12
and mir
De 'Valweel' bij Nisse (Zuid-Beveland)
Het Zeeuwse landschap zoals het nu is, is een afspie
geling van de eindeloze strijd tegen het water. Zonder
deze strijd zou Zeeland Zeeland niet zijn. Wie er oog
voor heeft wordt in het huidige landschap nog voortdu
rend geconfronteerd met de overwinningen en verlie
zen uit de strijd.
Van dat landschap genieten kan men niet wanneer u
over de drukke autowegen van vakantieoord naar va
kantieoord snort. Nee, rijdt liever eens naar een van de
talloze dijken die op veel plaatsen het landschap versie
ren. Talloos. want het is net als bijeen duinwandeling:
iedere keer als er weer een nieuwe dijk in het gezichts
veld komt, denk je dat dit toch wel de laatste zal zijn, dat
hierachter eindelijk de zee komt. En tien tegen een dat er
weer een polder ligt. Zeker ziet u op een gegeven mo
ment aan de voet van de dijk ook een van die verstilde
plassen, waar de eenden dobberen en een verdroomde
reiger peinzend in het water tuurt.
Welen
U staat nu voor een van de welen. Evenals de binnendij
ken symbolen van de strijd tegen het water. Want waar
iedere dijk een stuk op de zee veroverd land markeert,
vertelt ons de weel het verhaal van een van de overstro
mingen die het gewonnen land geteisterd hebben.
Iedere weel is het overblijfsel van een overstroming. Bij
een dijkdoorbraak ontstaat op de plaats van de breuk
een diepe stroomgeul, doordat het geweld van het water
de bodem meters diep weg schuurt. Opvallend is dat de
welen bijna altijd op plaatsen liggen waar de dijk een
scherpe bocht maakt. Dit komt omdat het vaak te kost
baar is om na een overstroming het ontstane gat te dem
pen, zodat de dijk er met een bocht omheen gelegd
wordt.
De mooiste welen zijn in het algemeen te vinden op Zuid-
Beveland. Vooral bij de 'Valweel', ten zuidwesten van het
dorpje Nisse, is nog duidelijk de ontstaansgeschiedenis
van de welen in het landschap terug te vinden. Enkele
andere mooie voorbeelden zijn 'De Doolman' bij Hein-
kenszand en de 'Zwaakse weel' bij 's-Gravenpolder. In
feite zou men ook het natuurreservaat 'De Schelphoek'
op Schouwen-Duiveland een weel kunnen noemen. Dit
gebied is ontstaan tijdens de watersnoodramp van 1953
op dezelfde wijze als de zojuist genoemde welen. Het
wordt nu beheerd door Staatsbosbeheer en is voor het
overgrote deel vrij toegankelijk.
Kreken
Vooral in Zeeuws-Vlaanderen vinden we veel grote plas
sen die op het eerste gezicht wel wat op de welen lijken.
Dat zijn de kreken. De kreken zijn echter niet zoals de
welen ontstaan door overstromingen. Het zijn restanten
van vroegere zeearmen die door middel van dijken wer
den afgedamd. Ook voor de Deltawerken geldt: er is
niets nieuws onder de zon. Landschappelijk zijn vooral
de 'Canisvlietkreek' en de 'Grote Kreek' bij Axel aan
trekkelijk.
Het spreekt vanzelf dat, wanneer het water zo'n grote
invloed op het landschap heeft gehad, dit ook het geval
is met het planten- en dierenleven in Zeeland. Vaak ligt
het verband daartussen voor de hand. Wanneer het zou-
De Tuinfluiter
