Algemeen
Nienws- en Advertentiebl&d
voor
Zeenwsch-Vla&nderen.
tot WiiSTFl*
No. 3161.
Dinsdag 11 Juni 1895.
358 Jaargang.
DE INWIJDING
ABONNEMENT
Yoor
Per drie maanden binnen Ter Neuzen 1,Franco per post
Nederland 1,10. Voor Belgie 1,40. Voor Amerika 1,82$.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirecteuren en Brieven-
bushouders.
ADVERTENTIEN:
Van 1 tot 4 regels f 0,40. Voor elken regel meer _/0,10. Grootere letters
worden naar plaatsruimte berekend.
Men kan zich abonneeren tot het plaatsen van 500 regels en meer per
jaar, tot veel verminderden prijs.
Inzending van advertentien voor 3 uren op den dag der uitgave.
van het gebouw der vereeniging „De
Yereenigde Handwerkslieden" en de
rede van den heer B. H. HELDT.
Zaterdag j.l. was het voor de Vereenigde
Handwerkslieden" alhier een heuchelijke dag. Toen
toch had de feestelijke opening plaats van hun
vereenigingsgebouw.
He minder gunstige positie waarin de hand
werkslieden te dezer stede verkeeren, deed in 1893
bij eenigen hunner het plan rijpen om te trachten
zich te vereenigen, teneinde gezamenlijk elkanders
belangen te bespreken en te beproeven langs
minnelijken weg verbetering in die positie te
verkrijgen, door ook tevens onderlinge hulp te
verleenen bij ziekte, overlijden en ouderdom. Hen
lsten Juli 1893 werd het plan verwezenlijkt en de
vereeniging geconstitueerd.
Hoewel de deelname der handwerkslieden nog
niet algemeen is te noeinen, moclit de vere«nigiug
toch veler sympathie verwerven om het goede doel
dat zij voor oogen had en haar kalm optreden,
zoodat, na nog geen tweejarig bestaan zij zich in
staat zag gesteld een eigen gebouw te stichten,
waarvan 20 Maart j.l. de eerste steen werd gelegd.
Talrijk zijn de vereenigingen die hier bestaan
en bestaan hebben, maar geene van die heeft
er nog op kunnen bogen een eigen lokaal te bezitten.
Voor de //Vereenigde Handwerkslieden" is het
daarom wel een feit van beteekenis, in 't bezit
daarvan te zijn.
Het gebouw in de nieuw aangelegde straat
van de heeren Visser en Bonze verrezen, is een-
voudig maar net en strekt tot sieraad der straat.
In de eerste plaats is het natuurlijk bestemd
voor de vergaderingen der vereeniging, terwijl
voorts zal getracht worden het rentegevend te
maken door het te verhuren voor andere samen-
komsten, feestelijkheden, verkoopingen, uitbetaling
van werklieden enz. Moclit 't gebouw voor dit
laatste doel gebruikt worden, dan vooral zou het
strekken tot het wegnemen van een reeds menig-
vuldig geopperde klacht tegen het uitbetalen van
werkloonen in de herbergen.
Inwendig was het gebouw net versierd met groen
en vlaggen, vooral liep in 't oog de achter de
katlieder aangebrachte nis van groen, waarin waren
aangebracht de gereedschappen der verschillende
vertegenwoordigde vakken.
He eere-voorzitter M. Eijke, ten twee ure de
vergadering openende, wees er op dat het doel is
bereiktde vereeniging wenschte een eigen gebouw
en dat is er gekomen. Wel niet geheel door eigen
kracht, maar toch weer wel door eigen kracht,
waar de middelen der vereeniging verstrekt zijn
door het vertrouwen dat zij heeft weten te verwerven.
Spreker decide verder mede dat de heer Van
FEUILLETQN.
TWEE BE HEEL.
87)
,/0, goede beste Stanislas! ik was altijd sluwer
dan gij en bederf u nog heden de schoonste wraak
Gij zoudt mij gaarne levend hebben, he? Kom,
vang mij, grijp mij Zijt ge te bang geworden om
mij te volgen Zal ik uwe Regina groeten, dier-
bare Stanislas
z/Voorwaarts, Castor!" riep Katara en stormde
met den hond op zijnen vijand los.
n0, Godkreet Wilhelm, die het doel van
den booswicht doorgrondde, om Katara met zich
m zee te slingeren en in de golven te begraven.
Dock Castor was nog sneller dan zijn meester,
wiens ondergang aan eene seconde hing. Met een
woedend gehuil sprong hij op Gwinn los, die onwille-
keurig op den rand van de laatste klip terugweek
voor den opdoemenden hond maar op dit oogenblik
knalde een schot, de getroffene zwaaide onder
een vreeselijken gil de armen door de lucht en
stortte achterover in de diepte
Hoodsche stilte heerschte er, terwijl alien naar
den rand der klip drongen, om het slot van het
drama gade te slaau.
Katara en Wilhelm hadden hem reeds daar
Boven, (hier tegenwoordig zijnde) benoemd was tot
eere-lid en gaf daarna het woord aan den heer
Heldt, tot het uitspreken der openings-rede.
Het is een eigenaardige plechtigheid zeide de
heer Heldt die we hier in kleinen kring vieren,
de wijding van een werkmansgebouw, wier aantal
in Nederland nog zeer gering is. Ik mag daarom
beginnen met de vereeniging geluk te wenschen
met de verovering van dit gebouw, dat zij heeft
weten te bemachtigen in den korten tijd van haar
bestaan. Er bestaan wellicht in geheel Nederland
een 25 of 30 dergelijke gebouwen, meer zeker
niet maar die werden slechts opgericht na een
langdurig bestaan en met recht mag de vereeniging
dus trots zijn.
Er is mij niet verteld van wie het eerste woord
in dezen is uitgegaan, anders zou ik hem het eerste
woord van dank in dezen toebrengen. Het is mij
wel bekend dat het gebouw verre van onbelast is,
dat het zooals men zegt„gedekt is met zilveren
pannen", maar dan moeten er toch zijn die daar-
voor welwillend grond hebben afgestaan en geld
beschikbaar gesteld. Hit hebben zij zeker gedaan
van goeden harte en toegenegenheid, in vertrouwen
op de werklieden, die trachten zich een beteren
levensweg te banen in de maatschappij. Een woord
van hulde en dank aan die werklieden acht ik
niet ongepast, dat zij dat vertrouwen hebben weten
te wekken, terwijl ik hoop dat zij door eigen
kracht zullen in staat gesteld worden dit huis
gaandeweg hun eigendom te mogen noemen. En
voorts geloof ik dat wel alien met mij zullen
instemmen, waar ik een woord van dank uitspreek
aan hen die zedelijk en stoffelijk hebben geholpen
om dit gebouw te doen verrijzen (applaus).
En thans vrienden vervolgde de heer Heldt
zit ge in uw huis, een huis dat aan vele zaken
in uw belang kan dienstbaar worden gemaakt.
Ik hoop daarom, dat ge het niet enkel zult laten
blijven een vergaderlokaal, maar het middelpunt
van uw verkeer, een plaats om u te ontspannen
en te vermaken, voor zoo veel uw werk en huiselijke
plichten dat niet beletten. Ik zeg, wanneer die
plichten dat niet beletten, want jammer zou het
zijn als ge die verzuimdet, dan zou't gebouw, dat
in vele opzichten ten zegen kan zijn, worden tot
een vloek.
Ik Trees echter niet, dat dit het geval zal
worden, de ervaring op andere plaatsen toch heeft
geleerd, dat zulks niet het geval is en dat het
huis bezocht wordt op tijden dat men toch ge-
woonlijk vrij is. Komen alien daar dan samen,
dan kan men steeds elkanders belangen bespreken,
terwijl men 't voordeel heeft, dat men niet ver-
plicht is te verteeren, wat in de herberg wel
't geval is, en wil men wat verteeren, dan kan
men 't goedkooper krijgen. Yerder heeft de
ondervinding geleerd, dat in huizen waar zelfs
sterken drank te verkrijgen is, de werklieden het
beneden gezienook het scherpziend oog van
Stieglitz bemerkte den weerloozen booswicht, die
een week bed in de modder scheen te hebben
gevonden.
Het drietal klom ijlings naar beneden, terwijl
de hond vooruitsprong.
,/Heidaar, Judasriep Katara. ,/Zijt ge zdo
geinakkelijk daar gekomen Zal ik u tot het
leven terugroepen met de boodschapEr valt
weer wat te moorden
Krampachtig bewogen zich de vastgesloten lippen
van den boosdoenerlangzaam opende hij de oogen
en richtte ze op Kat&ra.
z/Spreek, ellendeling Was het Regina die voor
14 jaren te Hamburg vergiftigd werd
,/Zoek haar in Rusland, daar stierf zij
//Wilt ge met een leugen uit het leven scheiden,
verrader
i/Uw kind werd later mijne vrouw
z/Neen, neen Hat kon God niet gedoogen
Gij liegt Gij, die mijnen vriend Svenson ver-
moorddet, om onder zijnen naam meerdere misdaden
te bedrijven
z/Ja ja die dwaze ik liet haarin
het Wettermeer en nam hare erfenis
maar uwe dochter haha mijne vrouw
Hij wilde zich oprichten, wilde nog meer
zeggen, maar zonk, de verglaasde oogen op
Katdra gevestigd, dood terug
zeldeu of nooit in opgewonden toestand verlieten.
Het vereenigingsgebouw kan aan vele doeleinden
worden dienstbaar gemaakt, door er zich te oefenen
in muziek, zang, welsprekendheid, gymnastiek enz.,
alles leidende tot ontwikkeling en beschaving, die
het gezellig samenzijn en huiselijk genot verhoogen.
Be vraag is gewettigd wie dat alles zal leeren.
Be werklieden zelf kunnen dat niet, maar wel kan
men meer ontwikkelden verzoeken zich daarmede
te willen belasten en wanneer dan deze zich met
dit, een ander weer met wat anders wil belasten, is
het voor ieder een kleinigheid en zijn spoedig
zes avonden van de week gevuld.
Hier geeft spreker een schets van het z. g.
Towby-werk in Engeland begonnen wat ook
gevolgd wordt in //Ons Huis" te Amsterdam en
welke werkzaamheden leiden in den zin als hier-
voren door hem aangegeven, met dien verstande
dat het daar door meergegoeden wordt begonnen
die de minder gunstig bedeelde natuurgenooten
opzoeken, terwijl hij hier de werklieden aanraadt
zelf de meer ontwikkelden op te zoeken.
Nog geeft spreker aan hoe 't gebouw is dienst
baar te maken voor arbeidsbeurs en uitbetaling
van loonen, een en ander ook tot voordeel der
werklieden.
Wordt 't huis zoodoende aan vele zaken dienst
baar gemaakt, dan zal het leiden tot ontwikkeling
en beschaving en zal het een van de meest nuttige
stichtingen worden, waar men ook gerust zijn
kinderen kan heen zenden en waar die ook wat
kunnen leeren, als meer beschaafden wier hulp
men vragen moet (wat spreker de vereeniging ten
zeerste op 't hart drukt) zich met 't onderrichten
willen belasten.
Ontspanning na inspanning is even noodig als
brood, maar zij moet dan ook goed zijn. Laat
dan zegt spreker van u uitgaan het voorbeeld
van een goed en ernstig streven, zorgt dat mede-
wefking u in ruime mate toevloeie, en bewaar het
u toevertrouwde kleinood goed, opdat het een
huis worde, waarvan de psalmdichter zingt
Het applaus bij 't einde der rede was wel een
bewijs van instemming met het gesprokene, terwijl
de eere-voorzitter zich de tolk der vergadering
maakte door den spreker dank te zeggen voor
't gesprokene, hij wees er tevens op dat uit 't ge
sprokene was te zien dat nog een ruim arbeidsveld
voor de vereeniging open lag en verklaarde hierna
het gebouw geopend.
Hierna waren de leden een paar uren gezellig
samen, in welken tijd ververschingen werden
verschaft en de tijd gekort met zingen van liederen
en het houden van voordrachten.
Wat wel te betreuren isde avond baarde
reeds eene teleurstelling aan de vereeniging. Tegen
half zeven was eene openbare vergadering uitge-
Katara zonk onmachtig in elkander hij stortte,
na een blik op zijn vijand, als een gebroken eik
terneder. Wilhelm, die zijnen vriend in de armen
opving, trachtte hem, met behulp van Stieglitz,
door frisch water weer tot bewustzijn te brengen,
wat eindelijk ook gelukte. Wezenloos staarde hij
zijn vrienden aan en gaf niets dan verwarde ant-
woorden op de tot hem gerichte vragen, zoodat
de vrienden ernstig bezorgd werden over zijnen
toestand.
,/Misschien," sprak Stieglitz tot den bankier en
Hegedorff, zal hij gevaarlijk ziek worden; wel
licht bereikte de booswicht zijn oogmerk toch
z/Ach jasprak Wilhelm, ,/de weinige
woorden hebben als dolkstooten gewerkt; hij is
in het hart getroffen."
z/Hij mag om het groote opzien niet naar het
hotel," zeide Erstein//mijne dochter heeft eene
ruime woning laten we daar samen heengaan,
daar vindt hij rust en betere verpleging als die
noodig mocht zijn."
//Buizendmaal dank sprak Wilhelm.
Het gelaat van Katdra was doodsbleekeen
starre glans flonkerde in het donkere oog; de
hooge gestalte wankelde en moest gesteunt worden
door de vrienden. Wilhelm meende zelfs de
voorboden van waanzin te bespeuren in Katara's
woeste blikken.
He bankier was vooruitgegaan, om zijne dochter
schreven, waarin de heer Heldt zou optreden met
het onderwerp //vereenigen". He opkomst ter
vergadering, die ruim een uur over den tijd
aanving was zeer gering, en zoo^vel de eere-voor
zitter in zijn opening als de heer Heldt in 't begin
zijner rede, maakten dan ook van hun teleurstelling
melding.
Be heer Heldt verklaarde evenwel het bestuur
een riem onder 't hart te willen steken met er op
te wijzen, dat het wel niet de laatste teleurstelling
zal zijn die men ondervindt en men zich daarom
niet moet laten ontmoedigen.
Het zou ons natuurlijk te ver voeren de rede
van den heer Heldt in zijn geheel op te nemen,
daar ons verslag dan te veel ruimte zou vorderen
en moeten dus trachten beknopt het gesprokene
weer te geven.
Telkens als we geroepen worden om als onderwerp
te behandelen vereenigen zoo zeide spreker
vragen we ons afis dat nu nog noodig Moeten
we nu nog met 't woord aantoonen dat vereenigen
voor den werkman nuttig en noodzakelijk is
Verbetering toch in zijn toestand is noodig en
die kan men vereenigd beter erlangen, daar vele
handen licht werk maken en de kracht grooter
is. Als voorbeeld noemt spreker Zeeland, dat aan
't water ontwoekerd is, en dat nu wordt beschermd
door dijken. Hie dijken bestaan uit grond en
zand, dat we overal in kleine hoeveelheid aanwezig
zooveel mogelijk weg vegen, maar vereenigt tot een
massa, wordt het water er door teruggehouden.
Yroeger dacht men anders over de werklieden-
vereenigingen, toen werden ze beschouwd als
communisten. Wie echter thans niet vergaderd is,
is verstrooid, de eene moet het doen omdat ook
de ander het doet.
Sedert 25 jaren is men in Nederland begonnen
allerwege werklieden-vereenigingen op te richten,
deed men het hier niet, dan zou men gaan zeggen,
overal is het slecht behalve in Ter Neuzen, daar
moet het wel goed zijn, want daar klagen de
werklieden niet.
Buitendien de werklieden-vereenigingen zijn niet
nieuw. In de geschiedenis komen zij reeds voor,
n.l. de gilden. Deze zijn evenwel verdwenen daar ze
niet met den tijd meegingen en door hun bekrompen-
heid de uitbreiding der nijverheid in den weg
stonden, toen men krachtswerktuigen en stoom
ging gebruiken.
Door de stoom ging de huisnijverheid te niet
en werd veel werk aan vrouwen en kinderen toe-
vertrouwd, wat in Engeland zoo erg werd, dat
men in de fabrieken logementen enz. voor de
kinderen inrichtte en de weeshuizen ontvolkte.
Op deze wijze zou het kapitaal had men het
zijn gang laten gaan zichzelf hebben vermoord
daar de arbeidskrachten ten slotte zouden hebben
ontbroken. Thans is evenwel in vele landen de
vrouwen- en kinderarbeid verboden en beperkt,
op het zeldzame bezoek voor te bereiden en hare
hulp voor den kranken vriend te vragen. Zij
verklaarde zich daar dadelijk toe bereid, terwijl
zij tevens hierin met haren vader overeenstemde,
dat het onder de ontwikkelde omstandigheden
verkieslijk zou zijn, Feodora zoo spoedig mogelijk
naar Hamburg te laten vertrekken.
Rosalie had over iiu punt groot bezwaar
de volslagen onbekendheid met het verleden van
Katara.
,/Zie hem straks zelf aan," sprak de vader,
z/en oordeel dan of men hem zijn vertrouwen mag
schenken en bijstand verleenen."
De droeve stoet was genaderd.
Het is Regina nietook niet zijne
vrouw," ijlde de arme Katara, ,/hij heeft
haar begraven waar is mijn kind
»Gij zijt een ware Samaritane," sprak Wilhelm
tot Rosalie//ik vrees, dat wij te veel van u
verlangen."
z/We zullen zien," antwoordde Rosalie kortaf,
z/maar de eerste zorg zal wel zijn een dokter
te halen."
Hegedorff spoedde zich naar eenen geneesheer,
terwijl Stieglitz naar den Gourerneur ging, om
verslag te doen van het gebeurde.
(Wordt vervolgd.)
\EI7.E\>S( HE C0IR4\T.
Ikit blaal verscliijnt Wocnsdai;- en Vrijilasatanal bij den
uitgever
zzassz:
J».
V A S II E 8 A KT II E te Ter Keuzen.
Aansehonwt en ziethoe lieflijk is 't waar zonen
Van 't zelfde huis vereenigd samen wonen.