat privaat-eigendom geeerbiedigd zal
worden, alsook dat de personen, die zich
van alle vijandelijkheden zullen onthouden,
niet verontrust zullen worden
dat de gewapende burgerwacbten onverlet
worden gelaten, alsmede dat er geen spraak
is van jonge mannen naar Duitschland te
vervoeren of tot legerdiensten te dwingen.
Bakkers, beenhouwers, kruideniers en
andere neringdoeners en ambacbten, alsook
de gasten daarvan en al wat betrekking
beeft op voeding, alsmede de apothekers,
letterzetters, glazenmakers, worden dringend
aangezocbt dadelijk terug te keeren.
Winkels voor voedingsstoffen, die binnen
vijf dagen niet heropend zijn, stellen zich
bloot aan strenge maatregelen, dit' volgens
instructie der militaire overheid.
Volgens deze ook worden alleen zulke
personen toegelaten, die in AntwerpeD regel-
matige huisvesting en broodwinning hebben.
De terugkomst moet in goede orde geschieden.
Bij de onschatbare diensten, door de over
heid in Nederland aan onze vluchtelingen
bewezen en waarvoor wij ze hartelijk danken,
zouden wij het zeer op prijs stellen, indien
zij er de hand aan bield, dat de terugkeer
geleidelijk en trapsgewijze geschiedde.
Het college van burgemeester
en schepenen
(get.) J. DE VOS
V. DESGUIN.
A. COOLS.
L. STRAUSS.
De voorzitter der intercommunale
commissie
(get.) L. FRANCE.
De majoor voornoemd
(get.) VOGEL.
In Roosendaal is onder deze proclamatie
van Burgemeester en Schepenen van Ant
werpen, de volgende proclamatie aangeplakt:
,/Bovenstaande verklaring is met mijn
voile instemming uitgevaardigd. Voor bet
geval, dat er vijaDdelijke handelingen, van
welken aard ook, mochten voorkomen, kan
natuurlijk geen waarborg worden gegeven,
dat alsdan niet met den schuldige, ook
onscbuldigen getroffen worden."
Antwerpen, den 12/10 '14.
De Eeizerlijk Duitsche Gouverneur
(get.) V. Scbroeder, admiraal.
De Nederlandsche generaal-majoor, die,
in opdracht van onze regeering een onder-
houd met de Duitsche autoriteiten te Ant
werpen had, heeft daaronder weer het vol
gende bekend gemaakt
,/Verder wordt de termijn van vijf dagen,
in de verklaring genoemd, door den gouver
neur tot 17 dagen verlengd. Genoemde
gouverneur heeft verklaard, dat door hem
bevelen zijn gegeven, dat geen dorpen mogen
worden verbrand, en dat door hem aan de
burgerlijke besturen zal worden aanbevolen,
burgerwachten, uit zorgvuldig te kiezen
goedgezinden, te vormen, ten einde elk
ongewenscht optreden van oproerige perso
nen tegen te gaan en aldus waarborgen te
verkrijgen, voor de burgers zelven, dat
geen moeilijkbeden voorkomen.
In Antwerpen doet de gewone politie met
haar gewone wapens als vroeger dienst,
Belgische soldaten, ook al zijn zij in
burgerkleeding, zullen bij terugkeer in
Belgie, als krijgsgevangenen worden be-
schouwd.
De door de uit Antwerpen afkomstige
vluchtelingen medegebrachte paarden, voer-
tuigen en automobielen en hun vee, zullen,
bij spoedigen terugkeer, vrij onze douanen
kunnen passeeren, terwijl de Duitsche
gouverneur mil heeft verklaard, dat een
ieder zijn medegenomen eigendommen on-
gehinderd naar zijn woonplaats kan ver
voeren.
De regeling van het spoorwegvervoer zal
door de Nederlandsche regeering geschieden.
De afkondiging van het vorenstaande
geschiedt met goedvinden van de Nederland
sche regeering.
Stafkwartier 3e divisie, 13 Oct. 1914.
De gen.-majoor, divisie-commandant,
VAN TERW1SGA.
Nederland en de Oorlog.
Verbod uitvoer petroleum.
Het Stbl. no. 481 bevat een Eon. besluit
van den 14den dezer, houdende verbod van
uitvoer van petroleum.
Mais.
Naar wij vernemen, heeft de Regeering
een partij Amerikaansche Mixed mais aan-
gekocht, die te Rotterdam binnen enkele
dagen per stoomboot Jan van Nassau ver-
wacht wordt. (N. R. C.)
Brief van den Belgisclien gezant.
De Minister van Buitenlandsche Zaken
heeft van den Belgischen gezant in Den
Haag, den volgenden brief in de Fransche
taal ontvangen.
Den Haag, 12 October 1914.
Mijnheer de Minister,
Sedert het begin van den oorlog heeft
Holland, naar het schoone woord van H. M. de
Eoningin, zijn armen geopend voor de on-
gelukkigen, die een schuilplaats binnen zijne
grenzen zochten.
Die prachtige opwelling van het begin
is niet verslapt. Integendeel was in de jongst
verloopen dagen, tengevolge van het beleg,
het bombardement en den brand van Ant
werpen, zoomede van de verwoesting van
de omliggende gemeenten, een zeer talrjjke
Belgische bevolking gedwongeneen toevlucht
in dit gastvrij land te zoeken.
In het vooruitzicht van deze droevige
gebeurtenis had de regeering des Eonings
aan het kabinet te 's Gravenhage gevraagd,
of 't er in zou toestemmen, die vluchte
lingen op te nemen. Uwe Excellence heeft
mij wel willen antwoorden, dat de Neder
landsche regeering al het mogelijke zou
doen om deze ongelukkigen te hulp te komen.
Ik heb opdracht ontvangen de Nederland
sche regeering warmen dank te betuigen
voor de welwillendheid, waarmede zij de
inwoners van Antwerpen en der naburige
grensplaatsen heeft ontvangen.
Ik kwijt mij van deze taak met evenveel
ontrcering als oprechtheid, omdat ik getuige
ben geweest van deze spontane uiting van
prachtige edelmoedigheid.
Het voorbeeld daartoe is overigens van
hoogerop gekomen. H. M. de Eoningin
Wilhelmina, steeds de eerste om de ongelnk-
kigen te ondersteunen, heeft zich wel per-
soonlijk met de arme Belgen willen bezig
bouden en heeft hun levensmiddelen en
warme kleeren laten uitreiken.
Alle Belgen zijn diep ontroerd en dank-
baar over de goedheid van hun noordelijke
buren.
Ik heb de eer, uit naam van mijne land-
genooten en voor mijn persoon, Uwe Excel
lence te verzoeken, allereerst aan de geeer-
biedigde Souvereine van dit land, aan de
regeering en eindelijk aan het geheele volk
onzen diepst gevoelden dank en onze on-
metelijke erkentelijkheid wel te willen
betuigen.
Ik maak van deze gelegenheid, enz.
get. Baron A. FALLON.
Consulaat te Antwerpen.
De Nederlandsche consul-generaal te Ant
werpen, de heer v. d. Bergh, verzoekt even-
tueele berichten, voor hem bestemd, te
adresseeren aan het departemeDt van buiten
landsche zaken te 's Gravenhage.
Bnreel van weldadigheid
Antwerpen.
De Secretaris van het Weldadigheidsbureel
van Antwerpen verzoekt den dokters der
armen en beambten van het Armbestuur,
die in Holland verblijven, zich onmiddellijk
ter beschikking te komen stellen van het
Bestuur, Blindenstr. 9, Antwerpen.
Belgische vluchtelingen.
Een nader overleg met de Duitsche regee
ring, omtrent den terugkeer van de Belgische
vluchtelingen, is onvermijdelijk gebleken. De
regeering heeft inmiddels met den meesten
spoed dat overleg ter hand genomen, maar
nog niet zoodanig antwoord ontvangen, dat
zij afdoende maatregelen voor den terugkeer
zal kunnen nemen.
Onderstand vluchtelingen uit
Belgie.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft den burgemeesters, voorzoover in hun
gemeenten zich vluchtelingen uit Belgie
bevinden of bevonden hebben, die van ge-
meentewege zijn ondersteund door tusschen-
komst van de Oommissarissen der Eoningin
in de onderscheidene provincien, verzocht,
aan hem opgaaf te zenden van de verstrekte
ondersteuning, op staten, volgens aangegeven
model.
De kosten en de in geld verstrekte onder-
steuningsbedragen zullen door kwitanties
moeten worden gestaafd.
De bisschop van Breda heeft dispensatie
verleend van de onthoudingswetten voor in
het bisdom vertoevende Belgische vluchte
lingen en de gezinnen, waarin zij gehuis-
vest zijn.
Onder de Belgische vluchtelingen te
Oirschot bevindt zich een vrouw van 102 jaar.
Wollen handmoffen.
Ten vervolge op de mededeeling in de
St. Ct. van 6 dezer, brengt de Minister
van Oorlog in de St. Ct. ter kennis van
belangstellenden, dat, behalve de daariu
genoemde wollen handschoenen, ook de
vervaardiging en toezending van gebreide
wollen handmoffen, ter lengte van 25 a 30
centimeter, met vrijen duim, de uiteinden
der vingers onbedekt latende, zeer op prijs
zal worden gesteld.
Een bepaald model behoeft hierbij niet
te worden gevolgd, terwijl ook de kleur
der wol, mits niet te licbt, aan geen be-
paalde eischen behoeft te voldoen.
Dit laatste geldt eveneens voor de hand
schoenen.
De waarde der handmoffen zal onder
gelijke voorwaarden als die der handschoenen
worden vergoed.
Men schrijft van Ylaamsche zijde d.d.
12 October aan de Telegraaf
Donderdagavond begaf ik me binnen den
Antwerpschen vesting-gordel. De reus-
achtige, zwarte rookkolommen der petrol-
tanks versomberden den schoonen herfst-
namiddag. Om vier uur scheen het of de
avond al viel.
Ik volgde 't smalle pad tusschen de met
prikkeldraad overspannen vlakte en kwam
aan de veldkeuken, waar de soldaten, die
's nachts de wacht moesten betrekkingen,
gezellig stonden te kouten.
Een sergeant naderde me en zei op
strengen toon
Wat komt gi) hier doen Ge weet
toch wel, dat een burgef hier niet komen
mag
Maar ik heb papieren, sergeant.
De man deed zijn plicht, maar hij en
zijn mannen wisten nog niet, dat aan de
andere zijde der stad Engelschen en Belgen
hun laatsten weerstand boden en reeds veel
troepen afgetrokken waren. Hij stond trouw
op zij n post en bezielde nog zij n manschappen.
Wat verder ging een hoeve in vlammen
op. Ze moest verdwijnen uit de vuurlinie.
Maanden is hier rond de stelling met
koortsachtige haast aan de verdedigingS'
werkiug gezwoegd, Ik heb de soldaten
boomen zien omhakken en prikkeldraad
spannen, putten zien delven en loopgraven
zien maken, villa's en hoeven, huizen en
hutten werden in de asch gelegd. .Forten
en redouten waren sterk en bezaten een
wakker en moedig garnizoen.
Maar weer is het gebleken, dat tegen-
over 't zwaar geschut, vestingen niet die
beteekenis hebben, welke ieder er van ver-
wachtte.
Den 25en September begonnen de Duit-
schers de belegering 9 October trokken ze
de stad Antwerpen binnen.
Ik mag 't niet ontveinzen, dat de val van
Antwerpen onder de Belgen diepe verslagen-
heid teweegbracht. Men had algemeen aan
een langen tegenweer geloofd.
Maar de zware kanonnen hebben niet
alleen forten, doch ook illusies weggeschoten.
Luik, Namen, Maubeuge, Antwerpen be-
wijzen dus de ondergeschikte waarden van
vestingen in dezen geweldigen krijg.
Treurnis kwam bij me op, toen ik Don
derdagavond in de stelling ronddwaalde,
en al die verdedigingswerken beschouwde,
welke nu nutteloos bleken.
Bij de belegering stelden we ons totale
insluiting voor. En de Belgen hoopten,
dat de Duitschers thans daarvoor niet ge-
noeg volk konden aanvoeren. Maar het
zware geschut heeft gebulderd en zijn
bommen vervingen een inslnitingsleger.
Of het waar is, dat in een Duitsche
villa bij Mechelen de grondvesten voor dat
zware geschut reeds waren gelegd, zal later
bekend worden.
Of het waar is, dat de overheid de Belgen
moest terugtrekken, omdat Duitsche soldaten
in Belgische uniformen waren gestoken en
men aldus vermijden wilde, dat de verdedigers
door de verwarring op eigen volk konden
schieten, kan ik evenmin bevestigen.
Een kanonnier vertelde het mij. Deze
militair verklaarde misschien aldus het terug
trekken der Belgische troepen, terwijl de
Engelschen voortstreden om hun aftocht
te dekken.
Men vertelt zooveel, dat nu moeilijk te
controleeren is. Zoo hoorde ik nog, dat
burgemeester De Yos, vergezeld van een
schepene, Vrijdagmiddag den Duitschers met
eene witte vlag tegemoet ging.
Maar zeker is het waar, daterbijWael
hem, bij de Nethe en achter deze rievier
geweldig gestreden is en Duitschland er
zeer veel volk heeft moeten offeren.
De Belgen en Engelschen vochten als
leeuwen en verdedigden het terrein voet
voor voet.
Maar die kanonnen zeiden me verscheiden
soldaten. Gij ziet den vijand niet en toch
schiet hij in korten tijd de redouten en
forten stuk. En dan de overmacht.
Op 't fort van Waelhem is 't vreeselijk
toegegaan.
Vijf honderd mau hadden het bezet. 't Eerste
vijandelijk geschut was niet toereikend, en
't garnizoen stelde vertrouwen in zijn weer
stand en beantwoordde krachtig den aanval.
Maar daar spuwden machtige stukken hun
geweldige bommen. Maandag trof een eerste
projectiel een der koepels en vernielde dien
gedeeltelijk. En toen regende het onafge-
broken obussen en shrapnells op alle ge
bouwen der sterkteDinsdagsmorgens
reeds werd de toestand schier onhoudbaar.
Nog weerstond heldhaftig het garnizoen,
maar Waelhem's vuur kon dat van den
vijand niet dooven.
Dinsdagmiddag kwam het einde.
Een enorme obus vernielde een koepel
van 15. Drie andere sloegen de kazerne
neer het gewelf stortte in, 7 ijzeren balken
ploften neervlammen laaiden op en de
mannen weken in de onderaardsche gang
En toen Groote God, die slag, die
ontploffing, het kruidmagazijn dat sprong,
de dood, die als een geweldige storm meer
dan honderd mannen neersloeg, in dat af-
schuwelijke graf, in die hel
't Was weer donker geworden en de
weinige overlevenden vluchtten heen over
stervenden en dooden. Zelf schier verstikt
in die giftige lucht, verbrand aan het wezen,
aan armen of beenen, aan het lijfmet
verscheurde uniformen en voortgcjaagd toch
nog door de zucht naar het leven
En toen ze eindelijk lucht kregen, een
open ruimte bereikten, sisten en huilden
weer bommen en shrapnellsdreigde
nogmaals een vreeselijke dood
Zij, die hen zagen, stonden als verstomd van
ontzetting Waren dat nog menschen
Zoo even nog kloeke kerels
Maar ambulanciers deden hun plicht,
snelden toe en voerden de ongelukkigen heeD.
De bezetting
Waelhem was verloren
trok zich terug.
Men riep de namen af Honderd en
tien bleven onbeantwoord.
Waelhem was verloren, maar aan de
oevers van de Nethe werd de strijd om
Antwerpen hardnekkig voortgezet.
Ook andere forten werden stukgeschoten.
En toen de eerste linie gebroken was,
spuwden de kanonnen hun bommen op de
stad. Ik heb reeds op verschillende manieren
verteld, hoe de Antwerpenaren het niet
lang in hun kelders konden uithouden en
in een vreeselijke paniek, de meesten zonder
kleederen, velen zonder geld, de veste ont-
vluchtten.
Hoog boven de gebombardeerde en op
veel plaatsen brandende stede, rees nog
tier de prachtige toren op, bij wijlen verlicht
door den gloed. Bommen barstten uiteen
op de Groenplaats, in zijn onmiddellijke
nabijbAid. Een vertrouwbaar persoon, die
pas Vrijdag Antwerpen verliet, heeft verteld,
dat de toren licht beschadigd is, maar ge-
makkeiijk hersteld kan worden. Dat is
dus bij toeval gebeurd, want 't Duitsche
geschut heeft het heerlijk monument ontzien
in zijn werk van vernieling. En ook de
kathedraal bleef gespaard en de andere
gebouwen, beveiligd door de bijzondere vlag.
Borgerhout, Zurenborg, Berchem en 't
Zuiderkwartier zijn 't meest geteisterd, dus
de wijken langs de wallen. Het prachtige
midden-station heeft niets geleden, al sloegen
de bommen putten vlak bij, op de breede,
statige Eeyzerlei.
Het Sfuivenberg-gasthuis is wel bescha
digd, evenals de St. Joris-kazerne, het
Justitie-paleis en een gasthuis in de Louisa-
straat.
Antwerpen kreeg zijn water uit de Nethe.
De /Water-works" hadden hun inrichtingen
eerst ten Noorden der brug. Het gezuiverde
water liep onder den grooten weg Brussel-
Antwerpen naar Luithagen, achter 't fort
van Oude God, vanwaar het naar de stad
werd gestuurd.
Toen de inrichting te Waelhem onbruik-
baar was, moest men zich met Scbelde-
water behelpen dit werd bp zakkende tij,
als het dus van boven kwam, in een dok
opgevangen, daar gereinigd en door de
waterleidingbuizen gestuurd.
Maar 't was zeer onsmakelijk en ook
koffie en thee er mee bereid, voldeden niet.
Tij dens T bombardement moesten nog veel
gekwetste soldaten weggevoerd worden.
Dat was wel een zeer droevige stoet. die
lange rij karren, automobiels, brancards
In een ambulance zat een soldaat te
schreien. Hij was te laat gekomen en vreesde
nu met tien anderen te zullen achterblpveu,
want hij had die paniek gezien, die over-
haaste vlucht en hij strompelde op
krukken.
Maar als een engel naderde hem een
verpleegster, nog gehuld in 't helder wit
gewaad, met het heilig teeken van't Roode
Eruis. En ze sloeg haar arm om den
schouder van den gekwetsten strijder, nu
een gebroken invalide, en op zijn klacht
//Mijn arme vrouw, mijn drie kinderkens
antwoordde ze troostend//Niet weenen,
Joseph, ik ga niet weg zonder u, morgen-
vroeg vertrekken we samen."
En 's ochtends leidde ze haar bescherme-
ling met de andere achtergeblevenen naar
den eersten trein.
Dat is ook een tooneeltje uit de gebom
bardeerde stad.
Duitschland en de neutraliteit
van Nederland
Naar het Wolf-bureau uit Berlijn aan de
N. R. Crt. seint, schrijft de Berliner Zeitung.
onder den titiel "Duitschland en Neder
land" o. a. het volgende:
„Duitschland denkt er niet aan, de neutrar
liteit van Nederland te bedreigen. 7iet bezit
van Antwerpen heeft ook zonder "de vrije
beschikking over den Nederlandschen Scheh
detaond voor ons zeer groote waarde, de-
zelfde waarde die het voor Belgie had en
die h et ook steeds in de oogen van Engeland
had.
Van onvriendelijke bedoelingen tegen het
koninkrijk Nederland is bij ons nooihsprake[
geweest en is ook thans bij ons geen sprake.,
fWij betreurenjhet reeds genoeg, dat Neder
land door de immigratie van vluchtelingen
op groote schaal en de interneering van
Belgische en Engelsche troepen zonder Zijn
schuld mede door den oorlog te lijden heeft.
Wij koesteren oprecht bewon'dering voor fie
gastvrfjheid en de goedheid, die men d'aarl
den lionderdduizendlen heeft betoonfK De
moeilijkheden, die de Nederlanders ond£r-
vmden door de scharen, "die over hunnfe
grenzen strooinen, zijn niet gering. De
menschlievende hulpvaardigheid, welke hun
wordt betoond, moet in de hoogste nlate
op prijs worden gesteld, maar nu ook
nog Nederland in den maalstroom van den
volkerenoorlog mee te steepen, daar denkt
geen haar op ons hoofd aan. Duitschland
aergelijke plannen toe te schrijven, is even(
onzinnig als valschaardig."
Onder het opschrift: „Een gastvrij volk"
schrijft de LOkal-Anzeiger
Wanneer wij thans lezen overhiet jammer-
lijke lot, dat over een groot deel Van het
Belgische volk is gekomen, dan zwijgt in
ons alle volkerenhaat, waarin wij trouwens-
noon meesters zijn geweest. 'Wij gevoelen
deze Id ingen slechts als van mensch tot
tnensch en het vervult ons met blijde achting
te zien, op welk een menschelijke en edele
wijze de Nedenlanders zich kwijten van de
hun zoo onverwacht opgelegde taak. Het
is voor de overheid zoowel als voor het
volk iets buitengewoon moeilijks, dit bin-
nenstroomen van honderdduizenden vluch
telingen. Zoowel aan het ofgamsatietalent
der overheid als aan het menschelijke ge-
voel van liet Volk worden hooge, haast
bovenmenschelijke eischen gesteld. De hui-
dige toestand kan en zal ook niet lang
duren. Dat hij niet tot een catastrophe
geNvorden is, daarvoor komt den Nederlan-
NEUZENSCHE C0URAN1
