No. 5523. Ter Neuzensche Courant. Zaterdag 22 October 1910. 50p Jaargang.
Binnenland.
TWBBDB BLAID.
FEUILLETOH.
Bij de gisteren in het district Eindhoven
gehouden stemming voor een lid van de Tweede
Kamer, ter vervulling van de vacature-Yan den
Heuvel, is gekozen Mr. J. van Best (R.-K.),
te Eindhoven, met 4860 stemmen.
Op den heer H. Spiekman (S. D. A. P.), te
Rotterdam, waren 447 stemmen uitgebracht.
Naar men aan de N. Ct. meldt, bestaat
bij de regeering het voornemen, de woningen
van de commissarissen der Koningin in de ver-
schillende provincien voor het rijk over te nemen.
De voorbereidende stappen daartoe zijn reeds
gedaan.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Donderdag.
Onder meer dan gewone belangstelling op
de beide tribunes kwam Donderdagochtend de
Bakkerswet, wetsontwerp tot beperking van
Zondagsarbeid en nachtarbeid in broodbakke-
rijen, in behandeling. Tegelijkertijd kwam daar-
bij het afzonderlijke wetsontwerp tot instelling
van bakkersraden in bespreking.
Het afgemeen debat wordt geopend door den
heer Van Idsinga, die zich verklaart tegen deze
ontwerpen en in het algemeen tegen de wijze
van wetgeving, bij deze ontwerpen gevolgd.
Als algemeene regel heeft spreker geen be-
zwaar tegen de beperking van den nachtarbeid
ook bij de wetmaar zal spreker zijn stem
aan de ontwerpen kunnen geven, dan verklaart
spreker dat hjj niet kan toelaten dat de eene
vorm van het bedrijf op kuastmatige wyze
boven de andere bevoordeeld wordt en dan
verlangt hij tevens dat de beweerde misstand,
door den nachtarbeid veroovzaakt, aangetast
wordt waar hij werkelijk bestaat, doch dat niet
op zoo ruime wijze door de Overheid wordt
ingeroepen, dat die overheidsbemoeiing belem-
merend werkt daar, waar geen misverstand
meer aanwezig is.
Alleen wanneer bij de behandeling van het
ontwerp, hetzij door amendeering, hetzij door
nadere toelichting van de bedoelingen der Re
geering, de wet niet meer aan het euvel van
belemmering der persoonlijke vrijheid zal mank
gaan, zal het spreker mogelijk zijn, zijn stem
aan den maatregel te geven, doch tevens ook
op deze voorwaarde dat in het ontwerp tot
afschaffing van de nachtarbeid elke verwijzing
verdwjjnt naar de bakkersraden, tegen welke
instellingen spreker onvoorwaardelijk principieel
bezwaar heeft en wel dit, dat hij elke opdracht
van publiek gezag aan lichamen, saamgesteld
uit belanghebbenden, gelijk de bakkersraden
zullen zijn, beslist verwerpelijk acht. De
Minister geeft door deze wijze van wetgeving
een blijk van wantrouwen in bet publiek gezag
en het instellen van dergelijke raden, die er
tegenwoordig reeds zooveel zijn als: Zuider-
zeeraden, kleermakersraden, bakkersraden f
De heer Duys//Eereraden(Uitbundig
gelach.)
De heer Van Idsinga vervolgt
doet gevaar duchten voor de individueele
vrijheid, gelijk spreker nader uiteenzet.
De heer De Beaufort vraagt zich af of
organisatie van den arbeid wel doeltreft. Noch-
tans heeft hij daartegen geen bezwaar. Maar
de wijze waarop de Regeering thans wil ingrijpen
78)
//Mijn lieve Traverse''', ging hij voort, //je
weet, dat ik je hoogschat als een jongen man
van talent en karakter, en reeds vaak heb ik
gewenscht, zulk een braven oprechten zoon te
bezitten. Ik weet nu niet precies, wat ik het
best tot de vervulling van mijn wensch zal doen.1
Traverse bloosde meer en meer.
z/Weet gij er misschien een middel op?
vroeg dokter Day giimlachend. ,/Denk eens
na Of wilt ge in 't geheel niet mij
zoon worden
//Mijnheerstamelde Traverse. ,/Welken
zin moet ik in uwe woorden lego-en
z/Geen anderen dan dien", hervatte dokter
Gay, //dat ik reeds lang uwe liefde voor mijne
dochter geraden heb, dat ik die goedkeur' en
omdat ik u vereenigen wil, omdat ik weet, dat
ik het geluk mijner dochter aan geen bete
handen toevertrouwen kan. Ik heb u sedert
twee jaren leeren kennen. Traverse; ik ken u..
hart, uwe ziel en ik herhaal bet, ik kan mij
geen beteren schoonzoon wenschen dan jou
Ga nu gerust naar St. Louis, mijn zoon. Het
zal slechts een korten proeftijd wezen. Nog drie
jaar, Traverse, dan zult ge Clara's echtgenoot
worden, ondersteld", voegde hij er bij, ,/dat
er niets op tegen heeft."
In de overmaat van zijn geluk vond Traverse
vindt in hem een tegenstander. Terwijl de
mweging in de maatschappij en speciaal in de
bakkerswereld gaat naar het grootbedrijf, wil
de Regeering juist dit deuken, en het klein-
oedrijf bevorderen, zulks waar juist het groot-
jedrijf tot aanmerkelijke verbetering zoo van
let brood zelf als van arbeiderstoestanden heeft
geleid. Spreker vreest verhooging van den
broodprijs. en vermindering van consumptie van
irood door dit ontwerp, gelijk in Italie, volgens
let adres van het Bakkerscomite, uit soortgelijke
wetgeving zou zijn ontstaan. Overigens sluit
spreker zich goeddeels aan bij de bezwaren door
den heer Van Idsinga tegen de bakkersraden
geopperd. Spreker ziet daarin zelfs strijd met
de Grondwet, en ziet op tegen de zeer hooge
kosten, en den administratieven omslag die er
uit voort vloeien zullen. Bakkersraden zullen
over de belangen van groote fabrieken, ook
concurrenten te beslissen hebben. De afzon
derlijke bepalingen van Israelieten zijn in strijd
met de Grondwet, die immers voor alien gelijke
bepalingen eischt. Spreker heeft mede onvoor
waardelijk bezwaar tegen de vrijheidsinperking
van de patroons. Aan het ontwerp bakkersraden
kan spreker zijn stem zeker niet geven, aan
het andere niet dan na ingrijpende wijziging.
De heer Schaper constateert dat dit wetsont
werp volstrekt niet aan alle misstanden in het
bakkersbedrijf een einde poogt te maken. Het
laat het internaat, het leerlingwezen, den arbeids-
duur ongemoeid. De toestanden laten, uit
gezondheids-oogpunt, zeker vaak ergerlijk te
wenschen over.
A1 geeft spreker toe dat de afschaffing van
den nachtarbeid den arbeider ten goede komt,
toch is het onverantwoordelijk dat de arbeids-
duur niet wordt verkort. Nu zullen de kleine
bakkers een voorsprong krijgen en den arbeids-
duur weer verlengen, hetgeen hun wegens den
geringeren tegenstand hunner arbeiders gemakke-
lijker valt dan den broodfabrieken en coope-
raties. De Minister spaart het kleinbedrijf en
daarom zal zijn streven zich tot lapwerk be-
palen. Alsnog ga de Minister tot beperking
van den arbeidsduur overhij aanvaarde het
amendement der socialisten tot invoering van
den 10-uren-dag voor bakkerijen. In 't alge
meen kan spreker zich met het ontwerp ver
eenigen alleen acht hij de bakkersraden on-
noodig en gevaarlijk, wijl zij het grootbedrijf
kunnen schaden. De door spreker toegejuichte
Zondagsrust wordt in waarde getroifen door
de lange arbeidstijden op Vrijdag en Zaterdag.
Met de afschaffing van den nachtarbeid kan
spreker zich onverdeeld vereenigen, te meer
waar deze afschaffing zeer wel vereenigbaar is
met het publieke belang.
Tegenover de bewering dat de arbeid in het
bakkersbedrijf gezond is, tracht spreker aan de
hand van talrijke verklaringen van binnen- en
buitenlandsche geneesheeren het tegendeel aan
te toonen, vooral wat den nachtarbeid betreft.
Voorts betoogt spreker de noodzakelijkheid
van de afschaffing van den nachtarbeid in het
belang van het familieleven. De afschaffing
nu zal moeten geschiedeu bij de wet, trots de
bezwaren van conservatieve zijde daartegen in-
gebracht, en op gelijke condities voor alle
groepen. Bij voorbaat waarscbuwt spreker reeds
nu tegen het gister ingediende amendement-
Borgesius c. s., dat invoering van een driep-
loegenstelsel beoogt, echter zonder bepaling
van den arbeidsduur. Spreker doet een beroep
op den minister om de bepaling van den ar
beidsduur in de wet op te nemen en stelt verder
geen woorden, om zij tie vreugde en dankbaar-
heid uit te drukken. Eerst nadat een vloed van
tranen aan zijn oogen ontweld was, kon hij
stamelend zijne gevoelens uitdrukken.
//Mynheer! Vader Mijn tweede vader riep
hij, //ik zal uw vertrouwen rechtvaardigen en
mij uw zoon waardig toonen. A1 mijn werken
en streven zal er op gericht zijn om Clara ge-
lukkig te maken."
z/lk heb geen verzekering noodig", hernam
dokter Day. //Ik ken immers uw hart en dit
is voldoende. Vooruit nu, jonge man! Ga naar
mijn dochter, je kunt haar alles mededeelen, wat
hier gesproken is. Het is uwe zaak, de toe-
stemming van Clara te krijgen."
Traverse sprong op hij vond Clara in het
salon bezig met borduren. Zooals het scheen,
was het meisje diep in gedachten verzonken,
want zij bemerkte in't geheel niet, dat de jonge
arts by haar binnentrad. Eerst toen hij vlak
bij haar was, keek ze op, doch sloeg ook dadelijk
de oogen weer neer, als wilde ze de tranen voor
haar vriend verbergen. Doch te laat. Traverse
had de schittereude parels in baar oogen be-
merkthij wist zeer goed wien deze tranen
golden, daarom vatte hij Clara's hand en drukte
ze zacht aan zijne lippen.
z/Miss Clara", sprak hij met zijne welluidende
stem en bijna fluisterend, //ik wil niet vragen,
waarom ge weent. Ja, Clara, ik weet wat er
in uw hart omgaat, hoe pijnlijk u de gedachte
aan het scheiden is. Daarom geloof ik, dat
ik slechts een woord behoef te zeggen, om
deze tranen van smart in tranen van vreugde
te doen veranderen.
nog uitvoerig de voordeelen van afschaffing
van den nachtarbeid in het licht. Het publiek
zal spoedig aan het bij dag gebakken brood
wennen de kwaliteit van het brood zal er bij
winnen, want brood van goede kwaliteit kan
langer bewaard worden.
De heer Snoek Henkemans brengt hulde aan
minister Talma voor de indiening van dit ont
werp, maar moet toch enkele bezwaren er tegen
ontwikkelen. Ten eerste wordt door dit ontwerp
in onze sociale wetgeving een gansch nieuw
element gebracht. n.l. het verbod van arbeid,
zelfs in eigen vrijen tijd. En hij vraagt of de
minister de gevolgen daarvan wel voldoende
heeft overwogen. Een tweede bezwaar is, dat
er bij deze regeling niet voldoende rekening
wordt gehouden met de veelvormigheid van het
bedrijf waardoor aan vele bedrijven de dood-
steek wordt gegeven.
Het derde bezwaar is, dat de dwingende be
paling van dit ontwerp doodend zal zijn voor
be euergie en den ondernemingsgeest in het
-akkersbedrijf. Spreker had liever een regeling
van den arbeid ten opzichte van duur en rust-
tijden gezien, zoodat de geinteresseerden zelf
den arbeid verder hadden kunnen leveren.
Alleen voor zeer slecht ingerichte bakkerijen
zou men den arbeid 's nachts kunnen beperken.
De heer Passtoors constateert, dat de oppositie
tegen dit ontwerp is uitgegaan van een gering
aantal belanghebbenden. Daartegenover stond
een frissche, rechtvaardige actie vau 235,000
georganiseerde arbeiders. Het ontwerp draagt
geen politiek karakter, het betreft niet louter
een vakbelang, het kost niets. Het is niets te
vreezen dat het brood duurder wordt door de
afschaffing van nachtarbeid, die de zedelijke
belangen ten zeerste zal bevorderen.
Spreker betoogt tenslotte, dat het beter ware
deze wet niet in te voeren, dan geamendeerd
zooals de heer Borgesius c.s. het zouden wenschen,
nl. de invoering van het drieploegen stelsel.
TER NEUZEN, 21 October 1910.
Donderdagavond gaf de zangvereeniging
z/Hosanna", directeur de heer C. A. van I raaij-
enhoven, eene uitvoering in de Hervormde
kerk met medewerkiug van de soliste Mej.
Gemma Hugenholtz en van de heeren Bouw-
mans te Axel en Schagen van Leeuwen te
Ter Neuzen.
Deze uitvoering is zeer goed geslaagd, wat
ook bleek uit de gespannen aandacht waarmee
geluisterd werd.
Er waren ongeveer 500 hoorders in de kerk.
Ds. Timmerman liet eerst zingen door de ge-
meente Psalm 103 1, en nadat //Hosanna
een lied, ,/Het Gebed", had gezongen, opende
Ds. Timmerman met gebed en een kort ope-
ningswoord, waarin hij zijne blijdschap uit
sprak, dat de zangvereeniging Hosanna" met
medewerking van Mej. Gemma Hugenholtz en
van de heeren Bouwmans en Schagen van
Leeuwen, mede wilde werken door persoonlijke
toewijding ook tot den stoffelijken bloei der
gemeente.
De vereeniging „Hosanna" heeft den laatsten
tijd blijkbaar groote vorderingen gemaakt. De
koren zijn over 't algemeen zuiver en goed
gezongen.
De solo's werden door Mej. Hugenholtz met eene
schoone voile stem voorgedragen, inzonderheid
//In 't woud" van Ph. Loots en //Het graf
mijner moeder" van Bouwmans.
Dit woord is een toestemmend //ja" voor
onze verbinding, dat uw papa zooeven uitsprak
en dat ik u mocht mededeelen."
Clara had reeds bij de eerste woorden, die
Traverse tot haar richtte, het borduurwerk uit
de hand gelegd en met klimmende aandacht
geluisterd. Nu echter, als ze de verrassende
mededeeling vernam vanhaars vaders toestemming
tot eene verbinding, waarvan 't geluk van haar
jeugdig leven afhing, nu liet ze haar hoofd op
den schouder van den jongen man ziuken en lis-
pelde blozend //Dus wist papa hoezeer ik je
bemin
De teederste woorden werden gewisseld, want
beider hart stroomde over van geluk en zaligheid.
Hoe verwonderd was miss Rocke als ze in het
salon komende, naast Clara haar zoon zag zitten.
Toen hij zijne moeder bemerkte, viel hij haar
om den hals en verkoudigde haar onder tranen
van vreugde zijn onuitsprekelijk geluk.
Mistress Rocke hoorde hem zwijgend aan,
daarna sloeg ze de oogen hemelwaarts en vouwde
de handen tot een stil gebed.
,/Mijn God", zei ze, /is dit geluk niet te groot
om er aan te gelooven. Nauwelijks durf ik er
mij over verheugen."
z/Lieve moeder", hernam Traverse, //ik weet,
dat ge veel te lijden hadt en dat de vele ramp-
spoeden u 't geluk deden wantrouwen, doch nu
zullen we gelukkig zijn en een blijde toekomst
tegemoet gaan."
,/Uwe moeder", zei Clara een beetje ondeugend,
,/kan nog niet recht vroolijk zijn, omdat ze my
misschien niet tot schoondochter hebben wil.
De
gelukkige vrouw drukte haar met beide
De stem van Mej. Hugenholtz beloolt in ae
toekomst veel. De fantasien op't orgel werden
door den heer Bouwmans kunstig uitgevoerd.
Jammer, dat door eene hapering van't orgel
de fantasie op psalm 74 niet aan t doel be-
antwoordde.
De vioolsolo's door den heer Bouwmans uit
gevoerd met begeleiding van het orgel door den
heer Van Fraaijenhoven klonken welluidend.
De fantasie op psalm 119, uitgevoerd door
den heer Van Fraaijenhoven, en de begeleiding
bij de openings- en slotpsalm door den heer
Schagen van Leeuwen waren zeer schoon.
In het slotwoord dankte Ds. Timmerman de
zangvereeniging //Hosanna" en de medewerkers
voor den genotvollen en stichtelijken avond,
er op wijzende dat aan alle dingen, ook aan
ons leven een einde komt.
En waar de psalmen eindigen met deze
woorden Alles wat adem heeft, love den Heere,
Halleluja, moge daar het doel van ons leven
steeds meer en meer worden, den Heere te
loven, en moge de Heer onze God ons eenmaal
de genade schenken, om voor Zijnen troon,
met de Engelen en gezaligden, den Heere te
loven op volmaakte wijze.
Nadat Hosanna nog een „Danklied" had ge
zongen, werd door de gemeente als slotzang
gezongen Psalm 72 vs. 11, waarna Ds. A. lim-
merman den apostolischen zegen uitsprak.
Moge deze uitvoering eene aansporing zijn
voor Hosanna" om met eensgezindheid te vol-
harden. Door ernstige studie kan deze ver
eeniging zich mettertijd tot hoogeren bloei
opwerken.
Vanwege den Bond van Staatspensionneering
circuleert, evenals door geheel Nederland. ook
in onze omgeving onderstaand adres aan H. M.
de Koningin.
Mevrouw I
Als Koningin der Nederlanden staat U aan
't hoofd van een land met meer dan 5.000.000
inwoners.
Het wel en wee dier menschen gaat L ter
harteU verheugt zich wanneer 't hun goed
gaat, en U treurt met hen in nood en verdnet.
Wij weten ook, dat U niet door eigen aan-
schouwing op de hoogte kan ziin van al wat
onder Uw volk omgaat, en vooral niet in die
lagen der maatschappij, die, niet door gebrek
aan trouw aan hunne maatschappelijke vey-
plichtingen, maar door hun economische positie
het verst van den troon af staan.
Want ware dit niet zoo, wij twijfelen er niet
aan, of U zou het Uwen raadslieden tot taak
stelien om zoo spoedig mogelijk middelen te
beramen, die den nood of het verdriet van de
ongelukkigen onder die inwoners zouden kunnen
voorkomen, verminderen of lenigen.
Onder Uw volk zijn er velen, mannen en
vrouwen, die, na een leven van trouw en ge-
hoorzaamheid aan de gescbreven en ongeschreven
wetten van het land, en nadat zij met hun
arbeid de maatschappij in stand hebben helpen
houden en de nationale welvaart hebben doen
vermeerderen, op een leeftijd zijn gekomen, dat
hun werkkracht is opgebruikt of dat zij aan-
spraak kunnen doen gelden op rust.
Volgens de meening van ondergeteekenden,
opkomende voor zich zelf of als vertegen-
woordigers van vereenigingen van den meest
uiteenloopeuden aard, maar uitmakende duizen-
den en duizenden uit alle standen en rangen,
ontleenen deze lieden aan het feit, dat zij door
hun arbeid aan den opbouw en instandhouding
armen aan hare borst en kuste haar.
,/Lief kind", sprak ze, //ge weet wel, dat ik
u zoo teeder bemin als eene moeder en dat het
de schoonste dag mijns levens zal zijn, als ik
u werkelijk mijne dochter noemen kan. Hoe
vurig heb ik God gebeden. dat hij mij dit geluk
zcu laten beleven, toen ik wist, dat gij mijn
zoon bemindet.
Herinnert gij u nog, lieve Clara, dat ge aan
mijne borst weendet, toen Traverse voor de eerste
maal vertrok Toen geloofde ik niet, dat
deze tranen ooit in vieugdetranen zouden ver
anderen."
z/En gij weendet met mij, lieve moeder",
hervatte Clara, ven gaaft mij toen reeds be-
wijzen uwer moederlijke liefde.'
Op dit oogenblik weerklonk in de voorkamer
de opgewekte stem van dokter Day.
z/Wel", riep hij, binuentredende, //wilt ge
nu als echte egoisten uw geluk alleen genieten.
Zou ik ook daarvan mijn deel niet mogen
hebben
Clara en Traverse sprongen op en terwyl de
eerste zich in de armen haars vaders wierp,
greep Traverse zijne hand en bedekte die met
kussen.
Mistress Rocke naderde ook den braven grys-
aard, die zich nu uit de armen zijner dochter
losmaakte en op de van vreugde bevende vrouw
toetrad.
z/Lieve mistress Rocke", zei hij, //gij zijt toch
zeker met mijne handelwijze tevreden? Laten
we hen dan eens gelukkig maken, opdat zij
van onzen kant niet in hun geluk verstooid
worden."
o o
