Algemeen
Nieuws- en Advertentieblad
voor
Zeeuwsch- Via and er en,
No. 2855.
Wocnsdag 21 September 1892.
32e Jaargang.
BKKENDMAK1NG.
TOELA TING
TllKMGURSUS.
De Burgcmeesler der gemeente Ter Neuzen
Antliropologie en nog wat.
Het Huis Altenbrak.
ABONNEMENT-
Per drie maanden binnen Ter Neuzen f 1,Franco per postYoor
Nederland 1,10. Yoor Belgie 1,40. Voor Amerika f 1,32£.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirecteuren en Brieven-
bushoaders.
ADVERTENTIlN.
Yan 1 tot 4 regels/0,40. Voor elken regel meer 0,10. Grootere letters
worden naar plaatsruimte berekend.
Men kan zich abonneeren tot het plaatsen van 500 regels en meer per
jaar, tot veel verminderden prijs.
maakt bekend, dat eene Openbare Vergadering van
den GemeeDteraad is belegd tegen Vrij dug den
33 September 1893, des voormiddags ten 9^ ure.
Ter Neuzen, den 20 September 1892.
De Burgemeester voornoemd,
J. A. VAN BOVEN.
tot de avondscholen A en B, in de kotn der
gemeente, en C, op Slniskil, zoomede tot
de herlinlinffskiasse nan school A.
Zij, die met 1 October aanstaande wenschen te
wordeD toegelaten tot bovengenoeinde inricbtingen,
worden verzocht zich daartoe voor 38 dezer aan
te tnelden, hetzij ter gemeeutesecretarie of bij het
hoofd der betrokken school.
In het belang der kinderen wordt het getrouw
bezoek dezer zeer nuttige inrichtingen ten zeerste
aanbevolen.
Ter Neuzen, 14 September 1892.
Burgemeester en Wethouders aldaar,
J. A. YAN BOVEN, Burgemeester.
J. DIELEMAN, Secrelaris.
Zij, die met 1 October aanstaande tot boven-
genoemden cursus weuschen te worden toegelaten,
worden verzocht zich daartoe vdor 38 dezer aau
te melden bij den Gemeente-bouwmeester.
De cursus is alleen toegankelijk voor jongelieden,
die het gewoon schoolonderwijs genoten hebben,
en 14 jaar zijn of dien ouderdom voor het einde
des jaars bereiken.
Ter Neuzen, 14 September 1892.
Burgemeester en Wethouders aldaar,
J. A. VAN BOVEN, Burgemeester.
J. DIELEMAN, Secretaris.
Internationale tentoonstellingen en internationale
congressen behooreu als't ware bij elkander. Waar
men de voortbrengselen van verschillende landeD,
de middelen van bestaan, de maatschappelijke inrich
tingen, zeden en denkwijzen in beeld en schrift
aanschouwelijk voorgesteld ziet, daar wordt als van
zelve uit dat zien de behoefte geboren, om van
gedachten te wisselen.
Men hoort tegenwoordig van niets anders dan
van congressen op elk gebied, en in elke streek
der beschaafde wereld.
Congressen van landbouw, kunst, rauziek; con
gressen van zedelijke en maatschappelijke hervor-
FEUILLETON.
Naar het Duitsch van O. Elster.
bewerkt door AMO.
7)
Eduard verbleekte. Tot heden had hij nog
niet aan deze mogelijkheid gedacht, nu stond ze
vreeselijk duidelijk voor zijn oogen.
Maar wat moet ik doen Raad me toch
De eenige weg om aan alle onaangenaamheden te
outkomen, is dat je hier in Duitschland weer
trouwt, zonder een woord te reppen van dat buiten-
landsche huwelijk.
Dat is een uitwegHeb dank Willy
Men zal echter je vrouw niet in onze gezelschap-
pen toetaten
Eduard gprong op en knarste toornig met zijn
tanden. Dat is waarWat een verwikkeling
Maar hoe eer de knoop wordt doorgebakt, hoe
beter
Broeder, doe niets in overijling, waarschuwde
Willy, Laten wij alle omstandigheden op een
anderen keer nog eens met elkaar bespreken.
mingen van wetenschap en wijsbegeerte, van ge-
neeskunde en godsdienst.
Om vreemde woorden te gebruiken hoort men
ook van congressen van anthropologic, <jconomie,
archeologie enz.
Verstaat men onder de laatste twee die voor
staat-huishoudkunde en oudheidkennis, het eerste
woord ei^cht tot goed begrip eene nadere toe-
lichting.
Anthropologic toch beteekentmenschkunde
natuurleer van den mensch.
Een anthropologisch congres is een vereeniging
van rechtschapen, voor het meerendeel deftige lieden,
meestal den graad van doctor in de raedicijnen beklee-
dende, die bijeengekomen zijn, om de vraag te
overwegen in hoever de misdadigers voor hunne
wandaden verantwoordelijk zijn.
Het grootste gedeelte dier mannen, humaan fin
de siecle, verklaren de misdadigers voor gek en
stellen voor, hen te behandelen met al de omzichtig-
heid, die men verscbuldigd is aan hen, die behept
zijn met een leemte, een gebrek in hunne verstan-
delijke vermogens.
Maar bier komt de aap uit de mouw. Om te
bewijzen, dat zij werkelijk gek en dus niet toe-
rekenbaar zijn, is het onderzoek van een geneeshcer
noodig.
Dus in zooverre worden de geneesheeren eigenlijk
rechters.
Wat dus de geneesheeren zonder zieken betreft,
zij zullen, geroepen om in dergelijke zaken een
oordeel uit te spreken, er zooveel voor krankzinnig
verklaren, als maar mogelijk is.
Hoe meer zoodanigen er zijn, des te meer zal
hunne medewerking noodig zijn, en natuurlijk
zullen zij gesteund worden door de belanghebbende
pleiters of advocaten, die dan ter terechtzitting
kuunen zeggen /,Mijne heeren, er is een duidelijke
afwijking in de verstandelijke vermogens waar te
nemengij zult genoodzaakt zijn den beklaagde
vrij te spreken en van rechtsvervolging te ont-
slaan."
De rechters daarentegen zullen in 't geheel niet
tevreden zijn.
Zij zullen ten slotte in den geneesheer een ge-
ducbten en gevaarlijken mededinger beginnen zien,
en daar zij beiden kampen iu den strijd om het
bestaan, zullen de getabberde heeren met ontzetting
het tijdstip zien naderen, waarop zij volkomen
overbodig zullen zijn, aangezien er niets anders
dan gekken in de wereld zullen gevonden worden.
Waarlijk, zulk soort misdadigers gelijken zeer
veel op de van een boozen geest bezetene uit de
middeleeuwen. Begingen zij een misdaad P Wei
neeu, het was de schuld van den boozen geest,
die in hen huisvestte.
De geestelijke van die dagen bad, zong en wijdde,
om den duivel uit tedrijven. Nu en dan, wanneer
de omstandigheden het vereischten, werd de bezetene
veroordeeld tot het ondergaan van gruwelijke
martelingen. De geschiedenis heeft den naam
bewaard van een Jeanne d'Arc, die op een openbare
Zoo goed ik kan, zal ik je raad geven en in deze
moeilijke aangelegenheid terzijde staan maar beloof
me, dat je er voorloopig met niemand over spreekt.
Laat alles zooals het nu iswanneer je den dienst
verlaten hebt, is het tijd genoeg om alles te regelen.
Je hebt gelijk, Willy, zoo zal ik doen. Ik
dank je voor je trouwen bijstand. En nog wat
zie eens hier Eduard haalde een verzegelden
omslag uit zijn borstzak in dit pakket zijn alle
bewijzen van rnijn huwelijk en ook mijn testament,
voor bet geval, dat ik plotseling door den dood
werd overvallen. Ik zou die papieren gaarne op een
veilige plaats brengen, waar ze niet kunnen verloren
gaan. Margherita is zoo onervaren, zoo zorgeloos
in zulke zakenik kan haar die papieren niet
toevertrouwen. Ik zal ze in ons familie-archief
nederleggen. Je belooft me, Willy, er met niemand
over te spreken, tot dat alles in het reine is ge-
komen. Je belooft me, dat je een trouw vrieDd
voor mijn kleine onervaren vrouw zult zijn, als er
iets gebeuren mocht, waardoor ik verhinderd werd
haar terzijde te staan.
Dat spreekt van zelf, verzekerde Willy. Maar
neem de zaak nu niet te zwaar opdat komt wel
te recht. Ik ben echter wezenlijk nieuwsgierig
naar je vrouwtje.
plaats als heks werd verbraud. Dat was haar
schuld niet, en zij verdiende veel eer m^delijden.
Maar 't was nu eenmaal zoomen moest den
duivel uitwerpen.
En ten huidigen dage maait de wetenschap het
gras voor de voeten van den geestelijke weg en
zegt//Gij dreeft den boozen geest uit, maar ik,
ik onderzoek alles ten nauwste."
»Gij zaagt overal den duiveldat was uw zaak
maar ik zie spinnewebben in het hersengestel
dat is mijn zaak."
Zeker, indien men de anthropologen laat begaan,
zal de wereld niets meer dan een heel groot
gekkenhuis worden.
Laat ons bekenuen dat, indien men aldus de
daad en de drijfveer tot de misdaad beoordeelt,
men een groot en gevaarlijk ongelijk doet aan de
eerlijke menschen.
Allen, wie wij ook zijn mogen, zijn geboren
met een neiging ten kwade. Zonder dat zou de
deugd geen waarde hebben.
De Ravachols, de dynamiet-mannen, de anarchisten,
de dieven zullen zich verontschuldigen zeggende
//Wij kunnen niet anderswij kunnen er niets
aan doen, 't is een onweerstaanbare aandrilt, die
ons dwingt te handelen, zooals wij deden."
Maar indien hun op deze gronden vergiffenis
wordt geschonken, wat zal er dan van de maat-
schappij worden P Alleen eerlijke lieden zullen er
dan niet in kunnen leven.
Keeren wij ons dan tegen die wetenschappelijke
kinderacktigheid en zwakheideen misdadiger is
een misdadiger, een dien men slechts verbeteren
kan, door hem te kastijden.
Als een geestig congreslid eens voorstelde om
gevangenisstraf te vervangen door een verblijf ge-
durende zekeren tijd in een krankzinnigengesticht,
we zouden wel eens willen zien wat, indien zulks
aangenomen werd, daarvan de uitwerking zou
wezen.
Het is zeer waarschijnlijk, dat niet een der schul-
digen zijn advokaat zou toestaan hem om reden
van krankzinnigheid vrij te pleiten.
Het vooruitzicbt zich voor zijgeheele leven gek
te hooren noemen, en gedurend eenige jaren met
wezenlijke gekken opgesloten te zitten en te leven,
zou hem afschuwelijker toeschijuen dan de meest
barde gevangeuis.
Dat zou misschien het zekerste middel zijn om
ons van de anthropologic te genezen, en terug te
komen tot de uitdrukking van het gezond verstaod,
dat een kat een kat en een dief een dief noemt.
Wie weet het? dat zal misschien het laatste
woord zijn van een congres in de toekomst.
Terwijl men hier redeneert over de toerekenbaar-
heid van misdadigers, praat men elders over den
achtuurs—arbeidsdag en over de inkomende rechten.
Moet men betalen naar het gewicht of naar de
waarde der belaste voorwerpen
Is het hnmaan, dat men een arbeider meer dan
8 uren per dag laat werken P
Je zult haar leeren kennen als een kinderlijk,
goedhartig schepseltje. Ik zal haar schrijveD, dat
ik binnen weinige dagen terugkeer om haar alles
mondeling mede te deelen.
Dat is het beste.
Dus kan ik op je rekenen
Hier is mijn hand er op. Wees daar niet be-
zorgd over.
De breeders drukten elkaar de hand en daarop
ging Eduard naar binnen.
Willy stond eenige oogenblikken in gepeins ver-
zonken. Een verrassende onthulling, mompelde
hij. Wat zal Rogalla daarvan zeggen.
VIJFDE HOOFDSTUK.
Willy von Altenbrak en zijn vrouw stonden op
de trap aan de voorzijde van het slot en oogden
bet rijtuig na, dat Eduard naar het spoorwegstation
bracht. De majoraatsheer keerde terug voor dat
zijn verlof verstreken was, om de aanvrage van
zijn ontslag persoonlijk bij zijn overste te kunnen
inleveren, en bovendien dreef hem het verlangen
naar zijn vrouw en kinderen. Hij had met zijn
broeder nog eens geraadpleegd en alles zou gebeu
ren, zooals deze hem had aangeraden. Het eerste
huwelijk zou beschouwd worden als niet te zijn
De eerste vraag is even moeilijk te begrijpen als
te beantwoorden. Zij herinuert aan een heer, die
aan een geleerde onder zijn vrienden vroeg, hoe hij
zijn zoon moest opvoeden, met zachtheid of met
gestrengheid.
z/Mijn waarde" was 'tantwoord, over de eerste
manier van opvoeden heeft men een stapel boeken
geschreven, tweemaal hooger dan deze kamer, en over
de andere wijze heeft men er nog meer vol gemaakt.
Men moet rekening houden met de omstandig
heden.
Alles hier beneden hangt daarvan af, ook de
achtuurs-arbeidsdag.
Het is ontegenzeggelijk, dat acht uren arbeiden
aan een werk dat vermoeiend is, voldoende mag
heeten. Maar, indien de arbeider niet vermoeid is,
waarom zou hij dan niet twee of drie uren langer
werken
W at zou de voorstander van acht uur per dag
te arbeiden zijne keukenmeid antwoorden, indien
zij zeide: »Ik ben van morgen te vijf uur opge-
slaan eri 't is nu een uur na den middaggij
moet dus u zelven maar bedieDeu, mijn acht uren
zijn om."
,/Maar mijn din6, voor den drommel
»Dat kan mij niet schelen. Gij zegt voortdurend
tot de menschen, dat zij niet meer dan acht uren
per dag moeten werken, welnu, ik breng uwe
beginselen en stellingen in praktijk."
Honderd tegen een dat hij zijn gedienstige (reest
aan de deur zet. 6
Men ziet, de omstandigheden doen hier alles af.
De zelfstandige werkman zal handelen zooals
hem in dezen goeddunkt.
De wereld is nu eenmaal niet gemaakt om
luiaards te kweeken, evenmin als zij een plaats
geeft aan hen, die de luiheid aanmoedigen en in
de hand werken.
De man, die den werkman beklaagt omdat deze
geen vrijen tijd heeft en zich niet kan verpoozen
aan de oevers van het kalme en rustige hlauwe
meer, zich niet kan ontspannen aan het vlakke
strand, gekust door de kabbelende golfjes of niet
kan dolen in bladerrijke wouden, hij bedient zich
van een phrase en verkondigt leugen.
Is niet voor ieder op vrije dagen gelegenheid
zich te ontspannen in de vrije natuur op eigen
bodern Indien hij meer houdt van in de herberg
te zitten, aan wien de schuld
Er wordt heel wat geklaagd in de wereld met -
maar nog meer zonder reden.
Noch lange verhandelingen, noch uitgebreide
boeken, noch congressen zullen dit veranderen.
De mensch moet zich in alles leeren schikken
naar de omstandigheden en daarmede wel degelijk
rekening houden.
Doen we dit, we zullen er wel bij varen.
gesloten en na Eduards ontslag zou een hernieuwd
huwelijk in Duitschland den toestand wetti»en.
Zoodoende zou men aan alle wettelijke bezwareu
ontkomen. iusschen de beide breeders was ook
nog afgesproken, dat voorloopig het diepste stilzwij-
gen bewaard zou worden omtrent Eduards verhou-
ding tot Margherita Montelli.
Het rijtuig verdween in de donkere poort, die
den slottuin afsloot. Nog een laatste maal keerde
Eduard zich om en groette de achterblijvenden met
de hand, nog eens wuifde Rogalla met haar kanten
zakdoek, toen verdween het rijtuig uit hetgezicht
en Rogalla wendde zich tot haar echtgenoot. Daar
rijdt hij weg, de rijke erfgenaara van Altenbrak,
om de millioenen, die aan de gezamenlijke familie
toebehooren, over te leveren in de handen van de
kinderen eeuer avonturierster.
Je vergeet, dat je van je schoonzuster spreekt,
lieve Rogalla, antwoordde Willv.
Mijn schoonzuster? Geloof "je dan werkelijk dat
praatje P
Eduard heeft me de documenten laten zien en
ze in het familie-archief neergelegd. Er is geen
twijfel mogelijk, Margherita Montelli is zijn vrouw.
(Wordt vervolgd.)
\SCHE (01RiV
n
Kit hlail verscliijnt Hiiadag- en Vrijdagavoml bij den ultg-ever
I A M D E i A AT D E te Ter Aeuzen.
