Algemeen
Nieuws- en Advertentieblad
voor
Zeeuwsch- Via an der en.
No. 3170.
Dinsdag 2 Juli 1895.
35e Jaargang.
DE WEES DER GEVANGENEN.
abonnement-
I)e dienst op Hoofdplaat.
Binnenland.
Voor
Per drie maanden binnen Ter Neuzen 1,Franco per post
Nederland 1,10. Voor Belgie 1,40. Voor Amerika f 1,824.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirecteuren en Brieven-
bushouders.
ADVERTENTIEN:
Van 1 tot 4 regels f 0,40. Voor elkenregel meer f 0,10. Grootere letters
worden naar plaatsruimte berekend.
Men kan zich abonneeren tot het plaatsen van 500 regels en meer per
jaar, tot veel verminderden prijs.
Inzending van advertentien voor 3 uren op den dag der uitgave.
INGEZONDEN.
Door Gedeputeerde Staten wordt voorgesteld
om den dienst op Hoofdplaat te staken, op grond,
dat de proef te veel geld heeft gekost. Dat is
echter geen afdoend argumentniemand toch had
verwacht dat er winst zou worden behaald, zoodat
ook niemand verwonderd is, te hooren dat er geld
bij moet. Wil men met het vervoer geen verlies
lijden, het zij zoo, maar dan consequent gehandeld,
den provincialen dienst afgeschaft en de subsidies
ingetrokken.
Nu zulks niet het geval is, behoort men zich
af te vragen Ten eerste Is het aantal vervoerde
personen zoo gering gebleken dat niet alleen de
dienst niet definitief kan worden ingevoerd maar
zelfs de proef niet mag worden voortgezet onder
meer gunstige omstandigheden Ten tweedezijn,
ondanks het voldoende aantal vervoerde passagiers,
de kosten zoo hoog dat de uitgaaf buitensporig
moet worden" genoemd als men let op hetgeen voor
andere plaatsen wordt bijgepast P
Mij dunkt, dat voor eene eerste proef, het vervoer
van 812 personen in den tijd van 10 maanden als
zeer bevredigend mag worden beschouwd. Men
denke slechts aan het aantal personen welke 10
of 15 jaar herwaarts te Hoedekenskerke werden
afgezet en opgenomen en toch zond de provincie
er steeds booten heen ondanks het geringe vervoer.
Dat de proef niet onder gunstige omstandigheden
is genomen staat vrij wel vast. De Directeur toch
beschouwde het als onmogelijk en Gedeputeerde
Staten waren er tegen en met onwillige honden
is het moeilijk hazen vangen. Het is zeer goed
mogelijk dat en Directeur en Ged. Staten toen
eenmaal de beslissing geval] en was, zich daarbij
hebben neergelegd zonder te morren, betwijfeld
moet worden of zij met hart en ziel aan het besluit
uitvoering hebben gegeven.
Geloofwaardige personen verklarendat op de
booten de behandeling te wenschen overliet, dat er
zelfs geen glas water was te krijgen, en dat bij
aankomst het personeel dat in dienst is der pro
vincie, Lombok in plaats van Hoofdplaat riep.
Gold het hier eene particuliere onderneming, dan
was het zoo erg niet men zou de schouders ophalen
over eene flauwe aardigheid maar hier heeft
men te doen met een keurkorps als het ware,
menschen die het werkelijk niet te kwaad hebben,
betaald worden uit de openbare kas en later
FEUILLBTQN
i)
In den zomer van het jaar 1792 was eene jonge
weduwe, die tot den oudsten Poolschen adel be-
hoorde, naar Parijs gegaan. Het is niet volkomen
opgehelderd, wat de vorstin Fanny Loebomirski
naar de Fransche hoofdstad dreef, dat zij het waagde,
juist toen in het reeds door alle voorname vreemde-
lingen verlaten middelpunt der revolutie haar
vaste woonplaats te vestigen. Sommigen vertellen,
dat de schoone vrouw betrokken is geweest in eene
samenzwering tegen het Russische hof, die ontdekt
werd en haar verblijf in Polen onmogelijk zou ge-
maakt hebbenanderen daarentegen willen weten,
dat zij eene .geheime agentes van Rusland was.
Een feit was het in elk geval, dat zij over aan-
zienlijke middelen beschikte, op grooten voet leefde
en met de voornaamste politieke personen oinging.
Maar reeds de tijdsomstandigheden brachten mee,
dat liet vroeger zoo weelderige leven steeds meer
beperkt werd. De schitterende dagen van Versailles
waren reeds lang voorbij, het bekoorlijke Trianon,
het lievelingsverblijf der ongelukkige koningin
Marie Antoinette, stond ledig; het koningspaar
was in de Tuilerieen in handen der revolutiemannen,
en sinds den 31 Augustus hunne gevangeuen.
Sedert de instorting van het koningschap had
de Vorstin zich nog meer teruggetrokken dan vroeger.
Nu en dan ontving zij nog wel eenige vertrouwde
vrienden in haar hotel in het Quartier St. Germain.
Naar het scheen leefde zij geheel voor haar klein,
pensioen zullen ontvangen en dan komt eene
dergelijke handelwijze niet te pas.
Een dergelijke onwaardige handelwijze door onder-
geschikten zou zeker niet plaats hebben wanneer
zij overtuigd waren dat het bij de boven hen
geplaatsten kaptein, Directeur en Ged. Staten
ernst was met de proef en wanneer tevens over
het ondergeschikt personeel behoorlijk toezicht
werd gehouden. Nu heeft het veel van een Janboel.
In elk geval het is treurig maar nog treuriger
is de houding van het publiek. Hier had men
niet moeten mopperen en onder een borrel zeggen
dat het een schandaal is, maar krachtig en luide
moeten protesteeren, eerst bij den kaptein, ver-
volgens bij den Directeur en bij Ged. Staten en
onmiddelijk de zaak in de pers hebben moeten
bespreken. Het blijft toch maar altijd waar
tout peuple a le gouvernement qu'il merite, elk
volk heeft het bestuur hetwelk het verdient.
Zich eerst geschaamd over eigen lamlendigheid en
daarna geklaagd over onbeschoftheid van de eenen
en verplichtverzuim van de anderen.
En nu ten tweede. Men zal toegeven dat 600
gulden weinig beteekent in vergelijking met het
geen de dienst overigens kost en als eene vlieg
in een brouwketel kan worden beschouwd als men
let op de 10 duizend gulden welke geregeld
worden toegelegd op den dienst VlakeWal-
zoorden en de 24000 (een kwart ton gouds per
jaar gulden welke men jaarlijks over heeft voor
het veer op Zierikzee.
Eilieve waarom toch hier zoo stikum gehandeld
en niet liever eenige maanden vooraf uitgebreide
staten medegedeeld waaruit het vervoer blijkt zoo-
wel op de eigen als op de gesubsidieerde lijnen
Waarom de particuliere ondernemingen welke zulke
groote bedragen ontvangen uit de openbare kas,
niet genoodzaakt geregeld de noodige medeelingen
te doen en die opgaven gecontroleerd Waarom
hunne balans en winst- en verliesrekening niet
jaarlijks opgenomen in het provinciaal verslag
Die ondernemingen zouden dan wellicht de subsidie
weigeren, zult gij zeggen. Onnoozele zielEr
moet tegenwoordig vrij wat erger gedaan worden
ter wille van het lieve geld.
Het is weer de oude geschiedenis. Vroeger
trokken de landbouwers den neus op voor de
wetenschap, tegenwoordig doen zij dat niet meer,
zij weten dat de cijfers van het proefstation onont-
beerlijk zijn.
Onze Regeerders zijn met hun tijd niet mede
gegaan. Die boeren er altijd nog maar op los
juist zooals hun vaders en grootvaders dat deden.
bekoorlijk dochtertje Rosalie, dat destijds vijf jaar
oud was. Hare uit Polen meegebrachte bedienden
had zij reeds vroeger teruggezonden, een oude be-
diende, die reeds in het ouderlijke huis gediend
had, bleef alleen bij haar.
Den 21 Januari 1793 viel het hoofd van den
koning onder de guillotineden 6 April trad het
beruchte comite van openbaar welzijn onder leiding
van Marat en Danton in functie, Fouquier-Tinville
begon zijn verschrikkelijk werk als openbaar
beschuldiger. De gevangenissen werden gevuld,
de guillotine kon niet snel genoeg werken, om
de vonnissen van het revolutiegereclit ten invoer
te brengen.
Den laatsten Augustus drongen plotseling politie*
agenten het hotel Loebomirski binnen. Zonder te
letten op het beroep der vorstin, die zich als
vreemdelinge onder het volkenrecht stelde, sleepten
zij de beklagenswaardige jonge vrouw op een ge-
reedstaanden wagen en gaven haar niet eens tijd
om afscheid te neinen van haar kind. Ternauwer-
nood had zij den bevenden bediende nog kunnen
toeroepen „Gregor, zorg voor de prinses, en als
het mogelijk is, zorg, dat ik haar vandaag nog zie
De machine van het gerecht werkte snel in
dien revolutietijd. Men bracht de vorstin onmid-
dellijk uit haar paleis naar de vreeselijke rechts-
zaal, die men met wreeden spot de ,/Voorzaal van
het paradijs" genoemd had.
De vorstin Loebomirski behoorde tot hen, die
reeds lang veroordeeld waren, voor dat hunne
schuld was bewezen zoo ten minste van een
,/bewijs" in wettige beteekenis sprake kon zijn.
Men bescbuldigde haar van te sympathiseeren met
de vijanden van Frankrijk, men had eenige on-
Mededeeling doen van feiten en cijfers en voor
flit men beslist, het oordeel inwinnen van het
publiek, dat kan je begrijpen Niets van al die
nieuwigheden zeggen zij. Het ging vroeger toch
ook De Regeerders hebben nu eenmaal alle
verstand in pacht, er kan dus voor het publiek
zelfs het kleinste kleinigheidje niet overblijven en
dus heeft het geen recht van meespreken. Betalen
ja dat mag het doen, op zijn hoogst mag het
tegenpruttelen. Men zou willen weten: welkenmaat-
staf wij gebruiken bij het toekennen van subsidies
aan VlissingenBreskensTer NeuzenHoede
kenskerke, VlakeWalzoorden en Middelburg
Zierikzee, ten einde te kunnen nagaan of de lijn
VlissingenHoofdplaatTer Neuzen soms be-
voorrecht wordt zonder afdoende redenen. Allemaal
gekheid norma's, maatstaven of hoe die dingen
ook heeten mogen. Wij doen dat zoo een beetje
op het gevoel, weet uop den tast zooals men
zegt. Wij zijn menschen van ervaring en doen
net als de boerenknechts en ook menschen die van
ondervinding weten mee te spreken en liever zonder
lantaarns rijden als het donker is omdat zij bij
dat helle licht nog veel slechter zien.
Zie daarde indruk welke men krijgt bij het
aanschouwen van de houding welke de Provinciale
Regeering aanneemt tegenover de door haar geregeer-
den. Zal de provincie de stoombooteu ten behoeve
en voor rekening der provincie blijven exploiteeren
en den dienst overeenkomstig de steeds klimmende
behoeften uitbreiden of zal men er zich gernaks-
halve van af maken en de zaak overdragen aan
particulieren, en zoo ja op welke voorwaarden
als men nagaat, dat Walzoorden per jaar f 10,000
en Zierikzee 24,000 ontvangen dan is een halve
ton voor Breskens en Ter Neuzen te zamen (en
Hoofdplaat met zijn 600 gulden kan er dan gerust
tusschen door loopen) als jaarlijksche subsidie zeker
niet te veel, doch dat belet niet dat men het geld
op die wijze bij duizenden tegelijk weggooit en eigen
exploitatie met ijverige en ernstige menschen aan
het hoofd die de zaak ter harte nemen, vrij wat
voordeeliger en beter zou zijn. Alles komt hier op
neerof men wil breken met een geest van
centralisatie en het toezicht over de booten wil
ontnemen aan liet administratieve college van
Gedeputeerde Staten en opdragen aan een commissie
der Provinciale Staten die den Directeur bij de
zaak zullen weten te interesseeren en tegenover
het plubliek wat minder achterhoudend zullen zijn.
Het kan niet genoeg herhaald worden de openbare
zaak moet in het openbaar worden behandeld.
Wanneer men opzettelijk het publiek in onkunde
voorzichtige woorden opgevangen, die in haar salon
gesproken waren of gesproken zouden zijn, men
beweerde te weten van betrekkingen, die zij met
aanhangers van Louis Capet (alleen onder dezen
naam werd destijds van Lodewijk XVI gesproken)
zou hebben onderhouden.
In werkelijkheid was dit alles onverschillig, even
onverschillig als de omstandigheid, of de vorstin
zich met meer of minder handigheid verdedigde
als //verdaclite aristocraat" was zij ten doode
gedoe nd.
Bewusteloos droeg men de vorstin Fanny
Loebomirski uit de zittingzaal. Toen zij ont-
waakte, bevoud zij zich in een van die groote
zalen der conciergerie, welke men tot gevangenissen
had ingericht. Haar eerste kreet gold haar geliefd
kind, en ten minste een van haar wenschen zou
vervuld worden, voordat zij uit het leven scheidde
zij zag Rosalie nog eenmaal weer. Het was den
trouwen Gregor gelukt, door omkooping van een
der gevangenbewaarders de prinses in de conciergerie
te brengen. De inoeder bracht een treurigen
nacht door, terwijl zij haar armzalig strooleger
met het lieve kleine kind deelde.
Bij het krieken van den dag wilde Gregor de
prinses af'nalen, maar de vorstin wachtte te ver-
geefs op het teeken van den omgekochten bewaarder.
Eindelijk, onmiddelijk voor dat de gerechtsdienaar
binnentrad, om de nameu af te lezen van hen,
die vandaag den laatsten gang zouden doen, vernam
zij dat het geheele gevangenispersoneel des nachts
verwisseld was. Zij had nog juist tijd, om haar
beveling aan het hart te leggen van eenige mede-
lijdende vrouwen, die met haar hetzelfde vertrek
deelden en waaronder dames uit de hoogste aris-
laat verkeeren is geen belangstelling te verwachten
voor de openbare zaak, hetgeen thans nog meer
noodig is dan ooit, omdat het kiesrecht dan toch
eindelijk wel uitgebreid zal moeten worden en
na uitbreiding de invloed van het publiek op
de regeeringsaangelegenheden nog zal toenemen.
Wij zullen op den weg der decentralisatie binnen
kort weer een stapje verder komen. Immers
Minister Van Houten stelt voor, een begin te
maken met het splitsen der kiesdistricten voor de
provincie en de gemeenten evenals voor de 2de
Kamer reeds is geschied. Het stapje is wel erg
klein maar wij zijn nu eenmaal niet verwend en
alle beetjes helpen toch. Wie weet welke veras-
singen ons wellicht op het punt van decentralisatie
te wachten staan nu het college van Ged. Staten
voor het grootste gedeelte zal worden vernieuwd
en er wellicht eene nieuwe geest in het provin
ciaal bestuur zal komen. Laat ons hopen want
hoop doet leven. S.
Tot opzichter der le klasse van den Provin
cialen Waterstaat, in de vacature ontstaan door
de benoeming van den heer C. C. Coomans tot
Ingenieur, is door Gedep. Staten van Zeeland
benoemd de heer F. A. Kloppert, thans adjunct-
ingenieur van den Rijks Waterstaat te Hoek van
Holland.
De heer P. W. Steenkamp heeft tegen 1
Sept. a. s. ontslag aangevraagd als hoofdcommissaris
van politie te Amsterdam.
Bij het wetsontwerp op het kiesrecht is een
opgaaf gevoegd van de wetten of uit de wet voort-
vloeiende kon. besluiten, en der ambten, betrekkin
gen, bedrijven en beroepen waarvoor een examen
wordt vereischt en die kiesrecht zullen geven.
Die ambten, betrekkingen, bedrijven of beroepen
zijn notaris, beeedigd vertaler, rechterlijk ambte-
naar, advocaat, procureur, auditeur-militair, rechts-
geleerd lid, advocaat-fiscaal of griffier van het
Hoog Militair Gerechtshof, praktizijn bij dat
gerechtshof, privaat-docent aan eene universiteit,
leeraar aan een gymnasium of bij het middelbaar
onderwijs, onderwijzer in een der vakken van het
lager onderwijs, arts, tandmeester, apotheker of
apothekersbediende, genees-, heel-, verlos-, tand-
of artsenijbereidkundige, veearts, loods, essayeur,
haudels-essayeur, officier der landmacht, ingenieur
en aspirant-ingenieur voor het stoomwezen, ijker,
en adjunct-ijker en machinist.
tocratie zich bevonden, nog eenmaal mocht zij
den zoeten mond van het kind kussen, nog eenmaal
in de angstig vragende kinderoogen lezen, toen
greep een ruwe hand haar bevenden arm. „Voor-
waarts, burgeres, meent gij, dat meester Samson
zijn tijd gestolen heeft
Een uur later rolde haar schoon hoofd in het
zand, twee dagen daarna eindigde de oude trouwe
Gregor zijn leven op dezelfde plaats. Men had
hem nog denzelfden avond gearresteerd, toen hij
Rosalie naar de conciergerie had gebracht, en de
trotsche grijsaard verzette zich zoo krachtig voor
het gerechtshof, dat de openbare aanklager nog
sneller handelde dan anders. Wat was er gelegen
aan een menschenleven meer of minder.
Aan het kind, aan prinses Rosalie, dacht niemand.
De ongelukkige vrouwen in de conciergerie
trokken zich het lot der kleinen aan. Zij deelden
het karige gevangenisvoedsel met haar, zij zorgden
met moederlijke liefde voor al hare behoeften.
En de bewaarders drukten de oogen dicht, zelfs
in de onbarmhartigste borst is meesttijds een spoor
van menschelijk gevoel levendig gebleven.
Wat moest dan met het ongelukkige kind ge-
schieden, dat door niemand opgeeischt werd, dat
naar 't scheen geen bloedverwanten in de hoofd
stad had.
Rosalie bleef in de gevangenis, en als de bode
van den dood de een of andere der vrouwen des
niorgens opriep, dan gaf deze met de laatste
afscheidswoorden l'orpheline des prissonnieres
de wees der gevangenen" aan de achterblijvenden
over.
Weken, maanden verliepen. De vrouwen, die
eens de lotgenooten van de vorstin Loebomirski
TER \El7,EVS< HE (OIRAVT
IMt blurt verscliijnt VluulirtlVoenitrtaa- en Vrijrtagavnml bij ilen nitgever 1*. J. VAX IS E 8 A X E te Ter Xeuzen.
