Buitenland.
Binnenland.
5le Jaargang.
HERHALIHGS-ONDERWIJS.
Het optimistische bericht van enkele Parij-
sche sensafcie-bladen, dat Duitschland de Fran-
sche Marokko-voorstellen had aangenomen, blijkt
al te voorbarig.
Een Beiiijnsch blad, de ,/Pos^", bracht Woens-
dagavond bet vetgedrukte nieuwtje afkomstig
van een //hoog staatsambtenaar", dat de voor-
stellen van Oambon geweigerd zouden zijn.
Hoewel 't bericht in de „Post" op 't depar-
tement van Buitenlandsche Zaken in de Wil-
helmstrasse werd tegen gesproken, bewijzen die
elkaar tegensprekende krantenberichten, dat men
met stelligheid niets afweet van de nieuw aan-
geknoopte onderhandelingen.
Wat achter de diplomatieke coulissen te
Parijs en Berlin gebeurt, biijft een diep ge-
heirn, zelfs voor de kranten-menschen, wier
informatie over Marokko ditmaal bijzonder on-
zeker en verward is.
Gisteren waren de Parijsche kranten weer
eens optimistisch. De //Temps die steeds be-
weerde te gelooven aan een voor beide betrok-
ken landen bevredigende eindschikking, zegt
z/Yolgens vertrouwbare inlichtingen, afkom
stig noch van Franschen, noch van Duitschen
kant, maar uit het officieuse milieu eener derde
mogendbeid, zijn de kansen op een schikking
nog beduidend toegenomen.
Duitschland, zegt het blad, zal geneigd zijn,
Frankrijk in Marokko de politieke macht toe
te staan, die het verlangt en die werkelijk ge-
lijk zal staar. met een protectoraat, met hand-
having evenwel van de rechten van den sultan
en de onaantastbaarheid van zijn rijk. De on
derhandelingen zouden van nu af in hoofdzaak
voor doel hebben, Duitschland de noodige waar-
borgen te« geven, dat het in Marokko op voet
van volkomen economishe gelijkheid met Fran-
rijk zal worden gesteld en behandeld.
Wat de compensaties in den Kongo aangaat,
zal Frankrijk zoo inschikkelijk mogelijk zijn".
Nog belangrijker dan de besprekingen te
Berlijn was het onderhoud van den rykskanse-
lier met Keizer Wilhelm, aan boord van de
„Hohenzollern" te Kiel. De Duitsche Minister
Kiderlen moge veel diplomatieke slimheid ten
toon spreiden, ten slotte is het de Keizer, die
de beslissing aangeeft.
Is die beslissing reeds gevallen Het is
mogelyk, en met groote spanning wordt de
huidige samenkomst verbeid van Minister Ki
derlin met den gezant Cambon.
De „Kolnische" zegt nog 't volgende van de
kwestie//Aan de onderhandelingen heeft van
den aanvang af de gedachte ten grondslag ge-
legen, dat Duitschland voor zijn economische
werkzaamheid in Marokko zekere waarborgen
zou krijgen, en dat Frankrijk voor de vrijheid
van beweging in Marokko Duitschland zou
moeten schadeloos stellen. Ter vervulling van
deze Duitsche wenschen heeft Frankrijk Maan-
dag door Cambon een schriftelijk ontwerp van
een verdrag laten overhandigen. Het onderzoek
van de Fransche voorstellen geeft. aaDleiding
tot Duitsche tegen-voorstellen. Er moeten her-
haaldelijk deskundigen geraadpleegd en uitge-
breide rapporten genfaakt worden, maar bij
goeden wil aan weerskanten, mag een spoedig
resultaat van de onderhandelingen verwacht
worden.
De verwachte tegen-omwenteling in Portugal
die door de monarchisteu op touvv gezet heette>
laat nog steeds op zich wachten.
Te Lissabon gingen Woensdag geruchten,
dat kapitein Couceiro, die aan de Spaansche
grens koningsgeziude troepen had verzameld,
het noorden- van Portugal was binnengedrongen,
en dat het vechten was begonnen. Sommigen
verwachten dat het Couceiro zou gelukken om
in het noorden een opstand uit te lokken.
Yolgens de regeering zou hij over 1000 man
bescbikken, maar gebrek aan geld hebben.
De poging van Couceiro heeft weinig kaus
van slagen, omdat de regeering den tijd benutte
om een groote troepenmacht in het noorden
samen te trekken.
Aardschokken zijn Woensdag in Belgie en
Zuid-Duitschland waargenomen.
Te Namen werd twee seconden lang een
aardschok gevoeld, die enkele huizen op hun
grondvesten deed schokken.
Te Eghese werden de daken van enkele huizen
dientengevolge beschadigd.
In Ebingen (Wurtemberg) werden 0 seconden
lang sterke aardschokken met onderaardsch ge-
rommel waargenomen. Hetzelfde had in Tubin
gen plaats. Schade van beteekenis werd niet
aangericht, maar onder de bevolking ontstond
een paniek.
Te Diiren (Rijnprovincie), en ook te Aken,
Eschweiler en andere plaatsen in den omtrek
zijn gistermiddag tamelijk heftige aardschokken
waar te nemen geweest.
De geweldige overstrooming in China woiut
aevestigd. Zeven proviucies zijn doordeJang-
tsekiang, China's grootste rivier, overstroomd.
Te Woehoe moet het water 2 meters hoog
staan. Te Sjanghai wordt t aantal omge-
komenen op 50.000, de schade op 30 millioen
geschat. De rijst is sterk in prijs gestegen,
hetgeen hier en daar oproer veroorzaakte.
De rivier is thans aan 't zakken, zoodat de
oogst niet geheel zal verloren zyn.
Omtrent de dezer dagen gemelde nieuwe
uitvinding van Jhr. De Muralt, ingenieur te
Zierikzee, meldt het „Hbl." de volgende
bijzonderheden.
Het toestel bestaat uit een ijzeren bak of
schuit waaraan twee zwaarden of wanden.
Eigenlijk loopen de zijwauden van den ijzeren
bak door. De twee wanden zijn met koppelijzer
verbonden ten einde te veel zwabberen te voor-
komen. Yast aan de schuit en aan de twee
zwaarden is verbonden een waterdicht zeil. De
zwaarden en ook de wand der schuit loopen
20 a 25 c. M. onder het zeil door en vormen
daaronder messen. De schuit wordt nu met
de vooruitstekende zwaarden tegen het talud
gevaren, dat men droog wil leggen, waarna de
ruimte tusschen die zwaarden leeggepomt wordt.
Om nu te zorgen dat de messen zich goed
op het talud vast zetten wordt eerst zelf de bak
volgepompt. De kolossale overdrnk maakt dat
de messen in het talud dringen, vooral omdat
het toestel niet af kan schuiven doordat het
met oogen aan palen aan den oever wordt
verbonden.
Is de ruimte voor den balj, de ruimte dus
tusschen de vooruitstekende wanden,leeggepompt,
dan kan het werk aanvangen.
By steenachtige oevers waar de messen niet
gemakkelijk indringen en dus vele lekken onder
de messen blijven, gebruikt men dubbele of
spouwwanden. Eerst worden met een steek of
schuingeheiden balk de steenen eenigszins op-
geruimd. Daarna plaatst men het toestel tegen
het talud.
Eenmaal gesteld wordt tusschen den spouw-
wand klei stevig ingestampt. Deze klei vult
de grove openingen onder de messen eenigszins
op. Dan pompt men en verkrijgt peilverlaging,
zoodat men in den droge op watertalud kan
werken.
Aan Jhr. De Muralt is toegezegd, dat in het
a. s. voorjaar zijn uitvinding, die groote kosten
aan kistingen enz. besparen kan, in Belgie toe-
gepast zal worden. De resultaten van de proef-
nerningen aan het eiland Schouwen, waren naar
de uitvinder mededeelt, verrassend. In het groot
moet het echter nog beter gaan.
Wij gelooven zeker, dat De MuralCs uit
vinding, eenvoudig en practisch als zij den leek
toesehijnt, in ons land vooral op hooge waarde
gesteld zal worden.
merair der registratie en domeinen, in 1863
tot ontvanger dier middelen te Tesel, in
1864 te Lemmer, 1865 te Beetsterzwaag, 1871
te Winschoten en in 1872 tot inspecteur dier
middelen 3e klasse te Groningen. In 1874 volgde
zijn benoeming tot inspecteur der 2e klasse en
in 1881 tot inspecteur der le klasse met stand-
plaats 's Gravenhage, waar de overledene in de
gelegenheid was zich door zyn flink optreden
een zeer goeden naam te verwerven. 1 November
1885 werd hij benoemd tot directeur der registratie
en Domeinen voor Zeeland en Westelyk Noord-
Brabant, welke betrekking hij tot 1 Augustus
1908 bekleedde.
De in Oostelijk Zeeuwsch-Flaanderen gelegen
Van Dunnepolder kwam onder zijn directie tot
stand.
De overledene was een voorstander van de
wapenbeoefening en o. a. van 1875 tpt 1881
kapitein-eommandant van het corps koninklyke
sbherpschutters te Groningen. Den 26en Juli
1889 werd hij te Middelburg als raadslid gei'n-
stalleerd en was als zoodanig langen tijd lid van
verschillende commissieso. a. was hij voor-
zitter van de commissie van fabricage en
finantien.
De overledene was bestuurslid van de ;/Gustaaf
Adolf vereeniging", president-commissaris der
,/Zeeuwsche hypotheekbank" en kerkvoogd van
de Ned. Herv. gemeente.
Hij was een man die onomwonden voor zijn
denkbeelden uitkwam, een yverig man met een
goed hart, die met zijn fortuin hij was,
een groot grondeigenaar in Friesland zeer veel
hulp verleende en goed deed.
De overledene was ridder in de orde van den
z/Nederlandschen Leeuw" en commandeur in de
„Oranje Nassau-orde", waartoe hij benoemd werd
ter gelegenheid van zijn 50jarige ambtsver-
vulling in 1908, bij welke gelegenheid bleek
hoezeer hij gewaardeerd werd.
De gemeente lijdt door zijn dood een groot
verlies. Hij maakte zich tegenover haar zeer
verdienstelijk. (M-. Ct.)
TER NEUZEN, 8 September 1911.
Voor de hoofdacte zijn geslaagd de heeren
A. C. de Pauw en T. Versloot te Ter Neuzen,
P. N. G. de Rijk te Stoppeldijk en J. P.
Anthonisse te Hontenisse.
Tot de H. B. S. te Vlissingen zijn nog
toegelaten W. D. Dekker tot de eerste klasse
en D. J. Dees tot de tweede klasse, beiden
van hier.
Teneinde de bezorging van brieven en
telegrammen te vergeruakkelijken en meer zeker-
heid te hebben dat zij hunne bestemming zullen
bereiken, moeten deze, voor zoover zij militairen
betreffen die aan de aanstaande najaarsoefeningeh
deelnemen, volgens onderstaand model-adres
voorzien zijn.
In het tijdvak van 815 September 1911
z/Legerplaats Kijk in de Pot" Bergen-op-Zoom".
(Dan volgt de naam van den geadresseerde
met vermelding van comp. bat. en reg. waarby
hij dient).
In het tijdvak van 16 26 September„Veld-
leger llle divisie", en voorts op dezelfde wijze
als boven is aangegeven.
Op de linkeradreszijde van de briefkaart
of op de achterzijde van den brief moet de
naam van den afzender worden vermeld.
Woensdagnacht is te Middelburg overleden
de beer J. F. van Dunne, oud-directeur der
registratie en domeinen. Johannes Franciscus
van Dunne werd 10 Augustus 1837 te
Beneden Knijpe, waar zijn vader ontvanger
was, geboren en in 1858 benoemd tot surnu-
Over deafgebrande St. Jacobskerkmettoren
te Vlissingen worden nog de volgende bijzon
derheden ontleend aan het werk De VVestpoort
te Vlissingen door C. P. 1. Dommisse, vroeger
gemeente-archivaris.
De St. Jacobskerk was een ruim en fraai
gebouw in vroeg Gothischen stijl. Het was
een kruiskerk en had vijf beuken, waarvan de
buitenste de kapellenkrans vormde. Deze kapel-
len waren tien in getal, vyf aan de eene en
vijf aan de andere zijde, zij grensden aan de
zij beuken van het Groote Schip of Middenschip
der kerk en begonnen beneden het Dwarsschip
of Transsept.
De geheele kerk was in gemengden bak- en
bergsteen opgetrokken.
De kolommen hadden geprofileerde basementen
en rijk met gestyleerde koolbladeren versierde
kapiteelen.
De omlijstingen der lichtopnemingen waren
uitgevoerd in afwisselende bak- en bergsteen.
Het houten gewelf in de kerk was aangebracht
in 1824.
Wat de kerkmeubelen betreft, verdiende
de predikstoel in de allereerste plaats de aan-
dacht. Deze was van eikenhout en had, evenals
de daarboven zich bevindende hemel, een acht-
kantigen vorm. Men beklom den kansel langs
een trap van acht treden, die voorzien was van
een sierlijk gebeeldho-uwde leuning. Een koperen
pelikaan' met uitgeslagen vleugelen, haar jongen
voedende met bloed uit haar borst vormde voor
het meerendeeel den lezenaar.
De koperen lezenaar, die door den voorlezer
gebruikt werd, was versierd met het wapen
der stad en vier engelenkopjes voorts droeg hij
't jaartal 1652. Onder den preekstoel bevond
zich een koperen arm, om bet doopbekken te
dragen.
De tegenwoordige preekstoel werd in het jaar
1626 gezet tegen den tweeden pilaav aan de
linkerzijde by het orgel.
De tuin werd gevormd door een fraai gebeeld-
houwde schutting van eikenhout en dateert waar
schijnlijk van 1587.
De beide ingangen van den tuin waren ver
sierd met gegoten koperen bogen, waarvan de
boveneinden twee engelen voocstellen, die het
wapen der stad, zijnde een koperen flesch,
staande op een bijbel, vasthouden.
(Deze koperen bogen zyn behouden kunnen
blijven).
Aan de linkerzijde van het orgel bevond zich
de z.g. 12 Apostelenbank. Dit gestoelte met
zijn twaalf stallekens, is vroeger door een ge-
hemelte overhuifd geweest, waarschynlijk in
den trant van de z.g. regeeringsbank, met
hooge ruggen achter de zittingen en door
beeldhouwwerk versierd.
In de zeventiende eeuw werd tegen de noorder
kapel (later de Engelsche kerk) de z.g. regeerings
bank gezet. Deze fraai gebeeldhouwde bank
droeg dien naam omdat daar weleer boven aan
den rechter- of westkant de zitplaatsen waren van
de officieren, den burgemeester en de gecom-
mitteerden in collegien, en aan den linker- of
oostkant die van den secretaris, den pensionnaris
en van de schepenen der wet; voor de burge-
meesters zaten de oud- en buiten regeering zijnde
schepenen, en aan de linkerzijde voor de schepen-
bank zat de vroedschap.
In 1829 besloot de gemeenteraad om een
nieuwe regeeringsbank in de nabijheid van den
toren te plaatsen, doch de kerkeraad en de kerk-
vooo-dij achtten de plaatsing ervan aldaar zeer
ongewenscht, aangezien. hierdoor met alleen de
militairen en vele geringe lieden zouden ver-
stoken zijn van geschikte plaatsen, maar
vooral omdat men vreesde dat daardoor,
de predikant minder goed zou worden verstaan.
Door de predikanten was toch verklaafd dat,
sinds de bekoepeling in 1824, de kerk minder
gemakkelijk te bespreken was.
Tengevolge van deze bezwaren werd van de
plaatsing eener nieuwe regeeringsbank afgezien,
doch voor de leden van den raad met derzel-
ver minister, mitsgaders voor de leden der
Provinciale Staten, het bovenste deel der oude
regeeringsbank bestemd.
De onderste bank werd aangewezen voor de
rijks- en stedelijke controleurs, ontvangers en
officieren der schutterij, terwijl een bank in
het zgn. ,/Jeruzalem" zou worden gemaakt voor
de ambtenaren der marine en de officieren van
land- en zeemacht.
Boven den hoofdingang der kerk stond net
front van het oude orgel dat het jaartal 1690
droeg.
In 1765 werd besloten een nieuw en fraai
orgel te stellen in het koor van de Groote
Kerk. Hetgeen van het oude kon gebruikt
worden benuttigde men ervoor. De heer Taude
de Chuv, Raad en Oud-burgemeester der
stad, schonk voor dit doel 600 pd. \laamsch.
Yoorts droegen ertoe bij de overheden, de
Ned. kerkeraad, de Burger krijgsraad, ver-
scheidene Gilden en een groot getal burgers
waaronder Lutherschen en Doopsgezinden. Ook
verkreeg men uit Zeelands hoofd- en hofstad
vrij aanzienlijke giften.
Zooals bekend, werd het vervaardigen van
het nieuwe orgel opgedragen aan den li>>sing-
schen orgelmaker Albertus van Os. Het orgel
verkreeg 44 registers en werd na volbrachten
arbeid, opgenomen doorden vermaardenGromng-
schen organist Jacob Wilhelm Lustig. Volgens
accoord werd aan Van Os voor het vervaardigen
enz. uitbetaald 5400.
Voor het orgel werd een fraaie balustrade
tremaakt voorzien in het midden van eengioot
schild, waarop het wapen der stad prijkte en
voorts van kleine schilden met de wapens van
de heeren kerkmeesters en commissanssen.
Deze wapens werden op het laatst der 18e eeuw,
tengevolge der omwenteling overschilderd,
doch in 1856 heeft men de wapenborden er
weer mede versierd.
Aan de westzijde der kerk verhief zich de
toren die gerekend werd, zoo oud te zyn als
de kerk. Vierkant van onder was hij ter hoogte
van ongeveer 43 M. van steen opgetrokken.
Daar bevond zicb de eerste gaanderij, die acht-
kantig was en met eene houten balustrade om-
creven Vervolgens rees de toren in achtkantigen
vorm omhoog. Een tweede gaanderij vond men
hooger. Tusschen deze gaandenjen bevonden
zich"aan vier zijden de wijzerplaten der torenklok.
Boven de tweede gaanderij hingen, in de
openingen tusschen de acht zware pilasters,
de klokken van uurwerk en carillon. Nog-
hooger bevonden zich weer plasters en klokken
en daarboven verhief zich een met leien
wedekte bal in den vorm van een peer, waarop
een vergulde bal met ijzeren kruis en koperen
weerhaan waren aangebracht.
De toren had bij de stichting slechts de
hoocrte van 43 M. Boven het metselwerk bevond
zich toen een kap, doch in 1501 werd deze
afwebroken en de toren opgetrokken in den
vo°rm zooals hij tot voor den brand gebleven is.
Sluiskil. Als tegenstelling van het land-
bouwbericht in de courant van 2 September, kan
o-emeld worden, dat door een alhier woneni
veekoopman vet slachtvee kan geleverd worden
voor 90 centimes per levend KG. De verbruikers
behoeven zich daarom nog niet te ongerust te
maken, dat de vleeschpryzen enorm zullen sty gen.
lndien die landbouvver onder Zaamslag, wien
voor vette runderen, 2 francs per KG. levend
gebodVn werd, een groote weide heeft om het
vee daarin te weiden, dan kan hij een goed jaar
maken, wijl hij van dien veekoopman vette
runderen zooveel hij wil, kan koopen tegen JO
centimes per KG. levend. Ook verdient die
koopman er dan nog wat aan.
Hoek, 8 Sept. De 16jarige P. F., afkomstig
uit Noord-Brabant, alhier in dienst^bij den
aannemer Bourgraaf. bij de bedijkingswerken
van den nieuwen polder, had hedenmorgen het
ongeluk met den rechtervoet onder een kipkar
te "geraken, waardoor vier teeneu werden plat
gedrukt. De heer Deijer, arts alhier, verleende
den jongen, die veel pijn leed, geneeskundige
hulp, waarna hij in een der keeten weia op
genomen.
Hontenisse. De heer A. D. de Waal, on-
derwijzer aan de O. L. school in de Molenstraat,
is benoemd tot hoofd der openbare school te
Ovezande.
Burgemeester en Wethouders van TER NEUZEN
maken bekend, dat zij, die aan het herhalings-onderwijs
voor jongens, aanvangende 1 November a.s. wenschen
deel te Demen en de zes leerjaren der lagere school hebben
doorloopen, zich moeten aanmelden vodr 1 October a. s.,
voor de kom der gemeente bij het hoofd van school A,
en voor Sluiskil bij het hoofd van school D.
Bij die hoofden kunnen tevens nadere inlichtingen
omtrent het herhalings-onderwijs worden verkregen.
Ter Neuzen, den 8 September 1911.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
A. V1SSER, L° Burgemeester.
A. P. DE VOS, L* Secretaris.
