Algemeen Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen. No. 3038. Woensdag 20 Juni 1894. 34e Jaargang. Gemengde berichten. ijvoegsel van do Ter Neuzensche Courant. TElt NECZEN, 19 Juni 1894. Nadat we veel van hem gelezen hadden, waren we gisterenavond in de gelegenheid om den heer G. van Deth te nooren, die in de benedenzaal van het Nederlandsch Logement alhier optrad met het onderwerp /,De ondernemer van weezen- verpleging Jan van 't Lindenhout, zijne enquete- commissie en de houding in dezen der Arnhemsche jastitie." Ruim 300 hoorders vulden de zaal. De heer Van Deth betuigde zijne tevredenheid, thans in de gelegenheid te zijn ook in Zeeuwsch- Vlaanderen op te treden, om de zaak waarvoor hij strijdt te bevorderen. De verpleging van weezen en ouden van dagen is op geheel verkeerdon crrondslag ingericht, daar die voornamelijk berust bij Christelijk phdantropische instellingen, welke de verpleegden exploiteeren. Voor 300 jaar moge die Christelijke pbilautropie goed hebben gewerkt, thans is zij geheel ontaard. Waar ons wetboek nu reeds tot een dik boekdeel is aangegroeid, ontbreken daarin toch nog steeds wetteu om de arme weezen tegen die exploitatie en wreede handelingen te beschermen en daartegen te waken zou volgens spreker toch een der eerste plichten van den staat moeten zijn, daar die kinderen ons aller kinderen zijn. Het opeubaar bestuur rnoest enkel eu alleen voor de weezenverplegiug zorg dragen. In alle Christslijk-philantropische inrichtingeu vond hij groote gebreken terwijl die in andere stichtingen niet voorkwamen. Voornamelijk heeft hij het op Neerbosch gemunt, wetende dat daar de arme weezen onder dennaam van een christelijk opvoedings- systeem worden be- en mishandeld. an t L. zegt het zelf dat de kinderen het er zoo slecht moeten hebben dat ze blij zijn als ze Neerbosch verlaten mogen, en dat ziju ze, al is hun toestand dan ook niet rooskleurig, daar ze de wereld worden ingestuurd met oude kleeren aan het lijf en niet goed bedreven in het een of ander vak. Geheel anders is het volgens spreker in Dordrecht, waar een weeshuis bestaat dat door de gemeente met 25000 wordt gesubsidieerd. Daar wordt geen godsdienstonderwijs gegeven dan wanneer de familie het verlangt, geen knechts en meiden worden er gekweekt doch de meesten worden onderwijzer of gouvernante en verlaten met een flinke uitzet het gesticht. Als een donderslag die uit den hemel valt trof eene zekere partij in Nederland het verschijnen van sprekers eerste brochure. Al de bladen dier partij waren dadelijk tegen hem en beproefden alles om Van 'tL. te redden. Hoe 't toch mogelijk was dat dit alles zoolang was stil gebleven Als antwoord hierop verklaart spreker welke middelen werden aangewend om degenen die spreken wilden, het zwijgen op te leggen. De reden van den aan Van 't L. geschonken steun, zegt hij, vindt zijn oorzaak in de vele geheimen van groote familien, waarmede deze bekend is en die hij misschien zou verraden als hij viel. Men had geen gebrek aan inrichtingen om personen die in den weg stonden als krankzinnig op te laten sluiten, maar men had nog geen bergplaats voor buiten- beentjes, en die vond Van 't L., de man der uitvindingen, uit. Onder den naam van godsdienst worden daar de arme schepsels gemarteld en moeten zoodoende alle eerbied voor godsdienst verliezen. De naam van God wordt door Jan van 't Lindenhout gruwelijk misbruikt. Overal lezen de kinderen,/God is een vader der weezen", ze lezen het op de muren in de kamers voor ze worden gemarteld, ze kunnen het lezen als ze in het ziekenhuis liggen en ze kunnen het ook lezen aan de poort als ze bijna naakt als vreemdelingen de wijde wereld worden ingezonden. Het gevolg daarvau is, dat de weezen de iurichting verlaten hebbende, na korten tijd de rijen der sociaal-democraten en anarcnisten ver- sterken. Men zoekt middelen om het voort- woekeren tegen te gaanmen heeft het echter in de hand door Neerbosch niet te steuneu, daar de opvoeding in dit moordhol daartoe drijft. Van de staaltjes van opvoeding kan hij wel 14 dagen vertellen, maar hij moet kort zijn. Hij betoogt dat noch de heer noch mevrouw Van 'tL. van rijke afkomst zijn zooals wordt beweerd. En waar V. 'tL. de eerste maal als het ware onder protest 2500, zijnde de opbrengst eener ge- houden tombola voor de weesinrichting aannam, zijn er later toch nog 203 tombola's ten voordeele der inrichting gehouden. Waar hij hier nog verder de afkomst van mevr. V. 't L. bespreekt haalt hij het ingezonden stukje aan, (ook in ons blad ver- meld) betrefi'ende kleediugstukken die nooit Neer bosch bereiken, maar naar haar familie worden gezonden, die handel drijft in gemaakte kleeren; daarheen gaan ook de beste stukken vleesch der 25 jaarlijks voor de inrichting geslachte varkens. Omtrent deze zaak heeft hij reeds vele brieven en kaarten om inlichtingen ontvangen. Hij ver- zocht het publiek even te overdenken dat, wanneer die beschuldiging uiet waar was, men hem toch wel ill de kast zou zetten. Deze beschuldiging is toch zoo dat het Rott. Nieuwsbl. er bovenaan zette, „als Van Deth dat liegt moet hij in de gevangenis" maar zij vergat er volgens spreker bij te voegen „als Van Deth dat niet liegt, moet Van't Linden hout' in de gevangenis (applaus.) Omdat spreker Amslerdammer is, moet aldaar eene aanklacht tegen hem worden ingediend en daar de rechters aldaar van een ander kaliber zijn dan in Arnhem, durft Van't L. hem niet aanklagen. In de rechtbank te Arnhem zetelen vele vrienden van Van 't L., die hem kost wat kost zullen helpen. Hij noemt den Officier van Justitie aldaar, den heer Nouhuys, een lafaard, een schavuit, een schaDdvlek voor de Nederlandsche justitie, die voor geld zijn geweten, ambt en eer veil heeft en de bewijsstokken in den doofpot heeft gestopt. Wat toch zeide de Officier van justitie „en waren de feiten nu al gebeurd, dan had Van 't L. toch zoo gehandeld als hoofd van een gesticht," terwijl hij verder de heer Van Deth als ontoerekenbaar verklaarde. Als ik ontoerekenbaar ben, waarom mij dan niet opgesloten vraagt spreker. Ook de President der rechtbank hielp om Van 't L vrij te krijgen, ofschoon bewezen was dat de feiten waar waren. I Toen door den aandrang van zijne vrienden Van 't L. eene vervolging instellen moest, wist men eerst niet wat te doen, doch op raad van den advocaat Mr. Simons stelde men toen een ver volging in wegens beleediging, waarvoor spreker dan ook veroordeeld is tot f 25 boete. Na een jaar strijd stond spreker nog alleen, tot den 5den Maart in Groningen eene commissie werd gevormd om te beproeven f 3000 bijeen te krijgen. Met deze sora belooft spreker op zijn eerewoord zal het hem mogelijk zijn om binuen hoogstens 5 weken de justitie te noodzaken Van't L. gevangen te nemen eu te houden. \oordezesom hebben twee advocaten aangenomen dat/zaakje op te knappen en moeten bewakers worden aangesteld, om te voorkomeu dat Van 't L. niet desnoods met een gevulden buidel op de vlucht gaat. Op verre na is deze som echter niet bijeen. Voor Neerbosch is in denzelfden tijd wel 100,000 ingekomen. Als hij dit bedenkt moet hij zich tegenover buiten- landers schamen dat hij Hollander is. Toen spreker bij de Koningin-Regentes audientie verzocht werd hem dit geweigerd. Thans heeft hij dit verzocht aan den Minister-president Roell, waarop ZExc. hem bericht heeft dat hij elken Vrijdag audientie verleendt. Deze meldde hem ook tevens dat de reeds aan de Regeering gezonden adressen, als zijnde niet gezegeld, buiten behandeling moeten blijven. Nu, ieder vel moet 1,12£ aan zegelrecht kosten, dus weer een groote uitgaaf. Hij bespreekt verder het onstaan der enquete- commissie zeker ook een uitvindsel van Jan van 't Lindenhout welke alleen was bijeenge- bracht om te beproeven de zaak in den doofpot te stoppen. Met veel moeite kreeg men die bijeen, daar vele heeren de raeening waren toegedaan dat het niet V. 't L. zelf behoorde om deze samen te stellen. Toen de commissie aan't werk ging onder vond men dat de feiten bewaarheid werden en men zou maar geen rapport uitgeven. Door de storm verwekt door zijne tweede brochure meende men toch wat te moeten doen en men stelde toen een rapport op, dat 9 heeren weigerden te teekenen, als niet met hunne bevindingen overeenstemmende. Na veel vergaderingen en telkens en telkens water in den wijn te doen, zoodat er ten slotte niets dan water overbleef, gaf men het rapport in het licht, zoo vergoelijkend mogelijk. Prof. Overbeek de Meijer vond het echter een beetje te kras, waarom hij van zich alleen er nog een rapport bij deed. Jonkheer Roell bedankte ook in der tijd voor lid der commissie, maar wat wij nu van Minister- president Roell te wachten hebben is daaruit nog I niet op te maken, daar thans andere invloeden hem kunnen leiden erg meegaand toont hij zich in het ontvangen schrijven niet. Spreker geeft lezing van het adres. Daarin verklaren de onderteekenaars naar aauleiding van de mededeelingen van den heer Vau Deth der Regeering te verzoeken eene staats-com- missie in te stellen, met de heer Van Deth, om met de noodige macht bekleed een uitgebreid onderzoek in te stellen naar de weesinrichting te Neerbosch, en door het openbaar maken van het rapport een helder licht te laten schijnen over het voorgevallene in de laatste 30 jaren daar, de door de heer Van 't L. benoemde commissie de noodige macht miste om dit onderzoek in te stellen. Spreker meent, dat dit een zeer billijk verzoek is dan toch eerst zou men tot klaarheid komen, want nu toch hoort men alles maar uit den mond van Van Deth. Na nog beweerd te hebben, dat het eigen kerkhof van V. 't L. slechts moet dienen om onder den grond te stoppen wat hij wil, zonder dat er een haan naar kraait, betoogt hij nog dat voor bijna alle weezen wordt betaald en dat er feitelijk geen bestuur bestaat, een en ander reeds vermeld in de eerste brochure. Alsnu werd pauze gehouden en het publiek de gelegenheid gegeven op het adres te teekenen, waarvan nog al druk gebruik werd gemaakt. Na de pauze betuigde spreker zijne tevredenheid voor de geplaatste handteekeningen en maakte bekend, dat nog eenige adressen ter teekeuing zouden blijven liggen op verschillende plaatsen. flierna wees hij er op, dat het duidelijk is, dat men hem niet aandurft. Men had wel gaarne gewild, dat hij zou zwijgen, ook heeft men gepro- beerd hem weg te krijgen, door hem 100,000 aa.i te bieden als hij naar Amerika vertrok, maar zoolang V. 't L. op Neerbosch heerscht wil hij niet zwijgen. Hij haalt een paar staaltjes aan van veroordeeling in soortgelijke zaken in het buiteuland. Na het verschijnen zijner tweede brochure is de Officier van justitie te Arnhem opnieuw aan het onderzoeken gegaan van feiten, die reeds onderzocht waren, en ja, toen waren er eenige strafbaar, waarvoor dan ook veroordeeling is gevolgd, maar V. 'tL. blij ft toch vrij. Spreker zegt, dat een geneeskundige, die bij het lezen van de statistiek, dat van 179 gestorven kinderen, daaronder 109 aan uittering gestorven waren, uitriep de kinderen worden daar systematisch omgebracht, want dat het onmogelijk was, dat zooveel jonge kinderen aan tering sterven. Hij beweert verder, dat door de slechte kost en de mishandelingen de groei der kinderen wordt tegen gehouden. Spoedig zal nog veel meet uitkomen, want hij heeft een brief ontvangen van een koloniaal uit Atjeh, die er 18 jaar verbleven heeft en verklaart veel meer te weten dan er in de brochure's staat. Deze heeft vroeger gezwegen, maar zal dit thans niet meer doen hij is nu reeds waarschijnlijk op de terugreis en zal spreker in zijn strijd bijstaan. Ongeveer 200 oud-weezen bevinden zich daar als koloniaal. Hij beweert verder dat het in Neerbosch erger- lijker toegaat dan in vele bordeelen, wat hij met verschillende staaltjes, waarbij hij meestal namen noemt, behalve in die zaken welke hij alleen wil openbaren in de openbare terechtzitting. Hij verhaalde verder nog eenige staaltjes van opvoeding en mishandehng, ook die welke zijn eigen kinderen, ondervonden, van wie hij nog erge dingen vernam, nadat zij reeds een jaar thuis waren als hij dan vroegwaarom dat toch niet eerder gezegd tegen papa kreeg hij ten antwoora ,/Och dat gebeurde dagelijks." Nog beweert hij dat het mishandelen er bij alle suppoosten zoo is doorgedrongen, dat het een manie is geworden, en er een paar onderwijzers zijn die kinderen meeDamen naar hun kamer, om ze te mishandelen. Hij kon nog veel meer bekend maken maar moest met het oog op het late uur eindigen. Hij wees ten slotte nogmaals op de wenschelijkheid van een onderzoek, want de zaak moet toch buigen of barsten. Hij spoort de aanwezigen aan de collecte te steunen ten behoeve der te Groningen gevormde commissie en ook bestemd voor de zegelkosten der adressen indien dit moet geschieden. Hierna eindigde spreker onder luid applaus zijne rede, de hoop uitdrukkende dat het hier gesprokene ook moge medewerken om de zaak te bevorderen. Van de door den spreker aangeboden gelegenheid tot debat maakte niemand gebruik wat hem nog deed opmerken, dat er in het begin op de ver gaderingen eens een enkele verdediger zich opdeed, maar dat die tegenwoordig achterwege blijven. Heden spreekt de heer Van Deth te Zaamslag en morgen te Axel en Hoek. In een door verschillende gezinnen bewoond huis in de lange Singelstraat te Middelburg is een geval aan pokziekte geconstateerd bij zekeren H., van beroep wagenmakersknecht. De lijder, gehuwd en vader, is per brancard naar het gasthuis overgebracht, waarheen ook het gezin ter afzondering gebracht is. Naar de M. Ct. verneemt moet de aangetaste persoon in den loop der vorige week te Rotterdam verbleven hebben. Te VlissiDgen is bij het vervoeren van het standbeeld van Admiraal De Ruyter, van het De Ruyterplein naar den Noordzee-boulevard, een der hardsteenen voetstukken door midden gebroken. Er worden pogingen aangewend om een commissie te benoemen tot het organiseeren van feestelijkheden ter gelegenheid van de plechtige heronthulling op 25 Augustus. Deze datum is gekozen, omdat het dan juist 53 jaar geleden is dat het standbeeld ont- huld werd (25 Augustus 1841, iu4tegenwoordigheid van Koning Willem II.) Aan de weduwe van den onder Herkenbosch (Limburg) vermoorden jachtopziener Hommen is door den graaf van Schaesberg, in wiens dienst hij was, een levenslang pensioen toegekend van /400 en vrije woning. Een boerenplaats met 27 hectaren weiland, gelegen te Purmerland, werd Woensdag te Purmerend publiek verkocht voor f 11,180. Ruim 15 jaar geleden is die plaats door den vorigen eigenaar gekocht voor pi. m. f 42,000. Vrijdagmiddag had bij Vlaardingen een vrij ernstig spoorwegongeluk plaats. Toen de trein die te 12,3 u. van Vlaardingen naar Maassluis vertrekt, even het station verlaten had, derailleerde een rijtuig 2e klasse en viel geheel op zijde. Er bevonden zich een 8tal passagiers in, waarvan 3 nogal ernstig verwond werden aan de handen en het hoofd, terwijl de overigen met eenige builen en schrammen vrijkwamen. Veler kleeding was beschadigd. Onder de reizigers in dit rijtuig be- voDden zich geen dames. De in den trein aan- wezige verbandkist bewees goede diensten, terwijl ook in het station spoedig geneeskundige hulp aanwezig was. Het ongeluk werd veroorzaakt door het te vroeg omleggen van den wissel, dit geschiedde terwijl de omgevallen waggon zich daarop bevond. De overige waggons van den trein bleven in het spoor, de daarin aanwezige passagiers onder vonden wel hevige schokken maar bekwamen geen letsel. De schrik was op veler gelaat te lezen. Nadat de omgevallen waggon van den trein was losgemaakt vervolgde deze de reis naar Maassluis. Sedert onheuglijke jaren voert de firma Tilly te Haarlem het wapen der gemeente als bewijs, dat zij de echte Haarlemmerolie levert. De firma heeft het wapen echter niet gedeponeerd wat wel is geschied door een jonge firma, die nu de eerstge- noemde firma, in rechten aanspreekt, wegens het voeren van dat wapen, zonder daartoe het recht te hebben. Talloos waren in den laatsten tijd de berichten over de ontvangst van valsch zilvergeld. Valsche rijksdaalders, valsche gulden, zelfs valsche kwartjes werden in omloop gebracht. En door heel het land werden menschen dupe gemaakt. Thans zijn eindelijk de valsche munters ontdekt. 't Zijn twee Amsterdammers, genaamd Pouwiel, blik- slager, wonende in de Oostenburgervocrstraat, en Van Betum, koopman in hondenkettingen, wonende in de le Ridderdwarsstraat. Het valsche geld werd gemaakt in de woning van eerstgenoemde. De valsche munters hebben langen tijd hun fabrikaat te Amsterdam aan den man ge bracht, doch schijnen in de laatste weken vooral de provincien afgereisd te hebben. Beiden werden Zondag te Zutphen gearresteerd, toen zij aldaar be proefden een valschen gulden in betaling te geven. Bij hun aanhouding werd voor een bedrag van ruim f 25 aan valsch geld op hen bevonden. Onmiddellijk werd naar Amsterdam geseind van- waar zij bleken herkomstig te zijn. Hun adressen werden spoedig gevonden en een huiszoeking bracht aan het licht, dat de politie inderdaad een goede vangst gedaan had. De valsche munters worden voorloopig in Arnhem gevangen gehouden. Onder het opschrift tfkwartjesvinders" vertelt de Telegraaf Jaopik had gisteren zaken gedaan in de stad. Eens in 't jaar komt hij over om met zijn klantjes af te rekenen, en dan gaat hij met een grooten groenen zak met geld en met wat gesehenken voor vrouw en kinderen naar zijn dorp terug. Om een uur of vier had hij al zijn postjes geind. Toen ging hij eten bij HKras" een diner vau een rijksdaalder en daarna had hij voor den laatsten trein nog een paar uurtje3 tijd. Die wilde hij besteden met wandelen door de mooie winkelstraten. Hij staat dan zoo te kijken voor 't schitterend magazijn van Eocke Meltzer, toen er een heertje op hem afkomt, hem met hartelijkheid op den schouder klopt, hem de hand drukt en zegt „Wel, Jansen, jongen, hoe gaat het er mee, en hoe gaat 't met de vrouw en met de koetjes Jaopik begreep niet veel van die vriendschappelijke begroeting: „Dank u, meneer, zegt-ie, dat gaat zoo zoo, maar ik ken je niet en ik heet geen Jansen." „"Wat zeg je roept de ander verbaasd uit geen Jansen. Maar kerel hoe heet je dan ,/Ik heet Jaopik N „Neem me dan niet kwalijk hoor, dan heb ik den verkeerde voor," en heel beleefd groetend neemt hij afscheid. Een half uurtje later gaat Jaopik een glaasje bier drinken in ^Commerce." Erg gezellig zit hij voor het open venster verbaasd te kijken naar dien stroom van wandelaars, altijd maar voortflaneerend achter elkaar, een massa menschen zooals hij er slechts ziet in Amsterdam.

Krantenbank Zeeland

Ter Neuzensche Courant / Neuzensche Courant / (Algemeen) nieuws en advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen | 1894 | | pagina 5