A I g e m e e n
Nieuws- en Advertentieblad
voor
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Op Leven en Dood.
No. 5265
Donderdafc 18 Februari 1909.
49e Jaargan^.
Schietoefeningen.
Belangen van Zeeuwsch-Vlaanderen
in de Eerste Kamer.
FEUILLETON.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen j 1,Franco per postYoor
Nederland 1,10. Voor Belgie 1,40. Voor Amerika 1,32'/, en yoor
het overige Buitenland 1,65. Men abonneert zich bp alle Boekhande-
laars, Postdirecteuren en Brievenbushouders.
ADVERTEN TIEN:
Van 1 tot 4 regels 0,40. Yoor elken regel meer 0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de
prjjs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
T e 1 e f o eit No. 2 5.
Inzending van advertentien voor 3 uren op den dag der uitgave.
EBRSTB BXj-A_ZD.
Zooals wij reeds in bet kort meldden, bracht
de heer Hovy in de zitting ran Donderdag 1.1.
de haven van Ter Neuzen en de traui-
plannen ter sprake.
Wij laten hier volgen het volgens de bar-
delingen gesprokene, benevens het antwoord
ran den Minister.
De heer Hovy zeide o. m.
In de tweede plaats wensch ik een enkel
woord te spreken over Zeeuwsch-Vlaanderen,
een streek waarvan ik dikwijls beb hooren
zeggen, dat zij eigenljjk tot Belgie behoort.
Laat die gedachte toch niet bij ons postvatten.
Zeeuwsch- Vlaanderen behoort aan Nederland
de leden dezer Kamer, die Zeeuwsch-Vlaanderen
hebben bezocht, weten ook hoe warm het
Nederlandsche nationale hart daar klopt. Daar
om zou ik zoo gaarne wenschen, dat dit gewest
uit zijn isolement werd bevrijd, want al geef
ik gaarne toe dat in isolement soms kracht
kan liggen, hier ligt er zwakte in, want tot
nog toe is die streek te weinig besehouwd als
een integreerend deel van ons vaderland.
Er zijn nu plannen aanhangig om in Zeeuwsch-
Vlaanderen tramverbindingen tot stand te
brengen. Vooreerst is er een plan van den,
naar wjj zonden meenen, te rroeg ontslapen
wakkeren burgemeester van Breskens, den heer
Gerritsen, om die plaats direct met Ter Neuzen
te verbinden, over de ^Braakman"doch er
bestaat ook een ander plan, dat van vele zijden
gesteund wordt, en veel aantrekkelijks aanbiedt,
omdat veel meer plaatsen daardoor in verbinding
met elkander zullen komen. Dit plan vindt
Ik haulde hem papier, pen en inkt. Vlug
schreef bij mijne verklaring neer, bij las mp
het proces-verbaal voor, ik had er niets in te
veranderen en teekende.
Hij stond op en reikte mij de band.
Ik heb nog een moeilijken nacht voor mij,"
zeide hij, „want morgen vroeg moet, om den
eersten trein naar Laibach te halen, het stuk
reeds te Adelsberg zijn. Op dien nacht zal
voor ons beiden een moeilijke dag volgen.
Het zal ook voor u niet geraakkelijk vallen,
professor, morgen met Franz Schorn in de
grot te gaan, zonder uw afschuw voor bem te
laten merken."
*Ik kan niet gaan. Ik zal mij met een onge-
steldheid verontschuldigen."
wNeen, professor, dat moogt ge niet doen.
Schorn beeft bepaald van Miska vernomen, dat
ik urn uw kamer gevolgd ben. Hij kan ver
denking koesteren, de minste kleinigheid kan
daartoe een moordenaar, wien het kwade geweten
pjjmgt aauleiding geven."
ffOok gij, doctor, hebt thans een zwaren
plicht te vervullen, waaraan ge u niet moogt
onttrekken. Gij moet aan den tocht deelnemen,
tooals ik het zal doen. Noch de kapitein noch
ranz Schorn mogen vermoeden wat de naaste
°*komst brengen zal. Ik vertrouw op u en
dat ik mij niet zal vergissen."
o. a. instemming bij vele polder- en gemeente-
besturen. Ik heb een lijst voor mij liggen,
waarop voorkomt dat 76 polders zich hebben
verbonden tot een jaarlijksche bijdrage gedurende
20 jaren evenzoo hebben een 14tal gemeenten
zich verbonden om gedurende 20 jaren eene
voor haar niet onaanzienlijke bijdrage te geven.
Ik noem slechts de gemeenten Schoondijke,
IJzendijke, Hoofdplaat, Biervliet, Philippine,
Ter Neuzen, Zaamslag, Axel, Zuiddorpe, Oost-
burg, Sas van Gent.
Door de betere communicatie met de haven
van Ter Neuzen zal voor de landbouwproducten
der verschillende gemeenten een betere afvoer
in het leven geroepen worden.
Ik wensch evenwel geen keus te doen tussehen
de beide genoemde plannen ik laat het oordeel
daarover gaarne aan deskundigen over. Slechts
hoop ik dat de Regeering het hare zal doen
om, terwijl provincie, gemeenten en polder-
bestureu zich bejjveren om deze zaak tot stand
te brengen, daartoe krachtig mede te werken.
En eindelijk nog de haven van Ter Neuzen.
Terecht zegt de Minister
zrDat Ter Neuzen niet reeds lang de gewenscbte
los- en laadgelegenheid voor diepgaande zee-
schepen bezit, is allerminst aan de Regeering
te wijten. Reeds in het jaar 1899 werd voor
dit werk een ontvverp opgemaakt, dat destijds
de goedkeuring wegdroeg van belanghebbenden,
alsook van de Kamer van Koophandel en Fa-
brieken te Ter Neuzen, en van de corumissie,
toen door de Regeering benoetnd, om verslag
uit te brengen over de spoorweg- en haven-
aangelegenheden aldaar."
Hieruit blijkt dat een plan, en een destijds
goedgekeurd plan, gereed ligt. Het bezwaar,
dat destijds nog bestond, dat de provincie
Zeeland zich nog niet verklaard had voor eene
financieele bijdrage harerzijds, bestaat niet meer,
nu die provincie zich daartoe bereid heeft ver
klaard. Het schjjnt dus dat nog iets in den
weg staat om tot de uitvoering over te gaan.
Evenwel is het voor de octwikkeling der haven
van Ter Neuzen van het grootste belang, dat
nu ook krachtig worde doorgetast. Met ge-
noegen nam ik kennis van het vooruemen van
het plan van 1899 ten uitvoer te brengen.
Immers de groote sluis, die voor rekening der
Belgische Regeering te Ter Neuzen gebouwd
is, is thans gereed, en evenzoo bet verdiepte
kanaal naar Gent, zoodat de groote schepen
kunnen opschieten. Het is dus van groot be-
(r&ij zult u niet vergissen. Ik zal mij weten
te beheerschen." Wij drukten elkaar nogmaals
krachtig de hand en scheidden.
X
Veel geslapen heb ik dien nacht niet. Terwijl
ik rusteloos op bed lag, hoorde ik boven mij,
evenals den eersten nacht na den moord, den
rechter been en weer loopen, nog uren lang.
t Was alsof een magnetische hand mij aan hem
verbond, als moest ik denken wat hij dacht,
gevoelen wat hij gevoelde. Dezelfde vreeselijke
beelden, die de slaap ver van hem hielden,
kwamen ook bij mij op en ik kon ze evenmin
bannen als hij.
Uur aan uur hoorde ik het slaan van den
kerktoren, eerst toen de dag aanbrak, vond ik
eenige rust.
Even na vijf uur werd ik wakker.
Mijn eerste gedacbten na dat ontwaken golden
de mededeelingen die mij den avond te voren
de rechter bad gedaan. Zij verschenen mij
thans in een ander licht dan den vorigen dag.
Ik was kalmer geworden, de zenuwaehtigbeid
van den vorigen dag was verdwenen. Ik kon
thans nadenken over hetgeeu ik gehoord had.
Den vorigen dag hadden de woorden van den
diep geschokten man dadelijk op mij gewerkt,
ik had ze aangenomen als onaantastbare waarheid
zonder er over te denken, thans eerst wekten
zij twjjfel bij mij ophet gisteren door het
gevoel verdoofde verstand kwam weer tot zijn
recht.
Had de rechter mij werkelijk feiten raede-
gedeeld, die mij recbt gaven tot de overtuiging
lang, dat ook Ter Neuzen zoo spoedig mogelijk
goid worde ingericht met los- en laadplaatsen
en wat dnarbij verder behoort, om de groote
schepen zooveel mogelijk in die haven te
houden en de lading van daar verderdoor te
zenden.
De Minister Regout antwoordde o.m.
Diezelfde geachte afgevaardigde, de heer Hovy
beeft ook gesproken over de haven van Ter Neuzen.
Wanneer voor deze haven, die zeker een zeer
goede toekomst te gemoet gaat, niet meer is
gedaan, is dit niet de schuld van de Regeering.
Reeds in het jaar 1899 is een plan opgemaakt
voor het maken van een kaaimuur voor diep
gaande schepen, aansluitend aan de zoogenaamde
nieuwe loskade, benevens 3 havens. Daarover
was men het vrijwel eens, maar in de Tweede
Kamer werd destijds te kennen gegeven, dat
de haven van Ter Neuzen op een minder kost-
bare wijze zou kunnen worden geholpen. Toen
zijn allerlei plannen opgemaakt, waaromtrent
weiaig overeenstemming bestond, en toen de
kansen beter werden, meende de Maritieme
Vereeniging, dat het beter zou zijn, de havens
aan te leggen op 4 K.M. afstand van Ter Neuzen
bij Sluiskil, en maakte van dit plan een raming
van kosten, welke achteraf veel te laag bleek,
terwijl ook het aanlcggen van havens zoo ver
van Ter Neuzen niet practisch zou zijn.
Ten slotte is men tot de conclusie gekomen,
dat het verstandigste zal wezen, terug te keeren
tot het plan van 1899, met eenige wijzigingen,
in dier voege, dat men zal maken een kaaimuur
voor diepgaande schepen en twee havens, ge-
scheiden door opslagterreinen, een en ander
gelegen tussehen den nieuwen kanaalarm te
Ter Neuzen en de staalfabriek aldaar.
De kosten van dit werk zijn geraamd op
610,000, zonder de verbinding van het haven-
terrein met de lijn Ter Neuzen—Mecheleu.
Zoodra met de betrokken spoorwegmaatscbappij
de noodige overeenstemming zal zijn verkregen,
zullen Gedeputeerde Staten in de gelegenheid
worden gesteld hun meeoing uit te spreken in
verband met de financieele hulp, door de provincie
toegezegd, en is het de bedoeling der Regeering
niet verder te letten op de verschillende roee-
ningen te Ter Neuzen, om zooveel mogelijk
de tot standkoraing van die haveuwerken te
bevorderen.
Later wees de heer Hovy er op dat hij den
Minister nog gevraagd had, of hij bereid was
van de schuld van Schorn en medeplichtigheid
zijner geliefde Neen 1 Hij had gecombineerd
als de dokter Een feit was alleen dat Anna
de verhouding tot haar vader niet naar waarheid
verteld had.
Was het niet natuurlijk dat de dochter ge-
tracht had de vlekken, die op de nagedachtenis
haars vaders konden rusten, uit te wisschen
Het was zeer natuurlijk dat haar lielde voor
haar vader na diens vreeselijken dood nu tot
voile recht kwam, dat Anna alles vergat wat
er ooit tussehen haar en haar vader was voor-
gevallen, zjjn hardvochtigheid, zelfs zijne mis-
handelingen, dat zij slechts dacht aan zijn liefde,
slechts daarover sprak. En daarom, daarom
alleen zou de verdenking van medeplichtigheid
jegens haar gerechtvaardigd zijn
Ik schaamde mij over mijn lichtgeloovigheid.
Kon niet de rechter bevooroordeeld wezen, kon
hij zich niet in de verhouding tussehen vader
en dochter vergist hebben Een onvriendelyk
ruw woord, in zijn bijzijn door den vader tegen
Anna geuit, kon hem een vreeselijke beleedi-
ging hebben toegeschenen, terwijl Anna het
misschien ternauwernood geteld had.
Ik begreep mij zelf niet dat ik den vorigen
avond zoo lichtgeloovig was geweest, dat ik
mij door de woorden des rechters had laten
verleiden als feit te beschouwen, wat slechts
combinatie bij hem was.
En als Anna niet schuldig was, dan was ook
de verdenking tegen Franz Schorn niets meer
Ik had er thans berouw van dat ik het proces-
verbaal had geteekend en mijn woord had
gegeven er over te zwijgen. Doch ik had het
mede te werken om Zeeuwsch-Vlaanderen uit
zijn isolement op te heffen door den aanleg
van een stoomtram. Aangezien echter de
Minister deze zaak in zijn rede niet heeft aan-
geroerd, zou het, zeide genoemd Kamerlid,
den schijn hebben, alsof Zijne Excellence
dit deel van ons vaderland ook wenscht te
isoleere'n.'
Ik wil echter liever denken aan het woord
uqui se tait consent" en aannemen dat de
Minister met de beste voornemens vervuld is
om aan de door mij uicgedrukte wenschen gevolg
te geven, en verlang daarom dan ook over
deze zaak geen nader antwoord.
Het antwoord van den Minister luidde Ik
bied den geachten afgevaardigde, den heer Hovy,
mijn verontschuldiging aan, dat ik dit punt
over het hoofd heb gezieu. Zooals de geachte
afgevaardigde te recht heeft opgemerkt, bestaan
er voor het spoorwegverkeer in Zeeuwsch-
Vlaanderen twee verschillende plannen, een van
de Stoomtramwegmaatsehappij ^BreskensMal-
deghem" voor een spoorweg van Breskens naar
Ter Neuzen en een van de lJzendijksche stoom-
tramwegmaatschappij voor lijnen, te exploiteeren
met een maximum snelheid van 20 K.M., van
IJzendijke naar Sas van Gent, met zijlijnen
naar Ter Neuzen en Hoofdplaatverder een
lijn van Sas van Gent over Zuiddorpe naar
Moerbeke en van Ter Neuzen naar Zaamslag.
De geachte afgevaardigde schijnt meer voor-
stander te zijn van deze laatste lijn en inder-
daad zjjn ook reeds door onderscheidene be-
langhebbende gemeenten en polderbesturen
bijdragen toegezegd voor deze lijn, die meer
van zuiver localen aard is en in het bijzonder
gewenscht wordt ten behoeve van het goederen-
vervoer, vooral van beetwortelen en andere
landbouwproducten. De lijn BreskensTer
Neuzen, aangevraagd door de Maatschappij
BreskensMaldeghem, die met een snelheid
van ten boogste 35 kilometer per uur zou
worden geexploiteerd, zal echter een veel korter
en vlugger verbinding zijn tussehen het Westelijk
en Oostelijk deel van Zeeuwsch-Vlaanderen,
gescheiden door den Braakman. Intusschen kan
ten opzichte van geen van die beide spoorwegen
het bevorderen van Rijksvoorschot geschieden,
voor dat de provincie voldoenden steun zal
hebben verleend, en bovendien zal zijn aange-
toond, dat bij het verleenen van Rijksvoorschot
het verdere voor den aanleg benoodigde kapitaal
zal worden gevonden.
gegeven en moest het houden. Dacht ik er
goed over na, dan was het misschien goed dat
mijn verklaring zou leiden tot een ernstig
onderzoek van alle tegen Franz Schorn inge-
brachte verdenkingde juistheid daarvan kon
slechts uit een grondig onderzoek blijken en
daardoor de jonge man van eene verdenking
bevrijd worden, die zich helaas reeds onder
het volk verbreid had.
Ik voelde mij door deze overwegingen merk-
baar gerust gesteldik kon thans gerust aan
den tocht denken, dien wij afgesproken hadden
tegen morgen met Franz Schorn te ondernemen,
al was het voor mij een akelig gevoel, dat het
door mij geteekende proces-verbaal naar den
ofiicier van justitie te Laibach op reis zou zijn,
terwijl ik vriendschappelijk met den jongen
man een pleiziertochtje deed ik zette mij daar
over heen, daar was niets meer aan te veranderen.
Even na zes nur begaf ik mij naar den tuin
om daar mijn koffie te drinken; de kapitein en
Franz Schorn wachtten mij reeds om de voor-
bereidende maatregelen vooronzen tocht te maken.
Franz Schorn was verheugd en levenlustigik
had hem nog nooit zoo vroolijk gezien, geen
spoor van dien duisteren trek, die anders op
zijn gelaat lag, was daarop waar te nemen.
Zijn morgengroet was zoo hartelijk, dat ik
mijn schaamtegevoel moest bedwingen, toen ik
hem de hand schudde. En deze aardige, flinke
jonge man zou een moord hebben gepleegd
Het was dwaasheid, neen, misdaad, zoo iets
slechts te denken
Franz Schorn had reeds vroegtijdig met alle
voorzichtigheid de noodige maatregelen voor
TER Mil ZEVSfllE C01RA5T.
Dit bind versch ijnt TlanoilHg-, Woensda^- en VrydA^avond, uit^ezonderd op Veestd ngen* bij de Firm a I". J. VAM DK 8A1DE <e Ter IVeuzen*
De Burgemeester van TER NEDZEN noodigt de
miliciens en landweerplichtigen met groot verlof, kader-
reeervieten metonbepaald verlof en voortsalle munnelijke
ingezelenen van 16 tot 35jarigen leeftijd, die wenschen
deel te nemen aan de dit jaar in deze gemeente te
houden scbietoefeningen, nit, daarvan voor den 27
Februari 1909 aangifte te doen ter gemeente-seeretarie,
al waar nadere inlichtingen omtrent deze schietoefeningen
zijn te bekomen.
Ter Neuzen, 16 Februari 1909.
De Burgemeester voornoemd,
M. VAN DEN HOEK, L» Burg.