A I g e m e e n
Nieuws- en Adverteiftiebl&ti
ZeeHW8cb-Vlaasderea.
No. 5946
Zaterdag 26 Juli 1913.
53' daargang.
o r
BIMgEITIBAAD.
Binnenland.
Gemengde berichten.
BLAD.
H E R I J K
van Maten en Gewichten.
Landbouwberichten.
Ileschrijving der Vlascultuur en Vlas^
industrie in Nederland.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen 1,Franco per postVoor
Nederland 1,10. Voor Belgie 1,40. Voor Amerika 1,65 en voor
het overige Buitenland 2,Men abonneert zich by alle Boekhande-
taars, Postdirecteuren en Brievenbusbouders.
ADVERTKNTIENi-
Van 1 tot 4 regels 0,40. Voor elken regel meer 0,10. n
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing aerzelfde sdvertentie *ordt de
pr^s si edits tweemsal berekend.
Qrootere letters worden naar plaatsruimte berekend
Telftfoon No. 25.
Inzending van advertentien v6or 1 uur op den dag der uitgave.
Burgemeester en Wethouders van ZAAMSLA6
maken by deze bekend
dat dit jaar voor den herijk van maten en
gewichten zitting zal worden gehouden
te ZAAMSLAG in het Gemeentehuis op
Dosiderdag 31 Juli a. s., van
912 uur en van 1 —5 en op Vrijdag
I Augustus van 8—12 uur;
dat de maten en gewichten schoon, droog
en roestvrij moeten worden aangeboden
om onderzocht te kunnen worden
c. dat betaald moet worden voor het justeeren
van gewichten en wel ten bate van's Rijks
scbatkist
d. dat maten en gewichten, die gestempeld
worden met het afkeuringsmerk niet
in winkels enz. teruggebracht mogen worden
e. dat de maten en gewichten voor het einde
van het jaar 1913 gestempeld moeten zijn
met de letter T en dat er, by verzuim
of verhindering om van de onder a ge-
noemde zitting gebruik te maken, nog ge-
legenheid bestaat maten en gewichten te
laten herijken aan het [Jkkantoor te
Middelburg op 14 en 15 Augustus
van 912 en van 1—4 uur en na
30 Augustus elken Donderdag en
Vrijdag van 9—1 uur;
f. dat de milligramgewichten niet op de her-
ykzitting, maar alleen aan de IJkkantoren
herijkt kunnen worden. (Opzending per
post franco).
Zaamslag, den 18 Juli 1913.
JOH* DE FEIJTER, Burgemeester,.
C. J. DE VRIES, wd Secretaris.
De Staats-Ct. bevat het besluit van 19 Juli
1913, tot uitvoeriDg van artikel 375, eerste lid,
van de lnvaliditeitswet, voor zooveel die be-
paling betrekking heeft op renten, .als bedoeld
in de artikelen 369 en 370 dier wer.
Jubileumpostzegels.
Het Stbl. n°. 353 bevat een Eon. besluit van
den 23sten November 1912, waarbij wordt be-
paald, dat ter gelegenheid van bet eeuwfeest
aan Nederlands herstelde onafhaukelijkheid van
Rijkswege jubileumpostzegels worden uitgegeven.
De jubileumzegels dragen de beeltenissen van
de Koningin en van de KoniDgen der Nederlanden,
dan wel een aan de berdenking van het eeuwfeest
gewijd deeoratief ontwerp.
Zij zijn, zoolang de voorraad strekt, nevens
de gewone postzegels, verkrijgbaar in de waarden
van 21/2, 3, 5, 10, 121/'J, 20, 25, 50 cent en
van 1, 21/3, 5 en 10 gulden.
Op de jubileumpostzegels zijn dezelfde be-
palingen van toepassing, welke gelden voor de
gewone postzegels.
Naar de Tel. verneemt, bebooren de beeren
Duijs, Hermans, Schaper, Ter Laan, Spiekman
en Vliegen tot degenen die in de vergadering
van de leidende personen der S. D. A. P. hebben
gestemd voor het aanvaarden der Minister-
portefeuilles.
Hetzelfde blad heeft den heer H. Van Eol,
socialistisch lid der Eerste Earner die Maandag
van zijn groote reis is teruggekeerd, naar zijn
meening gevraagd over het besluit van de leiders
der S. D. A. P. om de drie aangeboden Minister-
portefeuilles te weigeren. De heer Van Eol
deelde mede, dat hij zich met dit besluit volstrekt
niet kan vereenigen. Zijn meening is, dat de
S. D. A. P. de portefeuilles had moeten aan-
nemen, natuurlijk met een scberp omschreven
doel en op zeer duidelijk vastgestelde voor-
waarden. Zij had dat tnoeten doen terwille van
algemeen kiesrecht en Staatspensioen. Dat de
sociaal-democraten aan de totstandkoming van
die zaken zullen medewerken, achtte bij in de
gegeven omstandigheden niet geheel voldoende
ze hadden ze zelf kunnen en moeten brengen.
//Het Volk" ontvangt verscheidene ingezonden
stukken, waarin opgekomen wordt tegen het
feit, dat de partij-conferentie besloot het reeds
uitgeschreven buitengewoon congres niet te
doen doorgaan.
TER NEUZEN, 25 Juli 1913.
In ons nummer van jl. Dinsdag werd
abusief gemeld dat de heer U. F. M. Dellaert
van Westdorpe te Nijmegen behaalde het eind-
examen hoogere burgerschool met 3jarigen
cursus. Dit moet zijn 5jarigen cursus.
Bosclikapelle. Naar wij vernemen zal het
nieuwe kerkho'f, recht tegenover den ingang der
kerk gelegea, binnen een paar weken worden
gewijd om daarna in gebruik te worden genomen.
Het zal een groote verbetering zijn.
Het in gebruik zijnde kerkhof is op veel
verderen afstand gelegen, terwijl de weg er keen
bij regenachtig weder voor het grootste deel
een slijkerig voetpad .en een drassige weide is.
Algemeen wordt hier in den laatsten tijd
geklaagd over de sterfte onder kuikens en poelies,
Er zijn kippenhouders, die ter nauwernood het
tiende deel hunner jonge dieren overhielden.
Deze week stierf hier bij een arbeider
een waardevol varken.
z/Niets bijzonders" zal men zeggen.
Dat is het ook nietmaar wel is een bij-
zonderheid gelegen in de omstandigheid, dat
het dier niet verzekerd was, niettegenstaaude
hier eene zeer bloeiende varkensverzekering
bestaat.
En het gevolg was, dat bij vele ingezetenen
eene inteekenlijst werd gepresenteerd of eene
bijdrage gevraagd om een ander varken- te
koopen, wat zal gebeuren, dank de milde giften.
Was de eigenaar lid geweest der verzekering,
dan had hij zich het zeer onaangename werk
kunnen sparen van een beroep te moeten doen
op de liefdadigheid van talrijke personen, maar
was hem eenvoudig zijn /eigen" geld uitbetaald
uit zijn „eigen" kas.
Want men zij er wel van doordrongen, dat
men volstrekt met zijn eigen geld uit eigen kas
wordt betaalch en er in 't geheel geen kwestie
kan zijn van eene aalmoes of eene ondersteuning,
indien men eene uitkeering ontvangt uit een
bond of eene vereeniging, waaraan men zyne
contributie betaald.
Invoer van fokgeiten van Zwitserseh ras.
Evenals in voorgaande jaren zullen de heeren
J. Zuurbier te Alkmaar en R. Visser te Berkhout
zich in het midden van de maand Augustus
naar bet Groot hertogdom Hessen begeven; ten
einde aldaar een aantal fokgeiten en -bokken
van het Zwitschersche Saanenras aan te koopen.
In geen geval zal de prijs van een volwassen geit
of bok tot nader op te geven quarantaineplaats
alle onkosten inbegrepen, 45.te boven gaan.
Ook op deze reis zullen genoemde heeren de
medewerking ontvangen van de Hessische Earner
van Landbouw.
Landbouwvereenigingen of particuliere per
sonen, welke fokgeiten wenschen in te voeren,
kunnen zich voor 5 Augustus wenden tot den
heer J. Zuurbier te Alkmaar.
(Veevolg).
De inkrimping van den vlasbouw is om
verschillende redenen te betreuren. Vooreerst
is het vlas voor den landbouwer een zeer waarde
vol gewas in de vruchtopvolging, omdat het
vroeg het land verlaat en tevens een uitstekende
dekvrucht voor klaver is. Doch ook voor de
landarbeiders is het vlas boven vele andere
gewassen te verkiezen, omdat het veel werk
geeft in een tijd, dat er anders in den landbouw
voor de arbeiders weinig te verdienen valt indien
althans het vlas op de boerderij van de zaadbollen
outdaan wordt.
De hoeveelheid arbeidsloon, diealsdanperH.A.
vlas moet worden uitgekeerd, is ongeveer even
groot als die voor den verbouw van veel arbeia
eischende gewassen als aardappelen en suiker-
fcieten moet worden betaald. Geschiedt ook de
verdere bewerking van het vlas, bestaande in
bet roten, braken en zwingeleD op de boerderij,
o^ althans in de streek waar het verbouwd
wordt, dan is er wel geen ander gewas, dat
aan de arbeiders op het land zooveel arbeids-
gelegenheid geeft als het vlas.
Zeer jammer is het daarom, dat een aanzien-
Ijk deel van het hier te lande geproduceerde
riwe vlas niet in het land zelve bewerkt wordt,
maar in onbewerkten toestand naar het buiten-
idi.id moet worden gezondea. Hoewel de dien-
aangaande beschikbare statistieken aan betrouw-
baarheid te weDScben overlaten, schijnt toch
wel te mogen worden aangenomen, dat ruim
de helft van al het hier te lande verbouwde
vlas onbewerkt het land verlaat en het zijn
juist de betere soorten vlas, die worden uitge-
voerd. Dit wijst er op, dat onze vlasindustrie
voor de Belgische moet onderdoen, hetgeen
wel in de eerste plaats moet worden toege-
schreven aan de bijzondere geschiktheid van de
rivier de Leije voor het rootproces. Daaraan
is het in hoofdzaak te danken, dat vooral van
de betere soorten vlas in Belgie een duurder
betaald product kan worden verkregen dan bij
de hier te lande van ouds gebruikelijke methode.
Intusschen wordt ook op enkele plaatsen op
de Zuid-Hollandsche eilanden de Belgische
methode van roten met goed gevolg toegepast,
terwijl naar het schijnt ook de roting in warm
water die op eene fabriek in Friesland en eene
in Groningen wordt aangewend goede resul-
taten kan geven. Wellicht is het mogelijk,
dat de industrie zich in deze richting verder
kan ontwikkelen.
De aard van de vlas-nij verheid loopt in de
verschillende provincien nogal uiteen.
In Groningen wordt zij alleen uitgeoefend
in een 8tal kleine, door sto.om gedreven fabrieken,
die over de noordeltjke kleistreek verspreid
liggen en die slechts een zeer klein deel van
den vlasoogst in deze provincie verwerken.
Zij hebben nooit een invloed van beteekenis
op de uitbreiding der vlascultuur in Groningen
uitgeoefend.
In Friesland is het vevband tusschen cultuur
en industrie veel nauwer. Niet alleen wordt
bijna al het hier verbouwde vlas ter plaatse
verwerkt, maar men kan zelfs zeggen, dat,
indien het vlas niet meer in Friesland ver
werkt kon worden, de cultuur nog veel meer
zou zijn ingekrompen dan thans reeds het
geval is. De bodem van Friesland is n.l. voor
het grootste deel weinig geschikt voor den
verbouw van fijn vlas en men teelt het gewas
dan ook voornamelijk om aan de talrijke
arbeidersbevolking, die voor de op groote
schaal gedreven aardappel- en suikerbieten-
cultuur noodig is, in den winter arbeid te ver-
schaffen.
Vlasfabrieken worden in Friesland slechts
twee aangetroffen, beide in de gemeente Tiet-
jerksteradeel. Overigens wordt bijna al het in
Friesland geproduceerde vlas door de land
arbeiders in den winter voor rekening van
verbouwers of van commissien voor werkver-
schaffing verwerkt. De arbeidstoestanden in de
Friesche vlasbewerking laten veel te wenschen
over. Hoewel in de laatste jaren wel ver
betering is gekomen, werken toch nog vele
arbeiders in kleine „braakhokken" waar zij veel
onder de sterke ontwilskeling van stof te lijden
l^ebben. De geringe rentabiliteit van het bedrijf
staat het aanbrengen van verbeteringen in den
weg.
De streek, waar de vlas-industrie van ouds
de grootste beteekenis heeft verkregen, vormen
de Zuid Hollandsche eilanden, met de gemeenten
Ridderkerk, Hendrik-Ido-Ambacht en 's-Gra-
vendeel als middelpunten. Men treftdaar meer-
dere vlasserijen aan, die meer het karakter
hebben verkregen van zuivere industrieele on-
dernemingen. Zoo waren er in 1912 in de
gemeente Ridderkerk 7 vlasfabrieken met 237
arbeiders, in Hendrik-Ido-Ambacht 7 fabrieken
met 213 arbeiders en in 's-Gravendeel4 fabrieken
met 131 arbeiders. Deze ondernemingen maken
van stoomkracht gebruik. Daarnaast zijn er
ook vele landbouwers, die als nevenbedrijf een
grootere of kleinere hoeveelheid vlas verwerken.
Het aantal dezer vlasboeren is in vergelijking met
eenige tientallen jaren geleden sterk afgenomen.
Het op de Zuid-Hollandsche eilanden verwerkte
vlas wordt voor een groot deel van elders
aangevoerd. Het product, dat men in Zuid-
Holland volgens de van ouds gebruikelijke
methode van roten in slooten met stilstaand
water verkrijgt, is z.g. blauw vlas. In de
laatste jaren wordt echter op enkele bedrijven
ook de Belgische methode van roten, waarby
men z. g. geel vlas verkrijgt, met succes toege
past.
Evenals in Groningen, wordt in Zeeland
slechts een zeer klein gedeelte van den
vlasoogst in de provincie zelf bewerkt. Dit
geschiedt, behalve op kleine schaal in het naby
gelegen Eoewacht, uitsluitend op het eiland
Schouwen met Dreischor als middelpunt. De
vlasbewerking wordt daar geheel beoefend als
klein bedrijf. De ondernemers zijn veelal land
arbeiders, die in den zomer in loonarbeid by
de landbouwers werken. Zij koopen van de
landbouwers in de omgeving eene kleine hoe
veelheid vlas, die zij in den winter voor eigen
rekening bewerken. Doordat het water, waarin
geroot moet worden brak is, verkrijgt men op
Schouwen z.g. wit vlas.
De aard van het vlassersbedrijf in westelijk
Noord-Brabant komt vrij veel overeen met die
in Zuid-Holland. In de gemeenten H. en L.
Zwaluwe, Dinteloord, StanddaarbuiteD, Zeven-
bergen en Elundert waren in 1912 in totaal
11 vlasserijen met meer dan 10 arbeiders. In
't geheel waren in deze 11 vlasserijen 225 arbei
ders werkzaam. Daarnaast worden evenals in
Zuid-Holland een aantal landbouwers aange
troffen, die meer als nevenbedrijf in den winter
een srrootere of kleinere hoeveelheid vlas laten
bewerken.
Dezer dagen ontwaakte de vrcuw van een
cafehouder aan de Erasmusstraat te Rotterdam
doordat zij onraad hoorde. Naar buiten kijkende
zag zij twee gemaskerde kerels de woning ver-
laten.Uit een schryfbureau werd vermist een
portemonnaie met ongeveer 100 gulden.
De 76jarige B. is, naar de N. R. Ct. meldt,
op de Hoogewoerd te Leiden door de electrische
tram aangereden, met het hoofd op den trottoir-
band terecht gekomen en kort daarop overleden.
Maandagmiddag zijn uit de haven te
Delfzijl de lijken opgehaald van Johannes Hins
van Nieuw-Minster en Walter Kuil uit Dantzig,
de een matroos op het Duitsche stoomschip
Utgard en de ander op de Occident, ook een
Duitsch schip. De twee schepen liggen in de
haven van Delfzijl.
Zaterdagnacht zou een van de twee overboord
gevallen zijn van een roeiboot, waarmee een
aantal personen naar boord van de genoemde
schepen roeideh. De ander zou pogingen
hebben gedaan om hem te redden, waarby de
5EEZESSCHE (OIR VIVT.
Bit blad teratkljnt Woenaitag- en 7riJ(SBi|ttvont!, Gltgetimderd op ®"ee»t«iagteiii t»ij de Si trm»» P. J)¥1* BIB BAS6BW, K*«ten.
De Burgemeester der gemeente TER NEUZEN
maakt bekend dat eene Openbare Vergadering
van den Gemeenteraad zal worden gehouden op
Xaanilas den S8 JUili 1!J13, des namiddags
te 2.30 lire.
Ter Neuzen, den 24 Juli 1913.
De Burgemeester voornoemd,
J. HUIZINGA.
