Als een
dief
in de nacht
De rampnacht van 1 februari 1953 kwam als een dief in de nacht. Een felle,
Noordwesterstorm gierde en loeide over ons land; er werden pannen van
de daken gerukt en schoorstenen woeien van het dak. Dat kwam bij hevige
rukwinden in het eilanden-gebied wel meer voor, aan een calamiteit, aan
een doorbraak van de dijken dacht men niet. Na een week van hard werken
begaf men zich zaterdag 31 januari in de dorpen op de eilanden en op de
boerenhofsteden in de polders gaarne ter ruste, zonder zich bewust te zijn,
dat het water door de geweldige golfoploop hoger en hoger steeg en on
rustbarend bleef stijgen tot boven de hoogst gemeten waterstanden. Alleen
de bewoners van de huizen en boerderijen, die het dichtst bij de dijken
woonden, vertrouwden het niet en bleven die nacht op. Zij tornden telkens
weer tegen de harde wind in de zeedijk op, om tot hun ontzetting te zien
dat het water al maar hoger en hoger kwam en met geweld tegen de zo
vertrouwde dijken beukte. Bij volledig eb stond het water nog op of aan
de rand van de kaden; toen moest de vloed nog komen en dan nogal een
springtij!
Nu is er een oud schippersspreek-
woord: „Niet ebben, niet vloeien".
Dat wil zeggen, als bij storm de eb
niet doorzet, volgt er ook geen
krachtige vloed. Maar deze volks
wijsheid is in dit geval niet bewaar
heid geworden. En het is, menselijk
gesproken aan de „wakers" te dan
ken, dat er bij deze stormramp niet
nog meer mensen verdronken zijn.
Zij waren het, die nog tijdig konden
waarschuwen.
Toen het water tot aan de kruin van
de dijken kwam, werd overal alarm
geslagen. Midden in de nacht wer
den kerkklokken geluid en sirenes
loeiden. In sommige gemeenten
dacht men eerst aan brand, maar
toen men buiten kwam, spoelde het
zeewater al door de straten. Maar op
de afgelegen boerderijen in de pol
ders hoorde men de noodklokken
en de sirenes niet; de bewoners wer
den door het water volkomen ver
rast. In allerijl moest men vluchten
naar de zolders en zonder uit
zicht op redding ook wel op de
daken. Honderden mensen zijn in de
kolkende zee omgekomen, doordat
de huizen werden ondermijnd en in
elkaar stortten. Ook het vee kon niet
meer worden gered. De ontzettende
ramp kwam als een dief in de
nacht
U ziet aan het eind van dit artikel
een kaart van de Zuid-Hollandse en
Zeeuwse eilanden, een stukje West-
Brabant, de Alblas en de Krimpener-
waard, waar de stormramp van 1 fe
bruari 1953 het sterkst heeft toege
slagen. Schouwen Duiveland en
Goeree Overflakkee waren wel de
zwaarst getroffen eilanden, óók Sint
Philipsland en Tholen. Op het laatst
genoemde eiland vielen te Stavenis-
se de meeste slachtoffers.
Over de catastrophe die een kwart
eeuw geleden op de (voormalige)
eilanden Schouwen Duiveland en
Goeree Overflakkee plaats vond wil
len wij een korte beschouwing ge
ven. Vooraf moeten wij wel zeggen,
dat door het geweld van de over
stromingen zo onmenselijk veel diep
menselijk leed om maar niet te
spreken van de enorme materiële
schade is veroorzaakt, dat het in
een klein bestek als dit niet valt te
omschrijven. Het onpeilbare leed
dat toen is geleden, valt niet in
woorden uit te drukken. De foto's
die er bij zijn geplaatst, zullen mo
gelijk over dit ontzettende gebeuren
nog meer aanspreken, dan wij dit
met de pen kunnen doen.
Toch is het goed, dat in onze Ge-
zinsgids op de overstromingsramp,
die een kwart eeuw geleden plaats
greep, nog eens wordt teruggezien.
Want wij, mensen, vergeten zo gauw.
Zeker, zij die de ramp persoonlijk
hebben meegemaakt en overleefd,
zullen tot het eind hunner dagen de
herinnering daaraan meedragen. De
diepe wonden, die in de families zijn
geslagen, zullen nooit worden ver
geten. Maar toch, alles vervaagt.
Als voorbeeld noemen we maar de
generatie, die de laatste wereldoor
log bewust heeft meegemaakt, wat
is alles al ver beneden de drempel
van het bewustzijn gedaald. De
jeugd zal zeker nog wel luisteren
naar de schrikkelijke verhalen van
vader en moeder, van grootmoeder
of grootvader, maar daarmee is het
dan met de persoonlijke overleve
ring voor het grootste deel wel ge
daan.
De herinnering aan de nationale
ramp van 1953 is ook nuttig om zich
daardoor des te beter te kunnen in
denken, wat de geweldige overstro
mingen en natuurrampen, die in an
dere werelddelen plaats hebben,
voor die mensen betekent. Ais we
lezen van de ontzettende ramp, die
in nov. 1977 aan de oostkust van In
dia plaats had, toen door een cy
cloon tienduizenden mensen door
het water werden verzwolgen, en
nog veel meer duizenden have en
596
