Predikbeurten.
is hier ook nog een Tzatzaldzja-linie, en dat is
de Grondwet.
Deze schrijft voor dat het „openbaar" onder
wijs een voorwerp is van de aanhoudende zorg
der regeering. Daarin zit een bevoorrechting
tegenover het vrije onderwijs. Terecht werd
door bet Ministerie Mackay ingezien dat het
wetsartikel subsidieering van het bijzonder
onderwijs niet uitsloot.
Geheele gelijkheid is echter alleen te ver-
krijgeu wanneer nit de Grondwet het woord
openbaar gelicht wordt. Dan werd de geheele
gelijkstelling verkregen. Links, dat overigens
op alle terrein de gelegenheid aangrijpt om
vc!?r. 8e'fl^heid te strijden, kan zich met die
wijziging nog niet vereenigen. Men wil voor
het openbaar onderwijs de bevoorrechte positie
behouden.
-Er wordt ook door hen beweerd dat het bij—
zonder onderwijs de prikkel van het openbaar
onderwijs niet kan missen. Spreker ziet die
bewering onder de oogen. Voor een 15tal
jaren, stond het bijzonder onderwijs over het
algemeen zeker in verschillende opzichten bij
het openbaar onderwijs ten achter, maar daarin
is inmiddels een groote verandering gekomen,
in alle opzichten is er verbetering, ze heeft
zich beter kunnen ontwikkelen, omdat zij niet
zoo gebonden is aan reglementswerk, maar een
ideaal beginsel beoogt. Laat men het maar aan
het werken van de vrije school over om paeda-
gogisch aan de spits te staan, e« dan heeft de
overheidsscbool geen reden van bestaan meer.
Dan zal vanzelf de vrije school regel en de
overheidsschool aanvulling worden.
Met den nieuwen toestand kunnen zich nog
niet vereenigen de z. g. ,,frontmakers". Deze
letten niet op de geschiedenis en zien in de bijzon-
dere scholeu nog steeds inrichtingen van minder
ideele bedoelingen, ontstaan door de macht van
geestdrijvende predikanten. Deze kunnen zich
met de vrije school niet vereenigen en wenschen
volkomen verdemocratiseering van de openbare
school. Deze beschouwen nog steeds de bijzondere
school als de school die de natie verdeelt en
de openbare als een symbool van eenheid.
Spreker had vroeger altjjd eerbied voor de idea-
listen die dachten dat dit laatste mogelijk was,
maar hij meent, wanneer men den loop der
zaken nagaat, dat hun volhouden dwaasheid is.
Het was misschien mogelijk geweest wanneer
men een facultatieve splitsing had ingevoerd,
zooals Groen van Prinsterer die zich dacht.
Daar is toen niets van gekomen en nu is de
tijd reeds lang voorbij om nog over dusdanige
regeling te denken.
Er zijn zekere Juni-gebeurtenissen in het
zicht en dat moet men in aanmerking nemen
bij de beoordeeling van het sprekeu en schrij ven
van sommige menschen. Spreker wijst op een
artikel van den Nieuwjaars-redacteur van het
Schoolblad, dat een artikel bevat over de open-
bare school waaruit een verregaand optimisme
blijkt, dat tegenwoordig niet meer is vol te
houden. Men beweert van de zijde der voor-
standers van het openbaar onderwijs dat die
school menschen wil kweeken. Onzerzijds, zegt
spreker, is wel eens de vraag gesteld of de
bijzondere school dan geen menschen kweekt.
Het antwoord op die vraag is echter nooit
gegeven.
Men moet die hartstochtelijke uitingen die
vertroebeling in den strijd brengen, niet te
ernstig nemen, maar zij wijzen er toch op, wat
er op den bodem van het hart verscholen ligt.
De voorliefde voor de openbare school is nog
niet verdwenen en er blijkt uit, dat men van een
links ministerie geen oplossing der schoolkwestie
te wachten heeft in den geest zooals de voor-
standers van het vrije onderwijs dien wenschen,
doch ook heeft men van links geen terugzetting
der geschiedenis meer te duchten ofinkrimping
der verkregen rechten.
De gelijkstelling van het onderwijs zal naar
de meaning van spreker den inzet moeten zijn
van den politieken strijd. Als overeenkomstig
het gewijzigd Unie-rapport de openbare school
verdween en de bijzondere regel werd, zouden
alleen daar overheidsscholen moeten worden
ingericht, waar het rijksbelang dit vorderde of
de belaugstelling der ouders te gering bleek om
tot de oprichting eener vrije school te geraken.
Voor de gemeente-financien zoude dit ook een
niet onbelangrijke wijziging zijn, daar het onder
wijs dan geheel rijkszaak werd en de gemeente
van die zorg zou worden ontlast.
Dan zou eerst sprake kunnen zijn van een
nationale school. De neutrale staat zou de
inrichting van den geest van het onderwijs
overlaten aan de vereenigingen die de scholen
inrichten. De Staat zou dan alleen hebben te
letten op de bekwaambeid en moraliteit der
onderwijzers, in dien zin dat een moraliteit
bedoeld wordt, die geraeen goed is van alien.
De Staat zou dan alleen een soort politiedienst
te vervullen hebben, en letten op degelijkheid
en zedelijkheid.
Afscheid nemende van den politieken kant
van het vraagstuk, bespreekt de heer Brants
in het breede de inrichting van het onderwijs.
In de staatscommissie die daarover rapport had
uit te brengen bleek dat daarover met de mannen
van links wel valt te praten. Eenmaal het
strijdpunt voorbij, dan kan men wel tot over-
eenstemming komen, al is het ook dat ook dan
de antithese zich nog doet gevoelen, aangaande
de methodiek, de Ieerstof, het onderwijs in de
kennis der natuur.
De spreker wees op het opmerkelijke dat
men de tegenwoordige eeuw reeds bij den aan-
vang een naam heett gegeven, nl. de eeuw van
het kind. Daaruit blijkt dat er iets hapert aan
de opvoeding van het kind, men heeft zich
daarmede tijdens den vooruitgang in de vorige
eeuw niet voldoende bezig gehouden en men
begint de vrees te koesteren dat er geen nage-
slacht zou overblijven om te genieten van
hetgeen de vooruitgang op verschillend gebied
bracht.
Uitvoerig behandelde spreker dit onderwerp,
waaromtrent zich een nieuwe wetenschap ont-
wikkeld. Voor alles meent spreker dat voor
het kind eene christelijke opvoeding noodig is,
waarvoor door prof. Bavink op het congres
voor zedelijke opvoeding te's Gravenhage terecht
een lans is gebroken.
Spreker roept de aandacht in van theologen,
juristen en doktoren, voor het congres voor
kinder-studie, in Den Haag te houden, terwijl
hij de aandacht der schoolbesturen en onder
wijzers vraagt voor de studie van de verschil
lende maatregelen die kunnen leiden tot
verbetering en volmaking van het onderwijs,
en te werken aan de bereiking van het doel
de school aan de ouders, maar voor het kind.
Evenals men voor de vliegtuigen nog steeds
zoekt naar het vervaardigen van een beteren
motor, moet ook op schoolgebied de motor niet
stilstaan en steeds worden voortgewerkt. Door
bestudeering van de vraagstukken die zich
voordoen, moet men trachten dat de hoogste
vlucht te doen nemen.
Na deze belangwekkende rede, die met groote
aandacht werd gevolgd, werden aan den spreker
een drietal vragen gesteld, die in het kort door
hem werden beantwoord.
De voorzitter dankte den spreker hierna
voor zijne leerrijke rede, hopende dat men later
meermalen in de gelegenheid zou zijn den heer
Brants te hooren. Hij verzocht deaanwezigen
te zingen Ps. 121 1, waarna de heer Brants
met dankgebed de bijeenkomst sloot.
Des avonds had ter zelfde plaats eene tweede
vergadering plaats, waarin als spreker optrad
de heer Ds. F. G. Petersen, die als onderwerp
had gekozen ,,Met truffel en geweer" waarvoor
hij zijn stof vond in Nehemia 4, dat door den
voorzitter, den heer De Koning na het openen
der tweede bijeenkomst was voorgelezeu.
De strekking der rede was een vermaning
tot de voorstanders en dienaren van het bijzonder
christelijk onderwijs om steeds voort te bouvven
aan het begonnen werk en te streven naar steeds
grootere volmaking der school.
Na het eind dezer rede had ook nog eenige
gedachtenwisseling plaats.
Bij de opening dezer bijeenkomst was ge-
zongen Ps. 105 5, en aan het einde Ps. 127 1,
waarna Ds. Petersen met dankgebed sloot.
Blijkens opgave van den centralen ge-
zondheidsraad werden in de week van 8 tot
en met 14 Jan. in Zeeland geconstateerd de
volgende gevallen van besmettelijke ziekte van
roodvonk 2 gevallen te Nieuwvliet en 1 geval
te Koudekerke, Poortvliet en Rilland-Bath van
diphteritis 5 gevallen te Goes en 1 geval te
Brouwershaven, Noordgouwe, Philippine en
Zaamslag.
De St. Ct. bevat een Kon. besluit van
8 Jan. waarby o.a. aan C. L. Janssens te St.
Jansteen vrijstelling voor goed van den dienst
bij de militie wordt verleend.
Shiiskil. Donderdag werd aanbesteed door
d« Yereeniging //Landbouwbelang" alhier, de
levering van pl.m. 100,000 Kg. Superphosphaat,
130,000 Kg. Amm.-superphosphaat en 32,000
Kg. Chilisalpeter.
lnschrijvers waren
Voor superph.P. Hoste te St. Laureijns
voor 2,29 P. J. van Aardenne te Dordrecht
voor 2,20 D. J. Oggel te Axel voor y 2,19s
Hamelink te Ter Neuzen voor 2,148/10VY.
Bedet te Ter Neuzen voor /2,13; Chemische
Meststoffenfabriek te Vlake voor f 2,12.
Voor amm.-superph.J. Scheele te Ter
Neuzen voor f 7,89 W. Bedet te Ter Neuzen
voor f 7,85 Moreels te Gent voor 7,85
Dordtsche Kunstmest-Maatschappij te Dordrecht
voor 7,82P. Hoste te St.-Laureijus voor
7,82 Chemische Meststofienfabriek te Vlake
voor f 7,80 P. J. van Aardenne te Dordrecbt
voor 7,09; D. J. Oggel te Axel voor f 7,63.
Voor Chili-salpeterD. J. Oggel te Axel
voor 13,86 J. Scheele te Ter Neuzen voor
13,67 en W. Bedet te Ter Neuzen voor f 13,63.
Aan de laagste inschrjjvers gegund.
Zaamslag. Donderdagmorgen 1.1. had de
werkman J. H. bij het naar zijn werk gaan
het ongeluk uit te glijden waardoor hij een
been boven den enkel brak. Per as werd hij
huiswaarts gebracht alwaar spoedig genees-
kundige hulp werd verleend.
Naar men uit goede bron verneemt zal
het hoofd der openbare school in de buurtschap
Othene, de heer A. Kok, met April a.s. op
pensioen worden gesteld na aldaar 31 jaren als
zoodanig te zijn werkzaam geweest.
Allen die den heer Kok in zijn werkkring
hebben gekend, weten zeer zeker dat hij steeds
was, een uitstekend onderwijzer, wiens plaats
straks zal worden aangevuld, door iemand die
hem kan evenaren, maar overtreffen niet. In
en om zijn school heerschte altijd een voor-
beeldige orde. Het is te hopen dat de heer
Kok nog vele jaren van zijn pensioen een wel-
verdiende rust moge genieten.
Koewacht. Deze week is door de Belgische
politie het onderzoek hervat omtrent den diefstal
met inbraak bij B. D'Hert op Belgisch gedeelte
dezer gemeente en de mishandeling van den
eigenaar waarvan de daders nog steeds onge-
straft rondloopen. Er liepen namelyk sinds
eenigen tijd geruchten omtrent de vermoedelijke
daders en teveus werden bijzonderheden verhaald,
waaromtrent de politie zekerheid wilde hebben.
Verschillende personen, van wie men vermoedde,
dat zij iets van de zaak wisten, werden streng
onderhoord.
Binnenkort zullen enkelen voor den onder-
zoeksrechter te Gent moeten verschijnen. De
alwetende „men" beweert, dat thans na verloop
van ruim een jaar, de zaak aan het licht zal
komen. 't Is te hopen, dat „men" ditmaal de
waarheid heeft gesproken.
Kloosterzaude. De hengstenvereeniging
/Vooruitgang" alhier beeft uit den stal van den
heer Joh. de Feijter, burgemeester van Zaamslag,
den prachtigen 3jarigen hengst //Bristol" aan-
gekocht.
Hulst. Bij de aanbesleding door de aankoop-
commissie van den R. K. Boerenbond Z.-Vl.
(O. D.) van a 128400 Kg. superphosphaat,
leveren Walsoorden en Paal, b 237400 Kg.
superphosphaat, leveren Walsoorden, c 92100
Kg. superphosphaat, leveren Hulst, d 148300
Kg. amm.-superphosphaat, leveren Walsoorden
en Paal, e 163000 Kg. amm.-superphosphaat,
leveren Walsoorden, f 81600 Kg. superph.,
leveren Hulst, g 70400 Kg. chilisalpeter,
leveren Walsoorden en Paal, h 80600 Kg.
chilisalpeter, leveren Walsoorden, i 28800 Kg.
chilisalpeter, leveren Hulst, j 41500 Kg., leveren
Walsoorden of Hulst, k 145y0 Kg. zwavelzure
ammoniak, leveren Walsoorden of Hulst,
I 14250 Kg. katoenmeel, leveren Walsoorden
of Hulst, m 20850 Kg. lijnmeel, leveren
Walsoorden of Hulst, werd ingeschreven
a. W. Bedet, Ter Neuzen, f 2,26, A. Adri-
aanssens— Grimminck, Walsoorden, 2,25, W.
Adriaanssensv. Gassen, Groenendijk 2,24,
A. Geelhoed, 's Gravenpolder f 2,23, Centraal
Bureau, Enschede j 2,20', G. I)ee3, Ter Neuzen
2,19, A. Hamelink, Ter Neuzen, idem, P. J.
v. Aardenne, Dordrecht, 2,18, Internationale,
Zwijndrecht, idem, L. Eversdijk, Kapelle 2,17,
D. Scheele, Ter Neuzen, idem, J. F. de Moor
Vlaminck, Hulst, f 2,13', Glerum en Co.,
Hansweert 2,12, J. F. Adriaanssens,' Groenen
dijk, 2,09 25.
b. W. Bedet 2,26, W. Adriaanssens 2,24,
A. Geelhoed, idem, P. J. v. Aardenne f 2,23,
Centraal Bureau f 2,20, A. Hamelink 2,196,
A. Adriaanssens 2,19, G. Dees, idem.
Internationale /2,18, L. Eversdijk y 2,17,
D. Scheele 2.16, J. F. de Moor 2,125,
Glerum en Co., /2,12, J. F. Adriaanseus /2.0 9 35.
c. Coenen en Schoenmakers, Uden 2,32,
P. J. v. Aardenne 2,25, L. Eversdijk 2,23,
W. Bedet 2,20, A. Geelhoed, idem, D. Scheele,
idem, Glerum en Co. 2,19, J. F. de Moor,
idem, Centraal Bureau f 2,18, A. Hamelink
2,176, A. Adriaanssens 2,17, J. F. Adri
aanssens 2,15.
d. P. J. v. Aardenne 7,87, W. Bedet 7,86,
L. Eversdijk 7,85, J. F. de Moor 7,84,
W. Adriaanssens 7,826, D. Scheele f 7,82,
A. Adriaanssens f 7,80 Internationale f 7,79,
A. Geelhoed 7,74, Dordtsche Kunstmestm'j,
Dordrecht, 7,72, Glerum en Co. 7,705.
e. P. J. v. Aardenne 7,8-7 W. Bedet
7,86, L. Eversdijk 7,85, J. F. de Moor
7,84, A. Adriaanssens 7,80, W. Adriaanssens
idem, D. Scheele, idem, Dordtsche Kunstmestmij
f 7,72, Glerum en Co. 7,706, A. Geelhoed
7,69.
f. P. J. Scheele, Ter Neuzen, 7,95, L.
Eversdijk f 7,91, J. F. de Moor f 7,89, 1).
Scheele 7,88, P. J. van Aardenne 7,87,
Coenen en Schoenmakers 7,86, A. Adriaanssens
7,85, Dordtsche Kunstmestmij f 7,84, W.
Bedet 7,83, Glerum Co. y 7,77s, A. Geel
hoed f 7,73.
g. P. J. v. Aardenne 13,89, W. Bedet,idem,
L.' Eversdijk 13,80, Centraal Bureau 13,78s,
I. v. d. Have, Rotterdam 13,75, W. Adri
aanssens f 13,72, A. Gevers, Bergen op Zoom
13,70, A. Adriaanssens 13,69, P.J. Scheele,
idem, J. F. Adriaanssens 13,58s.
h. P. J. v. Aardenne 13,99, W. Bedet
13,89, L. Eversdijk 13,79, Centraal Bureau
13,77s, I. v. d. Have 13,75, A. Gevers
13,70, W. Adriaanssens 13,69, P. J.
Scheele, idem, A. Adriaanssens 13,65, J. F.
Adriaanssens f 13,58s.
i. P. J. v. Aardenne 13,99, L. Eversdijk
13,85, Adriaanssens J 13,73, Centraal
Bureau, idem, P. J. Scheele 13,72, J. F.
Adriaanssens 13,605.
j. leveren Walsoorden P. J. v. Aardenne
2,17, J. F. de Moor 2,15s, Internationale
2,13.
j. leveren Hulst; P. J. v. Aardenne 2,17,
J. F. de Moor 2,15', Internationale 2,13,
A. Adriaansens y 2,12, Centraal Bureau 2,1062.
k. leveren Walsoorden: Jaspers Co., Ant-
werpen f 18,19, W. Bedet 18,10, A. Adri
aanssens 17,97, Dordtsche Kunstmestmij
17,70, Centraal Bureau 17,52, Interna
tionale f 17,24.
k. leveren Hulst: Jaspers Co. 18,19,
W. Bedet 18,10, Centraal Bureau 17,36,
Internationale 17,24.
I. leveren Walsoorden 1. v. d. Have 10.
I. leveren Hulst: M. de Bruijne, Axel10.04,
A. Leue, Antwerpen 21 francs.
m. leveren Walsoorden: I. v.d. Have 10,20,
Jaspers Co. 10,16.
m. leveren Hulst: Jaspers Co. f 10,16,
J. F. de Moor /GO,03, M. de Bruyne 9,88,
A. Leue 20 francs.
Gegund aan laagste inschry vers. Eenige
inschrijvingsbiljetten werden te laat ontvangen
en kwamen dus niet in aanmerking.
Zonday 19 Januari 1913.
Hervorrnde Ker/c.
Ter Neuzen. 9J u. en 2 u., Ds. A. Timmerman.
Siuiskil. 's Avonds 6 u., Ds. G. v. Die, v. Zaamslag,
Zendingsrede.
Axel. 9i u. en 2 u., Ds. J. B. T. Hugenholtz.
Zaamslag. 9 u.. Ds. G. v. Dis, H. Avondmaal en
2 u., Ds. G. van Dis, Dankzegging.
Hoek. 9 u., Ds. E. Raams Jr., bediening van het
H. Avondm. en 2 u., Ds. E. Raams Jr.,
Dankzegging.
Woensdag 22 Januari, 's avonds 5t u.,
Ds. E. Raams Jr., onderwerp Het christe
lijk huisgezin.
Sas van Gent. 9j u., l)s. H. A. Akersloot van Houten Roos.
Hulst. 10 u., Ds. De Boer.
Gereformeerde fierken.
Ter Neuzen. 9 u., Ds.'j. U. Lammertsma, van Axel en
2 u., Ds. J. F. van Hulsteijii Jr.
Axel A. u., Ds. J. F. van Hulsteijn, v Ter Neuzen
en 2 u., Ds. J. H. Lammertsma.
Axel B. 9 u. en 2 u., Ds. Chr. Bruins.
Hoek. 9 u. en 2 u., Ds. H. v. d. Wal.
Gereformeerde Gemeente (Vlooswijkstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 54 u., Ds. J. Fraanje.
Hoek. Donderdag 23 Januari 6 u., Ds. J. Fraanje.
Oud-Gerefoi meerde <jcmeente (Vlooswijkstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 54 u., leeskerk.
Chr. Gereformeerde Kerk.
Zaamslag. 9 u. en 2 u., leeskerk.
Lokaal „Bethel" (Kandeelstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 54 u., leeskerk.
Lokaal „Eben-HaczeiJ(Kerkhoflaan).
Ter Neuzen. 54 u., Evangelisatie.
R~E~ CHTSZAKER.
Persdelict.
In het dagblad #De Tijd" van Dinsdag 1
October 1912, kwam een stuk voor uit Zeeuwsch-
Vlaanderen afkomstig, waardoor de notaris
H. A. van Dalsum te Hulst, lid der Staten
van Zeeland, zich beleedigd achtte. De naam
van den iuzender bleef onbekend, zoodat de
heer J. W. Helmer, chef-redacteur van *De
Tyd", de verantwoordelijkheid op zich moest
nemen en ook gaarne nam.
Gisteren stond hij voor de 4<ie kamer der
rechtbank te Amsterdam terecht.
Op de zitting van heden werd het ge'incri-
mineerde stuk voorgelezen.
De strekking van het artikel was, aan te
toonen, dat de notaris Van Dalsum eerst door
huichelachtig vroom doen de geestelijkheid op
zijn hand had gekregen, door wier invloed en
p'rotectie hij een goede praktjjk wist te ver-
krijgen, en daarna, toen hij //binnen was, de-
zel'fde geestelijkheid den rug toekeerde, haar
bespotte. verguisde en hoonde in zijn blad#De
Volkswil."
Hier volgen eenige uitdrukkingen, in het
stuk van //De Tijd" voorkomend
z/Hoe Van Dalsum er zoo ingekomen is V"
z/Door handig gebruik" van huichelarij In
het begin heeft hij alle geestelijke en ^veel
katholieke voormannen er in laten loopen".
„En in laffe ondankbairheid verguist en be-
spot, hoont en grieft thans die man, diezelfde
geestelijke en katholieke voormannen, die hem
er in gebracht hebben."
De beklaagde geeft op, het bedoelde stuk ge-
lezen te hebben voor de plaatsing. Hij heeft
niets persoonlyks tegen getuige Van Dalsum.
Het is een kwestie van polemiek getuige voert
strijd en „De Tyd" doet eveneens.
Gaarne geeft hij toe, dat in het stuk grie-
vende uitdrukkingen voorkomen.
Het O. M., requisitoir nemend, achtte het
stuk beleedigend van inhoud. Het opzet om
te beleedigen, was aanwezig, dit blijkt uit den
tooD van het stuk.
De vraag zou kunnen rijzen, of beklaagde
iets anders is dan de dader.
Spreker nam aan, in overeenstemming met
de jurisprudentie, dat bij beleediging de dader
niet is de schrijver, maar degene, die aan het
stuk publiciteit heeft gegeven.
Rekening er mede houdende, dat de aanstaande
verkiezingen de gemoederen wat heeft verhit,
vroeg spreker veroordeeling tot f o0 boete,
subs. 25 dagen gevangenisstraf.
De heer Helmer verdedigde zicbzelf en hield
