NIEUWS- EN ADAERTENTIEBLA
N.° ©7.
WOENSDAG 1 NOVEMBER 1835.
Ingezonden Stukken.
Nieuwstijdingen.
VOOR
Dit Weekblad mordt elken Woensdag-morgen
uilgegeven bij C. W. Overbeeke teNeuzen. De
prijs is 80 cents in de drie maanden en franco
per Post 95 cents. Men abonneert zich bij de Boelc-
handelaars en Poslkanloren zijner woonplaats.
(tweede jaargang)
ZEGELEN
Adi i-rhyniirx Relievemc/i iwn;>t
zenden uiterlijk Dingsdag des namiddags \enh 4
urede prijs van 1 tot 4 r eg els is 40 centsvoor.'
elken regel meer 10 cents, behalve 35 cents zegel- fv
regt voor elke plaatsing.
De heer J. II. van Dale, te Sluis, in n.° 91 van
dit blad berigt gevende van de door hem gevondene
bladen van zekere voorzeggingen, die te Oude-
naerde gedrukt zouden zijn in 1479 of 1480noo-
digt alien uit, die in slaat zijn omlrenl het werk en
den drukker inlichlingen mede te deelen, dit door
middel van dit nieuwsblad te doen.
Hoog belang slellende in dat berigt, heeft do
sleller, zooveel zijne kleine boekverzameling ge-
doogde, de zaak onderzocht, en bij veroorlooft zich
het resultaat daarvan mede le deelen.
De heer van Dale zegt, dat aan het slot van het
bedoelde werkje het volgende wordt gelezen
«Hier zijn voimaect prenosticaten Johannis lael.
van Borchloen vutghegheuen des iaers LXXXl.
Gheprendl Taudenaerde."
En laal onmiddellijk daarop volgen Wij zien
»dus uit het slot, dat deschrijver Johannes Lael van
Borchloen heel, dat zijn werk voorspellingen be-
»vat over het jaar 1481, indatjaar zelf is uilgege-
»ven, en dat het te Oudenaarden, in Vlaanderen, is
»gedrukt." Verder voorlredenerendezegt ge~
noemde heer: «Men zal dus kunnen aannemen
»dat reeds in 1479 te Oudenaarden eene drukkerij
wbestond."
De sleller naslaande: De Geschiedenis van Oude-
naerdeuilgegeven door Dr. D.Jvan der Meer sell
te Oudenaerdein liet jaar 1846; de Becherches lit-
teraires el bibliographiques sur quclques anciennes
impressions des Pays-basuilgegeven in 1839 le
Gent, door den bibliolhecaris A. Voisinen de reeks
van Brochures door den heer P. C. van der Meersch,
vroeger onder-bibliothecarisen thans archivist-
van Oosl-Vlaanderen te Gent, aldaar uilgegeven
van 1845 tot 1847, onder den titel van Becherches
sur la vie el les travaux de quclques imprimeurs bei
ges, elablis en pays elrangers pendant les XV en XVI
siecles, vond de eerste opwelling, die in hem was
gerezen om metde gevolgtrekkingen van den heer
van Dale niet in te slemmen door de gemelde
schrijvers krachtig ondersleund.
De eerste vraag, die bij den sleller rees, was deze:
hoe heelte de profeel? En die vraag is natuurlijk,
want het aanmerkelijke verschil, helwelk in do
heide opgaven beslaat, springt bij de eerste lezing
in het oog. Sleller geloofl evenwel te moeten hecli-
ten aan den naam, zooals die in den lilel van het
werk wordt vermeld en dan leest hij daaruit:
Prenosticaten van Johannes, aanzienlijk burger van
Borchloen (Waremme, bij Luik).
Indien het woord uilgegeven in 1481 hetzelfde
beteekende of liever gezegd, in. denzelfden zin
werd opgevat als tegenwoordig, dan zou de gevolg-
trekking dat het boek in 1481 is gedrukt, volko-
men juist zijn. Dit gelooft evenwel de sleller to
mogen betwijfelen en afgaande op hetgeen hij
van alle prognostication heeft gelezen, waar allijd
gesproken wordt v an voorzeggingen uilgegeven, b. v.
bij Uildegardc, bij Malachias enz.verslaat hij hier
het woord uitgegeven in den zin van gedaan ver-
liondigd, gepredikt cn dergelijken.
Het Biglolton sivc Diclionnarium Teutonico-Lali-
num Novum geeft aan de woorden laet en uilgeven
de beteekenis, die steller vermeent aan dat woord
te mogen hechten. Hij leest dus: ((Prenosticaten
van Johannesaanzienlijk burger van Borchloen,
gedaan in het jaar 1481."
De opdragt van het werk aan Lodewijkvan Bour
bon, prins, bisschop van Luik, graaftwt Loon, enz.
enz., ondersleunt deze meeriing. Borchloen was
oudlijds zooals men weetde hoofdstad van het
graafschap van Loon of Loodsen is gelegen lus-
schen Sl.-Truycn en Tongeren. Men vond er een
hoogst aanzienlijk kapitlel van St.-Odulphus, be-
slaande uit lSkanuniken met een' proosl en deken.
Men weet, dat Lodewijk van Bourbon door de Lui-
kenaren, tot oproer aangehitst door Lodeivijk XI
van zijnen zetel werd verdreven, en gedurende zeer
langen tijd zijn verblijf hield in zijn graafschap van
Loon. Aanvankelijk werd de bisschop van Luik
heschermd door Karel den Stouleen later door
diens schoonzoon, den aarlshertog Maximiliaan.
De prenoslicatien zegt de heer van Dale,
«eindigen met eene lofspraak op den aarlshertog
Maximiliaanwien eere en voorspoed worden
»loegezegd." De sleller leidt daaruit de vraag af
Mag men, het woord laet aannemende in de betee
kenis, welke het bcroepen woordenboek daaraan
toekenl niet veronderstellen dat de voorzeg
gingen herkomstig zijn van een der kanuniken
misschien wel van den prior of den deken van het
kapitlel van St.-Odulphus le Borchloen
Dat omstreeks het tijd perk van de voorzeggin
gen, Vlaanderen door sehrikbarende oproeren le-
gen Maximiliaan werd verscheurd, en dat de stad
Oudenaerde de partij die tegen Maximiliaan
woedde was loegedaan, isalgemeen bekend.
Steller leidt uit die omstandigheid de vraag af,
of het zich wel kanlaten vooronderslellen, dat juist
op het tijdstip, toen de hevigsle strijd tegen Maxi
miliaan werd gevoerd, een zijner voorstanders een
werk, waarin zijne overwinning werd verkondigd,
zoude hebben lalen drukken in eene stad, waar
men meer dan elders op Maximiliaan was gebeten?
Alles wat verder, in n.° 95 van dit blad, uit van
der Meersch wordt aangehaald getuigt van de
naauwkeurigheid waarmede de heer van Dale
zijn onderwerp heeft behandeld. De steller heeft,
zooals gezegd is, denzelfden schrijver, le zamen
met de werken van andere beroemde Belgische
bibliomanen over het onderwerp geraadpleegd
maar is daardoor in zijn eerste gevoelen meer en
meer bevestigd. Professor Voisin heeft opzetle-
lijk over Arend de Keyser, die als drukker der
Prognostication wordt opgegeven, zeer in het breede
gehandeld, maar, evenniin als de bibliolhecaris van
der Meersch, noemt hij het werk in questie. Dr. van
der Meersch, in zijne Geschiedenis van Oudenaerde,
zegt, dat Arend de Keyser in het begin van 1479 te
Oudenaerde is gckomen, maar reeds op het laalst van
dat guar zich te Gent heeft gevesligd, alwaar hij ge-
roepen was om de menigte van rondgaande hrieven
en publication, die in deze dagen van onrust uit de
hoofdstad van Vlaanderen (waar geen drukker was)
moeslen uitgevaardigd worden, te drukken.
(Wat gezegd wordt in den lilel van een werk,
in 1480 to Oudenaerde gedruktbewijst niets,
en is alleen een verschil, hetwolk daar van daan
komt, dat de eene schrijver het jaar lelde van
Januarij lolJanuarij, anderen van Paschen tot
Paschen en anderen weder van Kersdag tot
Kersdag.)
Dat Arend de Keyser in 1480 Oudenaerde ver-
laten heeft, slaat bij alien vast, weshalve hetook
vast staat, dat hij in 1481 te Oudenaerdegeene boelccn
drukken Icondaargelaten dat het ondenkbaar is,
dat de kunslenaar, die zijno pers openbaar ten
diensto steldo van de vijanden van Maximiliaan
even openbaar die pers aan de belangen van Maxi
miliaan zoude hebben gewijd.
Men zal legenwerpen, dat bepaaldelijk gezegd
wordt in het slot van het werk dat het te Oude
naerde is gedrukt. De steller neeml dit aan, maar
hij verschilt alleen in gevoelen omlrenl het tijdstip
ivanneer, enomtrenl den per soon door wien het boek
is gedrukt. Men weet, dat de meesle voorzeggingen
eerst na den dood der Aslrologislen werden bekend
gemaakl, en dat was zaak, zoo de voorzeggers niet
als toovenaars wenschlen verbrand te worden. Stel
ler meenldus le mogen gelooven, dat het dikwijls
genoemde boek na 1481 is gedrukt, en dat, zoo het
omstreeks 1481 gedrukt is, het dan het werk is
van de broeders Jeronimietendie, zooals men
weetv66r de uitvinding der drukkunst bun
bestaan vonaen in het afschrijven van boeken
en later in het drukken.
Zooals schilders aan hunnen tranl worden er-
kend, zoo erkennen de biblioinanen de drukkers
aan de karaklers, waarmede zij drnkten. Kon de
heer van Dale besluiten om een zijner fragmenten
aan den heer archivarius van der Meersch (die het
groolste deel, zoo niet al de drukken van Arend de
Keyser bezit, en wel speciaal de drukken van 1480)
toe te vertrouwen met de bede om deSluische
fragmenten aan de erkende drukken te toetsen,
dan zou in eens het pleil volledig en onherroepelijk
zijn beslist.
De baron de St.-Genois, thans bibliothecaris to
Gent, professor Serrure aldaar, de heeren Vcrgau-
wen en Bennoni Verlielst, alinede te Gent, om maar
weinige verzameiaars en bczitters van bibliogra-
phische schalleu te noemen, zullen volvaardig alle
inlichlingen geven, als ze gevraagd worden.
Wij arme sukkelaars ten plallen lande, die onze
zwakke geesten uilputlen, zwoegende voor een
kastje met 4 of 5 boordjes waarop een boekje 3 of
4 te vinden is, zouden nog een weinig verder kun
nen zoeken, als wij goed wisten hoe tie naam is van
den profeel in questie en als wij wisten van welk
jaar het Cartulanum dagleekent, in welks band de
profctie of de brokken daarvan zijn gevonden.
Oostburg, 27 Oct. 1855.
J. E. R.
Bij Z. M. besluit van 27 Oct. jl.is bij het 4de
bataillon ruslende schulterij in Zeeland (gefor-
meerd uit de gemeenten van Weslelijk Zeetnvsch-
Vlaanderen) 1.° eerrol ontslag verleend aan
P. II. B. Motke2de luitenantuit hoofde van
verandering van woonplaats, en 2.° lot kapilein
benoemdG. 0. van Stein Callenfelsthans
lste luitenant; lot Isle luitenant II. W. F.
van 't Groeneivoutthans 2de luitenant; tot 2de
luilenants J. van Overbekethans sergeant, en
A. L. Loeffthans vrijwillig schuttcr en lot
oflicier van gezondheid ode klasse II. B. Maal
Ilenry, te Oostburg, thans schulter.
De eerw. kerkeraad der Gereformcerde gc-
meenle te Neuzen heeft jl. maandag op nieuw
met eenparige slemmen tot herder en leeraar
beroepen, de wel-eerw. zeer gel. heer II. W. A.
Verhoe/f, predikant te Zuid-Beijerland gezegd
den llilzerl.
Tot aanvulling van het uit Axel ingezondene
en in het vorige nommer van dit blad geplaatsto
berigt, belrekkelijk de aldaar op den 30 October
jl. gehoudene veemarkt zij alsnog dienende
dat de daarbij uitgeloofde premien zijn loege-
wezen aan Japik Blankerlle Axel, voor het
meest ter markt gebragte en aan Pielcr Lam-
breglsen le Erlvelde (Belgie) voor het meest
gekochlo hoornveeaan Christiaan Dieleman
onder de gemeente Roewachlvoor de meest
aangebragle en aan Frans Scliuurman, gemeento
St.-Jansteen, voor de meest gekochlo paarden
en aan Charles D'hondt, gemeente Zaamslag
voor zijne ter markt aangebragle groep scliapen
ter wij I voor de aanwezige varkens geene premien
zijn uitbelaald.
Ofsehoon deze derde gehoudene veemarkt in
geenerlei vergelijking mag gebragt worden met
de 's daags te voren (maandag 29 Oct.) te Hulst
gehoudene lentoonslelling van veelandbomv-
productenwerkluigen gereedscliappen enz.
waarvan mede in ons vorig nommer een uilvoerig
verslag is gegeven zoo heeft dezelve loch onder
Axel's ingezelenen niet minder levendigheid en
vcrlier aangebragtlegelijk met de slreelende
verwachting voor een loekomstig vierde jaar
dat ook alsdan dezelve niet minder druk zal
bezocht worden, en dat, zoowel van de zijde
der laudbouwers als van de zijde des gemeenle-
besluurs niets zal onbeproefd gelaten worden,
wat ook deze, in vele opzigten zoo slille plants,
maar eenigzins kan opbeuren en verl.evendigen.
Gelijk v66r eenige weken een aanzienlijk
ingezelen van Zaamslag zijnen 89sten verjaardag
mogt beleven, zoo ook mogen wij nu niet onver-
meld lalen dat zijn naaste buurman op jl.
vrijdag den 2 dezer het voorregt genoot van
zijnen 88sten verjaardag te vicren. In het ge-
not van eenen redelijken welstand en hoofdza-
kelijk slechts over doofheid behoevende te kla-
gen mag ook deze achlenswaardige grijsaard
met een erkenlelijk gemoed op vele zegeningen,
in zulk een lang tijdsverloop ruimschoots on-
dervonden, gelijk ook op een lalrijk kroosf, zelfs
van achler-kleinkinderen, nederzien en wij ver-
eenigen ons met do bede der zijnen dat ook
hem de zeldzaamhcid moge geschonken worden,
welke aan wijlen zijnen vader is le beurt geval-
lon die op den 7 Julij 1833 in goeden welstand
zijnen 90slen verjaardag beleefd heeft
Wij vernemen, dat door de coneessionaren
van de stooinbootdiensl op de Wcster-Schelde
van de concessie dier diensl tegen Januarij e. k.
bij gedepuleerde slaten opzegging is gedaan, en
dat alzoo bij de najaars-vergadering der provin-
ciale slaten welke den 6 dezer geopend is
ook deze zaak in behandeling zal moeten komen.
Verleden maandag werd le Breda een vijf-en-
zevenligjarige man door de marechaussee naar do
reglbank geleidter zake dat hij, door gebrek ge-
dreveu, aan de woning van een' landbouwer brood
had gevraagd. De grijsaard was ziglbaar diep
geroerd, door het denkbeeld, dat hij, die nimmer
voor den regler verscheen nu om het vragen
van eene bete broods, waartoe de armoede hem
gcdrongen had als een misdadiger uit de ge-
vangenis door de stad werd geleidwaar men
hem steeds als een braaf man had gekend. Do
H"3. HI
