A I g e m e e n
Nieuws- 8ii Advertentieblad
voor'
Zeeuwsch-Vlaaideren.
RATIONALE MHJTIE.
No. 5701,
Dinsdaa; 19 December 1911
51e Jaargang,
mj
Eene Hoogere Burgerschool in
Zeeuwsch-Vlaanderen.
[M
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen f 1,Franco per postYoor
Nederland f 1,10. Yoor Belgie 1,40. Yoor Amerika f 1,65 en voor
ket overige Buitenland 2,— Men abonneert zich bjj alle Boekhande-
laars, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
ADYEETENTIENi
Yan 1 tot 4 regels 0,40. Yoor elken regel meer 0,10.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prjjs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
Telefoou No. 25.
Inzending van advertentien voor 3 turen op den dag der uitgave.
IEJIEXRvST'IB] BLJLJD
YERBINTENIS ALS VERZORGER
BIJ DEN RIJKSPOSTDUIVENDIENST.
Bij de Zaterdag voortgezette behandeling der
Begrooting van Binnenlandsche Zaken in de
zitting der Tweede Earner, sprak de heer Vor-
stermim Tan Oyen als volgt
In Zeeuwsch-Vlaanderen, met eene bevolking
van bijna 80000 inwoners bestaat, noch in het
oostelijk deel met meer dan vijftig duizend
noch in het westelijk deel met bijna 80000
inwoners, eene enkele gelegenbeid om rniddel-
baar onderwijs te ontvangen
Alleen de zeer gegoeden kunnen zich de kosten
getroosten hunne kinderen naar de overzijde der
Schelde te zenden om daar eene H. B. S. te
bezoekenminder gegoeden en ook zij, die
hunne kinderen niet gaarne zoo jong buifen's
huis zenden, trachten eene betrekking te vinden
in een ander deel van Nederland, waar de ge-
legenheid bestaat het noodige onderwijs te
ontvangenanderen die daarin niet slagen en
toch ook voor hunne kinderen vollediger onder
wijs verlangen, dan in Zeeuwsch-Vlaanderen te
bekomen is, zenden hunne kinderen naar in-
richtingen voor middelbaar onderwijs in Belgie,
waaraan aanzienlijk minder kosten verbonden
zijn dan aan het bezoeken van die in Nederland.
Ik heb dat alles bp de behandeling van de
begrooting voor bet jaar 1911 breedvoerig be-
sproken. Ik heb op de zeer nadeelige gevolgen
daarvan gewezen en bovendien duidelijk aan-
getoond, dat, wil Zeeuwsch-Vlaanderen niet op-
houden een integreerend deel van Nederland
te blijven, en niet veranderen in eene Kolonie
van immigranten, bestuurd door Nederlandsche
ambtenaren die van de eerste de beste promotie
gebruik maken om naar het Moederland terug
te keerende stichting eener hoogere bur
gerschool een eersten eisch is.
Zijne Excellence zeide toen, daarvoor wel iets
te voelen, maar aan mijn verzoek de stichting
bevorderen eener Rijks H. B. S. kon door hem
niet voldaan worden.
Wei kon, zeide hij, Zeeuwsch-Vlaanderen met
eenige meerdere reden in zake eener R. H. B.
S. spreken dan bij v. ik zal de plaats maar
niet noemen, maar hij achtte het toch niet ge-
wenscht, dat er kwam een Rijks H. B. S.
Niemand, zoo sprak Z.Exc., had eigenlijk een
R. H. B. 8. moeten hebben. 't Was' altijd
een privilege geweest aan eene bepaalde plaats.
Jammer maar zoo dacht ik jammer
dat Zeeuwsch-Vlaanderen zoo stelselmatig, of
beter misschien zoo stelselloos achteraf gezet
is, toen die privileges werden uitgedeeld
Verder vond de Minister het met alien eerbied
vooi de bevolking van Staats-Vlaanderen niet
zoo eig moeilijk, dat zich daar een Comite ge-
vormd had om eene R. H. B. S. te krijgen,
want men heeft dan slechts iets te vragen
maai laat zich, zoo ging Z.Exc. voort, laat
zich nu eeus een comite vormen om hetzij
een particuliere, hetzij een gemeentelijke H.
B. 8. op te richten, dan komt er voor die
scholen een veel betere basis; en aan de
Commissie, die voor de bespreking van de op-
richting eener H. B. S. herhaaldelijk had aan-
gedrongen op eene particuliere audientie, had
hij dan ook reeds vroeger doen antwoorden, dat
van de oprichting eener Rijks H. B. S. geen
sprake kon zijn, maar dat door hem bevorderd
zou worden, dat het Rijk eene aanzienlijke bij -
drage zou verleenen voor de stichting eener
gemeentelijke burgerschool.
Dat gaf den burger niet alleen moed, maar
wees tevens den weg aan, die bewandeld moest
•worden. En die weg werd ingeslagen.
Den llden Maart 1911 werd door den ge-
meenteraad van Ter Neuzen, na overleg gepleegd
te hebben met den Inspecteur van het middel
baar onderwijs, besloten eene gemeentelijke
driejarige H. B. S. op te richten, waar het onder
wijs zou gelijk staan met dat van de iaatste 8
jaren van een vijfjarige H. B. S.
het schoolgeld per leerling werd vastgesteld
op 100 per jaar, en verder zou het uitgebreid
lager onderwijs zoo worden ingerieht dat de
leerlingen na dat doorloopen te hebben, het
onderwijs aan het H. B. S. zouden kunnen
volgen. Daarvoor zou aan het Rijk eene subsidie
worden gevraagd van f 10000, waarvan voor
het jaar 1912 slechts een derde deel zou be-
noodigd zijn.
Na dit besluit genomen te hebben werden
afgevaardigden van den gemeenteraad den 12den
Mei door Z.Exc. in eene jiudientie ontvangen
op diens verzoek zond het gemeentebestuur
den 18den daaraanvolgende eene begrooting van
de kosten aan zoodauige stichting verbonden.
Daar hebben wij nu het begin der geschiedenis.
't Zal zeker wel niemand verwonderen mij te
hooren verklaren, dat ik meer dan teleurgesteld
was, toen ik in de begrooting van Zijne Exc.
den Min. van B. Z. voor dit jaar las, dat er
slechts f 1000 voor eene gemeentelijke H. B. S.
in Zeeuwsch-Vlaanderen was uitgetrokken, en
op de vraag, opgenomen in het Voorloopig
yerslag, in welke gemeente die school zou komen
in de Memorie van Antwoord tot bescheid ont-
ving, ,/dat het den Minister niet bekend is, of
men reeds eene bepaalde keuze heeft gedaan
tussehen de gemeeriten, welke voor eene even-
tueele vestiging eener H. B. S. in aanmerking
kunnen komen." (Bladz. 32 en 33).
Bij nadere overweging kwam het mij even-
wel voor, dat een en ander niets anders kon zijn
dan een misverstand, gelijk er zich reeds zoo
vele bij de besprekingen in deze zitting hebben
voorgedaan.
Er is niet gevraagd om de gewone subsidie,
die aan gemeentelijke Hoogere Burgerschoien
in den regel worden toegekend, maar om de
zeer buitengewone omstandigheden, waarin
Zeeuwsch-Vlaanderen verkeert, eene subsidie
die noodzakelijk aanzienlijker moet zijn er is
geene sprake meer uit te maken waar de H. B. S.
zal gevestigd worden, daarvoor is Ter Neuzen door
het optreden van den gemeenteraad de aan-
gewezen plaats.
Tk wil trachten door eene nadere toelichting
dat misverstand uit den weg te ruirnen.
"V oor een H. B. S. in Zeeuwsch-Vlaanderens
Oostelijk deel kunnen slechts drie gemeenten
in aanmerking komen, Hulst met even 3000
inwoners, Axel met ruim 4000 en Ter Neuzen
met bijna 10000 ingezetenen.
In Hulst bestaat bij de raadsleden, die daar-
over gepolst zijn, niet de minste neiging eene
gemeentelijke H. B. S. te stichten, omdat, zelfs
bij eene subsidie van 10000 van het Rijk, de
kosten daaraan voor de gemeente verbonden,
zouden dwingen tot verdubbeling van den
hoofdelijken omslag.
In de zitting van den gemeenteraad van
Axel, gehouden 20 Juni 1911, werd op voor-
stel van B. en W. het besluit van het vorig
jaar, waarbij in beginsel werd besloten tot het
stichten eener gemeentelijke H. B. S. inge-
trokken, omdat door den gemeenteraad van
Ter Neuzen reeds zoodanig besluit was genomen.
Hieraan kan toegevoegd worden dat de stich
ting eener gemeentelijke H. B. S. in die ge
meente, ondanks eene rijkssubsidie van 10000
gepaard zou moeten gaan met eene verhooging
van den hoofdelijken omslag met 50° 0
Blijlt dus nog eene gemeente, nl. Ter Neuzen,
waar dan ook besloten werd tot de stichting
eener gemeentelijke H. B. S. over te gaan en
waar men met eene Rijkssubsidie van 10.000
per jaar en eene verhooging van den hoofde
lijken omslag met 121/s °/0, welke ook door de
gemeentenaren niet te drukkend wordt geacht,
zoodanige hoogstnoodzakelijke instelling wenscbt
in 't leven te roepen.
Ik zeg //welke verhooging ook door de ge
meentenaren niet te drukkend wordt ge
acht" en meen als bewijs voor die verklaring te
mogen aanvoeren, dat, wat daaromtrent ook
door besliste tegenstanders moge gezegd worden,
wellicht 't gerucht loopt ten minste ook
ter' kennisse van den Minister is gebracht, de
gemeente kiezers bij de Iaatste gemeenteraads-
kiezingen daaromtrent uitspraak hebben gedaan
door ofscboon hun bekend is, dat die 12ljt °/0
verhooging van den hoofdelijken omslag met
de stichting eener gemeentelijke H. B. S. ge
paard moet gaan, tweemaal een persoon naar
den gemeenteraad hebben afgevaardigd, die
beiden bepaalde voorstanders zijn van de stich
ting eener gemeentelijke H. B. S.
Laat ik nu nog eenige feiten mededeelen, die
spreken voor de oprichting eener gemeentelijke
H. B. S. te Ter Neuzen.
Van de verschillende gemeenten in het voor-
malig Vde District in Zeeland is zij niet alleen
de bevolktste, maar zij is ook het geschiktst ge-
legen om door de leerlingen uit andere ge
meenten bezocht te worden. Per spoor 'is deze
gemeente verbonden met Hulst, Axel, Clinge,
Philippine en Sas van Gentin hare nabijkeul,
door goede wegen met haar verbonden, liggen
Zaamslag en Hoek die overigens binnen een
afzienbaren tijd even als Zuid- en Westdorpe
met Ter Neuzen zullen verbonden worden door
den tram, waarvoor door de Provincie reeds
eene aanzienlijke subsidie is toegestaan en met
welker aanleg eerlang een begin zal worden
gemaakt.
In Ter Neuzen wonen verreweg de meeste
personen, die voor hunne kinderen dringend
behoefte hebben aan de H. B. S.Ri]ks- en
provinciale ambtenaren, Reeders, Expediteurs,
enz. en hoe het niet aanwezig zijn eener
H. B. S. de belanghebbenden bij dat onderwijs
dwingt elders eene woonplaats te zoeken, bleek
nog onlangs, toen de in het Vde district be-
noemde laudweerdistrictscommandant, om het
onderwijs voor zijne kinderen, verzocht in Vlis-
singen te mogen wonen.
Nog een ander bewijs voor de wenschelijkheid
van de stichting eener H. B. S. te Ter Neuzen
vindt men in de volgende opgaven.
Door B. en W. van die gemeente is aan de
besturen der omliggende gemeenten gevraagd,
om eene opgave der aantallen leerlingen, die
naar hun vermoeden gebruik zouden kunnen
en willen maken van het middelbaar onderwijs
indien dat in Ter Neuzen eene gelegeuheid
werd geopend.
Volgens die opgaven zoude dat onderwijs
bijgewoond kunnen worden door 60 leerlingen
uit Ter Neuzen, 30 uit Sas vau Gent, 25 uit
Axel, 20 uit Hontenisse en uit Westdorpe, 10
uit Hulst, 5 uit Hoek, 4 uit St. Jansteen, 3
uit Philippine, Stoppeldijk en Zuiddorpe en 2 uit
Overslag.
Deze cijfers zijn door de leden van 't Ge
meentebestuur van Ter Neuzen aan den Minis
ter medegedeeld en ofscboon dezen het eind-
cijfer 185 zeer hoog vonden en bij de bereke-
ning der inkomsten slechts 40 leerlingen in
rekening brachten, blijkt uit de volgende mede-
deeling, dat dit cijfer van 40 zeker niet over-
dreven mag genoemd worden, maar veeleer veel
te laag zal zijn, want uit andere opgaven op
verzoek van B. en W. van Ter Neuzen door
de gemeentebesturen van enkele omliggende ge
meenten verschaft, blijkt, dat op 'toogenblik
uit Ter Neuzen 17, uit Zaamslag 3, uit Hoek 1
en uit Sas van Gent en Axel ieder 2, totaal
25 leerlingen zich buiten Zeeuwsch-Vlaanderen
moeten begeven om Middelbaar onderwijs te
ontvangen.
Mijnheer de Voorzitter, ik eindig hier mijne
rede.
't Vorig jaar heb ik aangetoond, hoe Zeeuwsch-
Vlaanderen in menig opzicht stiefmoederlijk
behandeld is door vorige regeeringen, zoo stief
moederlijk, dat men daar meermalen stemmen
hoort opgaan, die het bejammeren, dat het bij
de scheiding van Belgie niet aan laatstgenoem-
den staat is toegevoegd. Ware dat het geval
geweest zoo zeggen zij er zou eene nijver-
beid bloeien, die nu pas begint te ontluiken
en in de behoefte aan middelbaar onderwijs
onmisbaar voor nijverheid en handel zou reeds
lang van staatswege zijn voorzien.
Reeds wees ik daarop het vorig jaar.
Toen verklaarde Z.Exc. dat ik wel iets ge
zegd had was het dan ook buitengewoon
uitvoerig waar voor bij op die plaats staande
veel voelde.
Hij gevoelde, dat het zeer wenschelijk is dat
men van Regeeringswege hart toont te hebben
ook voor dien dicht bij de grenzen gelegen
hoek van het land, die door breed water van
het andere deel des lands afgescheiden is.
Op die uitspraak doe ik thans een beroep.
Het moge als beginsel aangenomen zijn voor
gemeentelijke H. B. Scholen geene hoogere
subsidie te verleenen dan eene vaste som per
klasse gelukkig is zoo'n bepaling niet be-
lichaamd in een wet, en daar, waar Zeeuwsch-
Vlaanderens oostelijk deel tot nog toe ge-
speend bleef van alle geldelijke ondersteuning
om zijne bewoners in staat te stellen voor
hunne kinderen gebruik te maken van een
middelbaar onderwijs waarvan de kosten niet
gaan boven hunne middelen, neem ik de vrij-
Z.Exc. te vragen hier eene uitzondering te maken
op het beginsel en aan Ter Neuzen eene sub
sidie te verleenen van f 10.000, die ook door
den Inspecteur van het middelb. onderwijs in
vooruitzicht is gesteld.
Eerstens omdat zonder zoodanige subsidie
de H. B. S. niet kan worden gesticht en ten
andere omdat de inwoners van Ter Neuzen, nl.
de overgroote meerderheid, duidelijk hebben
doen blijken van hunne offervaardigheid voor
zoodanige instelling, door geen bezwaar te
maken tegen de verhooging van den hoofdelij
ken omslag met 12^2 °/0 waarbij bovendien
niet uit het oog mag verloren worden, dat die
stichting warme voorstanders vindt bij ingeze
tenen van alle partijen op staatkundig en ker-
kelijk gebied.
Moge door het verleenen van dien steun door
dezen Minister blijken dat deze Regeering een
hart toont te hebben voor dezen, voor velen
zoo onbekenden en daarom zoo vaak vergeten
hoek van ons vaderland.
De heer Heeinskerk, Minister van Binnen
landsche Zaken, antwoordt, dat aan het Depar-
tement tot heden nog geen definitief bericht is
ingekomen dat de gemeente Ter Neuzen een
besluit heett genomen tot oprichting eener
H. B. S. Wel wist spreker, dat als in
Zeeuwsch-Vlaauderen een H. B. S. kwam, deze
zou moeten komen te Ter Neuzen.
Het standaard-subsidie is f 3000, en aan-
gezien moest worden verwackt, dat ze in 1912
maar 4 maanden zou werken, is daarvoor f 1000
uitgetrokken. De vraag is echter hoe groot
moet het extra subsidie zijn Daarbij moet
ook worden overwogen de vraag van de moge-
lijkkeid der oprichting eener bijzondere H. B. S.
Extra-subsidie zal de Minister nader overwegen,
want hij maakt niet gaarne uitzondering op
den regel. Spreker kan dus de zaak nog niet
als definitief afgedaan besehouwen.
TER NEUZEN, 18 December 1911.
Bij de heden alhier gehouden aanbesteding
van boeken en andere leermiddelen, ten behoeve
der openbare scholen werd ingescbreven als
volgtdoor de firma P. J. van de Saude voor
het le perceel A 122,67, 2e perceel B f 200,77,
3e perceel C f 33,66, 4e perceel D 72,78,
5e perceel A 163,03, 6e perceel B 145,91,
7e perceel C f 140,20, 8e perceel D f 96,30,
en door den heer M. de .Tonge voor het le per
ceel 124,70, 2e perceel 183,30, 3e perceel
SEEZElfSCHE
RAIT.
yegscHiajEt Woenitditg. *tn ntt^ezonderil op We«t<Sagen *)1J de fir inn I". JF. VAX 391: HASaiSE. te fer Xenzen.
De Bnrgemeester yan TER NEUZEN maakt bekend.,
dat zij, die in aarimerking wenschen te komen voor
opleidi rig tot VERZORGER BIJ DEN RIJKS-
POST1) El VEND!ENST, zich voor den 20 Januari
a. s. moeten wenden tot den Chef van den Generalen
Staf, en
dat ter Gemeente-secretarie inzage te verkrijgen is van
de bepalingen die op de verbintenis als verzorger bij
den Rijkspostduivendienst betrekking hebben.
Ter Neuzen. den 18 December 1911.
De Burgemeester voornoemd,
J. A. P. GEILL.
