No. j)700. Ter Neuzensche Courant. - Zaterdag- 16 December 1911. 5l« Jaargang.
Gemengdc berichten.
TWHEDH BT.An
De opening der gemeentelijke
Gasfabriek te Axel.
Predikbeurten.
Niervergiften
TER NEUZEN, 15 December 1911.
De collecte voor de Nieuwjaarsbedeelingen
heeft in de kom der gemeente opgebracht
614,90. g
Voor de levering van tarwebrood ten
behoeve jler bedeelingen van de Nieuwjaars-
commiss^ in de kom dezer gemeente, werd in-
gescbrev^j door de heeren A. de Witte voor
B. D. Koene voor 9,90 en P.
Lijbaart voor f 9,88 per Kilogram. L)e leve
ring is aan laatstgenoemde gegund.
Gisterenavond was de laatste concertavond
van bet muziekgezelscbap ,,De Vereenigde
Werklieden", tbans toegankelijk voor de dona-
teurs. Wederom was de bovenzaal van het
Cafe ,,La Belle Vue" gevuld met een groote
menigte. Zit- en staanplaatsen, alles was bezet.
Zoowel de muziekstukken, uitgevoerd door de
baimonie, als wat verder werd ten beste gegeven,
ondervond algemeene toejuicbing. Het was een
welvoorzien, afwisselend programma. Na 4
muziekstukken voigde de opvoering der operette
„Mignon." De daarin optredenden kweten zicb
goed van hunne taak een bijzonder woord van
lot is zeker op zijn plaats voor de medewerkende
kinderen. Het succes was welverdiend. Evenzoo
was dit bet geval met de jonge dames die een
solo-nummer zongen en ook de „Twee Dienst-
boden". De voordracbt „In feestelijke stemming"
viel zoo in den smaak dat de voordragende
heer verplicht was te bisseeren, en bet laatste
nummer, ,,Een landelijke Concert-repetitie" was
echt grappig en braeht er een goede stemming
in voor bet slotbet bal. Dit was geanimeerd
en bet bleef nog geruimen tijd zeer gezellig.
De vereeniging en zij die h'aar voor bet geven
van dit concert steunden, mogen met genoegen
op bun pogen terugzien.
De dag van gisteren, 14 December, was er
een van bijzondere beteekenis voor de gemeente
Axel. Op dezen dag tocb was door Burg, en
Wetb. der gemeente de opening bepaald der
gasfabriek, bet eerste gemeentelijke bedrijf.
Wanneer we eenigen tijd in de bistorie terug-
gaan, kunnen we constateeren dat deze zaak op
een betrekkelijk zeer korten tijd tot stand is
gekomen. De aanleiding daartoe was eene in
Juni van bet jaar 1909 ingekomen concessie-
aanvraag voor bet stichten en exploiteeren eener
steenkolengasfabriek van de heeren H. J. P. en
G. van den Berg te Venlo.
Er bleek bij den Raad wel genegenbeid te
bestaan over te gaan tot bet invoeren eener
nieuwe verlichting, maar men wenscbte daarvoor
niet concessie te verleenen aan eene particuliere
maatschappij, doch, gezien de voordeelige uit-
komsten in andere gemeenten, niet het minst
van het naburige Hulst, wilde men, bij het
plaatsen van een gasfabriek, de voordeelen der
exploitatie voor de gemeente zelve. Echter, dat
bet werkelijk voordeel zou opleveren kon men
nog niet voetstoots aannemen en daarvan was nog
niet aanstonds in den Raad een meerderheid
overtuigd.
De zaak werd echter aangevat. In de ver-
gadering van 29 Oct._1909 werd eene commissie
benoemd, bestaande uit de heeren Kruysse,
Wolfert en Smies om den Raad in deze van
voorlichting te dienen. Deze commissie stelde
op verschillende plaatsen een onderzoek in,
waarbij de verkregen inlicbtingen baar gunstig
stemden voor bet doen van een voorstel tot bet
stichten eener steenkolengasfabriek in gemeen-
telijk beheer, terwijl zij ook aan den Raad over-
legde de verklaringen van ongeveer 120 inge-
zetenen die, naar aanleiding van de bun door
de commissie gestelde vraag, badden te kennen
gegeven wanneer prijs en omstandigheden hun
gunstig voorkwamen tot aansluiting aan een
eventueel op te ricbten fabriek te willen over-
gaan.
Het was toen echter inmiddels 6 Dec. 1910,
eer een voorstel van Burg, en Weth., gegroud
op bet rapport der Commissie in den Raad in
definitieve behandeling werd gebracht en met
groote meerderheid aangenomen.
Enkele voorstemmers deden dit nog schoor-
voetend omdat men toch geen vaste°gegevens
bad voor de deelname in het gasverbruik en
voor enkele leden was dit een reden om zich
van het memen van een besluit te onthouden.
loen TOird overgegaan tot bet aankoopen van
nu tJ6rr^in t6r ^rootte van 98<84 aren' van
Oh. de Deckere c. a., te Selzaete, gelegen aan
den Buitenweg, dat alle gelegenheid biedt voor
uitbreiding, wanneer de omstandigheden dat
zouden noodig maken.
Op 24 Jan. van dit jaar benoemde de Raad
tot technisch adviseur den beer J. G. van Niftrik
te Vlissingen en in de v^rgadering van 28
Maart werd het bestek goedgekeurd, waarna
spoedig de aanbesteding voigde.
Ten behoeve der stichting werd eenegeldleenino-
gesloten van 85,000.
In de raadszitting van 20 Juni werd tot directeur
benoemd de heer G. van den Berg, adjunct-
directeur eener gasfabriek te Venlo, die 15
Juli d. a. v. in dienst trad.
Ondertusschen waren de verschillende aan-
nemers, ieder voor bun deel aan den arbeid
getogen voor voltooiing van bet bedrijf.
De bouw van fabriek en directeurswoning
werd aangenomen door den heer A. van't Hoff
te Axel. De gashouder, met een inboud van
1000 M3 is geleverd door de firma Bamag Didier
te Zeist, en is geplaatst in een watervorm.
De ovens werden geplaatst door den heer
H. Burgemeister te Heerlen, terwijl bet leveren
en opstellen van de verschillende toestellen
voor de fabrieksinstallatie geschiedde door de
N. V. Machinefabriek Rogier Nericx Ricbter
te Bergen op Zoom. De buizenleiding enz.
wevd verzorgd door den beer George Wilson
te s Gravenhage. Voor de ijzeren overkapping
van stokerij en kolenloods, benevens bet ijzeren
afdak voor de generatie-ruimte werd gezorgd
door de firma P. van der Stadt, te Vlissingen.
De N. V. Gautscb gasgloeilichtmaatsehappij
leverde de straatlantaarns en armen, en Alex
Nericx te Bergen op Zoom de palen, benevens
een laadinrichting. De aannemingssommen voor
al deze werken beliepen ongeveer /60,000.
Voor de straatverlichting werden opgesteld
80 lantaarns. Als men nagaat dat vroeger in
de straatverlichting voorzien werd met pi. m.
60 petroleumlantaars, blijkt daaruit dat de
straatverlichting met een derde vermeerderd is,
ongerekend nog dat de petroleumbranders door
gasgloeilicht zijn vervangen.
Nu eenmaal de tijd van opening bepaald was,
was bet de laatste dagen nog een tijd van in-
gespannen werken en ook van spanning of een
en ander in orde zou zijn.
Er werd gedaan wat gedaan kon worden aan
het voltooien van de particuliere aansluitingen
en een groot aantal fitters was daarmede bezig.
Er zijn tbans 130 aansluitingen voltooid, onge
veer 100 perceelen wachten nog daarop, waaruit
men ziet dat bet aantal voorloopige toezeggingen
van het vorig jaar door de definitieve aanvragen
reeds bijna met bet zelfde getal wordt over-
troffen.
Dinsdag werd begonnen met bet stoken van
gas om den houder te vullen en de lucht uit
bet buizennet te drijven en gisteren namiddag,
te 10 minuten voor drie uur wees de meter
juist aan dat de eerste 1000 M3. gas waren
geproduceerd.
Van de fabriek, .de nog niet voltooide direc
teurswoning, en den gashouder, woei de drie-
kleur. Op bet terrein kwamen bet gemeente-
jestuur, de leden van den Raad, waaronder en
kele met bunne dames, de verschillende aan-
nemers of bunne vertegenwoordigers, die voor
deze gelegenheid door het gemeentebestuur
waren uitgenoodigd en verzamelden zicb met
den techniscben adviseur, directeur, opzichter,
personeel en eenige belangstellenden, in de
stokerij.
Daar werd het woord genomen door den
burgemeester, den heer J. Huizinga, om te
wijzen op de beteekenis van bet feit waarom
men tbans bier aanwezig was. Hij riep alien
een woord van welkom toe.
De opening der gemeentelijke gasfabriek is
voor de gemeente Axel een belangrijk feit, om
dat deze de gemeente in staat stelt voor de
straatverlichting en der burgeri] voor haar huis-
houdelijk gebruik van een ander licbt te pro
fiteeren, dat de tecbniek ons heeft gebracht, en
uit bet gebruik maken daarvan blijkt, dat ook
hier wordt gevoeld voor den vooruitgang. Dat
nieuwe licht kan ook kracbtig mede werken
aan den bloei van de gemeente, daar zij ook
bet klein bedrijf of industrie in staat stelt daar
van te profiteeren.
Waar voor de oprichting geaarzeld werd of
men zou overgaan tot bet invoeren van gas of
electi iciteit, werd de keuze gevestigd op gas en
en hij meent dat men een verstandige keus ge
daan heeft door zich, in verband met den tegen-
woordigen omvang der gemeente, te bepalen
tot gas.
En nu deze eprste schrede gezet is op den
weg van tien vooruitgang, legt dit z.i. de verplijcb-
ting op, om op„ dien weg voort1;te, .g,aan. ,Ji,
Dat de Igdep ;y$p den Raa^eenst ha r.gp
beraad en Veel wikken en vregen zijn ov^r-
gegaan tot het stichten der fabriek, mag geen
vei wondering baren er zijn in het verleden
meer voorbeelden dat men het onraadzaam achtte
over te gaan tot het invoeren van nieuwigheden,
terwijl we tbans, nu we die zaken kennen en
ei aan gewoon zijn, niet kunnen begrijpen dat
men er toen niet aan wilde.
Spreker hoopt dat de gasfabriek zal brengen
toenemenden bloei voor de gemeente, meerdere
welvaart in de bedrijven der ingezetenen en
daardoor ook in hunne gezinnen, iets waar de
geheele gemeente belang bij heeft.
Hij wendde zich nu tot den heer Van Niftrik,
die als technisch adviseur bet Dagelijksch
Bestuur en den gemeenteraad bij het oprichten
en inrichten der fabriek beeft terzijde gestaan
en wien hij bulde brengt voor de wijze waarop
bp dat deed. En niet alleen dat men heeft
kunnen profiteeren van zijne tecbniscbe kennis,
maar men heeft in hem ook ontmoet een mede
bestuurder van eene andere gemeente, die door
zijne ervaring verschillende wenken wist te
geven in het belang van het nieuwe bedrijf.
Altijd was bij bereid over te komen wanneer
men zijne aanwezigbeid noodig achtte en een
woord van bulde en dank aan hem is zeker
niet misplaatst.
Vervolgens braebt spreker dank aan den
gemeente-opzichter, den beer C. van den Broeke,
voor zijne toewijding, gedurende den bouw en
verder aan de aannemers, voor de wijze waarop
zij aan hunne verplichtingen hebben voldaan,
en waarbij eenigen, waar de omstandigheden
dit vorderden, blijk gaven van groote loyaliteit.
om de gemeente van dienst te zijn. In bet
bijzonder noemde spreker den heer De Zwaan,
vertegenwoordiger der firma Wilson, die een
zoo talrijk personeel ter beschikking der gemeente
stelde om bet voltooien der aansluitingen te
bespoedigen.
Alsnu wendde bij zicb tot den directeur,
den beer Van den Berg, die de techniscbe en
commercieele leiding der fabriek op zicb heeft
genomen. Op hem is de hoop van Burg, en
Wetb. gevestigd, voor den bloei der fabriek.
Ook van hem werd reeds ondervonden dat bij
zich met ijver aan zijne taak zal wijden en
spreker hoopt hem vele tientallen van jaren
aan bet hoofd der inrichting te zien.
Spreker beveelt tenslotte de fabriek aan in
de belangstelling van de gemeentenaren, om er
gebruik van te maken, wat strekken zal tot
bloei der inrichting en van de gemeente in
bet algemeen.
Hierop verkreeg de beer Van Niftrik bet
woord die begon met dank te zeggen voor het
vertrouwen dat het gemeentebestuur in hem
bad gesteld en voor de onbekrompen wijze
waarop men zijne plannen heeft verwezenlijkt.
Men wist trouwens, voor men hem benoemde,
dat bij geen vriend is van halve maatregelen,
maar gaarne op afdoende wijze de zaken bebandelt.
En er is hier een fabriek gezet, die, ofschoon
er eenvoudig uitziende, en waarbij niets aan
luxe is geoff'erd, degelijk is ingericht, wat een
rendeerend bedrijf kan waarborgen. Hij boopt
nu, bet kwam reeds meermalen in de conferen
ce's ter sprake, dat men ook de boekbouding
degelijk zal inrichten, dat men, hoe het ook
loopt, de uitkomsten van bet bedrijf goed onder
de oogen zal durven zien en afscbrijven daar,
waar dit noodig is.
Spreker brengt dank aan den gemeente-
opzichter en den directeur, voor de ondervonden
medewerking, ook aan de aannemers der werken
en leveringen, die zeer ten zijnen genoege aan
hunne verplichtingen voldeden.
De vooruitzichten voor bet bedrijf zijn volgens
spreker gunstig. Het zal er nu echter op aan
gaan komen. De eerste duizend kubieke meters
gas zijn gemaakt, nu zal de levering aanvangen.
VVil deze voldoen, dan zal de directeur hebben
te zorgen dat gas wordt geleverd zonder lucht,
zonder onzuiverbeden en onder voldoenden druk.
Het is spreker een genoegen geweest met
het gemeentebestuur samen te werken, hij boopt
dat de fabriek zal groeien en bloeien. Ze is
nu zoodanig ingericht dat ze tot in een verre
toekomst kan voldoen aan de behoeften der ge
meente en als bet er op aankomt ook van
omliggende gemeenten, bij boopt dat de eerste
duizend meters gas door verscheidene honderd-
duizenden zullen worden gevolgd, en zij den
bloei en de welvaart der gemeente zaf bevordereu.
Alsnu nam de heer Kruijsse, wethouder bet
woord, om een woord van bulde te brengen
aan den burgemeester, den beer Huizinga, voor
zijne leiding, bij de bespreking der plannen
voor het stichten der fabriek. Daaraan toch
is het volgens spreker in hoofdzaak te danken
dat de fabriek er gekomen is. Zelfs wanneer
bij -spreker bij de behandeling der plannen
wel eens duizelde bij de bedragen, die met bet
uitvoeren van het plan gepaard gingen, was
het steeds de Voorzitter die er den moed wist
in te bouden en de bezwaren wist te onder-
vaugen, zoodat ten slotte de Raad met groote
meerderheid bet besluit nam. Spreker hoopt
dat er met het nieuwe licbt in het algemeen
nieuw leven zal komen en dat deze eerste
gemeentelijke exploitatie van den bedrijf door
meerdere zal ktHlneh worden gdVblg'd, onder de
goede leiding van den burgemeester, tot ver-
booging van de welvaart der gemeente en hare
omgeving.
De openingsplecbtigbeid was hiermede afge-
loopen, en werd aan bet gezelschap gelegenheid
gegeven een kijkje in de fabriek te nemen.
In de stokerij staan opgesteld de ovens, de
eene met 4, de andere met 6 retorten, die in
staat stellen om per etmaal 2000 Ms gas te
prodnceeren. Uit de retorten, waarin de kolen
worden gedistilleerd, gaat het verkregen gas naar
de afkoelers, die buiten zijn opgesteld. In de
naastgelegen machinekamer is opgesteld de
exbaustor, die den vluggeren trek van bet gas
uit de retorten bevordert, terwijl daar ook zijn
opgesteld de toestellen om de teer en bet
ammoniak-water uit bet onzuivere gas af te
scbeiden. De toestellen worden in beweging
gebracht door een Grossley gasmotor van 41/,
paardekracht. In een aan de voorzijde gelegen
localiteit zijn opgesteld 3 zuiverkisten, metgummi-
afsluiting, die naar volgorde kunnen worden
ingeschakeld. Vandaar stroomt bet gas naar den
gashouder, die, zooals wij reeds meedeelden
1000 Ms. kan bevatten, en komt dan weer terug
naar de machinekamer, waar de meter is opge
steld en waar het gas passeert alvorens de
fabriek te verlaten in de leiding. Voorts is nog
een toestel opgesteld, dat door middel van
waterdruk, den gasdruk in de buizen regelt.
Omtrent de fabriek valt nog mede te d-^len
dat deze bevat een fitterij, een magazjjfl, t (lat
zij is voorzien van centrale verwarming.
In de nog niet gebeel voltooide woning voor
den directeur werd een kijkje genomen en toen
aanvaardde men den tocbt naar het hotel Rolff,
waar den gasten een maaltijd wacbtte, aange-
boden door den gemeenteraad. De maaltijd was
keurig verzorgd, er werden vele goede woorden
gesproken, woorden van dank en van goede
wenschen voor den bloei van het bedrijf, van
de gemeente en van de ingezetenen, terwijl des
avonds bet muziekgezelschap door het brengen
eener serenade de feeststemming kwam verhoogen.
Axel prijkte toen op straat in haar nieuw
licbt. Ook zij die reeds zoo gelukkig waren te
zijn aangesloten, maakten er gebruik van en
konden terstond ontwaren dat zij op bet gebied
van verlichting veel vooruit waren gegaan.
Ook onze beste wenschen voor het nieuwe
bedrijf
Zondag 17 Oecembes' 131!.
Nabij Wessem is Dr. Q., uit Maaseijck,
Donderdag met zijn motorfiets in de Maas ge-
reden en verdronken.
Woensdagavond kwam, naar de N. A. Ct.
meldt, B. te Drempt terug van de jacbt, zette
zijn met een patroon geladen dubbelloops jacbt-
geweer in den hoek van de deel naast de keu-
kendeur, waarop bij naar buiten ging. Na
eenige oogenblikken boorde men een slag
toen men ging kijken, vond men voor de
keukendeur de bejaarde wed. van H. W. ter H.,
een tante van B., die een gedeelte van het huis
bewoonde, stervende naast bet omvergestooten
vuurwapen ter aarde liggen.
De levensgeesten waren reeds geweken. Het
is gebleken, dat hier een ongeluk moet gebeurd
zijn, en dat er geen misdaad in het spel is.
ontrooven den Ujder zijn gezondheid
geluk en leven.
De nieren zijn de belangrijkste organen van
het lichaam, omdat zij bet bloed filtreeren.
Wanneer zij gezond zijn, dragen zij zorg voor
de afscheiding van alle vloeibare onzuiverbeden
uit bet lichaam. Zijn zij, daarentegen ziek, dan
is het geheele lichaam ziek, omdat het bloed
de onzuiverbeden op zijn weg door het lichaam
mededraagt en ziekte in plaats van gezondheid
en lp-acht met zich brengt.
Duizeligheid, rugpijn, rheumatiek, schele*
hoofdpijn, waterzucht, ontsteking van de blaas,
hevige lendenpijn bij het bukken, slapeloosheid,
enz. worden veroorzaakt door de onzuiverheden
in het bloed, die de nieren eruit hadden dienen
te verwijderen. Een goede gezondheid kan
slechts verkregen worden, wanneer deze belahg-
rijke organen gezond zijn. Het bloejl rr-uoe^
frisch, rein en zuiver zijn.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen genezen de
nieren en verwijderen de ziekte-verwekkende
stoffen. Zij genezen de gevolgen van zwakke
of zieke nieren, doordat zij de nieren genezen.
Wij waarschuwen tegen namaak en maken
koopers er op attent, dat op iedere doos de hand-
teekeniDg van James Foster dient voor te komen.
Foster's Rugpijn Nieren Fillen zijn te Ter Neuzen
verkrijgbaar bij den heer A. van Overbeeke
Leunis, Westkolkstraat. Toezending geschiedt
franco na ontvangst van postwissel a 1,75
voor een, of f 10,voor zes doozen.
Hervormde Kerk.
Ter Ueuzen. 9J u. en 2 u., Ds. A. Timmerman.
SLuiskil. 2 u., Ds. H. Akersloot van Houten Roos,
van Sas van Gent.
Axel. 9J u. en 2 u., Ds. J. B. T. Hugenholtz.
Zaamslag. 9 u. en 2 u., Ds. G. van Dis.
Hoek. 9 u., en 2 u., Ds. E. Raams Jr.
Sas van Gent. 9£ u., Ds. H. Akersloot van Houten Roos.
Hulst. 10 u., Ds. De Boer.
Gereformeerde Kerken.
Ter Neuzen. 9 u. en 2 u., Ds. J. F. van Hulsteijn Jr.
Axel A. 9 u. en 2 u., Ds. J. H. Lammertsma.
H. 9 u. en 2 u., Ds. Chr. Bruins.
Zaamslag. 9 u. en 2 u., Ds. M. Uijtenhoudt.
Hoek. 9 u. en 2 u., Ds. H. v. d. Wal.
Gereformeerde Gemeente (Ylooswijkstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en u., leeskerk.
Oud-Gereformeerde gemeente (Vlooswjjkstraat.)
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 5J u., Ds. Van de Garde, van
Opheusden.
LoJcaal Bethel" (Kandeelstraat).
Ter Neuzen. 9 u., 2 u. en 5i u., leeskerk.
Lokaal „~Eben-Haezer" (Kerkhoflaan).
Ter Neuzen. 51 u., dhr. J. J. Kense.
