Rede van Mr. H. Smeenge.
Gemengde berichten.
waarde blijft langer uit, dan men verwacht had.
Men zegt, dat in het ontwerp nog wijzigingen
zullen worden aangebracht naar aanleiding van
bezwaren,* door sommige organen van den handel
ingebracht. De memorie van antwoord op de
gewerenwet laat ook nog steeds op zich wachten.
Wel kon de Tweede Kamer bijeenkomen om eenige
moties er staan er op dit oogenblik zeven op
de agenda te behandelen, maar het is te be-
grijpen, dat daarvoor de lust niet groot is, omdat
die moties toch bijna nooit tot een practisch
resultaat leiden.
Te Ylissingen overfeed Dinsdag een algemeen
bekend en.in vele kringeu geacht persoon, nl. de
heer H. L. Stasse, commandant bij de stoomvaart-
maatschappij //Zeeland."
Herhaaldelijk had hij het voorrecht vorstelijke
personen van en naar Engeland te vervoeren, die
hem tal van geschenken als souvenir aanboden.
Zijne verdiensten werden onder meer erkend
door zijne benoeming tot ridder van de n Eiken
kroon", terwijl hem ook de orde van den //Rooden
Adelaar" van Pruisen werd geschonken.
De heer Stasse bereikte den leeftijd van bijna
67 jaren.
Aan de Koninklijke Maatschappij de Schelde
te Vlissingen is door de Stoomvaart-maatschappij
Nederland opgedragen de aanbouw van een nieuw
stoomschip voor den dienst AmsterdamJava.
TER NEUZEN, 15 Februari 1895.
't Was gisterenavond gezellig op de soiree van
de societcit ,/Philantropie et Agrernent", recht
gezellig. De bovenzaal van het Nederlandsch
logement, prettig verlicht en prettig warm, was
goed bezet met feestgenooten, ook uit Sas van
Gent. De zanger, die zoo vriendelijk was den
avond op te luisteren, mocht daar gerust zingen
//Blow, thou winter wind". Toen wij zijn schoone
stem hoorden, begeleid door de piano, toen konden
we gerust denken //Blaas maar, nijdige winter,
hier kunt ge ons toch geen kwaad doen, blaas
maar op, hoe harder ge blaast, hoe meer genot
ge ons geeft."
't Behoeft nauwelijks gezegd, dat het woord van
dank, door een vriendelijk spreker, vooral aan de
pianiste en aan den zanger gewijd, aller instem-
ming had.
Toen daarna die arme photograaf ten tooneele
kwam, die arme photograaf //onder de hanebalken"
zouden we willen zeggen, want de man had letterlijk
niets meer, toen konden we hooren en zien, hoe
ook bij het //volk" harten kloppen, harten van goud,
die iemand die soms meenen mocht niet tot dat
z/volk" te behooren, jaloersch zouden maken. Of
was die Flamberge niet nobel, niet echt nobel,
toen hij zijn armen vriend op zoo leuke wijze te
helpen wist, waar deze directe hulp had afgewezen.
z/Ruwe bolster, blanke pit" bij dien vroolijken
braven ouvrier de Paris, zoowel als bij den goedigen
portier, die ook zijn armen locataire zoo gaarne
uit den brand redden wou.
En zeiden we te veel, toen we voor eenige
dagen meedeelden, dat er een solo de flhte zou
gegeven worden, door nog niemand gehoord
Laten lachen heeft onze ftuitist ons zeker. Maar
of de man op die manier veel el eves krij gen zal
en dat was toch zijn doel valt met recht te
betwijfelen.
Na de pauze mochten de aanwezigen nog eenmaal
genieten van zang en piano, en daarna //Jack the
Ripper" het Hollaudsche stukje, te zien spelen.
Guitig en grappig waren de scenes, vooral toen
die deftige politie-inspecteur zoo in de vai liep.
0, wat hadden ze een pret, die geestige Louis,
Getrouw aan zijn belofte was de heer Smeenge
Woensdag avond hier op zijn post, om het groote
nut te bepleiten van de oude //matrone" de Maat
schappij //Tot nut van 't Algemeen."
Daarvoor had hij zich in deze kouden dagen
een reis door 't buitenland getroost en moest hij
zich nog zoo iets laten welgevallen om gisteren
voor een ander doel te Middelburg te kunnen
optreden.
Alzoo eene opoffering die wij waardeeren. Dit
niet alleen, maar en de spreker, hier geen onbekende,
en het onderwerp had eene betere opkomst verdiend.
Zeer zeker zullen de ijsfeesten dezer dagen
gegeven en de te verwachten concerten hierop wel
invloed uitgeoefend hebben.
Jammer, er was hier veel te leeren.
Nadat de heer Van IJsselsteijn de aandacht
van de aanwezigen voor den spreker had gevraagd
begon de heer Smeenge zijn belangrijke rede.
Hij daukte den heer Van IJsselsteijn, die hem
in staat had gesteld pogingen aan te wenden hier
eene afdeeling te stichten. Hij had zoo juist
veruomen dat vroeger hier eene bloeiende afdeeling
bestond. Zijn pogingen zouden dus alleen wezen,
het departement uit zijn assche te doen verrijzen.
Wat hier is gebeurd, geschiedde ook elders,
vele afdeelingen moesten heen gaan om plaats
te maken voor andere vereenigingen, ook al tot
nut en genoegen, en waarom, zoo vraagt hij,
omdat de leden hun taak niet verstonden.
De vergaderiugen ontaarden in zoogenaamde
gezellige avondjes, waar de heeren met een lauge
die welgedane Bolman en die verliefde reiziger,
toen ze den //geduchten" Van Pakkenhoven zoodanig
te pakken haddenzelfs Pickel, de agent,
schoot uit zijn slof, en nog wel in de onmiddellijke
nabijheid van zijn chef
't Moet voor bestuur en werkende leden aange-
naam zijn geweest zoo duidelijk bewijzen van
waardeering te ontvangen. Moge Philantropie et
Agrement nog lang het nuttige aan het aangename
blijven paren, en dat zal in de eerste plaats kunnen,
als de leden toonen liaar werk op prijs te stellen.
Naar wij vernemen, is het ledental weer met
eenigen vermeerderd.
Woensdag werd alhier in de gereformeerde
kerk ten voordeele der armen, door de Christelijke
zangvereeninging //Looft den Heer" eene uitvoering
gegeven, afgewisseld door eenige voordrachten.
Alles mocht algemeene bij vai vinden van de vele
toehoorders. Het kerkgebouw was bijna geheel
gevuld.
De opbrengst aan entree-gelden en de collecte
bedroeg f 82,10.
Morgen en Maandag zal de vereeniging brood
uitdeelen.
Het Engelsch stoomschip John Johnasson,
verleden week alhier wegens ijsgang binnengevlucht,
zijnde naar Antwerpen bestemd, heeft order ont
vangen de lading alhier aan het spoor te lossen.
Gisterennamiddag is alhier op de haven geko-
men het Belgische stoomschip Schaldis, van Middles-
bro naar Antwerpen met coalpitch en ijzer, zijnde
naar het spoor vertrokken op afwachting van order.
Het Noorsche stoomschip Talabot, van Bilbao
met minerie voor hier, in de haven liggende, werd
gisteren door het binnenkomende stoomschip
Schaldis aangevaren, waardoor de Talabot aan twee
boots-davids en de verschansing averij bekwam.
De op- en afvaart naar en van Gent ge-
schiedt nog ongestoord, daar het kanaal over het
geheel nog voortdurend open blijft.
Gedurende de laatste twee dagen zijn een aan tal
stoomschepen de reede van Ter Neuzen gepasseerd
naar en van Antwerpen, niettegenstaande de groote
massa's ijs, van den noordwal afkomende.
Jl. Woensdagavond besteedde het bestuur
der //Vereenigde Handwerkslieden" alhier ten huize
van K. Wieland aan: het in de Donze-Visserstraat
bouwen van een vereenigingsgebouw lang 9,50 M.
en breed 7,50 M. Voor de aanbesteding kon
alleen worden ingeschreven door leden en donateurs.
De aanbesteding, die in 5 perceelen en in massa
geschiedde, had den volgenden afloop.
Voor het timmerwerk werd ingeschreven door
A. J. de Kort voor 500, J. de Smidt Cz. voor
f 554,50, A. Rijnberg voor 559, J. A. Rijnberg
voor f 565,75 en J. B. de Boij voor f 575.
Voor het metselwerk waren 2 hiljetten, als
van J. Kolijn voor 520,50 en F. van derPeijl
voor f 551,85.
Voor het smidswerk schreef alleen in J. Harte
voor f 83 voor het schilder- en glazenmakerswerk
alleen J. de Zeeuw voor 67,65 en voor het
zink- en loodgieterswerk alleen W. van Wijck
voor 40.
Voor de massa waren zes inschrijvingen en wel
van A. Rijnberg voor f 1161,60, J. A. Rijnberg
voor 1198,25, J. Kolijn voor f 1210,50, A. J.
de Kort voor f 1239, J. de Smidt Cz. voor
1305 en H. Kaijser voor 1839,35.
De uitvoering is in massa opgedragen aan
A. Rijnberg voor f 1161,60.
In het bestek is o. m. ook bepaald verzekering
der werklieden tegen ongelukken en bepaling van
een minimum uurloon. De oplevering van het
geheele werk is bepaald op 1 Mei a. s.
Tegen een billijken huurprijs zal het gebouw
ook worden beschikbaar gesteld tot vergaderingen
pijp, de dames met een handwerkje kwamen om
onder 't genot van een kop chocolade te hooren
naar 't opdreunen van een vers of 't voorlezen
van een novelle.
Zoo had de groote stichter het waarlijk aller-
minst bedoeld.
Wat het ware doel, de strekking van de
Maatschappij is hoopt de spreker medetedeelen
In 1893 werd door het hoofdbestuur eene
circulaire verspreid, waarin het wijst op het ver-
minderen van het ledental en als reden daarvoor
opgeeft
1° Onbekendheid met het werken en streven
der Maatschappij door zich niet of onvoldoende
op de hoogte te stellen van hetgeen door haar
is en wordt verricht of bevorderd.
2° Dat de departementen te weinig arbeiden
in den geest der Maatschappij.
Niet zonder zorg zag het hoofdbestuur intusschen
het afnemend ledental, evenzoo de departementen
waarvan een 20tal aanvragen deden om sprekers
ten einde doel en streven der Maatschappij bekend
te maken.
Aan den ijverigen secretaris was het verzoek
gericht die voordrachten te houden. Toen evenwel
een 48tal aanvragen inkwamen was dit hem
onmogelijk.
z/De jongste ezel moet het pak dragen" zoo
ook hier zegt spreker, en als jongste lid nam hij
een 18tal voordrachten op zich.
Hij stelt zich thans voor de volgende vragen
te beantwoorden
Welke was en is het doel der maatschappij
Wat is haar streven
Wat heeft ze en wordt door haar verricht.
van andere vereenigingen, het uitbetalen van
werklieden enz.
Tot commies-ontvanger der belastingen te
Clinge is benoemd de heer A. de Vlieger, thans
commies-ontvanger te St. Kruis, en zulks met
ingang van 1 Maart a. s.
De heer K. ter Laan te Arnhern is tot
hoofd van school A te Sluis benoemd met 4
stemmen. Op den heer A. Weisfelt te Krommenie
werden 3 stemmen uitgebracht.
Axel. Naar men hoort zal tengevolge van het
vallen van het voorstel tot het vervangen van
den grooten grindweg in de Beoostenblijsche straat
en verder tot de Kijkuit voor de in zeer slechten
toestand liggende baan, in dit jaar eene buiten-
gewone levering van grind plaats hebben, waartoe
het dijkgeschot zal moeten verhoogd worden.
Zaamslag, 18 Febr. Door de IJsclub alhier
werd heden een tweede feest gegeven, zooals vroeger
gemeld is op de Poldersche kreek, nabij het
gehucht Reuzenhoek. Een 200tal deelnemers namen
aan den wedstrijd deel. De afdeelingen van den
wedstrijd waren dezelfde als van dien, Zaterdagjl.
gehouden, behalve dat in plaats van het ringrijden
was gekomen het hardrijden op schaatsen achter
ijsbakken. De prijzen waren ook ongeveer dezelfde
gebleven. Die geen hoofdprijzen verwierven kregen
aan een waarde van 50 cent in geld, steenkolen
of levensmiddelen. Het feest, opgeluisterd door
muziek van het alhier bestaande gezelschap, slaagde
in alle deelen uitstekend.
De groote massa nieuwsgierigen kon gemakkelijk
van de baan gehouden worden, daar het terrein
was afgesloten. Alleen zij, die lid waren van de
IJsclub, mochten van de baan, aangelegd rond de
banen voor den wedstrijd, gebruik maken. Nage-
noeg 100 personen werden tijdens het feest lid
tegen dadelijke betaling der jaarlijksche contributie.
Te wenschen ware het, dat, mocht het vriezend
weder nog langer blijven aanhouden, de ingezetenen
de IJsclub zoodanig steunen, dat zij dan nogmaals
een feest, ten behoeve der minvermogenden kan
geven om daardoor een zeer goed werk te verrichten.
Hontenisse. Tot lid van den raad alhier,
ter voorziening in de vacature Mr. Thomaes, is
gekozen de heer Jac. de Waal Dzn. met 141
van de 262 geldig uitgebrachte stemmen.
Op den heer P. van Mieghem waren er 85
uitgebrachtterwijl de overige stemmen over ver-
schillende personen waren verdeeld.
Hontenisse, 9 Febr. Ten behoeve der land-
bouwers-vereeniging //Eigen Hulp" werd heden
aanbesteed de levering van 74,600 kg. Amoniak
superphosphaat en 61,500 kg. chilisalpeter. De
laagste inschrijvers waren W. Adriaansens te
Walsoorden voor de eerste partij voor f 6,831/3
en voor de tweede partij G. Krol Co. te Zwolle
voor 9,85]/2. De levering is aan beiden gegund.
Lamswaarde. De zangvereeniging //Vrijheid
Eendracht" gaf Zondag weder eene uitvoering, die
door een talrijk publiek werd bijgewoond en dat
ook ruimschoots verdiende. De'1 bekende klucht
z/Het spreekuur van den dokter" en een meer
ernstig stuk //Onteerd" werden verdienstelijk af-
gespeeld. Menige voordracht luisterde den avond
op. Er werd onberispelijk gezongen.
Nieuw Naiuen. De fanfare gaf Zondag hare
gewone winteruitvoering, die, het mag niet verzwegen
worden, altijd met ongeduld wordt verbeid, om
de smaakvolle wijze waarop de uitvoering geschiedt.
Hulde aan de fanfare en hare directeur, hulde
vooral ook aan den man die voor de costumes
weet te zorgen.
Biervliet. Iloenderdiefstallen waren langzamer-
hand in het vergeetboek geraaktdoch niet voor
goed.
Ons bestek laat niet toe de uitvoerige beant-
woording dier vragen mede te deelen, zoo beknopt
mogelijk moeten wij hierin zijn.
Wat het doel betreft, de officieele tekst d. i.
art 1 meldt dit duidelijk, n. 1. //naar de beginselen
van den christelijken godsdienst, algemeen volks-
geluk te bevorderen. Te dien einde tracht zij
mede te werken tot verbetering van den verstande-
lijken, zedelijken en maatschappelijken toestand
des volks, bepaaldelijk door invloed te oefenen op
de opvoeding en het onderwijs, de veredeling van
volksbegrippen en de verheffing zoowel van het
arbeidsvermogen als van den levensstandaard der
werklieden" en
Art 2. De Maatschappij streeft naar de bereiking
van haar doel, onafhankelijk van eenige k<^elijke
of staatkundige partij.
Thans geeft spreker eenige historische mededee-
lingen over de wording en het werk der Maatschappij,
aan de hand van het geschrift van J. B. Riedel.
Na uiteengezet hebbende hoe door de staatkundige
en maatschappelijke misstand aan het einde der
18de eeuw verandering, revolutie onvermijdelijk
was, wijst hij op de mannen Jan en zijn zoon
Martinus Nieuwenhuijzen die hiervan ook over-
tuigd warendeze begrepen dat die stroom niet
tegen te houden was, maar tevens dat het een
goed werk zou zijn deze in goede bedding te
leiden. Nieuwenhuijzen vestigde de aandacht vooral
op den zoogenaamden gemeenen man, die behoefte
had aan voorlichting. Hij betreurde het dat de
boeken in ons land uitgegeven buiten het bereik
bleven van het volk. Hoe kunnen kinderen
zonder goede opvoeding brave menschen worden,
zoo vraagt hij P
Men sloeg de handen ineen en zoo kwam (]R
Bij den landbouwer P. Calon heeft men's nachts
zestig stuks geroofd.
RECHTSZAKEN.
Het gerechtshof te's Gravenhage deed gisteren
uitspraak in de zaak van de drie Zeeuwsche
visschers, beklaagd van in strijd met het reglement
op het baggeren enz., vastgesteld bij kon. besluit
van 15 Februari 1892 (Staatsblad no. 44) mosselen
gevischt te hebben in de Grevelinge, onder Dreischor
binnen zekeren afstand der zeewering.
Het Hof vereenigde zich met het gevoelen der
deskundigen, dat hetgeen bij deze aan beklaagde
is ten laste gelegd, moet worden beschouwd als
z/visschen", hetwelk met het oog om daardoor
aan den bodem mogelijk toe te brengen beschadiging,
is verboden, en niet als //rapen", hetwelk in
sommige gevallen is toegelaten.
Voorts oordeelde het Hof, dat hetgeen hier
gevischt werd, is aan te merken als mosselzaad,
maar dat ook dit visschen onder het verbod van
het visschen van mosselen is begrepen. En daar
de Grevelinge ook werd beschouwd als een openbaar
vaarwater, staande in de rechtstreeksch publiek-
rechtelijke zorg en beheer van het rijk, waarvoor
het onverschillig is bij welk bestuur de aangrenzende
zeewering in onderhoud is, daar het Rijk als
beheerder van het water tevens de zorg over den
oever heeft uit te oefenen, werd het ten laste ge-
legde strafbaar verklaard en een boete van f 1
opgelegd aan twee der beklaagden, terwijl de derde
wegens gebrek aan bewijs werd vrijgesproken.
Door het kantongerecht te Zwolle is schipper
K. Visscher veroordeeld tot eene hechtenis van
zes weken, ter zake hij hulp weigerde bij het
omslaan der tjalk van H. Jaspers, bij Schokland,
waarbij de vader, vrouw en kind van Jaspers
verdronken. Visscher zeilde voorbij zonder zich
iets van de in nood verkeerenden aan te trekken.
Te Goes is Dinsdag middag een treurig
drama afgespeeld. Twee gelieven, in een zelfden
dienst zijnde en die langen tijd hun verstandhouding
hadden weten geheim te houden, stonden den
bewusten middag voor een voldongen feit. Men
vermoedde dat beiden het vervolg van hun daad
van het leven hebben beroofd. 's Avonds schoot
de jonge man zich met een revolver door het
hoofd en overleed direct. Het. meisje werd, na
hare bevalling, in het gasthuis opgenomen en
heeft daar Woensdag de misdaad bekend. De
jonge man was 21 en het meisje 23 jaren oud.
De justitie uit Middelburg is heden naar Goes
vertrokken om een onderzoek in te stellen.
De heer N. Oosterbaan, Chr. hoofdonderwijzer
te Naarden, sclirijft in een ingezonden stuk aan
de Standaard, dat op dit oogenblik in de provoost
te Naarden, volgens den schrijver een hok, dat
niet verwarind wordt, een jonge korporaal gevangen
zit, die niets anders heeft inisdreven, dan dat hij
zonder handschoenen de poort is uitgegaan, na
daarover door den schildwacht te zijn aangesproken.
De schildwacht maakte van dit verzuim melding
en de kapitein gaf als straf„een maand verstoken
van permissie." Maar de luitenant-kolonel veran-
derde de straf in acht dagen provoost.
Ook met petroleum-kachels"moet men voor-
zichtig zijn. Mevr. De Gr. te Waddingsveen, alleen
thuis zijnde, nam plaats in de studeerkamer van
haar echtgenoot, waar een petroleumkachel brandde.
Zij sluit de deur en neemt een handwerkje ter
hand. Na een half uur ongeveer gevoelde zij zich
slaperig en dutte in. Een oogenblik wordt zij
wakker, doch opnieuw wordt zij door een gevoel
Maatschappij tot stand die ten grondslag heeft
om het volk door onderwijs en opvoeding geschikt
te maken voor het genot dier staatkundige en
maatschappelijke vrijheid, welke in de 18de eeuw
als eene morgenschemering aan de kimmen te
zien was.
Geen revolutie-mannen waren de stichters
neeu zij wilden door geleidelijke verstandelijke,
zoowel als door zedelijke vorming het volk, hun
evenmensch beter, gelukkig makenzij wilden
vrijheid, maar niet gegrepen met ruwe vuist,
met de guillotine tot symbool, zooals dat in Frank-
rijk gebeurde.
Spreker zegt men zal wellicht vragen moet dit
doel op het einde dezer eeuw nog nagejaagd worden
Die taak is, antwoordt hij, eeuwig, daarnaar te
streven zal altijd schoon en edel blijven.
Daar wordt niet gevraagd naar gel oof, rang of
stand maar of 't werk edel is en welluidt.
De hoofdgedachte van den stichter was het
schoolwezen te verbeteren. En dat was in die dagen
toen de schoolmeester meer knecht dan onderwijzer
was, toen bijna alle hulpmiddelen ontbraken en
de plak heerschte nog hoog noodig.
In korten tijd verschenen dan ook tal van
leerboeken, de leerwijze op de scholen werd oordeel-
kundig ingericht, de plak afgeschaft, in een woord
een totale hervorming had plaats. En het gevolg
was de nieuwe wet op het lager onderwijs in 1806,
de oprichting van kleine kinder-, armen- en her
bal ingsscholen en toegankelijkstelling van alien
tot het lager onderwijs, terwijl bij de wet van
1857 de door de Maatschappij verlangde vakken
zang-, teeken-, gymnastiek- en natuurkunde ver-
plichtend werden gesteld.
(Wordt vervolgd).
