Predikbeurten.
Dinsdag 31 December 1912 (OiidejaarsaYond.)
Woensdag 1 Januari 1913 (Nieuwjaar.)
De subsidie voor de H. B. S. en de
Mem. van Antwoord.
maken, door zelf voor een snelleren afvoer van
het water van hunne landerijen te zorgen."
Zoo staat het in de Memorie van Antwoord
maar zoo is het nu eenmaal niet.
Wanneer land gedraineerd wordt, komen de
verschillende buizenrijen uit in afwateringsbuizen
of slootenkunnen die afwateringsslooten het
water niet afvoeren, dan werkt de drainage niet
en dat is nu juist het geval in de polders ten
oosten van het kanaal.
Het aantal slooten, hoe diep zij ook zijn en
hoe breed, baat niets, wanneer zij het overtol-
lige water niet te alien tijde in een hoofdkanaal
kunnen loozen.
De oostelijke rijkswaterleiding, die ook een
deel van het water uit Ylaanderen afvoert,
heeft bij grooten aanvoer van water van daar,
gepaard met zware regens in Nederland, geen
behoorlijke waterloozing in de Schelde. De
capaciteit van de uitmonding aan de oost.-
zijde van Ter Neuzen is veel te gering.
Het toestroomende water blijft daarom voor
een gedeelte in het afvoerkanaal staande
polderwatergangen kunnen het overtollige water
niet in het kanaal loozen, de draineerbuizen
kunnen haar water niet in de slooten storten
en het water blijft op het land staan, niet omdat
er gebrek aan afvoerslooten is in de betrokken
polders, maar omdat het afvoerkanaal het toe
stroomende water niet vlug genoeg in de Sehelde
kan kwijtraken.
Ik zal de laatste zijn om tegen te spreken,
dat iD de rijkswaterleiding, die wij hier op
't oog hebben, niet nu en dan verbeteringen
zijn aangebracht, maar tot heden ontbreekt
nog altijd de eenige afdoende verbetering, ver-
breeding van de uitmonding of inriehting van
een gemaal, gedreven door stoom of electriciteit,
dat de afwatering van de rijkswaterleiding binnen
den kortst mogelijken tijd verzekert.
Wanneer die rijkswaterleiding alleen moest
dienen om het Belgische water af te voeren
was zij ruim voldoendemoest daardoor alleen
het water uit de oostelijk gelegen polders naar
zee gevoerd worden, ook dan zou dat doel wel
waarschijnlijk bereikt worden voor den tijdigen
afvoer van het water, zoowel uit de Belgische als
uit de Nederlandsche polders is de uitwaterings-
capaciteit bij zware regens veel te gering. Het
hooger gelegen Vlaamsche land raakt zgn water
dan wel kwijt, maar de Nederlandsche polders
zgn dan in dubbele mate de dupe van den be-
staanden toestand. Hadde Belgie te klageu ge-
had, wel waarschijnlijk ware er al verbetering
gekomen.
Reeds jaren aan jaren is daarop door belang-
hebbenden gewezen, maar tevergeefs, omdat
het sprookje van de drainage zoo zachtjes aan
als een onbetwistbare waarheid wordt aange-
haald, om de schuld van de slechte afwatering
te schuiven op de ingelanden, die energiek ge
noeg geweest zgn om volgens de eischen van
den tegenwoordigen tijd hun land te draineeren.
Mijnheer de VoorzitterIk ga eindigen.
Reeds geruimen tijd heb ik de aandacht ge-
vorderd van de aanwezige leden en van den
Minister voor de bepleiting van de belangen
van een deel van Nederland, dat aan de meesten
der tegenwoordigen van aanzien wel onbekend
zal zgn en dat daardoor zeker wel niet tot de
meest bevoorrechte behoort.
Maar alvorens te eindigen wensch ik nog
even te constateeren, dat ik bet blijven voort-
duren van toestanden, waarover reeds jaren en,
gelijk ik door eigen aanschouwing heb gezien,
met recht geklaagd is, hoofdzakelgk toeschrijf
aan de minder juiste berichten, die over deze
toestanden de Regeering bereiken.
Dat die verkeerde toestanden zoo lang blijven
voortduren, is intusschen te betreuren en dewijl
ten gevolge der hier-archische gewoonten en
gebruiken over die toestanden wel zal blijven
gezegd en geschreven worden, wat nu al sedert
jaren gezegd en geschreven is en waardoor alle
verbetering wordt belet, heb ik tot de Regeering
geen ander verzoek te richten dan de bestaande
toestanden te laten onderzoeken door een com-
missie van onafhankelijke deskundigen, daarbij
belanghebbenden, in casu de besturen van de
betrokken polders, die herhaaldelijk en nog
onlangs op den onhoudbaren toestand hebben
gewezen, te hooren, daarna een besluit te nemen
wat in deze noodzakelijk moet gedaan worden,
en om ten slotte dat besluit in den kortst
mogelijken tijd uit te voeren.
Aan alle klachten, daarvan ben ik zeker, zou
daardoor een einde worden gemaakt.
De heer FrujtierMijnheer de Voorzitter
Na de uitvoerige rede van den geachten afge-
vaardigde uit Oostbug heb ik sleehts een paar
woorden te zeggen.
Ik wensch mij voor een groot deel aan te
sluiten bij wat de heer Vorsterman van Oyen
heeft gezegd betreffende de Oostelijke waterleiding
te Ter Neuzen. Zooals de geachte afgevaardigde
heeft gezegd, wordt al jaren en jaren door de
polderbesturen over die waterleiding geklaagd
en nu heeft het Rijk indertijd met die polder
besturen een overeenkomst gesloten om voor
0,56 per H.A. voor de afwatering hunner
gronden te zorgen.
Welnu, dan moet het rijk m. i. ook voor een
behoorlijke afwatering daarvan zorgen en indien
daartoe buitengewone maatregelen noodzakelijk
zijn, die groote uitgaven vorderen, een nieuwe
overeenkomst met de polderbesturen trachten
aan te gaan, maar het te laten zooals het is
en niets te doen, is ten hoogste *f te keuren.
Mijnheer de Voorzitter! Wanneer ik nu be-
trekkelijk deze quaestie het slot der Memorie van
Antwoord lees, dan kan ik een gevoel van dank-
baarheid niet onderdrukken, want ik lees daar
Intusschen wordt overwogen of later tot het
nog verder verbeteren van eenige daartoe vat-
bare deelen dezer waterleiding zal kunnen worden
overgegaan." Dezelfde uitdrukking echter komt
letterlijk voor in een beschikking van dezen
Minister op een adres van de polders aan hem
ingezonden in 1910. Dat is nu twee jaren
geleden en daarom, het spijt mi) het te moeten
zeggen, is mijn vertrouwen in die toezegging
niet zeer groot. Nu zal de Minister misschien
zeggen, dat het alleen de polderbesturen zijn,
die klagen en verbetering vragen, maar ik doe
opmerken, dat de hoofdingenieur van den pyo-
vincialen waterstaat in Zeeland in 1910 in zijn
rapport omtrent genoemd adres zegt, ,,dat het
hem voorkomt, dat het inderdaad gewenscht is,
dat door het Rijk eenige verbeteringen aan de
rijkswaterleiding worden uitgevoerd", en dat
rapport is den Minister zeker niet onbekend.
Ik sluit mij dus aan bij het gesprokene door
den geachten afgevaardigde uit Oostburg en
geef, evenals deze, den Minister in overweging om
nog eens een onderzoek te doen instellen en
wel zoo spoedig mogelijk en niet daarmede te
wachten tot 1 April a. s. Al de polderbesturen
hebben nog onlangs naar aanleiding van het
Voorloopig Verslag der Earner een adres aan
den Minister ingezonden en daarin gevraagd
om zoo spoedig mogelijk door deskundigen te
laten nagaan hoe het er met deze waterleiding
uitziet. Ik wensch dat verzoek ten zeerste bij
den Minister te steunen.
Het antwoord van den Minister daarop luidde
De heer Regout, Minister van Waterstaat:
Mijnheer de VoorzitterDe geachte afge
vaardigde uit Oostburg is veel vriendelijker
begonnen dan hij geeindigd is. Hij begon nl.
met zijn instemming te betuigen met de aan-
kondiging van een onteigeningswet tot ver-
krijging van de noodige gronden voor de ver
betering van lig- en losplaatsen te Ter Neuzen,
een zeer gewicbtige aangelegenheid, waarover
jaren en jaren is gestreden en waaromtrent
overeenstemming tusschen belanghebbenden niet
kon worden verkregen, zoodat eindelijk het
Rijk den knoop heeft doorgehakt en een bepaalde
plaats voor die inrichtingen heeft aangewezen.
Gelukkig is ook geheel en al overeenstem
ming met het provinciaal bestuur verkregen.
Er is nu een exploitatie-contract met de Spoor-
wegmaatschappij MechelenTer Neuzen tot
stand gekomen, zoodanig ingericht, dat, indien
mocht blijken dat de belangen van Ter Neuzen
niet voldoende zouden worden behartigd, op-
zegging daarvan mogelijk is.
De geachte afgevaardigde uit Oostburg heeft
gesproken over het doorkwellen en den onyol-
doenden afvoer van de oostelgke waterleiding.
Daarbg heeft de geachte afgevaardige uit Hon-
tenisse zich aangesloten. De klachten omtrent
deze zaak zijn in de Memorie van Antwoord
breedvoerig weerlegd. Nu zegt de geachte af
gevaardigde uit Oostburg, die wederlegging is
niet juist, en hij vraagt een nieuw onderzoek.
De geachte afgevaardigde zal begrijpen, dat,
waar het hier betreft een aangelegenheid van!
zuiver technischen aard, het uit den aard der
zaak weinig nut kan hebben hieromtrent thans
in debat te treden.
Daarvoor zou het noodig zijn bekend te wezen
met de zienswijze van speciale deskundigen.
De geachte afgevaardigde uit Oostburg vraagt
een nieuw onderzoek en ik heb daar niets tegen
wel heb ik bezwaar tegen hetgeen hij onmid-
dellijk op zgn vraag liet volgen, nl. dat hij de
benoeming van een onpartijdige commissie
wenscht. Ik geloof, dat de waterstaatsambtenaren
voldoende competent zijn om een degelijk onder
zoek in te stellen en dat dit, als ten minste de
klachten gegrond zijn, evenzeer tot bevredigir.g
zal leiden als een onderzoek, dat zou wordeq
ingesteld op de door den geachten afgevaardigde'
gewenschte wijze.
De klerk der posterijen en telegrafie
de heer J. A. Wilkens is van Rotterdam
naar Hulst verplaatst en de klerk de heer
J. H. Kohn van Valkenburg naar Ter Neuzen.
Biervliet. De gemeenteraad benoemde tot
gemeente-arts de heer A. de Weerd te Mid-
delburg.
Zondag 29 December 1912.
rechtszaken.
Door E. J. v. d. V., 32 jaren, geboren en
gewoond hebbende te Sluis is hooger beroep
aangeteekend tegen het vonnis der rechtbank
te Middelburg van den 13 December j.l., waarbij
hij ter zake van verduistering als agent eener
w'aschinrichting te Sluis veroordeeld is tot 1
maand gevangenisstraf.
De offieier van justitie kwam eveneens in
hooger beroep van dat vonnis.
I N GEZONDF.N STUKKEN.
TER NEUZEN, 27 December 1912.
Het weerbericht van het meteorologisch
instituut te De Bilt van heden luidt als volgt
Hoogste barometerstand 766.8 Perpignan.
Laagste 738,8 Vestmanoer.
Verwachting tot den avond van 28 December
Toenemende tot krachtige wellicht stormach-
tige Zuidelijke tot Zuidwestelijke wind, betrokken
tot zwaar bewolkt, regenbuien, zelfde tempe-
ratuur.
De Staatscourant bevat o. m. de wetten tot
naturalisatie van Maria Elizabeth Van Pienbroek,
wednwe van Ludwig Heinrich Schalk, zonder
beroep te Ter Neuzen Leo I rans Baert, arbeider
te SluisHenricus Van Vooren, landbouwef
te Sluis, Leopoldus Rabout, arbeider te Sluis
Laurentinus Franciscus Vanpamel, arbeider te
Sluis Charles Louis Vermeersch, arbeider te
Sluis en Ludovicus Franciscus Sijs, arbeider te
Sluis.
Er is geen reden om aan te nemen dat in
deze streek minder behoefte aan M. 0. zou
bestaan dan elders.
Daarom had reeds lang in deze streek eene
volledige H. B. S. door het Rijk moeten zijn
gesticht, zij het dan ook met eenige snbsidie
van de gemeente, waar de school zou zijn gebouwd.
Maar het lag volstrekt niet op den weg onzer
gemeente het verzuim van de opvolgende
regeeringen te herstellen. Ln dat nog te minder
omdat de kosten voor Ter Neuzen veel te groot
zullen blijken te zijn, zelfs met de voorgestelde
rijkssubsidie van f 10000,
De belastingpers is voor dit jaar reeds wat
meer aangedraaid, waarbij echter raadsleden-
voorstanaers hebben gezorgd van onder den druk
te blijven. Het is dan ook gemakkelijker en
nobeler anderen voor het geval te laten opdraaien.
Vooral omdat het hier geldt het vermoedelijk
door den lnspecteur van het M. O. uitgedacht
nieuwe type (eene school alleen met klassen 4
en 5) hebben mij een paar beweringen in de
Memorie van Antwoord zeer verbaasd.
Dat de Minister spreekt van bij den aanvang
30 en wellicht in de toekomst 90 tot 120 leer-
lingen, is hem niet kwalijk te nemen.
Maar wel mogen die cijfers kwalijk worden
genomen aan hen, die den Minister hebben
voorgelicht.
Het is mij volkomen duister van waar die
30 leerlingen bij den aanvang moeten komen,
zelfs al waren ouders, wier kinderen elders de
H. B. S. bezoeken, zoo dwaas het belang dier
kinderen voorbij te zien door hen aan de leiding
van leeraren, die hen kennen, te onttrekken.
Het komt mij voor dat alleen ouders, die het
beslist moeten doen, daartoe zullen overgaan.
De Minister had beter gedaan geen cijfers
te noemenwant daarmede is de jaarlijksche
subsidie van 10000— niet te verdedigen.
Doch, ofschoon de cijfers de voornaamste
factor dienden te zijn bij de beoordeeling of
eene subsidie al dan niet kan worden gegeven,
heeft de Minister de cijfers niet bepaald ter
verdediging aangevoerd.
Vermoedelijk heeft hij zelf wel gevoeld dat
dit niet ging.
Of getuigen de uitdrukkingen„wordt ge-
rekend op" en „terwgl men vermoedt" met
op twijfel
En dan wil ik vragenme rekent nu wel
op 30 leerlingen bij den aanvang en wie ver
moedt dat er op den duur wel 90 tot 120
zullen komen
Wie
Het College van B. en W. of de lnspecteur,
die Ter Neuzen aan zijne proefneming met het
nieuwe type wil wagen
Jammer dat hij niet hier woont om te helpen
betalen.
Merkwaardig is wat de Minister omtrent dat
nieuwe schooltype zegt
ffOp welken grond eenige leden betwijfelen
ffof het ontworpen schooltype aan de be-
,/hoeften zal voldoen, is mij niet duidelijk.
ffHet Gemeentebestuur heeft zijne plannen
ffdienaangaande niet 'vastgesteld dan ua
„raadpleging van den lnspecteur van het
ffM. O. en van den Districts-schoolopziener,
„welke autoriteiten eenstemmig zulk een
yfragmentarische school als de beste voor
#deze streek hebben aanbevolen."
Men staat verslagen.
Zeide het raadslid Drost in de vergadering
van 28 December niet (volkomen terecht) dat
eene school met klassen 3, 4 en 5 sleehts aan
weinigen zou ten goede komen
Wat weten de door den Minister bedoelde
autoriteiten af van de behoeften dezer streek?
Uit eigen waarneming vrij zeker ongeveer
niets,
En dan de bewering dat ^het Gemeentebe
stuur zijne plannen dienaangaande niet heeft
vastgesteld dan na raadpleging enz
Eerst moest er eene school komen met
klassen 3, 4 en 5. Toen op eens eenige maanden
later, bleek er veel meer behoefte te bestaan
aan eene inriehting met klassen, 1, 2 en 3.
En weer wat later, toen de Minister zelf de
subsidie dgarvan afhankelijk maaktewas er
toch eigenlijk weer meer behoefte aan eene
school met 3, 4 en 5
Als de inspecteur plotseling van oordeel weid
dat het nieuwe type misschien in een groote
stad, maar zeker niet in deze streek aan eene
werkelijke behoefte zou voldoen (hetgeen hij
gerust kan beweren) en als dan de Minister
hem weer volgt, dan krijgen we wederom eene
spoedeischende, vermoedelijk geheime veigade-
ring van den Raad, die dan overwegende
dit en gelet op dat besluiten zal dat eene
school met klassen 1, 2 en 3, werkelijk veel meer
in de behoefte zal voorzien.
De woorden van den Minister klinken vrg wel
als spotterng.
Dat eene H. B. S. voor Ter Neuzen alleen
onzin is, zal wel bij ieder vaststaan.
De bedoeling van den Minister en van de
autoriteiten, die in deze de lakens uitdeelen,
is dan ook eene school voor deze streek.
Maar dan is eene subsidie van 10000, veel
te laag.
Want ook daarmede wordt Ter Neuzen veel
te veel bezwaard, niet alleen voor zich zelf,
maar ook in het belang van andere gemeenten.
Dit nu blijf ik, zooals men dat noemt, „on-
gepermitteefd" achten.
Geen enkele gemeente dezer streek heeft er
aan gedacht aan Ter Neuzen eene subsidie aan
te bieden. Zelfs is daarover, voor zoover mg
bekend, in geen enkele raadsvergadering ge-
sproken.
Daarop afgaande zou men kunnen conclu-
deeren dat er absoluut geen behoefte aan M. O.
in deze streek bestaat.
Die conclusie zou echter geheel verkeerd zgn.
Wij zelf weten toch bij ervaring, dat de ge
meenteraad volstrekt niet altijd handelt naar
de iuzichten van de burgerij en dat het eigen-
belang veelal den doorslag geeft.
Andere gemeenten zullen dan ook gaaine
zien dat wij voor het geval op draaien eu het
is aan die gemeenten volkomen onverschillig
of ons belastingbiljet telkens weer hoogere
cijfers aanwijst.
Het spreekt van zelf dat, stichtte het Rg
zelf eene school, daarop elk jaar heel wat zou
moeten worden toegelegd.
Maar dan wordt het verschil tusschen ont-
vangsten en uitgaven door heel Nederland ge-
dragen, even goed als bijv. de 400 £ulden'
welke elk jaar op een student aan de Techmsche
Hooge School te Delft wordt toegelegd ol de
ruin" 1000 gulden, welke elk student aan de
Universiteit te Groningen elk jaar aan het
Rijk kost.
Het Rijk kan zeer wel voor deze toch al zoo
voortdurend miskende streek doen wat het voor
andere streken deed en doet.
Betalen wij zelf, door onze belastingen, met
mede aan bijv. wegen en kanalen, lagere, middel-
bare, hoogere scholen elders?
Ik herhaal10000 gulden subsidie is veel
t6 Dit is"trouwens een geheel willekeurig cijfer
op niets gegrond. Het werd indertijd door den,
lnspecteur van het M. O., die het, althana voor,
deze streek, dwaze type scbijnt mtgevonden td
hebben, genoemd en de heeren, die het zaakje op
Hervormde Kerk.
Ter Neuzen. 91 u. en 2 u., Ds. A. Timmerman.
Sluiskil. 2 u., dhr. H. J. v. d. Ouden.
Axel. 91 u. en 2 u., Ds. J. B. T. Hugenholtz.
Zaamslag. 9 u., Ds. G. van Dis en 2 u., Ds. G. van
Dis, H. Doop.
Hoek. 9 u. en 2 u., Ds. E. Raams Jr.
Sas van Gent. 91 u., Ds. H. A. Akersloot van Houten Roos.
Hulst. 10 u., Ds. De Boer.
Gereformeerde Ker/cen.
Ter Neuzen. 9 n. en 2 u., Ds. J. F. van Hulsteijn Jr.
Axel B. 9 n., Ds.J. H. Lammertsma en 2u.,Ds. Ghr.
Bruins.
Hoek. 9 u. en 2 u., Ds. H. v. d. Wal.
Gereformeerde Gemeente (Vlooswijkstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 51 u., Ds. J. Eraanje.
Oud-Gereformeerde r/cmeente (Vlooswijkstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 51 u., leeskerk.
Chr. Gereformeerde Kerk.
Zaamslag. 9 u. en 2 u., leeskerk.
Lokaal „Bethel" (Kandeelstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 51 u., leeskerk.
Lokaal „Eben-Haezer(Kerkhoflaan).
Ter Neuzen. 51 u., Evangelisatie.
Hervormde Kerk.
Ter Neuzen. 51 u., Ds. A. Timmerman.
Sluiskil. Geen dienst.
Zaamslag. 5 u., Ds. G. van Dis.-'
Gereformeerde Kerlcen.
Ter Neuzen. 51 u., Ds. J. F. van Hulsteijn Jr.
Axel M. 51 u., Ds. Chr. Bruins.
Hervormde Kerk.
Ter Neuzen. 9£ u., Ds. A. Timmerman.
Zaamslag. 9 u., Ds. G. van Dis.
Gereformeerde Kerken.
Ter Neuzen. 9 u., Ds. J. F. van Hulsteijn Jr.
Axel U. 9 u., Ds. Chr. Bruins.
