AI g e m e e n
en Advertentieblad
voor
Zeeu wsch-VlaaidereiL
No. .1660.
KEBMl S.
51e Jaargang.
I6U W 8-
Donderdag 14 September 1911
Drinkwatervoorziening voor
Zeeuwsch-Vlaanderen.
ABONNEMENT:
Per Irie maanden binnen Ter Neuzen f 1,Eraneo per post: Vooi
Nederland 1,10. Voor Belgie 1,40. Voor Amerika l,321/s ■an voor
het overige Buitenland 1,65. Men abonneert zieh bp alle Boekhande-
laars, Postdireeteuren en Brievenbushouders.
Telefoon No. 2 5. Inzending van advertentien
ADVERTENTIENi
Van 1 tot 4 reeels f 0,40. Voor elken regel meer <U°-
Bp directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt
prjjs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
v6or 3 uren op den dag der uitgave.
Zooals in de Raadsverslagen van verschillende
gemeenten is aangekondigd, werd gisteren-
namiddag ten Raadhuize alhier, eene vergadering
gehouden, voor de gemeenteraadsleden van
Ter Neuzen, Zaamslag en Hoek, waarin Dr. Jenny
Weijerman, secretaris der Staatscommissie voor
drinkwatervoorziening zou uiteenzetten op welke
wijze in deze streek eene waterleiding kan tot
stand komen.
Gisteren en heden hadden met hetzelfde doel
reeds vergaderingen plaats te Hulst, Sas van
Gent en Axel.
De vergadering werd gepresideerd door den
voorzitter der Gezondheidscommissie alhier, den
heer J. Wisse, ook waren aanwezig de secretaris
en eenige leden dier commissie, en voorts een
aantal raadsleden van Ter Neuzen, burgemeester
secretaris met raadsleden van Zaamslag en
en
de burgemeester met raadsleden van Hoek.
Nadat de Voorzitter met een woord van wel-
kom de vergadering- had geoper.d, gaf hij het
woord aan Dr. Jenny Weijerman.
Spreker begon zijne uiteenzetting met er op te
wijzen hoe 2'/a jaar geleden begonnen is met
het maken van plannen voor een waterleiding
op Zuid-Beveland, waarvoor men bet water
moest halen uit Noord-Brabant, dat die zaak
na velerlei onderzoekingen en maatregelen haar
beslag kreeg. De werkzaamheden zijn nu in
vollen gang en de buizen zullen het water tot
in de vevst van het pompstation verwijderde
buizen over een afstand van 50 K.M. weg-
persen, waardoor is uitgemaakt dat het mogelijk
is het water over een langen alstand overal
heen te brengen.
Door een in deze omgeving opgericht comite
werd de mogelijkheid overwogen om ook
alhier op dezelfde wijze aan het werk te gaan.
Er werd toeu begonnen met hetgeen men
beginnen moesthet boren naar water ter
plaatse waar men kaos meende te hebben dit
te zullen vinden.
Niet de leiding is de hoofdzaak, maar het
water, want heeft men dat niet dan baat ook
de leiding niets.
Zooals bekend is, is het met die boring mis
gegaan men kon geen water krijgen.
Maar toch was de boring nuttig omdat daar-
door onomstootelijk kon worden aangetoond dat
hier geen water te krijgen is en die boring had
in elk geval moeten geschieden daar de Minister,
alvorens steun te verleenen aan pogingen om
het water van elders te halen, toch zougezegd
hebben beproef het eerst eens in de streek zelf.
Daarop beeft het comite de hulp der Staats
commissie ingeroepen om Zeeuwsch-Vlaanderen
te help§n; Deze heeft toen overwogen dat er
in den bodem van Brabant een massa water zit.
Dat is zeker, dat is uitgemaakt door de uit-
gebreide onderzoekingen die ingesteld zijn ten
behoeve van de waterleidingen voor de Zuid-
Bevelandsche- en de Bergen op Zoomsche water
leidingen en bij die voor het gesticht Vrederust."
Vast staand is daarbij gebleken dat op zekere
diepte een groote massa water aanwezig is dat
daar zonder eenig nadeel voor den landbouw aan
den bodem kan worden onttrokken, daar het nu
zonder eenig nut daarvoor op groote diepte door
den bodem naar de zee stroomt. En dan wel
water van zeer goede hoedanigheid, dat zoowel
voor drinkwater als voor de wasch uitnemend
geschikt is en ook met vo'ord'eel voor alle indus-
trieele doeleinden kan worden aangewend.
Toen heeft de Staatscommissie zich tot den
Minister gewend met de mededeeling dat
Zeeuwsch-Vlaanderen aan water zou kunnen
gebolpen worden van uit Brabaut, met een
buis ,onder door de Schelde.
De ingenieurs hebben een onderzoek ingesteld
naar de mogelijkheid van uitvoering van dat
plan en eindelijk een plaats gevonden waarvan
zij durfden zeggen daar kan bet.
Maar die buis zal geld kosten.
En Belgie zal er ook aan te pas moeten
komen voor vergunning te geven tot het leggen
van die buiszij zou wel op Hollandsch gebied
kunnen gelegd worden, maar het zal goedkooper
uitkomen op het Belgisch deel der Schelde.
De ingenieurs zouden van de Oostzijde bij
puften willen uitgaan om er aan deze zijde
ongeveer bij Kauter op Nederlandsch gebied
te komen.
Den Minister is toen gevraagd om van Belgie
gedaan te zien te krijgen dat het daarvoor
toestemming verleent en Z.Exc. heeft zich daar
voor bereid verklaard, mits de Commissie hem
aantoont dat een belangrijk deel van de ge
meenten van Zeeuwsch-Vlaanderen iets van de
zaak wil weten of liever er wat voor gevoelt.
De vraag die nu aan de gemeenten g.esteld
wordt is dusWanneer de Regeering de
moeilijkheden uit den weg beeft geruimd voor
het leggen van een buis door de Schelde op
Belgisch gebied, zoudt u dan het plan tot het
leggen van een waterleiding en aansluiting van
uwe gemeente daaraan willen overwegen, wanneer
nader wordt aangetoond dat ge dit kunt
doen zonder dat daarvoor offers uit de gemeente-
kas worden gevorderd
Spreker is nog niet in staat preeies te ver-
tellen hoe alles moet ingericht worden, maar
dat is ook nog niet aan de orde.
Hij is er mede bekend dat hier in de om
geving twijfel is uitgesproken of die buis wel
door de Schelde zou kunnen gelegd worden.
Spreker hoopt dat die nieuwsgierige naar de
manier waarop dat geschieden zou, in deze ver
gadering aanwezig is, hij kan die nieuwsgierige
nog niet bevredigen door te zeggen hoe
het kan, ook nog niet waar de buis zal gelegd
worden, maar het kan en daar komt het voor
het oogenblik alleen maar op aan.
De vraag is dus of de gemeenten het plan
in overweging willen nemen.
Naar aanleiding van onderzoekingen naar
drinkwater of denkbeelden om daarin in de streek
zelve te voorzien constateert spreker dat er
misschien op enkele plaatsen wel water wordt
aangetroffen voor de behoefte van een huis of
een kleine omgeving, maar de vraag is of men
daarvan op den duur wel in voldoende mate
goed water zou kunnen verkrijgen. De vraag
dient beantwoord te worden of het welverant-
woord zou zijn eene waterleiding te maken,
waarvan men wel eens goed water zou kunnen
krijgen doch waarvan men ook geen zekerheid
bezit dat het in de toekomst steeds zoo zal blijven,
terwijl er nu gelegenbeid is om aan te sluiten
aan eene leiding die voortdurend opperbest
water in voldoende mate verzekert. Dan kan
de keus niet moeilijk zijn.
Eene leiding kost veel geld en wanneer
eene leiding wordt aangelegd moet die daarom
in eene voortdurende behoefte voorzien. Wan
neer men de kosten in 60 jaren zou willen
afbetalen, zou die leiding toch ook nog na die
60 jaren in de behoefte moeten kunnen voorzien.
En als dan het geld was afgelost, maar er was
geen water meer, zoodat het uitgegeven kapitaal
waardelpos was, zouden de bestuurders die
indertijd bet besluit hadden genomen niet meer
ter verantwoording kunnen worden geroepen,
maar hunne nagedachtenis zou toch zeker niet
geeerd worden.
Dan zou men er mee achteruit zijn, dan had
men niets meer, want de ervaring leert dat men
zich op plaatsen waar een waterleiding is op
den duur van regenbakken niets meer aantrekt,
men vertrouwt dan op de waterleiding.
De Staatscommissie vraagt bjj het overwegen
vah een plan voor een waterleiding is er water
voor nu en ook voor de toekomst. Daar komt
bet op aan. En dat is hier in Zeeuwsch-
Vlaanderen niet het geval. Het zooeven ge-
melde getal van 60 jaren is wel een menschen-
leeftijd, maar geen leeftijd voor een gemeente.
Daar in Brabant is water ook voor de verre
toekomst, dat nu naar zee stroomt. Welk water
het is, is nog niet juist wetenschappelijk vast-
gesteld, maar waarschijnlijk is het regenwater
dat op de heide valt niet alleen op het Hollandsch
deel maar ook van Belgisch Brabant, misschien
nog wel van de Maas. Men weet dat, als bet
water op de heide bleef staan, daar jaarlijks
50 c.M. hoogte zou staan van den regen. Dat
water zakt door den bodem, tot het een laag
ontmoet waar het niet meer doorheen dringt en
daarover naar zee stroomt, want al het water
komt in de zee terecht.
Er is daar zooveel water, dat er, zonder dat
men er iets van bemerken zal, kan voorzien
worden in de behoefte voor de waterleiding te
Bergen op Zoom, de Zuid-Bevelandsche, de
Thoolsche wanneer die zal worden gelegd en
ook voor eene in Zeeuwsch-Vlaanderen. Als
die er alien water trekken zullen ze elkaar niets
hinderen.
Er werden op 30 M. afstand twee putten ge-
graven, waaruit gedurende een maand 80 M3.
water per uur werd opgepompt, zonder dat de
voorraad verminderde waren krachtiger machi
nes aangewend dan had de hoeveelheid nog
grooter kunnen zijn, het water stroomde geregeld
toe, daar is dus genoeg.
Voor de gemeenten is het nu de vraag
kunnen wij het maken Als de zaak kan
worden opgelost op de wijze zooals dit in Zuid-
Beveland is geschied, kunnen de gemeenten het
doen, het bewijs is geleverd.
Er is, toen dat plan gemaakt was, genoeg
critiek daarop geleverd, maar niemand heeft
durven zeggen dat het financieel niet goed in
elkaar zat. De uitvoering van het plan werd
op lll2 millioen gulden geraamd. Die som
moesten de gemeenten bijeenbrengen.
Elke gemeente heeft daarvoor naar verhouding
der bevolking eene leening aangegaan.
Daarvan moet rente en aflossing worden
betaald. Om daarin te voorzien, voor het
geval dat de winst der waterleiding niet vol
doende is om daaruit de rente van het kapitaal
te bestrijden, heeft men er op gevonden om
een reservefonds te stichteD, waaruit het tekort
voor de rente en aflossing zal worden bijgepast.
Toen daarop nog het vermoeden werd uit
gesproken dat dit reservefonds wellicht uitge-
put zou zijn alsvorens de exploitatie voldoende
winst afwierp (alle waterleidingen doen dit echter
na eenige jaren) heeft de Regeering zich ver-
bonden het reservefonds weer aan te vullen en
dat geld renteloos voor te schieten voor onbe-
paaldeu tijd. Daardoor zijn de gemeenten ge-
waarborgd voor de rente van het door hen
geleende kapitaal, en kunnen zij er nimmer
voor in de hefiing van hun hoofdelijken omslag
worden getroffen.
Krijgen ze evenwel een hooger dividend dan
de rente bedraagt (particuliere maatschappijen
keeren gemiddeld 8 percent uit) dan eerst moeten
ze hun schuldeischer den Staat betalen.
Overwegende dus dat gemeenten krijgen uit
het reservefonds wat ze noodig hebben voor
rente en aflossing van opgenomen kapitaal,
zouden de gemeenten zich dan niet willen
verbinden een dergelijk plan te overwegen
Nu behoeft nog niets verbindends te worden
gezegd.
Eerst moeten de moeilijkheden met Belgie
uit den weg worden geruimd, dan kan het
Comite uit deze streek komen met een behoorlijk
uitgewerkt plan een plan gerugsteund door des-
kundige adviezen en toezeggingen der Regeering,
Spreker is niet gerechtigd om eenige toe-
zegging te doen, maar hij rneent dat, wat elders
zoo geregeld is, hier niet zal worden onthouden
Nu kan nog geen enkel plan worden mede-
gedeeld eerst moeten we weten of we met
een buis door de Schelde mogen om daarna
vast te stellen waar.
De vraag of die buis zal kunnen gelegd worden
Dat zal uit de berekeningen moeten blpken.
Mocht uitkomen dat die te duur zou worden,
dan zal de Staatscommisie weer naar den
Minister gaan om aan Z.Exc. kennis te geven
dat de kosten van die buis een onoverkomelgk
bezwaar zijn voor het maken der waterleiding
en dan twijfelt spreker niet of voor dit bij-
zondere geval zou een verzoek voor meerdere
hulp niet met een ,/neen" worden beantwoord.
Spreker komt daarom nu aan de gemeente-
besturen de vraag stellen Zijt ge bereid om,
wanneer later de uitvoerbaarheid blijkt, ook
vooral uit financieel oogpunt, zoo het blijkt dat
de gemeente voor haren hoofdelijken omslag
geen druk zal ondervinden, door garantie van
rente en aflos van Regeeringswege, de zaak mee
te helpen tot stand brengen?
Wordt de vraag in voldoende mate en be-
vredigenden zin beantwoordt, dan is de Regeering
bereid met die van Belgie onderhandelingen te
openen.
Verdere uiteenzettingen acht spreker op
'toogenblik niet noodig: een plan is er nog
niet en het nut van een waterleiding uiteen
zetten zal in den tegenwoordigen toestand wel
overbodig zijn, al kan ook nog gewezen worden
op de hygienische voordeelen en de voordeelen
voor de industrie, en den tuinbouw, waarin veel
landbouw overgaat.
Nuttig acht spreker bet dat de aanwezigen
hem thans vragen stellen over hetgeen ze nog
zouden wenschen te weten, dan zullen vanzelf
die punten waarin zij 't meest belang stellen
meer naar voren komen.
Hij deelt nog mede dat in Zuid-Beveland bet
verbruik voor arbeiderswoningen is bepaald op
10 cent per weekdaarvoor mag zooveel water
gebruikt worden als men maar noodig heeft,
voor drinken, voor schrobben en schuren, kortom
voor allesvoor burgerwoningen zal het zijn
van f 12 tot 15 per jaar en boerderijen
zullen het over den meter kunnen krijgen aan
den prijs van 30 cent per M3., terwijl het in
Ylissingen 50 cent per Ms. kost, en wanneer ze
veel gebruiken krijgen ze een lager tarief.
Naar uit beriehten van de gemeentbesturen
blijkt is de aansluiting in verschillende dorpen
bijna algemeen.
Gevraagd wordt naar de chemische samenstel-
ling van het water in Brabant.
Dr. Weijerman antwoordt dat het water van
zeer laag chloorgehalte is, de hardheid is slechts
21/, graad.
Het is kristalhelder water dat ontijzerd moet
worden, (maar dat moet met bet water van alle
leidingen geschieden en is een eenvoudig iets)
en dan is bet eerste kwaliteit water. Er zjjn
ook zwavel- en ammoniakverbindingen aanwezig,
maar die verdwijnen met het ontijzeren.
Het water veroorzaakt bijna geen ketelsteen.
Vrager brengt onder de aandacht dat zich
bier de omstandigbeid voordoet dat de bodem
in de omgeving der jjsbaan het water filtert,
dat althans het op de ijsbaan ingelaten kanaal-
water in de welputten komt, aanmerkelijk minder
chloorhoudend is.
Dr. Weijerman erkent dat dit mogelijk is,
maar waarschuwt toch om daaruit de gevolg-
trekking te maken dat men er een waterleiding
zou kuunen inrichten. Het maakt een groot
verschil of het kanaalwater er nu langzaam in
doordringt dan wel of het met kracht door den
bodem stroomt, wat het gevolg zou worden
als men het daar in groote hoeveelheden ging
oppompen. En al was dat nog het geval dan
bestaat de kans dat de bodem zijn filtreerend
vermogen op den duur verliest of, door over-
verzadiging met de achtergehouden chloor,
vervuilt. fn het gunstigste geval zou men
slechts een voorziening krijgen voor den tegen
woordigen toestand, die niet aldoende is voor
de toekomst. Yolgens gegevens die spreker
ten dienste staan is het chloorgehalte van het
kanaalwater nog steeds stijgende. Hij acht de
SEEZESSCHE
ERANT.
ViH OK SASBK
en VriJdtivBvond, «ltgeconderd op Feeitdayen nij
Hit bind verschijnt 91aandaK-} VI oensday
De Burgemeester van TER NEUZEV maakt bekend
dat gedurende de kermis, die Maandag 18 September
a.s. begint en Zaterdag 23 September d.a.v. des nachts
om 12 uur eindigt, de tapperijen, spellen, kramen, enz.,
des nacbts mogen openbiijven, tenzij sluiting wordt
bevolen.
De dansmuziek mag niet beginnen voor lu uur
'8 morgen9 en moet eindigen om 2 uur's nacbts, behalve
op de dagen waarvoor een ander uur van eindigen zal
worden bepaald.
Ter Neuzen, 13 September 1911.
De Burgemeester voornoemd,
A. ViSSER L°. B.
Toen het kanaalwater te Sas van Gent nog zoefr
was (het vorig jaar) was de hardheid daar 10,6 graden
te Ter Neuzen is het kanaalwater thans van 56 graden
hardheid.
Red.
