Nieuws- en
A i g e m e e n
Advertentiebiad
voor
Zeeuwsch-VIa
a n d e r e n.
SB BBFBEHAME.
Binnenland.
abonnehent
FEUILLET ON.
binnen
Ter Neuzen 1,—Franco per postVoor
Voor Belgie 1,40. Voor Amerika 1,82£.
alle Boekhandelaars, Postdirecleuren en Bneven-
bij
Inzending van adverienUen v6or 3 uren
ADVERTENTIEN:
0,40. Voor elken regel meer f 0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prija
slechts tweemaal berekend.
Grootere letters wordeu naar plaatsruimte berekend.
op den dag der uitgava
Van 1 tot 4 re:
Kan te Ter1 Neuzen, Isehaiwe
Scheepvaart, ook Slijver-
heid tot bloei gebr,acht
Borden
De
ooriog tusschen Sflaasland
en Japan.
TWEEDE KAtlflER.
Per drie maanden
Nederlacd f 1,10
Men abonneert zich
bushouders.
ISit blad
verwchilnt Maandag-, WoenSd»g- en Vrijdagavond, nityexonderd op Keestdagen, bij de Firma J. VAM PE SANTOE te Ter Veozen.
Om deze vraag te beantwoorden, dienen wij de oor-
zaken op te sporen waardoor bet mogelijk is geweest,
dat een bepaalde tak van nijverheid of industrie in het
alu-emeen, zich in sommige plaatsen of streken van ons
land ontwikkelen kon. VVelke waren de hoofdvoor-
waarden voor baren bloei?
Gaan wij in onze gedacbten terug tot den tijd, dat
de eerste bedrijven allengs in opkomst kwamen, dan
vinden wij, dat nijverlieid doorgaans daar ontstond en
bloeide
a. Waar grondstoffen, gescbikt tot vervaardigmg van
zeker product van nature aanwezig waren
b. Waar arbeidskraeht gemakkelijk, goedkoop, ver-
kriigbaar was
c. Waar goede verkeerswegen gevonden werden.
Aannemende, dat deze punten als eerste eischen golden
voor de levensvatbaarheid der nijverheid, dan was het
echter niet altijd noodzakelijk, dat juist alle drie voor-
banden moesten zijn, doeb bleek bet menigmaal dat de
industrie, of voor zoover men hiervan in den vroegstentijd
spreken kon, een booge vlucbt nam en toch maar aan
een enkele der genoemde voorwaarden voldeed. Zoo
b. v. ontstonden ijzergieterijen alleen in die streken
waar steenkool en erts, om zoo te zeggen roor het
opscheppen lagen. Glasblazerijen verrezen in hoogveen-
streken omdat daar de grondstof (zand) veelal slechts
onder de noodige brandstof (hoogveenscbe turf) bedolven
was en men met gevinge moeite aldus een bearijf kon
aanvangen. Ook ontstonden zij, evenals steen- en potte-
bakkerijen, langs rivieren, die gescbikt zand of klei
opleverien en waar brandstof, bout of tnrf, gemakkelijk
kon aangevoerd worden.
Zoo moesten zoutziederijen en kalkbrandenjen (sclielp-
kalk) noodwendig aan zee gevonden worden. En waar
vond men in den oorsprong b. v. meer oliemolens, pel-
molens, weverijen, mattenvlechterijen, hoepelmakerijen
enz. dan juist in die streken waar de bodem respectievelijk
het noodige zaad, gerst, vlas, biezen en wilgenbout
°PTeiiei opzichte van eiscli b, goedkoope arbeidskraeht,
bebben wij in de eerste plaats bet oog te richten naar
de bergstreken en vinden dan den Snellen stroom der
beeken en riviertjes door middel van een enkel, simpel
sebeprad, dien.stbaargemaaktaan alle mogelijke bednjven.
Men zaagt er hout, maalt en plet en kneedt er granen en
delfstoffen spint en weeft en bedrukt er wol, linnen,
ziide; men slijpt, boort, draait en voert er m bet alge-
m'een alle werkzaamheden uit, die noodig zijn tot ver-
vaardiging van dnizenderlei artikelen. Er beerscbt
welvaart, voornamelijk door de goedkoope dnjf kracht
stroomend watar. In ons vlak, laag land kon van deze
kracht niet zoo veelvuldig geprofiteerd worden, doeb
juist de effenheid der streek bracht mee, dat wij gebruik
tnnflpn maken van eene andere goede hulp n. 1. den
vele windmolens zelts
is om zijne
wind,
wind. Holland
vermaard i
Zijn de natuurkracbten, stroomend water en
zeer belangrijke factoren, den mensch in zijn strijd om
bet bestaan ten dienste, niet minder gewicbtig zijn ue
krachten van den mensch zelf, waar hij bij den arbeid
op het juiste oogenblik weet te scbikken, wenden,
schiften en aldus de bewegingen zijner werktuigen
leidt en regelt tot gunstig resultaat van het beoogde
doel. Doeb in den arbeid van den een en deu anderen is
vaak een groot onderscbeid niet zoozeer altijd in deug-
delijkheid, maar vooral hoeveelheid in verband met den
prij's dien hij voor zijn werk bedingt. En deze weer
hangt ten nauwste samcn met den aard zijner behoeften.
Is iemand groot gebraeht te midden van overvloed, dan
stelt hij zijne levenseischcn Longer, dan wanneer sober-
beid en ontbering bet deel zijn geweest. Groeide hij
op in eene streek waar de vruchtbare bodem liem rijkelijk
van alles opleverde, dan was dit van grooten invloed
op zijne geaardheid en'vormde hij dikwijis eene sterke
tegenstelling met zijne evenmenscben, die, minder be-
•J 9^ i
#Waar werd uw opvoeding 7oortgezet, toen ge
op het vasteland waarl P"
„Mijn opvoeding Nergens Zorgvuldig
werd er gewaakt, dat ik niet verder leerde. Zij
zeiden altijd, dat mijn verstand niet in orde was.
dat ik zimieloos was."
Deze eerste vrijwillige uiting van het meisje
over de storing van haar verstand wilde Edith
niet onopgeinerkt lateu voorbijgaan. Zij wilde
door bescheiden vragen zich vergewissen, of Alice
een duidelijk begrip had van den toestand, dien
men haar toeschreef. Zij vroeg
„En leerde u graag, miss?"
,0 ja, al te graag zoo graag dat ik des
nachts in de boekeu zat te leeren, die mijn nicht
gedurende den dag gebruikt had, terwijl men
ilacht, dat ik sliep. Eerst t.wee jaar geleden,
teen er een Duitsche juffrouw werd in dienst
genomen om toezicht op mij te, honden, werd
ik daarin verhinderd. Zij was vreeselijk streng
voorrecbt, slechts leefden van de karige opbrengst
hunner magere zandgronden. Eh toch, diezelfde schraal-
heid des bodems, die de bewoners tot groote arbeid
zaamheid dwong en bun weinig behoeften leerde keunen,
is niet zeiden weder oorzaak geweest, dat zich in die
streken uitgebreide industrien ontwikkelden. Als voor-
beelden noemen wij de stedenTilburg, Eindhoven,
Helmond, Enschede, Hengelo c. a.
De derde levensvoorwaarde, gemakkelijke verkeers
wegen, bood doorgaans niet zoozeer de gelegenheid, dat
een enkele tak van nijverlieid zich bijzonder kon
onderscheidenveeleer vestigden zich daar allerhande
bedrijven, als gevolg van de verschillende behoeften,
die zich vooral bij snijdingen van land- en waterwegen
voordeden. Imrners op deze punten ontstond de eerste
handelen waar bet vervoer voornamelijk te water
gescbiedde, verrezen bij zulke plaatsen o. ascbeeps-
timmerwerven, boutzagerijen, ankersmederijen, touw-
slagerijen, zeilmakerijen, kuiperijen en dergelijken, en
al naarmate de handel en bet verkeer er toenamen en
de welvaart grooter werd, ontstonden er bedrijven, die
zich meer toelegden op de vervaardiging van voorwerpen
van weelde en smaak. Wei is waar vond men op deze
kruispunten gewoonlijk niet onmiddcllijk het vereischte
materiaal bijeen en was de arbeider er evenmin geuegen
om tegen een gering loon te werken of vond men hulp
bij snelstroomende watertjes, maar de nijverheid bad
hi'ervoor rnimscboots vergoeding in de gelegenheid, die
er bestond om de verschillende grondstoffen aan en de
vervaardigde producten af te voeren, zoodat hier de
industrie niet altijd acbterbleef bij de plaatsen en streken,
die begunstigd waren met aanwezigkeid van giond-
stoffen of goedkoope arbeidskraeht.
Thans, in onzen tijd, nu wij, bescbikkende over de
meest volmaakte machines, gedreven door stoom, gas
of electriciteit, de grootste afstanden waarover men
vroeger maanden, jaren reisde, reduceeren tot een duur
van boogstens enkele weken, en hetproductievermogen
tot enorme boogte kunnen opvoeren, zijn de omstandig-
heden beduidend gewijzigd.
Aan de streek waar de benoodigde gronstoffen g»-
vonden worden, is men door de snelle middelen van
vervoer niet meer zoo gebouden als vroeger en ook de
hulp van stroomend water en wind kan men vrijwel
ontberen, al is bet dan waar, dat vele oude nijverheids-
districten in afgelegen oorden nog steeds met eere hun
roem bandbaven en er niet in 't minst aan denken bun
zetel terwille van betere verkeerswegen te verplaatsen.
Dit neemt echter niet weg, dat zij door nieuwe onder-
nemingen, welke in de centra van het groote verkeer
gelegen zijn, somwijien ernstig met acbteruitgang worden
bedreigd. Wordt voor bedendaagsche industrie dus
vooral uitgezien naar goede verkeerswegen, dan is het
vreemd, dat onze streek, met name Ter Neuzen, daarvoor
tot hiertoe nog zoo weinig in aanmerking kwam. Men
kau zich bezwaarlijk een tweede plaats denken zoo
gunstig gelegen aan rivier, kanaal en spoor, met zulk
een scheepvaart, en die toch zoo goed als verstoken is
van alle industrie.
Het is waar, er was een goed begin de staalfabriek
had kolossale plannen, die, jammer genoeg, in duigen
vielen, doeb deze zou bij welslagen dan nog maar de
eenige fabriek geweest zijn, boewel er toch nog ruimte
te over is voor zoorele andere, kleinere ondernemingen.
Bij groote scheeps- en wagonladingen worden dagelijks
allerlei artikelen af- en aan- en doorgevoerd en niets
daarvan is eigenlijk bestemd voor de plaats zelf, om er
verwrkt te worden.
Beseft men dan niet, dat het voor de industrie te dezer
plaatse van onberekenbaar voordeel zou zijn verschillende
grondstoffen, 't zij ruw of gedeeltelijk bewerkt, bier
rechtstreeks te kunnen ontvangen van de plaatsen van
herkomst en dat men eveneens direct weder de ver
vaardigde of afgewerkte producten zou kunnen verzenden
over de geheele wereld en met dezelfde gelegenheid
Hebben wij geene arbeidskrachten Is de loonstandaard
te hoog Niets van dat alles! 'tMoge dan zoo wezen,
dat voor sommige industrie hier niet aanstonds geschikte
arbeiders te vinden zouden zijn, dit is gntn blijymd
bezwaar omdat door goede voorwerkers van buiten,
na verloop van tijd flinke krachten gevormd kunnen
worden. En wat betreft de macbinale beweegkracbt
en hield mij dag en nacht in het oog zoo moest
ik dan ook dat prettige leeren opgeveu."
wHadt ge een i icht, die met u werd opgevoed
t,O, zwyg over haar, Edith O, als ik u
mijn vertrouwen schenken en vertellen kon, wat
een duivelachfig weefsel die meuschen tegen mij
gesponnen hebben j het is zoo heisch en listig,
dat ik, arme, mij er nooit uit zal kunnen redden
,/Ge windt u te veel op, lieve Alice. Deze
laatste dagen bebt ge zooveel rust gehad, ge
hebt u zoo geheel in uw treurig lot gescbikt,
dat ik u moet verzoeken, u te onttrekken aan
berinneringen, die niets kunnen doeu, dan uw
gozondheid benadeelen."
wWees niet bezorgd voor mijn gezondbeid,
Edith. Ik heb me nog nooit zoo wel gevoeld,
als sedert het oogenblik, dat uw broeder mij in
huis bracht. Zeg mij liever openhartig Heb
ik, zoolang ge mij kent, iets gezegd of gedaan,
dat reden gesft tot denken, dat ik mijn voile
verstand niet heb
»Neeu, zeker niet, lieve Alice! Maar willen
wij nu over iets anders spreken Over iets
aangenauiers dan uw treurig lot?'
#Ge outwijkt mij, in plaats van mij tegtmoet
te komen. Dat is juist bet verscbrikkelijkste,
dat ik niemand kan vinden, die vertrouwen in
verkregen door stoom, gas of electriciteit, die is bier
natuimijk even voordeelig in toepassing te brengen
Is in iedere andere plaats. Zelfs b:edt Ter Neuzen
voor de ontwikkeling der klein-industrie nog een
belangrijk voordeel boven vele andere steden in» ons
land, door de aanwezigheid eener electrische centrale.
Hierdoor is bet mogelijk, dat een gewoon, alledaagscb
bedrijfje zich langzamerhand kan uitbreiden tot grooter
omvang, zonder onmiddellijk tot aanschaffing van
meerder personeel of kostbare stoommachines, gas- of
oliemotoren te moeten overgaan. Want om hiermede
met succes te kunnen werken is het noodig, dat men
veel werk heeft en dat mankeert bij nienwe onderne
mingen wel eens, terwijl een electrische motor niet
alleen minder kostbaar is bij aankoop, maar ook voor-
deeliger bij den arbeid, daar deze machine op elk
gewenscht moment terstond werkt, weinig onderhond
vereiscbt en niet meer kracht verbruikt dan strikt
noodzakelijk is.
Ziedaar, in onze veste niet edne, doeb zoo goed als
alle drie der bij den aanvang genoemde levensroor-
waarden tot ontwikkeling van nijverheid aanwezig.
Inderdaad, men moet erkennen de gelegenheid is bij
uitstek gunstig! Wie dit niet ziet, hem gaathetalsde
bewoners eener schoone landstreek. Ook zij hebben
geen oog meer voor de grootsche natunr, die hen om-
ringt en met een ietwat onnoozel schouderophalen
wordt vaak de vreemdeling beantwoord, die zijne be-
wondering uit over zooveel prackt. Doeb eindelijk
komen er meerdere vreemdelingen, die aandacbt weiden
aan de piek en bouwen er fraaie woningen en hotels,
leggen trams, maken waterleidingen, exploiteeren er
verlichting enz. enz. en plnkken zij alzoq de vruchten
van bet schoone, dat de eenvoudige bewoner eertijds
over 't hoofd zag.
Ter Neuzen, Maart 1904.
O. DE KLEIJN.
Volgens het Russisch telegraafagentgebap is bij het
bombardement van Wladiwostok nergens ernstige schade
aangericbt. Bij een bouten buisje van een werkman,
dat door een kanonschot werd doorboord, is een vrouw
gedood. In de woning van den overste Sboekof drong
een kogel binnen, doeb sprong eerst, nadat bij door de
kamer wat gevlogen. De scbildwacbt, die ongekwetst
bleef, riep, dat men bet vaandel uit de woning moest
redden, hetgeen dan ook gesehiedde door de ecbtgenoote
van den regimentskommandant met behulp van de
soldaten.
Een granaat ontplofte op de plaats van de marinekazerne,
waardoor vijf matrozen iicht gewond werden. Anders
is niemand gswond. Brand brak nergens uit.
De Russische batterijen beantwoordaen bet vijandelijk
vuur niet, wegens den grooten afstand en omdat mfln
den vijand niet noodeloos haar plaats verraden wil'de.
Aangenomen wordt, dat bet vijandelijke eskader bestond
uit een pantserschip, vier gepantserde en twee niet
gepantserde kruisers.
Volgens den „Times"-correspondent te Nioe-tsjwang is
er echter schade toegebracbt aan de westelijke dokken.
Over de gevolgen van de beichieting wordt verder nog
dit aan bet Russ. tel.-agentschap bericht
De stemming van bevolking en troepen it buitengewoon
geestdriftig. In de geheele stad wordt een klopjacht
gehoudea op Japanners. Door proclamaties aan de
bevolking wordt bekend gemaakt, dat de politie voor
elke kennisgeving van de aanwezigheid van een Japanner
belooningen uitdeelt. Personen, die Japanners bij zich
verbergen, worden voor den krijgsraad gebraeht I
Minder prettig voor de Japanners te Wladiwostok, die
part nocb deei aan bet bombardement bebben.
In afwaehting van meer beslissend nieuws, houdt
men zich na bezig met gissingen over de plannen der
Japanners. Er is veel te zeggen voor de veronderstelling
dat de Japanners een beslissing zullen zoeken aan den
Oost-Chineeschen spoorweg, loopende van Portb-Arthur
over Dalni, Kaitsjou, Nioetsj wang, Moekden naarCharbin.
Daartoe zou de insluiting van Port-Arthur aan de land
mij stelt. Uw broeder vraagt, dat ik vertrouwen
in hem zal stellen, maar hij outhoudt mij het
zijne; gij laat het niet zoover komen dat er een
band van vertrouwelijkbeid tusscben ons ontstaat,
en uw mama houdt vast aan de gedachte, dat
ik zinneloos ben. Wat een beklagenswaardig
schepsel ben ik toch Diepenen, waaraan i
mijn hart gehangen heb, omdat ik weet dat zij
goed en edel zijn, diezelfden stooten mij
van zich af."
»Als het u tot kalrate brengt, wanneer ge
openhartig met mij spreekt, lieve Alice, houd er
dan niet mee op, bid ik u. Ik sloeg alleen een
ander gesprek voor, uit vrees dat ge weer in
zeouwachtige spanning zoudt komen, waar ge d
laatste dagen gelukkig niet in verkeerd hebt.:
,/Laat, ik u dan eens vertellen, in welken eigen-
aardigen toestand ik
Zij bleef sti ken en volgde met beangst gelaat
een rijtuig, dat zij had hooren aankomen.
Het rijtuig hield stil voor het huis een heer
stapte uit en liep den voortuin door. Een enkele
blik was haar voldoende, om hem te herkennen.
,/Het is te laat, Edith riep zij klagend uit.
Mijn noodlot wordt vervuld,mijn vervolgerisdaar!
Bij deze woorden sprong zij op. De oude
angst en schuwheid vertoondeu zich weer in haar
zijde noodig zijn en bovendien een opmarseh langs de
spoorlijn tegen de ten zuiden van Charbin gelegerde
Russische hoofdmacbt. De Rnssen moeten reeds een
stelling bij Haitsjeng, ten bosten van den spoorweg,
versterken. De Japanners kunnen binnenkort, wanneer
het ijs gaat smelten, als punten voor een landing ge-
bruiken Nioetsjwang, waar de Oost-Cbineescbe spoor
de zee nadert, en Pitsewo, a'an de oostkust van bet
scbiereiland Liao-tong. Terwijl een legerkorps dan naar
het zuiden gaat om Port Arthur af te sluiten, zouden
de andere strijdmacbten noordwaarts kunnen oprukken.
Volgens sommigen wordt Liao-jang, volgens anderen
Moekden bet hoofdkwartier van Koerapatkin. Voorts
zal ter wille van despoorwegverbinding tusscben Moekden
en Port Arthur de vlakte ten westen van Tasjetsjou
verdedigd worden en zal de iijn Haitsjeng-Liao-jang de
uiterste grens zijn, waarop men zal terugtrekken. De
Russen gelooven nu vast, dat Port Arthur zal worden
ingesloten en belegerd. De bevolking meent, dat er
mijnen onder de vesting worden gelegd en dat er
Japansche spionnen zijn.
Te Jinkou verhuist de Russiscb-Chineescbe Bank naar
Moekden. Vrouwen en kinderen staan klaar, weg te
trekken voor de Japanssbe vloot komt, die men binnen
een paar weken verwacht, als de rivier los komt. De
Russen zijn, wegens de onmogelijkheid om de kust te
verdedigen, zoo dat de dooi bet maken van versterkingen
niet toelaat, genoodzaakt, terug te trekken op den
spoorweg. De prijzen der levensmiddelen te Port-Arthur
stijgen met den dag. Voor de petroleum wordt op bet
oogenblik 7 roebels per 40 liter betaald in plaats van
21 roebel.
Voor 12 flesschen champagne moet 46 roebels worden
igeven, in plaats van 32. Generaal Stoessel heeft de
ficieren, die de handelingen van bun meerderen durfden
bespreken, een standje gemaakt. leder, die op deze
wijze de kostelijke uren, welke alle bebooren te worden
besteed aan het verdedigingswerk, ongebruikt laat
voorbijgaan zal streng gestraft worden.
De bevolking van Dalni is van 1500 op 1000 inwoneri
teruggebracht. Alle beambten van de Oost-Chineesche
paketvaart zijn evenals die van de Russisch-Chineesche
Bank naar Liao-jang en Moekden vertrokken.
Er zijn te Dalni 700 zieken, zoodat het hospitaal
binnenkort uitgebreid zal moeten worden. De prijs der
levensmiddelen is er gewoon en er is nog voorraad
voor maanden.
Het wegzenden van "krijgsvoorraad uit het Russische
hoofdkwartier Nioe-tsjwang en bet weghalen van alle
onnoodig rollend materiaal van bet eindpunt van den
spoorweg en het wegzenden van het zilver van de
Russisch-Chineesche Bank, schijnen er op te wijzeu, dat
de Russen van plan zijn de plaats te ontruimen.
Volgens particuiiere brieven hebben bij bet onlangs
geleverde gevecht in Korea, tusschen de Jaloe en
Ping-jang, de Russen met een overmacht de Japanners
verslagen, maar zelf zware verliezen geleden. Vluchte-
lingen uit Port-Arthur melden, dat net werk op bet
droogdok, waar de Russen het pantserschip //Tsesare-
witsj" haddeu willen herstellen, opgegeven is. De
arbeid is drie dagen geleden gestaakt. De buitenlandsche
ingenieur, die beproefd heeft de cRetwisan" weer vlot
te krijgen en daar niet in geslaagd is, verlaat Port-
Arthur met den eenigen Engelschman, die er nog
gebleven was.
In de zitting van gisteren waren ingekomen
de geloofsbrieven van het nieuwgekozen lid voor
Elst, den heer Van Wijnbergen. Zij werden gesteld
in handen van een commissie.
Daarna worden de beraadslagingen voortgezet
over de wet op het Hooger Onderwijs, waarbij de
heer Bos toelicht verschillende door hem voor-
gestelde amendementen. De bedoeling van die
amendementen is, om de voorwaarden voor toelating
tot de exameus en de vrijstelling van examens,
trekken. Wild zag zij in de kamer rond, als
zocht zij een wapen ter verdedigiug of een schuil-
plaats om zich te verbergen.
jHij zal naar uw mama gaan," riep zij bevend
uit. //Zij zal mij aan hem overleveren, ik weet
het, ik heb er een voorgevoel van. Waar is de
vriend, die mij beschermen, waar de sterke hand
die mij redden kan Wee mij, die vriend is verre
Is er geen redding mogelijk, Edith Kunt ge
mij niet redden Neen, ge zijt een zwakke vrouw
als ikhij zou u en mij tegelijk ten gronde
richten, de schurk. Birmhartige G >d, wat moet
ik doen
Te vergeefs traehtte Edith het vreeselijk opge-
wouden meisje tot kalmte te brengen, door er op
te wijzen, dat men de diugen moest afwachten
voor men bpgon te wanhopen dat haar mama
wel voor hare belangen zou optreden. Nog meer
dergelijke troostgronden bracht zij bij, doch alles
tevergeefs. Handen wringend liep het ongelukkige
meisje weeklagend in de kamer rond haar aan-
doening werd zoo hevig, dat ieder, die haar zoo
gezien had, met reden gedacht kon hebben, dat
zij krankziunig was.
(Wordt vervolgd).