tVJrM*
De vier caissons bij Ouwerkerk
o.a. Nieuw-Vossemeer, Rilland-Bath, Fijn
aart om er maar enkele te noemen. Meldin
gen komen binnen over gebieden elders in
Zeeland en Zuid-Holland die zijn onderge
lopen. Zelfs in het zakelijke logboek is de
ontsteltenis merkbaar als de omvang van
de ramp duidelijk begint te worden.
De Commando's worden in vrijwel het
gehele rampgebied ingezet. Ze werkten kei
hard, dag en nacht, vrijwel zonder slaap en
voedsel tot ze werden afgelost, om mensen
te redden, mensen te evacueren, dijken
te versterken, dijkgaten te dichten, en dat
onder barre weersomstandigheden.
Daarnaast moesten er ook andere dingen
gebeuren: zandzakken vullen en vervoeren,
voedsel en dekens ter beschikking stellen
voor geëvacueerden. Allerlei zaken had
men nodig: laarzen, boten, schijnwerpers.
En het logboek vermeldt ook dit: de stal op
de schietbaan in Roosendaal beschikbaar
gesteld voor onderbrenging van afgevoerd
vee.
Het is duidelijk dat er ongelooflijk veel
georganiseerd moest worden, en dat ook
nog razendsnel. Het gebeurde daadkrach
tig, nuchter, zonder de greep op de zaken
te verliezen. Je raakt diep onder de indruk
van alles dat gedaan werd, soms met
samenwerking van cadetten van de KMA en
Franse en Amerikaanse militairen.
Erkenning
Vermeldt het logboek de feiten koel en
zakelijk, de krantenberichten uit die tijd
over de Commando-inzet belichten de
persoonlijke ervaringen. Pas dan wordt
duidelijk wat een enorme prestatie de
Commando's, en uiteraard ook anderen
die bijstand verleenden, hebben verricht.
De omstandigheden waaronder ze hielpen
waren die eerste dagen bar en boos: door
de kolkende watermassa's en de razende
storm was er vaak gevaar voor eigen leven.
Hier verdient Commando Jan Willemse
genoemd te worden. Een groep van 18
Commando's vocht bij Fijnaart tegen water
en wind om tientallen burgers te redden.
De Commando's zelf raakten in gevaar, en
het razende water sleurde Jan Willemse uit
Didam mee. Pas weken later, op 4 maart,
werd zijn stoffelijk overschot gevonden
en op 9 maart werd hij met militaire eer
ter aarde besteld. De gemeente Fijnaart/
Heijningen verleende hem in 1993 pos
tuum een onderscheiding: de erepenning
van de gemeente.
Persoonlijke verhalen zijn ook te horen op
een speciaal gemaakte DVD. Hierop doen
een aantal oud-Commando's en mensen
die destijds door hen zijn gered, verslag
van hun persoonlijke ervaringen aan Jaap
Schoof. Een indrukwekkende documen
taire en historisch belangrijk document.
Het is te koop in de museumwinkel tegen
de prijs van 10,00.
De inzet van de Commando's richtte zich
in de eerste dagen van de ramp vooral op
het redden en evacueren van mensen, later
op hulpverlening en herstelwerkzaam
heden. Op 17 februari werd de mili
taire bijstand beëindigd. Schoof: "Andere
militairen die werden ingezet, kregen na
hun acties 4 dagen extra verlof. Niet de
Commando's, die vertrokken gelijk naar
Zeeuwsch-Vlaanderen voor een veldoefe-
ning."
Een onderscheiding voor hun inzet hebben
de Commando's nooit gehad. Volgens
Schoof komt dit doordat commandant
Beets de inzet bij de ramp als gewoon
werk, gewone plicht van de Commando's
beschouwde. Deze tentoonstelling is dan
ook zeker een extra stukje erkenning van
het geweldige werk dat de Commando's
verzetten.
De Commando-tenstoonstelling is zeker
de moeite waard. Maar het hele verhaal
is het nog niet. Veel Oud-commando's
hebben in het verleden gereageerd op
oproepen in de media om hun verhaal
te vertellen, maar Schoof zou graag nog
meer verhalen ontvangen om het beeld te
completeren.
Het vullen van de zandzakken
Natuurgebied
Voor het museum zelf is het verhaal ook
niet af. Er zijn uitbreidingsplannen. Ria
Geluk, medeoprichtster van het museum,
legt uit dat men alle vier caissons bij het
museum wil betrekken. "Deze caisson,
caisson 1, blijft gaan over de feiten en
gebeurtenissen van de ramp zelf en kort
daarna. In caisson 2 willen we de emoties,
de persoonlijke ervaringen centraal stellen
middels een multi-media project. In cais
son 3 komen meer faciliteiten voor groe
pen. De nadmk ligt hierbij op educatie;
daar willen we meer aan doen. In caisson
4 willen we de aandacht vestigen op de
toekomst; hoe gaan we in de toekomst met
water om. Nieuwe ontwikkelingen over
waterbeheer en het leven met het water in
Nederland komen aan de orde. Er wordt al
veel gedaan en onderzocht op deze gebie
den, maar de mensen zijn zich dat niet zo
bewust.
De omgeving van het museum behoort
ook tot het Nationaal Monument. "Het
is tot een prachtig natuurgebied ontwik
keld, maar", vertelt Jaap Schoof, "het is
wel gevormd door de ramp". Hij wijst op
diverse dingen in het landschap: resten van
de oude dijk, nu onder het groen, en het
water, drie kreken, voor het museum en ui
teraard de caissons. In de verte, boven het
groen en de bomen, zie je kerktoren van
Ouwerkerk. In de loop der jaren heeft dit
gebied zich ontwikkeld tot een schitterend
gebied voor wandelaars, vissers en duikers.
Aan de andere kant, achter het museum en
de dijk, ligt de Oosterschelde: het Natio
naal Park Oosterschelde.
Voor uitvoerige informatie over het
Watersnoodmuseum, zie de website. De
Commando-expositie is tot eind augustus
te zien.<
Watersnoodmuseum,
Weg van de Buitenlandse Pers 5,
4305 RJ Ouwerkerk.
Tel: 0111-644382
Email: info@watersnoodmuseum.nl
Website: www.ivatersnoodmuseum.nl
Openingstijden: 1 april tot 5 november; ma
tfm zo van 13.00 tot 17.00 uur
