In de huisgezinnen van brave ingezetenen,
in tempels, Gode en der menschheiil gewijd,
in raadsvergaderingenin meerder en minder
uitgebreide kringenoveral zag men tranen
hoorde men klagten van smart en weemoed.
Wij wagen bet, de herinnering van den af-
gestorvenridderljjken Willem van koning
WiHem II bij onze lezers op te vvekken. Mogt
deze eenvoudige taal zijner niet gelieel onwaar
dig zijn Mogt zij inzonderheid strooken met
de gevoelens van eerbied en van lieide, welke
ons bebben gevoerd0111 dezen dag te wijden
te zijner eereMogt bovenaldat eerbewijs
Gode niet ongevallig zijn. Immers wij zoe-
ken den levende niet bij de dooden wij betoo-
nen onze kulde aan geen nietig stof, dat bet
bederf en den wormen ten prooi is Neen
wij volgen den onsterfelijken geest daar, waar
zijne daden hem navolgen waar bij, ophooger
standpnnt, in ruimer werkkringdebestemming
gevonden heeftvoor welke de lieide Gods bem
het aanzijn gat'. En evenmin is bet aan bet
sdiepsel, dat wij eeredienst bewijzen diealleen
den Schepper toekomtNeen', bij heterken
nen van de hooge voortreffelijkheid van onzen
altijd beminden Willem van Vranje! danken
wij den Vader, wiens milde hand zijne gaven
tien- en honderd- en duizendmaal aan zijne kin
deren toedeelt, dat Hij aan ons welzijn zoo vele
talenten heeft. dienstbaar gemaakt. Tot ver
heerlijking van zijnen naam strekke ook deze
Wat de menseb is, dat is hij niet door zich-
zelf alleen. Magtig werkt op zijne vorming en
ontwikkeling de invloed van mensehentijden
en omslandigbeden om bem wel te begrijpen
moet men bet standpnnt kennen waaro'p bij
ge|)laatst is. Daarenboven de gebeele kracht
der dengd isinbandelen gelegen. Wie, buifen
den Ahvetende zal zijn oordeel over den menseb
op iets anders g-mnde'n dan op diens daden
wie zich eene sehatting van bet karakter aan-
matigenzonder den geheelen levensloopin
het verband van oorzaken en uitwerkselen te
kennen Eindelijk zoo weinig als schoon-
heklkrachtwijsheidafgezonderd van het
voorwerpwaaraan zij behooren, denkbaar zijn,
kan men zich den menseb in bet afgetrokkene
voorstellen bniien de omstandigheden en betrek-
kingen waarin hij zich beweegten waarvoor
hij in den raad des Almagtigen bestemd is. Dit
geldt zoowel van W illem van Oranjeals van
elk ander sterveling. De mensch is bij hem
onafseheidelijk van den veldheer en den koning.
De lange reeks zijner staats- en krijgsbedrijven
behoort evenzeer tot zijn wezenals elke zij
ner bijzondere daden. Om bem te waarderen
mag de hooge stelling welke bij innamniet
uit bet oog verloren worden. Daarom behooren
het ridderzwaard en de koninklijke kroon tot
de persoonlijkbeid van Willem IIzoo als het
palet tot die des kunstenaarsof de luit tot die
des diehters. Het genie wordt aan zijne voort-
brengselen de held en de stnafsmanaan zijne
daden gekend wie mag bij bet uitspreken van
zijn oordeel eene dier daden of voortbrengselen
als onversohillig op zijde selmiven
Sedert dien bang-en winternaeht, waarin de twee-
jarige prins van Iranje met vader en grootvader
op de golven der Noordzee dobberde terwjjl het
erf, doorweekt met het bloed zijner vaderen, den
vijand dien zij zoo dikwijls hadden afgeslagen
in banden violhad de Yoorzienigheid over Ne
derland en Oranje gewaakt. Het laatste had
niets verloren van zijn' luister, maar was als
de palmboom toegenomen onder den drnk het
eerste door rampspoed gelonterd, verfoeide, wat
het eens gebnldigd, zegende, wat het vroeger
verworpen had.
Het leven der mensehen is als een aanhou-
dende strijd wel hem die in de school der te-
genspoeden daarvoor is gevormd Hoeveel bad
de jonge prins daarin geleerd hoeveel was liij
daaraan versclmldigd! zou liij ooit aan het vor
stelijke bof die knndigheden opgezamelddie
vorderingen gemaakt bebben als in den drang
der noodzakelijkbeid om den naam dien bij
droegdoor daden op te honden Bovenal zou
zijn schrandere vader bem ooit, onder bet ge-
wigt der staatszorgen dien scbat van wijsheid
en ondervinding hebben kunnen mededeelen, ter-
wijl bij in de opvoeding zijner beide zonen troost
en nitspanning moest vinden zoo was Willem
II in de school van den krjjgskundigen Con,slant
en aan Oxfords Universileil tot een jongeling
opgewassen de beveling zijner leermeester en
van de bloem der Britscbe jongelingscbap ge-
worden zoo greep bijnaar het voorbeeld zij
ner vaderen, op negentienjarigen leeftijd het
zwaardom daarheen te trekkenwaar zijn
eigen __heldenhart hem riep en de besehermgeest
van zijn vaderland hem wenkte. Want in de
vlakten van Spanje moest het lot daarvan wor
den beslist en de degen van Oranjeonder Gods
bestuur, een der werktuigen zijn, om Neder-
land van het slavenjuk te verlossen.
Wij kunnen hem niet volgen in al de bijzon-
derheden van dien merkwaardigen st ijdwaarin
liij zich onder het oog van Wel ling I on met
roem overlaadde. ^j zouden moeten herinne-
ren hoe bij bij de., aanval op Guidad Rodrigo
aan het boofd eener stormkolom voor het eerst
zijne Ojibruischende dapperheid deed kennen
hoe bijvooraanonder de vreesselijkste slagting,
bet rotskasteel van Badajoz hielp veroveren
hoe liij na den slag van Salamanca den zege-
vierenden veldheer bij diens intogt te Madrid
yergezelde hoe deze zijn' moed en krijgsbeleid
in den veldslag van Vittoria openlijk erkende
eindelijk hoe liijtot loon zijner dapperheid
als zegebode van den beslissenden slag der Py-
reneen naar Engeland werd gezondenwaar
koning en volk hem met vcrhoogden rang en
welverdiend eeremetaal begiftigdonder blijde
kreten van loejuiching ontvingen.
De schuld was verzoend, de tijd der boete
voorbjj. Oranje stond wedermet grooter magt
en weidscher titelaan het hoofd van den Ne-
derlandschen Staathet rijke erfdeel van Karel
1 na eeuwen van sebeidingop nieuw vereenigd,
gehoorzaamde aan zijn' schepter; de kroonprins
had eindelijk een vaderland, en spoedig, zeer
spoedig zou het blijken hoe lief bij het had,
want de adelaar heeftin zijne vermefele vlugt,
Frankrjjk heroverd. Daar stuit hij in de vlak
ten van Belgie op de legerscharen der bondge-
nooten en de veldheer en zijn leerlingontmoeten
elkander weder op het slagveldom den ge-
meenen vijand te bevechten. Maar de held is
een nieuw tijdperk ingetreden voortaan veree-
nigt liij bet beleid van den veldoverste met den
ridderlijken moed van den krijgsman.
Quatre Bras is eene zijner schoonsfe laurieren.
Dat hij niet terngtrokmaar zijne kleine magt
eene stelling deed inneinen waardoor zij groo
ter scheendan zij werkelijk was, is een mees-
terstuk van krijgsbeleid. Waterloo drukte het
zegel op bet verbond tuschen hern en zijn volk:
daar vloeide zijn bloed voor de onafhankelijk-
heid van zijn land. Terwjjl hij in het gezigt
der Fransche kurassiers van het eene korps naar
bet andere reed, werd hij, even als zijn oom
Frederikin hetzellde Belgie, door een' ko-
gel, die ook zijn paard kwetste, in den schou-
der getroffen. Noodlottige wondeindien het
waar is (zoo als het schijnt en de vorst zelf
geloofde), dat de eerste kiem der kwaaldie
bem ten grave sleeptedoor haar is gelegd
Maar ook weldadige wondeindien zij even
als het bloed van den onvergetelijken eersten
Willem, bet cement is van de liefde van het
Nederlandsche volk voor zijn vorstenhuis De
geschiedenis zal het woord bewaren, de helden
der oudheid waardigdat hijtoen men hem op
een deurpaneel bewusteloos had weggedragen en
hij de oogen weer opende, den generaal van Reede
op zijne bezorgde vragen ten antwoord gaf:
Wij hebben geen voet gronds verloren In
dien ooit de nazaat (hefgeen God verhoede!)
de verdiensten van Oranje mogt miskennen
geljjk Belgie die miskend heeftdan moge hem
dit heldenwoord van schaamte doen blozen
Maar toen in dien zwijmel van bewoudering
en vereering toen de prins na zijn spoedig
herstel voor bet eerst den schouwburg te Brussel
bezoeht, toen onder de vertooning, door eene
kunstige bewerking, een lauwerkrans op zijn
boofd nederdaalde en het volk de paarden van
zijn rijtuig afspandeom hem in zegepraal naar
zijne woning te trekken, wie had toen dur-
ven voorspellenkunnen vermoedendat de
held van Waterloo in datzelfde Brussel, van
barricades doorsnedenonder wilde opro'erkre-
tenalleen door zijne vlugheid als ruiter aan
den dood of ten minste aan eene smadelijke ge-
vangenschap ontkomen zou
Zoo spoedig ecbter zou die toejuiehing, den
ontslapene zoo dierbaar nog niet ophouden.
Hoe ware dit mogelijk geweest, daar zelfs de
liberale partij in Frankrijk er ernstig aan dacht,
om WCllem van Oranje op den troon der Bour
bons te plaatsen Een opzetwaarvoor de
Yoorzienigheid hem en ons vaderland genadig
heeft behoed.
Doch wenden wij het oog af van die listen
en lagenvan dat onnatuurlijke verbond tus-
schen licht en duisternis, van dien heilloozen
opstand, waarin Willem van Oranje, om zijn'
vorstenpligt te vervullen met denzelfden nmed
de pijlcn van den laster en de woede van het
opgeruide volk trotseerdewaarin hij met zeld-
zame zelfopoffering de liefde zijner' onde land
genooten op het spel zette, aan welke hem
al'es gelegen lag en die hij nooit meer verdiende
dan toen zij hem het minst werd toegedragen.
Het hart krimpt in een bij de gedachtehoe
veel die opstand aan bloed en sehatten en tra
nenook aan het koninklijk huis gekost heeft-
maar toeh is de tiendaagsche veldtogt eene
sehoone biadzijde in onze geschiedeniswaarin
develdmaarschalk op het heerlijkst uitblinkt.
H jj bezat alles wat den soldaat kon winnen
Zijne ondervinding boezemde vertrouwen in
aan zijn persoonlijken moed twijfelde nieinand:
zijn krijgsbeleid was boven alien lof verheven
en de juistheid zijner plannen werd door de
roemrijkste uitkomst gestaafd. Daaraan heeft
Nederland het te dankendat zijn naam niet
langer een spot is van den wangunstigsten na-
buurdie het reeds durfde honen en verguizen,
alsof er van de deugd der vaderen niets meer
overig was
De eerste koning der Nederlanden had de
wufte gunst des volks verloren en zijn room
overleefdhij legde den schepterdie hem te
zwaar werd, in jeugdiger en kracbtigerhauden
neder. Er begon een nieuw tijdperk voor den
vorst, dien wij beweenen. 0, zoo de glans
van dien schepter hem misschien vroeger in de
oogen schitterde, hoe zwaar is de lastCderjj re
vering geweest, die op zijneschouderen drukte!
Maar met welk een geduldmet hoeveel be-
kwaamheid met hoeveel opofferingen met welk
een heuehelijken uitslag heeft hij dien gedragen
Baat het Nederlandsche volk nimmer vergeten
datzoo het in het genot van onbekrompene
vrijheid en welvaart veilig iste midden der
woehngen van Europa, het dit, naast den Al-
lerhoogsteaan Willem II, en am hem alleen
is versclmldigd. Toen hij den troon beklom
had hij zich zelden met staatszaken bemoeid
maar het duurde slechts kort, of hij was die
volkomen meester. Aan zijne hooge pligten of
ferde hij neiging, gemak, vermogen en gezond-
heid op. Wat aan de behoeften der schatkist
ontbrak, vuldehijaan uit eigene middelen. Nie
mand vias tot uitgestrekter bezuinigingen be-
reiddan liij, zelfs ten koste van zijn geliefd
leger. In eene der raadsvergaderingen bragt
hjj een eigenhandig ontworpen plan van gecon
centreerde verdediging ter tafeldat aller be-
wondering verwierf. Met zijn helder oordeel
had hij mensehen en zaken leeren kennen dik
wijls beter dan zijne raadslieden. Hij ben-reep
den tijd waarin bij Ieefdeen de stelling van
n constitutioneel koning tegenover zijn volk.
Hij vertrouvvde op zijn volk en geen offer was'
bem daai\ 001 te groot. Is het te verwonderen
dat hij op den onvergetelijken 13 Maart uit ei
gene beweging den grooten stap deed, die Neder
lands vrijheid op breeder grondslagen vestigde
en den troon een hechter steunsel jraf in^de
liefde des volks
0 Nederland! mogt die vrijheid, onder Oranjes
beschcrmingvoor eeuwig haren zetel on uwen
bodem hebben gesticbt
Zoo was de kroon gezet op 's vorsten reve
ring van toen af verergerde zijn toestand hij
had lang genoeg voor zijnen roem geleefd. Dat
leven wan rover een liefelijk waas ligt gespreid
behoort aan de geschiedenis, maar wij dur-
ven ons vermetener nog in enkele trekken een
diepen blik in te werpen.
Koning Willem II was een edel meusck
RegIvaardigheid noemde hij de eerste vorsten-
deugd._ En het was geen zelfbedroggeene hui-
chelarij die hem cenmaal dat woord deed uit
spreken voor anderen zij het lof genoegdat
hun geen onregt wordt verweten, bij was're<>-t-
vaardig ten koste van zijn naam, liem lief bo
ven alles, op het gevaar af, van zijne po-
pulariteit te verliezenwaarop hij Imogen prijs
stelde, regtvaardig, trots den laster, die hem
niet spaardeaan anderen deed hijwat hij
wilde dat hem gedaan wierde.
aderlandsliefdeopoffering voor het algemeen
welzijn wie zal hem die deugden betwisten
Wel was het, naar de inspraak van zijn hart
toen bij de weldadigheid eene deugd noemde,'
die bet naast tot God brengt. Hij was goed-
liartig in de hoogste mate. Nooit berekende
bij angstig de som zijner weldadenzijne lin-
kerband wist niet wat de regter- gaf. Die hand
was nimmer geslotenwaar eene ramp moest
gelenigd worden. Hij gaf, zoo als Taliens ge-
tuigdemeer dan men vroeg, ook bij de wel-
daad nog een traanen hij gaf met koninklijke
mildheid. Een trek uit vele. In den tienda'ag-
schen veldtogt vraagt een boer hem schadeloos-
stelhng voor zijne afgebrande woning. Hij mist
zijne geldbeurs. Hoy eleen zijner hoofd-officie-
ren reikt hem de zijne en dadelijkyWordt zij,
wigtigste zegepralen herdachtwelke immer
onder den bijstand van den Almagtigen God zijn
behaald, zoodat deze Waterloo-zondag wel in
dubbele mate „een dag des Heeren" mag ge-
noemd worden.
's Namiddags 6'/-2 ure verzamelde zich de stoet
zooals wij dien hierboven omschreven hebben
andermaal om den optogt te herhalen doch toen
bleek op nieuwdat hij verrijkt was door de
deelneming van een 90tal jongelingen uit den
lie! heeft. en zich nn en dan kinderlijk over de
sehoone dagen van zijn verleden verheugt.
Deze veste heeft in November 1863, zich
eene eerzuil van orde, eendragt engeestdriftge-
stichtwaarvoor de onverschilligheid is vcrstbmd.
imxkj V^«.» a. iiw UMjj j-»jrrrvf,tr.
uuv Uiw iiivuviiio nvat cu
