E. »»k
Gemengde berichten.
BURGERLIJK E STAND.
ECaBitongerecifot te Ten fleuxen.
*3
woorden aan de eischen van den tegenwoordigen tijd,
u te beschrijven hoe een gebouw naar de eischen
des tijds ingericht naar mijne bedoeling, er moet uitzien,
opdatgij U later met eigen oogen kunt overtuigen of
dit het geval is met het nieuw gebouw, is een gedeeite
van lietgeen ik mij tot taak keb gesteld.
Dan zal het U spoedig duidelijk worden waarom
het tot kiertoe als ziekenhuis gebruikte gebouw moet
worden gekwalificeerd als ?totaal ongeschikt".
Het vertrek waarin zieken verpleegd worden moet in
de eerste plaats op de binnentredenden een aangenamen
indruk maken. Licht en lucht moeten vrijen toegang
hebben. Het licht moet getemperd kunnen worden,
de lucht zoo worden aan- en afgevoerd dat niemand
er hinder of nadeel van ondervindt. Wanneer men
eenvoudig denkt aan het feit dat de warmste lucht,
omdat zij lichter is naar boven gaat en haar plaats
beneden wordt ingenomen door koudere zwaardere, dan
volgt daaruit dat bij v. de aanwezigheid van zoogenaamde
tuimelramen een eerste vereischte voor goede ventilatie is.
Hoe een ziekenvertrek moet verlicht worden is ook
lang niet onverschillig als men slechts bedenkt dat elk
brandend licht zuurstof verbruikt en men dus voor
voldoende luehtverversching moet kunnen zorgen, dan
zal natuurlijk dat licht dat geen walmen of stank kan
verspreiden het meest verkieslijk zijn. Als zoodanig
staat natuurlijk electrisch licht bovenaan.
Belialve aan de genoemde zijn er evenwel nog andere
waaraan zoo mogelijk te voldoen is. Daar den meesten
patienten gedruisch onaangenaam is, is het wensclielijk
dat een ziekenhuis niet onmiddellijk aan de straat
gelegen is, te meer omdat opwaaiend stof niet bij het
ventileeren naar binnen kome. De meubels moeten
liefst zoo gekozen worden dat ze zonder alle gezelligheid
onmogelijk te maken, niet aan deeischen derzindelijkheid
te kort doen. Een aangename omgeving heeft zoowel
op zieken als gezonden een gunstigen invloed en wel
degelijk- moet er mijns inziens voor gezorgd worden
dat een ziekenhuis den indruk make van huiselijkheid
van comfort.
Daarom moet er ook liefst iets meer dan het strikt
noodzakelijke te vindenzijn. Wanneer een zieke bezoek
ontvangt is het voor hem een prettige gedachte dat de
bezoekera een aangenamen indruk ontvangen en daardoor
missckien des te liever komen.
Hier en daar een bloem of plant aangebracht zal dit
effect in niet geringe mate vefhoogen.
Dak verder de ledikanten met toebehooren, matrassen,
dekens en linnen voldoen aan de eischen die aan deze
ingredienten mogen gesteld worden, behoeft voorzeker
geen betoog.
Een niet genoeg te waardeeren onmisbaar artikcl
in een ziekenhuis is voorzeker een badkuip met een
daarbij behoorende inrichting voor warm water.
De wij k verpleegster zal, evenals de ziekenhuiszuster,
nu en dan patienten zien bij wier aanblik zij wanhoopt
aan de mogelijkheid hun behoorlijk schoor. te krijgen.
En niet ten onrechte want sommigen zit het vuil als
't ware in de huid gegroeid. Er loopen altijd nog
menschen rond, die ofschoon reeds lang de kinder-
schoenen ontwassen, sedert hunne geboorte nog nimmer
eens heelemaal gereinigd zijn.
Op die zieken kan de verpleegster bij gelegenheid
haar kunst eens toonen.
Wanneer ik nu de patienten die in een ziekenhuis
zullen verpleegd worden als 't ware in twee groote
groepen mag verdeelen n. 1. in chirurgische en niet-
chirurgische dan komt, om de.eerste groep te behandeleri,
onmiddellijk in het licht de noodzakelijk heid van een
operatiekamer. Ten einde eenigszinshelderin hetlicl.it
te doen komen hoe een operatiekamer dient ingericht
te zijn en het waarom moet ik u in kennis brengen
met de grootste vijanden van den medicus en inzonder-
heid van den operateur. En dat zijn de mieroben, in
het spraakgebruik meestal bacterien genoemd.
Het zijn georganiseerde, levende, mikroskopisch kleine
wezens, vergiften. Deze en hun stofwisselings-producten
zijn de oorzaak van vele ziekten.
Van hen bestaat een oneindig groot aantal varieteiten,
die verschillende vormen en verschillende eigenschappen
hebben. Naar den vorm onderscheidt men hen in
bacillen coccen spirillen enz. Hun verschillende
aard uit zich o. a. zoo dat ze op verschillende plaatsen
en onder verschillende levensvoorwaarden leven, zich
vermenigvuldigen, stofwisselings-producten leveren
sterven. Terwijl de eene soort in zekere omgeving
welig tiert, zal de andere juist in diezelfde omgeving
te gronde gaan en omgekeerd. VoehteD droogte, warmte
en koude, licht en lucht verdragen ze in zeer ver
schillende mate.
Een feit echter kunnen we nu reeds constateeren en
dat is dat die mieroben, tegen welke wij in de praktijk
het meest hebben te strijden, over 'talgemeen slecht
bestand zijn tegen droogte en zeer liooge tempera taut.
In een vochtige, matig warme omgeving zijn ze daaren-
tegen in hun element.
Wanneer nu ziekmakende bacillen een inval in een
lichaam maken dan noemt men dat yinfectie De door
de nficroben geproduceerde stofwisselingen-producten
noemt men toxinen. Ziekten welke door inlectie ont-
staan noemt men infectieziekten. Zooals Buiktyphus,
vlektyphus, roodvonk, maselen, pokken, diphtherie,
cholera enz. en ook de wondziekten. lliertoe dan
behooren ook de wondziekten. Deze worden ook ver-
oorzaakt door mieroben en wel van verschillende soort.
Wanneer die mieroben in een wond geraken vuiden
zij daar gewoonlijk juist wat ze noodig hebben voor
hun leven: vochtig weefsel op lichaamstemperatuur.
Ze vermenigvuldigen zich snel en geraken evenals
hunne stofwisselings-producten in den bloedsomloop.
De algemeene symptonen derinfectie zijn verschillende
en het ziektebeeld dat zij te voorschijn roepen met
den algemeenen naam van Sepsis bestempeld wisselt
nu o. a. naar gelang van de soort microbe waardooi
de sepsis werd teweeggebracht. Op een normale duid
hebben de mieroben geen vat, maar het kleinste wondje
daarentegen levert een bron van gevaar voor infectie.
Vanwaar komen nu die mieroben en hoe komen ze
in de wonden Eigenlijk gezegd vindt men ze overal.
Hoewel voor het bloote oog onzichtbaar kleven ze aan
alle voorwerpen en zweven ze ook vaak genoeg in de
lucht. Wanneer een wondziekte nu ontstaat komt dat
omdat er in de wond of bij de verwonding (b. v. door
het mes van den operateur) of later infectieuse mieroben
werden gebracht.
Daaruit volgt dus, dat men in het belang van den
patient zooveel mogelijk moet zorgen dat er geen mieroben
in de wond komen." De middelen waardoor men mi
eroben onschadelijk maakt, zijn desinfectie en steiilisatie.
Als desinfectie-middelen wil ik in 't kort aangeveu
1°. de reiniging door middel van warm water en zeep
2°. hitte
3°. chemische middelen als daar zijn
carbol, sublimaat, lyol, ^alcohol, creolin, formaline,
jodoform etc.
Een vertrek dus waarin met den grootsten kans op
succes zal geopereerd worden een operatiekamer dus
inzonderheid zal dus zoo dienen ingericht te zijn
dat en de patient en de operateur en alles wat daarmede
in verbanU staat zoo grondig mogelijk van mieroben
moet kunnen gezuiverd worden.
Allereerst dient er dus voor gezorgd te worden dat
alle vuil er zoo spoedig mogelijk zichtbaar woidt. De
kleur van wanden en vloer i3 licht. Vervolgens zijn
die wanden en vloer zoo dicht mogelijk gemaakt en
glad, zonder oneffenheden waartusschen het vuil zich
zou kunnen nestelen.
Op hetzelfde principe berusten derondgebogen hoeken
van het vertrek en de eisch, dat er niet dan het onmis
baar meubilair in mag worden aangetroffen.
Lucht en licht moeten er in mime mate kunnen
jvorden toegelaten en water natuurlijk niet minder.
Het gebruikte water loopt naar een expresselijk als
laagste punt van het vertrek gekozen afvloei-opening
en voert alle ongerechtigheden mede naar buiten het
gebouw af. Een noodzakelijke eisch is, dat elk voorwerp
in de operatiekamer van glas, steen of metaal is ver-
vaardigd en de waschgelegenheden zoo zijn ingericht,
dat men warm of koud water kan laten stroomen,
zonder dat men een kraan aanraakt, alleen door met
een voet op een pedaal te drukken.
Een zoogenaamde sterilisator, om instrumenten, ver-
band etc. etc. te kunnen steriiiseeren mag natuurlijk
niet ontbreken.
Wanneer ik nu deze enkele gegevens, waaraan er nog
vele zouden zijn toe te voegen als waterleiding
geen stankverspreidende closets en anderen, mag be-
schouwen als noodzakelijk vooreengoedingerichtzieken-
huis, dan behoeft 't mijns inziens geen bijzonder betoog
meer om de kwalificatie van het tot nu toe als zieken
huis gebruikte gebouw, als totaat ongeschikt te recht-
vaardigen.
Of nu de hiarboven door mij genoemde argumenten
voorgezeten hebben bij hen, die indertijd pogingen
aangewend hebben om een betere inrichting voor
ziekenverpleging te verkrijgen, dan wel of hun pogen
alleen een gevolg was van menschlievendheid, laat ik
in het midden en doet inderdaad ook weinig ter zake,
maar een woord van waardeering mag in ieder geval
niet onthouden worden aan hen die in het jaar 1896 voor
'teerst pogingen hebben in 't werk gesteld om alhier
een beter, naar de eischen des tijds ingericht, ziekenhuis
te verkrijgen. Helaas het is toen bij het pogen gebleven,
vermoed'elijk een gevolg van de te hooge eischen die
gesteld waren, waardoor een veel te groote som zou
noodig zijn voor den bouw. De stoot was evenwel
gegeven, alhoewel er nog vier jaren moesten voorbijgaan
alvoiens weer een hiitiatief in denzelfden geest werd
genomen. Ditmaal met beter succes.
K Het was op den avond van den 31 Oct. 1900 dat zich
alhier een comity constitueerde bestaande uit de heeren
V. Rompu, Heijblom, Eijke, Verbrugge, Klaassen, en
V. Borssum Waalkes, met het reeds genoemde doel.
Na betrekkelijk korten tijd trad de heer Klaassen er
uit en werd vervangen door den heer Van de Ree Sr.
terwijl tevens het comite werd uitgebreid door opname
van de alhier gevestigde medici. Dank zij de aanbieding
van den heer Heijblom, in leven_ opzichter van de
Waterstaat alhier, die geheel belangeloos zich bereid
verklaarde een plan te ontwerpen van een ziekenhuis en
later over den bouw het opzicht te houden, konden de
plannen van het comity spoedig een meer vasten vorm
aannemen.
Naast het heeren-comite constitueerde zich den 30 Jan.
1901 een dames-eomite bestaande uitMevr. Geill,
Harte, Eijke, Heijblom, Verbrugge, Klaassen en V. B.
Waalkes dat zich allereerst ten doel stelde zooveel
mogelijk gelden bijeen te brengen voor den aankoop
van een terrein waarop het ziekenhuis zou gebouwd
woiden.
Een schrijven, gericht aan het Koninklijk Huis, had
tot het gevolg eene koninklijke gift van H M. de
Koningin van 200, de Koningin Moeder van/200 en
den Prins Gemaal 100, waarover bij het leggen van
den eersten steen kon worden beschikt. Brieven ge
zonden aan het meerendeel der geneeskundigen in
Nederland brachten mede wat op. Eenloterij,deopvoering
van een operette brachten eveneens contanten en weldra
kon het Heercn-comite over een som gelds beschikken
groot genoeg, om het terrein dat inmiddels gevonden
was buiten de Axelsche poort, van den heer Dekker
te koopen. Pogingen die aangewend waren om een
deel van het diaconiehuis in gebruik te krijgen waren
mislukt.
Intussehen was den 24 Jan. 1901 door den gemeenteraad
alhier in principe besloteu een ziekenhuis te bouwen
en werd B. en W. opgedragen een plan te maken. Naar
aanleiding van dat besluit vroeg het comity een onder-
houd met B. en W. waarin hun duidelijk werd dat
van een oprichting door de gemeente vooreerst wel
niets zou komen en ona de zaak niet op den langest
baan te schuiven besloot men met de reeds gemaakte
plannen maar door te gaan.
Aan de inwoners van Ter Neuzen en hoofden van
hier gevestigde ondernemingen, werden brieven gericht
waarin doel en streven van het comite warm ontwikkeld
en waarin om steun werd verzocht, 't zij in den vorm
van een gift in eens, zij in den vorm van een jaar-
lijksche bijdrage. Mocht het streven van- het comity
niet bij alien dien steun ondervinden waarop het zoozeer
gerekend en dien het zoozeer noodig had, toch waren
de resultaten van dien aard ditinmiddels besloten werd
het door den heer Heijblom ontworpen plan aan te
besteden, lietgeen plaats vond den 26 Maart 1903.
pAannemer werd den heer J. van der Velden en reeds
1 den 15 April daaraanvolgende kon men op het aange-
kochte terrein met de werkzaamheden een aanvang
zien maken. Den 20 Mei werd eenigszinsplechtig door
mevrouw Geill, presidente van het dames-comite, den
eersten steen gelegd.
Een zware slag trof op 't aller onverwachtst het
comite door het overlijden van hun architect en op
zichter. Het komt mij voor dat het hier de geschikste
gelegenheid is een woord van warme hulde en dank te
brengen aan de nagedachtenis van dien man die geen
moeite of tijd heeft ontzien om zijn ontwerp te zien
worden. Een woord van weemoed dat het hem niet
is gegeven geworden het voltooid en tot ailevering
gereed te zien.
Het behoeft geen betoog dat het aanbod van den heer
Heijblom Jr., secretaris van het comite, om dpn bonw
te voltooien geheel naar de gereedgemaakte details van
zijn vader, met dankbaarheid werd aanvaard.
Terwijl inmiddels de bouw gereedelijk vorderde waren
de beide comite's voortdurend bezig den^ financieelen
toestand te verbeteren. Het dames-eomite hield zich
onledig met de gelden bijeen te krijgen voor de eigen-
lijlte inrichting van het ziekenhuis. Een tweede loterij
mocht zich zoodanig in de algemeene sympathie, zoowei
binnen als buiten de stad verheugen, dat het beoogde
doel inderdaad als bereikt mocht worden beschouwd.
Het heeren-comite wist door het plaatsen van rentelooze
en rentegevende aandeelen het zoover te brengen dat
een belangrijk deel der bonwkosten kon worden betaald,
terwijl het nog resteerende zal moeten gevonden worden
in Sen op het gebouw te nemen hypotheek.
Het oorspronkelijk doel om eene vereeniging tot
ziekenkorg op te richten was inmiddels een feit geworden,
statuten werden ontworpen en koninklijke goedkeuring
aangevraagd die dan ook 21 Nov. '03 volgde.
Was het tot nu toe bij velen een open vraag of inder
daad een ziekenhuis waaraan zooveel moeite en
kosten was besteed, wel reden van bestaan had, al
spoedig bleek dat het hoewel nog onvoltooid in
een ware behoefte voorzag. Den 24 Oct. toch werd een
- zvvaar verwonde patient opgenomen om geoppreerd te
worden en sedert is de inrichting als't ware niet zonder
patienten geweest.
Wel leverde de opname van dien eersten patient
groote moeilijkheden op wegens onvoldoende verpleging
waarin evenwel, dank zij verschillende dames, zoo
goed mogelijk werd voorzien. Het bleek evenwel ten
duidelijkste,dat een verpleegster, ook als hoofd der"
huishoudelijke inrichting, noodzakelijk was.
Na vele vergeefsche pogingen mocht het evenwel
eindelijk aan het comite gelukken in de persoon van
zuster Hazenberg eene directrice te vinden, die aan de
beste verwachtingen voldoet. Hopen wij dat zij nog
lang als zoodanig hier zal mogen werkzaam zijn.
En thans, geachte toehoorders ben ik aan het einde
mijner taak gekomen. Heden staan we voor het voor
ons gewichtige oogenblik dat het met zooveel moeite
tot stand gekomen ziekenhuis voor het publiek zal
worden opengesteld.
Een blik over het geheel zal zonder twijfel een ieder
de overtuiging schenken dat een woord van lof niet
mag onthouden worden aan den aannemer Van der
Velden, niet alleen voor wat den bouw betreft, maar
ook voor zyne bereidwilligkeid waarmede hij het
Comite in verscheidene dingen is tegemoetgekomen.
Zooals reeds door den heer Heijblom is gezegd is de
Hoofdinspecteur van de volksgez'ondheid, Dr. Ruijsch
zoo welwillend geweest tot ons over te komen oin de
inrichting offieieel te openen weshalve ik deze plaats
aan Z.hid. atsta.
Alsnu veikieeg het woord de heer Ruijs, hoofdinspec
teur voor de volksgezondheid in Nederland.
Deze begon met te zeggen dat hem het zeldzame
yoorrecht was geschonken, om reeds voor de tweede maal
smds Iiij zijn ambt aanvaardde, geroepen te worden tot
het openen van een ziekenhuis binnen den kring die tot
zijn district behoort.
Zeer zeker is het staatstoezicht op de middelen welke
stiekken kunnen tot bevordering van de volksgezondheid
iii de laatste jaren zeer in omvang toegenomen, om
daauloor, aan de hand van de middelen die de weten-
schap ons brengt, te trachten den levensduur, dat kostbaar
mateiiaal, te verlengen.
Al die middelen kunnen slechts ten deele helpen,en
strekken als voorbehoedmiddelen, en om de levensvoor-
waarden .te verbeteren. Maar ook andere middelen
moeten meewerken tot verkrijging van goede resultaten,
ook- eene goede verpleging van zieken.
En, waar kan die_ beter gevonden worden, dan daar,
waar de vrouwen zich daarvoor aangorden
Spreker brengt daarom hulde aan de dames die, toen
het. er op aankwam de fondsen voor de slichting te
krijgen, aan de heeren zoo'n krachtigen steun hebben
verleend.
Voorts brengt hij ook een woord van hulde aan hem,
naar wiens plannen het ziekenhuis is gebouwd en voegt
daaraan ook een woord van weemoed toe, dat deze de
voltooiing van het gebouw niet meer heeft mogen aan-
schouwen.
Ten slotte ook een woord van hulde aan hen, die
voor deze zaak het initiatief namen.
Spreker hoopt dat hun werk met succes moge worden
bekroond, een werk dat ook van wege hetgeneeskundig
staatstoezicht ten zeerste worde gewaardeerd.
Westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen had reeds zijn zieken
huis, thans is er ook een in het Oostelijk deel verrezen.
In de hoop dat alien die aan de totstanakoming hebben
meegewerkt met veel voldoening op hun werk mogen
neerzien, dat de stichting moge bloeien en krachtig zal
werken ten zegen van Ter Neuzen en de omgeving
verklaart spreker het ziekenhuis qeopend.
Hierna verkreeg de heer Buijze, arts alhier, het woord,
om, bij afwezigheid van den Voorzitter. ook de inge-
nomenheid te betuigen van de afdeeling Zeeuwsch-
Vlaanderen van de Nederl. Maatschappij tot bevordering
der geneeskunde, met den bouw van het ziekenhuis.
Hij acht deze oprichting eene ware weldaad voor de
lijdende menschheid, daar zij de dokters weer een nieuw
wapen verschaft voor bestrij'ding der ziekten.
Ilij eindigde met de hoop uit te drukken dat het
ziekenhuis, dat hier in eene werkelijke behoefte voorziet,
moge bloeien.
Ten slotte noodigt de heer Van Borssum Waalkes de
aanwezigen uit het pas geopende ziekenhuis te gaan
bezichtigen, doch vooraf geeft hij gelegenheid aan wie
het wenschen mocht, nog een woord te spreken.
Van die gelegenheid maakte gebruik de predikant der
Gereformeerde kerk, Ds. van den Berg.
Spreker begint met te zeggen, dat hij de uitnoodiging
bij de epening van het ziekenhuis te willen tegenwoor-
dig zijn met blijdschap heeft aanvaard en dat, nu
nog gelegenheid gegeven wordt op dezen heugelijken
middag het woord te voeren, hij daarvan gaarne ge
bruik maakt.
Er bestaat in deze plechtige ure reden tot dankbaar
heid. Het is eene schoone zaak, als personen gedreven
door liefde tot hunne medemenschen, een werk der
barmhartigheid tot leniging van smart ondernemen.
Vooral wij, die erkennem, dat de barmhartigheid vrueht
is van het werk van den Man der Smarten, aanvaarden
deze stichting met blijdschap, te meer nog waar de
statuten den geestelijken den waarborg verltenen om
voortdurend de zieken te mogen bezoeken.
Die zieken ontvangan aizao niet alleen een liefderijke
verpleging naar het lichaam, maar bovendien nog wordt
hun de gelegenheid gegeven verkwikking te ontvangen
ook naar de ziel.
Waar de barmhartigheid zegt spreker ten slotte
opkomt, uitgroeit en opbloeit uit het Christendom, welks
wortel is Jezus Chnstus, daar verheugen we ons in
deze stichting en kunnen we de inwoners van Ter
Neuzen daarmede gelukwenschen.
Spreker hoopt, dat God de Heere ook over dit werk
der barmhartigheid Zijnen Zegen zal gebieden.
De bijeenkomst op de raadzaal was hiermee geeindigd
en men begaf zich naar het Ziekenhuis, aan den
Axelschen weg. Met veel belangstelling werd daar
alles bezichtigd en werd door de ter zake kundigen
hulde gebracht aan de inrichting, waarin, hoewel op
bescheiden wijze gebouwd, toch zooveel mogelijk van
alles partij is getrokken om te voldoen aan de eischen
door de wetenschap en hygienie gesteld.
Na het bezichtigen van het gebouw vereenigden zich
het be9tuur der vereeniging en de autoriteiten nit den
vreemde aan een gemeenschappelijken maaltijd in het
z/Nederlandsch Logement."
Verschillende toosten werden daarbij uitgesproken.
Allereerst op het welzijn van H. M. de Koningin, die
telegrafiseh te Harer kennis werd gebracht, en voorts
op het bestuur, het dames-comite enz. enz., niemand
dergenen die bij de plechtigheid van dezen dag betrokken
waren werd vergeten.
Donderdag is van II. M. eene dankbetuiging ontvangen
voor de op haar uitgebrachten lieildronk, terwijl brieven
zijn ontvangen van II. M. de Koningin-Moeder en Z. K.
H. Prins Hendrik der Nederlanden, houdende eene
dankbetuiging voor de mededeeling van de opening van
het Ziekenhuis.
Door eenige oud-patienten van de directrice, uit Amster
dam is bij gelegenheid van de opening van het Ziekenhuis
aan haar voor de inrichting een bedrag van vijftig gulden
toegezonden, welk bedrag, evenals een aanbod van
mevrouw Van Delden, te Zaamslag, om de inrichting
van eenige lectuur te mogen voorzien, dankbaar is
aanvaard.
Des avonds acht ure werd in de bovenzaal van het
jNederlandsch Logement" door den heer Dr. Ruijs eene
causerie over volksgezondheid gehouden, welke voor
belangstellenden toegankelljk v^as.
't Was te bejammeren dat het aantal hoorders zoo
gering was, want de rede, de uiteenzetting van het
belang der volksgezondheid, was het waard in zeer
ruimen kring gehoord te worden.
Spreker begon met te betoogen, dat ieder die deel
maakt van de maatschappij, geroepen is om mede te
werken voor het bevorderen van eenen goeden gezond-
heidstoestand, daar met de volksgezondheid, de volks-
welvaart nauw verband houdt. De menschelijke
werkkracht is een kostbaar materieel en vertegenwoordigd
een groot kapitaal, waarin-de eischen die de wetenschap
stelt voor het behond daarvan, al lijken die sommen
hoog, oneindig kleiner zijn dan het kapitaal dat zij
met verschillende ten dienste staande middelen voor
de maatschappij bewaren of daaraan gezond teruggeven.
Verschillende epidemien hebben dan ook onnoemelijke
sommen aan kapitaal, vertegenwoordigd door gezonde
menschen, vernietigd.
Spreker toonde uit statistieken aan, dat tengevolge
het toepassen van hygienische middelen, het sterftecijfer
in verschillende landen is verminderd en gaf een infe-
ressant kijkje op het ontstaan van de bacteriologie eene
ontdekkmg die eene groote omwenteling in d/genees-
kunde heeft veroorzaakt. geuees
Voorts toonde hij aan dat het allereerst noodis is
te trachten het lichaam gezond en krachtig te bewfren'
Hif h«n .aUH niet f° licht Viltbaa'" is voorStem
Hij bespiax de eerste wet op de volksgezondheid in
nithreiH° !?e lnstel,1"K van het Staatstoezicht en de
en daaraan behoore^hooge'eischen te'woiXn'SeW
van gezonden atlWat m06t geSchiede" voor het behoeden
van gezonden, kan men zeer goed begriinen dat nno-
Zhe herste?°et t0e#ezien °Phet bevordJref
Ts daarin i fe^en- ferst in de laatste
verbetermg gekornen, door voor hunne
taak opgeleide verpleegsters.
Volgens spreker is alleen de zachte hand der vrouw
voor eene goede verpleging geschikt. De Wilhelmina-
vereemging te Amsterdam zorgt gratis voor de opleiding
van verpleegsters. lot zijn spijt hebben zich daar uit
deze stieken nog geen jonge meisjes aangemeld.
Het spreekt van zelf dat in schamele woningen,
waann voldoende licht,lucht en andere noodige factoren
ontbreken geen goede verpleging kan geboden worden,
waaiom het verrijzen van goede ziekenhuizen eene
weldaad is.
Wat Hier in I er Neuzen is tot stand gebracht wordt
dus ook door het staatstoezicht toegejuicht, daar alle
maatregelen, door de ambtenaren voorgesteld, geen
doel kunnen treffen, wanneer niet uit het volk zelf een
aandiang komt om mede te werken, wanneer dat niet
overtuigd is, dat men, ook met opoffering van eigen
belangen, verplicht is, mee te werken tot bevordering
van de volksgezondheid en daarmee van de Tdkrv-
welvaart.
Een krachtig applaus vertolkte den dank der aan
wezigen voor de boeiende rede van Dr. Ruijs, welken
dank daarna door den heer Van Borssum Waalkes
onder woorden werd gebracht, die tenslotte het zieken
huis te Ter Neuzen in den steun en de medewerking
van alien aanbeval.
Zitting van 18 Maart 1904.
VeroordeeM zijn C. d. E., arbeider te Hoek,
J. d. F., winkelier te Axel, ter zake van overtrading
der Leerplichtwetieder tot eene boete van f 1, subsi-
diair 1 dag hechtenis.
L. V., arbeider te Axel, ter zake als vorentot eene
boete van 2, subs. 2 dagen hecht.
A. J. v. C., J. B., arbeiders te Axel, ter zake als
voren; ieder tot eene boete van /2,50, subs. 2 dagen
hecht.
P. S., arbeider aldaar, ter zake als voren tot eene
boete van 3, subs. 3 dagen hecht.
D. F. v. B., arbeider te Westdorpe, ter zake van het
loopen op bezaaiden grondtot eene boete van 1,
subs. 4 dag hecht.
W. M., C. J. S., A. D., G. M., alien arbeiders te Axel,
ter zake van het loopen over eens anders grond, zonder
vergunning; ieder tot eene boete van 3, subs. 3 dagen
hecht. voor elk$ boete.
F. v. 11., II. A. B., A. S. JL, J. B. v. II., schippers,
P. J. V., landbouwer, alien te Philippine, ter zake van
naehtrumoerieder tot eene boete van f 1, subs. 1 4ag
hecht.
A. d. Z., bootwerker te Ter Neuzen, ter zake van het
rapen ran sehelpvisclitot eene boete van f 1, subs.
1 dag hecht.
P. d. V., schipper, R. S., zonder beroep te Assenede,
C. d. C., arbeider teBouchaute,t er zake van het bevis-
schen der Schelde zonder consentieder tot eene boete
van f 1, snbs. 1 dag hecht.
G. W. Y., onderwijzer, J. v. d. B., predikant, beiden
te Ter Neuzen, ter zake van overtrading der Brand-
weerverordeningieder tot eene boete ran 1, subs.
1 dag hecht.
A. IL, hoofd eener school en J. L., onderwijzer, beiden
te Zaamslag, ter zake van overtrading der wet op de
besmettelijke ziekten; ieder tot eene boete van 0,50,
subs. 1 dag hecht. voor elke boete.
A. J. C. M., bierliuishouder te Ter Neuzen, ter zake
vad Drankwetovertredingtot eene boete van /15,
subs. 10 dagen hecht., met vrijspraak van het meerdere
hem ten laste gelegd.
B. J. H., bootwerker, J. v. D., varensgezel, beiden te
Ter Neuzen, P. W. v. H., bierhuishouder te Sas van
Gent, ter zake van openbare dronkenschapieder tot
eene boete van f 2, subs. 2 dagen hecht.
H. K., voermansknecht te Ter Neuzen, ter zake als
voren; tot eene boete van 3, subs. 3 dagen hecht.
Gistermiddag is te Zaandam een 5ja?ig knaapje
in de sloot bij het Jagerspad, niet ver van de ouder-
lijke woning, in het water geraakt en ver-
drouken.
Naar aanleiding van de dienstweigering door
den milicien Jan Terweij, wordt uit H-iarlein een
request gericht aan H. M. de Koningin, inhoudende
het eerbiedig verzoek, dat de Koningin aan Hare
Regeering zal willen opdragen, maatregelen te ne
men, waarbij zooveel mogelijk worde tegemoet ge
komen aan hen die uit waarachtig gewetensbezwaar
de wapens niet wenschen te dragen en tevens het
gevaar van voorgewende gemoedsbezwaren worde
ondervangen.
Uit Haarlem meldt men
Op 31 Dec. j.l. werd een 76jarig arbeider van
den reinigingsdienst, die jarenlang hi gemeente-
dienst was, eervol ontslagen, doch daar de raad
op 24 Febr. j.l. oordeelde dat dien man meer
pensioen toekomt dan B. en W voorstelden te
geven en een nader voorstel nog i i h is behandeld,
heeft hij nog geen cent in handen gekregen.
Het gevolg is dat hij nu stuk voor stuk van zijn
huisraad moet verkoopen om te eten te hebben.
BIu 1st. Geboorten. 2 Maart. Henrietta Clementina,
d. van Johannes Albertus Schuerman en van Maria
Anna Maas. 6 Maart. Willem, z. van Johannes Jacob
Kaijser en van Cornelia Ilendrika Moens.
Overlijden. 1 Maart. Mathilda Johanna de Paepe,
oud 46 j'., echtg. van Victor Wauterius de Kock. 3 Maart.
Josephus Bernardus Gijsel, oud 3 m., z. van Pieter
Franciscus en van Elodia Maria Jansen. 5 Maart. Joannes
Hillaert, oud 47 j., echtg. van Coleta Johanna Schuerman.
8 Maart. Hendrikus Adrianus Cornelis de Wolf, oud
1 j., z. van Carolus Borromeus en van Maria Leonora
de Silva.
