No. 5242. Ter Neuzensche Courant. - Donderdag 24 December 1908. 48' Jaargang.
Binnenland.
Op Leven en Dood.
TWBBDB BXxA-X).
FEUIL L E X 0 N.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Dinsdag.
Landbouwbegro oting.
Yooraf heeft stemming plaats over de Vrijdag-
avond aangebouden artikelen dier begrooting.
Art. 2, welke post bevat het salaris van den
tijdelijken Raadadviseur (waartegen de sociaal-
demokraten bezwaren hadden geopperd) wordt
aangenomen met 62 tegen 4 stemmen.
Art. 24 (subsidies aan Boerenleenbanken)
wordt aangenomen met 46 tegen 24 stemmen.
Bij het hierop volgende verdere debat over
de begrooting, antwoordt de Minister op vragen
van de beeren Hugenholtz en Reyne, dat er
geen klachten inkftmen over het weigeren van
districts-veeartsen, om plaatsvervangende vee-
artsen aan te stellen, zoodat er geen aanleiding
is de benoemingen direct door den Minister te
doen plaats hebben.
De heer Roessingh verdedigt Rijkssteun aan
gemeenten en partieulieren voor de ontginning
van woeste gronden.
De Minister acht zulks alieen mogelyk wan-
neer, hetgeen tot stand gebracht wordt, kan
geackt worden te zijn geschied ten algemeenen
nutte.
Den heer Van Wijnbergen verklaart de
Minister, dat ook de Regeering reeds naar
middelen gezocht heeft om uitstel van afkoop
van tienden te geven, doch dat is niet doenlijk
gebleken. lntusschen meent de Regeering een
tusschenweg te hebben gevonden door het
scheppen van de gelegenheid aan de belang-
hebbenden om onder bepaalde waarborgen en
tegen het genot van premies, alsnog opgave
te doen van het zuivere bedrag der jaarlijksche
tiend-opbrengsten. Maar deze zaak is zeer
moeilijk te regelen en daarom zal de Regeering
deze kwestie ter oplossing voorleggen aan een
na Januari te houden bijeenkomst van het
departement van Landbouw, met de voorzitters
der tiendcommissies.
De Minister vindt dit successievelijk in
antwoord op vragen van de heeren Ruys, Van
Kol en Nolens de maxima straffen op de
overtredingen vau het mijnreglement voldoende.
Over uitbreiding van het korps Rijksveldwach-
ters heeft hij niets te zeggen. De Minister
erkent ten voile de gevaarlijkheid van het myn-
bedrijf en de wenschelijkheid om arbeidscontro-
leurs aan te stellen. Het Engelsche stelsel
van arbeidscontroleurs acht by het meest ge-
wenschte. Het ruw omspringen met dvnamiet
zal worden tegengegaan.
Bij het artikel betreffende de boringen naar
steenkolen, licht de heer Bolsius een amende-
ment toe, strekkende om in 1909 geen boringen
te doen in de Peel en den oostelijken hoek van
Gelderland en Overijssel, omdat er voorloopig
genoeg terrein voor exploitatie is.
Bij de voortzetting van de discussie over
het amendement-Bolsius, ontraadt de Minister
het amendement.
Na repliek van den heer Bolsius werd het
amendement verworpen met 49 tegen 21 stemmen.
Door den Minister van BinnenlandscheZaken
wordt hierna de volgende verklaring afgelegd
nopens
H. RS. de Koningin.
//Door Hare Majesteit de Koningin daartoe
gemachtigd en met groote dankbaarheid, heb
ik de eer aan de Kamer mede te deelen, dat
het H. M. de Koningin heeft behaagd, den
raad van Ministers nit te noodigen openbare
De reehter, de adjunct en Franz Schorn zwegen
thans de beide eerstgenoemden kon ik niets
nieuws vertellen, zij hadden geen reden iets te
vragen en Franz Schorn wilde bepaald door
geen vraag, indringend scbijnen, maar dat hij
met groote belangstelling naar rnijne mede-
deelingen luisterde bewees mij zijn groote op-
merkzaamheid. Ik vond het belangrijk terwijl
ik sprak, hem en den reehter, de beide mede-
minnaars, gade te slaan. De reehter scheen
nauwelijks naar mij te luisteren, duister in zijn
glas stareude, zat hij er schijnbaar onbelang-
stellend bij doch als hij af en toe plotseling
opkeek, las ik in zijn blik, dat ook hij nog
met veel belangstelling naar het hem bekende
luisterde. Franz Schorn echter luisterde toe,
steeds de oogen op mij gericht. Hem deed het
verhaal van het vinden van den vermoorde ontstel-
len, hij was meer bewogen dan een der audere
toehoorders.
Nadat ik mjjn verhaal had geeindigd, dat
door den dokter dikwerf was aangevuld, werd
de vraag, wie ae onbekende moordenaar kon
geweest zijn, vanwaar hij was gekomen, hoe
hij in het gesloten huis kon zijn gekomen,
waarheen hij gevlucht was en wat hij wel zou
bekendheid te geven aan de volgende verklaring
welke heden-avond in de //Nederlandsche Staats-
courant" zal worden geplaatst
's Gravenhage, 21 December 1908.
z/Aan Hare Majesteit de Koningin,
z/Mevrouw
z/Wij achtten ons gerechtigd tot de verblij-
dende verzekering, dat bij Uwe Majesteit on-
twijfelbaar zwangerschap bestaat en dat deze
tot in de tweede helft van haar duur is ge-
vorderd.
z/Het verheugt ons tevens te kunnen ver-
klaren, dat alle verschijnselen in overeenstem-
ming zijn met den toestand van volkomen
ongestoorde gezondheid.
z/Dr. Roessingh.
z/Prof. Dr. B. J. Kouwer."
z/De volksvertegenwoordiging stemt, daar-
van is de raad van Ministers overtnigd,
van harte in met den innigen wensch, dat dit
onder Gods zegen moge strekken, tot heil van
de Koningin en Haar Huis en van het gansche
Nederlandsche Volk."
De Voorzitter, staande het woord nemende,
dankt de Regeering voor de verblijdende rnede-
deeling en spreekt namens de gansche Kamer
de hoop uit, dat de hooggespaunen verwach-
tingen onder Gods zegen verwezenlijkt mogen
worden. (Hoera's.)
De heer Troelstra vraagt onder gejouw der
Kamer het woord.
(Geroep er uit, niet spreken.)
De voorzitter: //lk kan den heer Troelstra
het woord niet weigeren naar aanleiding der
Regeeringsverklaring."
De heer Troelstra verklaart dat er voor hem
geen aanleiding bestaat de verantwoordelijk-
heid voor de demonstraties, welke in de Kamer
plaats vonden, te aanvaarden. (Gefluit en
gejoel.)
NEDERLAND en yE&SEZUELA.
De omwenteling in
Venezuela.
De laatste berichten wijzen er op, dat het
met Castro's gouvernement in Venezuela ten-
einde loopt.
De waarnemend president, generaal Gomez,
is door een volksbeweging genoodzaakt alle
Ministers te ontslaan, die tot Castro's gunste-
lingen behooren.
Zij zijn vervangen door vertegenwoordigers
van alle belangrijke partijen.
Te Caracas heerscht een strenge censuur.
Geheime berichten, op het eiland Trinidad
ontvangen, meldden, dat geheel Venezuela in
gisting verkeert.
Einde van het geschii?
Reuter seint uit Willemstad dd. gisteren
De nieuwe Venezolaansche regeering heeft
het besluit herroepen, dat de overlading te
Willemstad van voor Venezolaansche havens
bestemde goederen verbood. Deze maatregel is
de voornaamste factor in de gespannen betrek-
kingen tusschen Nederland en Venezuela geweest.
Goedingelichte personen hier beschouwen de
herroeping als zoo goed als gelijk staande met
de bijlegging van het geschii tusschen de twee
regeeringen.
Men maakt uit de laatste berichten uit Caracas
-op, dat aan de regeering vau Castro een einde
gekomen is. (Zie telegrammen.)
Casino's val.
Reuter seint nog uit Caracas:
De val van Castro in Venezuela is Zaterdag
voltooid met de verijdeling van een samen-
gestolen hebben, druk besproken, Ook aan dit
gesprek namen de beide rechterlijke ambte-
naren noch Franz Schorn deel, ofschoon zij
met belangstelling den loop van het gesprek
volgden.
De reehter verdedigde weder met groote
scherpzinnigheid en op goede gronden de mee-
ning, dat slechts een goede bekende van den
ouden Pollenz den moord kon gepleegd hebben,
terwijl door anderen beweerd werd dat de een
of ander uit Triest gekomen Italiaan de moor
denaar moest wezen, want in Luttach en den
geheelen omtrek was niemaud tot een derge-
lijke misdaad in staat.
Terwijl dezen strijd, dien Franz Schorn met
groote aandacht volgde, gevoerd werd, stiet de
zeer opgewonden sprekende dokter door eene
onvoorzichtige beweging tegen den linkerarm
van zijn buurman, Franz Schorn. Daardoor
j liet deze de virginia-sigaar vallen, die hij in
de hand hield, hij bukte om haar op te rapen
en haalde daarbij onwillekeurig de rechterhand,
die hij tot dusver in zijn jas had verborgeu,
te voorschijn. Zij was omwonden met een
witten doek, waaraan zich enkele bloedvlekken
vertoonden. Wel stak hij haar weder vlug in
zijn jas, doch de dokter had den met bloed
bevlekten doek gezien.
//Wat heb je daar aan de hand, Franz vroeg
hij deelnemend.
z/Niets bijzonders," zeide Franz met duisteren
blik, //ik heb mij een beetje gesneden."
spanning, om Gomez, den vice-president, te
vermoorden.
Sedert de tegen Castro gehouden betoogingen,
is er in code-schrift telegrafisch van gedachten
gewisseld tusschen Castro te Berlijn en zijn
agent in Venezuela.
Een voornaam rechtsgeleerde heeft voor het
hooggerechtshof van Venezuela een akte van
beschuldiging opgemaakt, waarbij Castro rnede-
plichtigheid aan de poging tot moord ten laste
gelegd wordt en voorgesteld wordt, hem in
staat van beschuldiging te stellen.
TER NEUZEN, 23 December 1908.
Voor de levering van brood ten behoeve
der Nieuwjaarsbedeelingen werd ingeschreven
door de heeren Gebrs. Van Strien voor 10,80
en door M. C. van Leeuwen ad 9,90 voor
levering te Ter Neuzen en 10,90 te Sluiskil,
alles berekend per 100 Kg.
In de voormiddaggodsdienstoefening, die
door een talrijk gehoor werd bijgewoond, werd
11. Zoadag door Ds. Timmerman eene gedachtenis-
en dankrede uitgesproken, naar aanleiding van
de voltooiing der gedeeltelijke vernieuwing van
het Ned. Herv. kerkgebouw.
Betoogende dat er voor de gemeente groote
reden van dankensstof bestond, nu zij in een
gedeeltelijk vernieuwd en verbeterd bedehuis
kon samenkomen, hield de predikant eene rede
naar aanleiding van Joh. 1022 en 23.
Hij wenschte het kerkbestuur, den kerkeraad
en de gemeente geluk met het voltooide werk,
dat zeker eene goede verbetering mag genoemd
worden.
Voorts dankte hij alien, die daartoe bijdragen
en hunne medewerking verleend hebben, in-
zonderheid aan de Synodale commissie en de
Synode, alsmede aan het Provinciaal kerkbestuur,
die door eene ruime subsidie de uitvoering van
het werk hebben mogelijk gemaakt.
Van de gemeente alhier is door de plafond-
collecte '2000 bijeengebracht, terwijl ook met
dank melding wordt gemaakt van eene gift ad
f 400 van buiten de gemeente.
Spreker bracht een woord van lof aan den
architect, den heer L. deBruijne, voor hetschoone
ontwerp en de sierlijke, doelmatige en degelijke
verbetering van het bedehuis.
De aannemers en de ondernemers, de heeren
W. P. Nieuwelink, P. L. Boogaard en J. .1.
Verjaal en de verschillende personen die aan
de vernieuwing en versiering der kerk hebben
medegewerkt, is de kerkeraad hoogst dankbaar,
voor het goed stuk werk dat ze geleverd hebben.
Ook werd dank gebracht aan den opzichter
den heer De Lange en aan den President-
Kerkvoogd en een der notabelen, voor hunne
belangelooze toewijding, bij de totstandkoming
van dit werk betoond.
In het vervolg zijner rede memoreerde Ds.
Timmerman, hoe hier op 15 September 1579
het eerste bedehuis voor den Hervormden eere-
dienst werd ingewijd. Toen in 1583 onder de
macht van Spanje vele pas ontstane Hervormde
gemeenten in dit oord te niet gingen, bleef
die van Ter Neuzen in stand.
Daar Prius Willem van Oranje bij privilegie
van den 23 April 1584 aan deze plaats eene
afzonderlijke rechtbank gaf, waardoor Ter Neu
zen tot een stad werd verheven, alsmede de
vergunning schonk om des Woensdags eene
weekmarkt te houden, nam daardoor de bevol-
king zoo toe, dat het bedehuis van 1579 te
klein werd, waarom in 1599 een nieuw bede
huis werd gebouwd, dat in 1659 weder door
z/Een beetje Dat kent men Alsjedehand
verbonden hebt en ze niet gebruikt, moet het
wel een flinke snede zijn. Je hebt er zeker
weer niets aan gedaan en slechts een doek om
de wonde gelegd. Jelui jonge lui bent onver-
beterlijk, je bedenkt nooit, dat verwaarloozing
van dergelijke wonden, die je onbeduidend noemt,
je soms de hand kan kosten. Doet er dien doek
eens af, ik wil eens zien wat het is."
z/Het is niets, een kleinigheid, nietdemoeite
waard".
z/Des te eeder kan je mij die kleinigheid
laten zien. Een ouden vriend van je vader
moet je gehoorzamen, jou weerspannige jongen,
weg dus met die lap, ik wil de wonde zien".
z/Als ge er dan op staat, ga dan uw gang",
zeide Franz. Hij haalde de hand uit zijn jas
en deed er den doek af. Dat ging niet erg
gemakkelijk, daar hij aan de wonde gekleefd
was, en bij het losrukken kwamen er een paar
bloedruppels uit
z/Een paar flinke sneden," zeide de dokter,
de hand bekijkende, //gevaarlijk zijn ze niet, ze
zullen zonder verband genezen, als je die hand
een paar dagen rust geeft. Maar hoe ben je
aan die zonderliuge sneden gekomen Zij
loopen over die vier vingers en een vijfde snede
loopt over den bal der hand, 't Is als of je in
een mes hebt gegrepen.
z/Dat beb ik ook", zeide Frans Schorn, »ik
had vanmiddag, in den wijngaard werkende, een
groot mes op den hoogen muur gelegd, het
een ander van verdubbelde grootte werd ver
vangen.
In 1850 onderging het kerkgebouw eene be
langrijke herstelling en verbetering.
In 1857 werden, om meer zitplaatseu te ver-
krijgen, 2 galerijen in de kerk aangebracht.
Den 11 October 1863 werd een orgel in vie
kerk plechtig in gebruik genomen en op 5
September 1886 werd het thans bestaande kerk
gebouw in gebruik genomen.
Den 25 Augustus van dit jaar is aanbesteed
en gegund de herstelling en versterking van
het dak der kerk en het aanbrengen van een
plafond in de kerk, en nu dit klaar is, kon de
gemeente vieren, het feest van de vernieuwing
des Tern pels.
Het gevaarlijke werk is kunnen uitgevoerd
worden, zonder dat zich daarbij een enkel on-
geval voordeed.
Zooals wij reeds in een onzer vorige nummers
meldden, voideed het uitgevoerde werk goed. Het
net uitgevoerde plafond heeft het innerlijk aan-
zien van het gebouw veel verbeterd. Zooals uit
het hieronder opgenomen bericht blijkt, heeft
men thans nog verdere verandering op het oog
die, blijkens het reeds gemaakte ontwerp, be-
loven eveneens eene goede verbetering te zul
len zijn.
Teneinde te kunnen voldoen aan de vele en
telkens herhaalde aanvragen om goede vrouwen-
zitplaatsen in de Hervormde Kerk alhier te
huren, hebben Kerkvoogden en Notabelen, over-
tuigd dat er verbetering in 't belang der ge
meente noodzakelijk was, in hunne vergadering
van 22 December besloten, om het inwendige
van de Kerk te veranderen, iDdien de benoodigde
geldmiddelen daarvoor gevonden kunnen worden.
Na ernstige en nauwgezette besprekingen, en
na van alle zijden het voor en het tegen te hebben
overwogen, werd besloten om de volgende ver-
anderingen aan te brengen, die in teekening en
met begrooting ter inzage lag.
De preekstoel zou in het midden der lange
zijde aan den kant van den heer Jurrij komen te
staan, waardoor de meeste banken omgekeerd
moeten worden.
Aan drie zijden zouden de banken rijzen, dat
zeer bevorderlijk zal zijn ora goed te kunnen
hooren.
Het orgel zou komen te staan boven de nis
waar thans de preekstoel staat.
Indien deze verandering ten uitvoer zou kunnen
gebracht worden, zou dat e^n uitstekende ver
betering zijn, en tevens zou het inwendige van
't kerkgebouw er door verfraaien.
Het plan bestaat om in't begin van't volgende
jaar eene commissie te vormen, bestaande uit
Ieden van 't kerkbestuur en van belangstellende
gemeenteleden, teneinde gelden in te zamelen
om het beoogde plan ten uitvoer te kunnen
brengen.
Aangenaam zou het den President-Kerkvoogd
zijn, te vernemen welke gemeenteleden, zich
beschikbaar zouden willen stellen om lid dier
commissie te willen zijn, om mede gelden te
helpen verzamelen teneinde de gewenschte ver
betering te kunnen aanbrengen. Wenschelijk
zou het zijn, dat leden, uit iederen stand zich
beschikbaar stelden.
Door die verbetering zou een groot aantal
meerdere goede vrouwenplaatsen verkregen
worden.
Maandagavond gaf het muziekgezelschap
z/De Vereenigde Werklieden", directeur de heer
A. Eeckhout, alhier eene uitvoering in het cafe
vLa belle vue". De zaal was geheel bezet met
een belangstelleud publiek. Door het muziek
gezelschap werden een viertal muziekstukken
ten gehoore gebracht, nieuwe nummers op haar
repertoire, die vlot werden gespeeld.
viel er af en zou in mijn voet gevallen zijn,
doch in plaats dien terug te trekken, greep ik
dom genoeg naar het vallende mes en greep in
plaats het heft, het scherpe lemmet. Dat is
de heele geschiedenisde kleine wonden be-
teekenen niets."
Hij bond den doek weer om de hand en
verborg dien weer in zijn jas.
//Die kleine wonden beteekenen niets," had
Franz Schorn gezegd en dit was zoo, zij be
teekenen niets doch bij mij wekten zij gedachten
op die my met afgrijzen vervulden.
Ik moest onwillekeurig denken aan het bloe-
dige tweesnijdende dolkmes, dat ik in het af-
gelegeu huis had gezien en aan de woorden
van den dokter: //Bij de worsteling heeft de
moordenaar zich meer of min aan de hand ver-
wond, want het heft zit vol bloed." Als de
moordenaar bij de worsteling met den ouden
man hem het mes toevallig in het lemmet had
gegrepen, moest zijne hand juist zoo verwond
zijn als die van Franz Schorn. Franz Schorn
had tot dusverre de hand tusschen de jas ver-
borgen. Waarom had hij dat gedaan? Wilde
hij geheim gehouden dat hij zich gewond had
Een onwillekeurige beweging, een toeval had
hem genoodzaakt die hand te laten zien, en
slechts aarzelend had hij aan het verzoek van
den dokter, de wonde te toonen, voldaan.
(Wordt vervolgd.)
