EEN EILAND WORDT BEDREIGD!
Dringend appèl aan de overheid!
Dit is het beelddat Schouwen-Duiv eland toont. Aan de ene kant de Skandinavische noodwoningen, waarvan u er op de linker foto enige ziet afgebeeldaan de andere kant
pas gebouwde huizen (rechts). Vooral deze laatste geven het prettige gevoel, dat men in Zeeland alles op alles zet, om het geleden materiële verlies zo gauw mogelijk in te halen.
c Wereldkroniek heeft steeds grote belang-
I stelling gehad voor het wel en wee van onze
Nederlandse eilanden, in het bijzonder voor de
Ziiidlioilandse en Zeeuwse eilanden, ook omdat deze
zo kwetsbaar bleken te zijn voor de altoos dreigende
zuidwester- en noordwesterstormen.
Toen de grote watersnood in 1953 ons land teisterde
zijn wij er met auto's, motorvletten en zelfs een
helikopter op uitgetrokken om u in woord en beeld te
tonen lioc onvoorstelbaar ernstig de ramp wel was en
hoe nameloos het leed, dat werd geleden.
Toen de laatste gaten nog niet gedicht waren,
richtten wij wederom onze schreden naar Zeeland en
ditmaal was het speciaal het eiland Schouwen-
Duiveland, het zwaarst geteisterde van alle, dat onze
aandacht kreeg met als voornaamste punt onzer
belangstelling het over de gehele wereld bekend
geworden dorpje Ouwerkerk, dat op luttele afstand
van een der grootste'gaten in de zeedijk vele maanden
lang zijn ongelooflijk taaie en moedige strijd tegen
het water had uit te vechten.
Wij brachten in onze beschouwingen ,',24 uur
Ouwerkerk" hulde aan de weinige dappere gezinnen,
die nog in het dorp waren overgebleven met aan het
hoofd de prachtfiguren van de burgemeester J.
Romeyn en diens trouwe echtgenote.
Ook werden door ons als een willekeurig voorbeeld
hoe ingrijpend het dijkherstel en de versteviging
van de zeewering wel was en hoeveel kosten met
e.e.a. gepaard gingen, onze cameralenzen gericht op
een stukje dijk van nog geen kilometer lang, dat aan
Schouwens Noordkust direct achter de duinen, die
daar slechts één rij breed zijn, door lange buisleidin
gen met zand werd opgespoten, dat door twee
enorme zuigers vanuit het Brouw ershavense gat
werd opgezogen.
En nu besloten wij wederom een bezoek aan het
geteisterde eiland te brengen om de stand van zaken
eens op te nemen en ook onze blik naar de toekomst
te richten. Een toekomst, waarin het Deltaplan een
grote rol speelt. Maar met dit plan zijn tientallen
jaren gemoeid en daarom willen wij onze aandacht
vooral bepalen bij wat nu, direkt gedaan moet worden,
wil een ramp als die van 1953 definitief tot het ver
leden behoren!
Alle Zeeuwse waterschappen en polderbesturen
zijn het, wat deze onmiddellijke plannen betreft,
eens en in dit artikel zullen wij hen als het ware
zelf dan ook voortdurend aan het woord laten.
Naar Schouwen en Duiveland
We zijn op weg naar Schouwen en Duiveland. We
steken het Zijpe over en zien de prachtig gerestau
reerde dijk. In de verte is zelfs het nieuwe stuk zicht
baar ter hoogte van Ouwerkerk, waar het laatste gat
in tegenwoordigheid van onze Koningin op 6 novem
ber '53 op zulk een indrukwekkende wijze werd
gedicht.
Zierikzee. Pittoresk ligt de hoofd stad" van het
eiland in de zon. Heel veel noodwoningen zijn al weer
verdwenen, zoals wij dat ook reeds zagen in Bruinis-
se, Oosterland en Nieuwerkerk.
Het land staat er goed bij en grote gedeelten van
de destijds overstroomde gebieden dragen reeds een
oogst, die praktisch gelijk staat met die, welke men
vóór de ramp kon binnenhalen. Een succes, waarmee
men de Zeeuwen geluk kan wensen.
Wij komen langs gedeeltelijk vernieuwde en ge
deeltelijk geheel nieuwe wegen naar de westkant van
Schouwen. Deze wegen voeren soms nog door kale
zandgebieden, de laatste resten die weer vruchtbaar
gemaakt moeten worden en de rechtheid van deze
wegen in tegenstelling tot de vele bochten van vroe
ger, wijst reeds op de eerste resultaten der thans
aangevangen herverkaveling.
Schouwen vechi
voor zijn toekomst!
Wat is eigenlijk herverkaveling Om het voor de
leek zo simpel en duidelijk mogelijk te zeggen: van
elke boer wordt opgenomen hoeveel land hij bezit en
waar zich dat bevindt, want in vele gevallen hebben
boeren akkers, die ver verwijderd zijn van hun hof
steden. Nu wordt a.h.w. al het land voor een ogenblik
onteigend om daarna rond elke boerderij hetzelfde
kwantum land, of dezelfde waarde aan land, dat de
betreffende boer bezat, weer aan hem toe te kennen.
Soms moeten daardoor boerderijen verplaatst
worden, maar in alle gevallen wordt bereikt, dat de
boeren al hun grond in hun onmiddellijke nabijheid
hebben, hetgeen natuurlijk een aanzienlijke bespa
ring van werkkrachten betekent en deze zijn ook
op Schouwen-Duiveland uitermate schaars, dus
kostbaar.
Geen bochten meer
Maar daarnaast is het nu mogelijk geworden, dat
deze toegewezen stukken een meer rechthoekig
karakter dragen, waardoor ook de wegen hun talloze
bochten verliezen. Natuurlijk gaat er van de roman
tische sfeer iets verloren, maar de twintigste eeuw
éist nu eenmaal een ver doorgevoerde economie en
ook het wegverkeer is gebaat met de kortste ver
bindingen, die door de rechte lijn ontstaan.
De westkant van Schouwen, die niet door de ramp
werd geteisterd, staat er weelderig en bloeiend bij
de boomgaarden zijn volgeladen, het vee graast in
groten getale op de groene weiden en nog steeds is de
zeer scherpe scheidingslijn te zien tot waar het ver
derfelijke zeewater zijn verwoesting heeft aangericht,
want vanaf die lijn vindt ge geen geboomte meer
overeind staan. Zo staat het mooie oude kasteel
Moermont bij Renesse, dat vroeger in een prachtige
bosschage verscholen lag, met een bij zonder fraaie
oprijlaan, omzoomd door hoog geboomte, als een
naakte steenmassa in het kale land.
Een vraag
En als wij dan langs de noordkust van Schouwen
rijden en vragen waar t.z.t. de verb in din gsdijk van
het deltaplan met Goeree en Overflakkee zal ver
rijzen, dan moet men ons daarop het antwoord nog
schuldig blijven, want een definitief besluit werd tot
nu toe niet genomen.
De meeste kansen bestaan op een verbinding ter
hoogte van Brouwershaven, ook is deze iets weste
lijker mogelijk nl. aan het eind van de zgn.
Langen dijk, waar het flikkerlicht van Den Osse de
zeevarenden waarschuwt.
Dit laatste plan verdient echter de voorkeur uit
verdedigingsoogpunt en vanwege de rechte kustlijn.
Zelfs is even ter sprake gekomen de zeker tweemaal
langere verbinding ter hoogte van Renesse, omdat
men dan van de grote zandbanken in het Brouwers -
havense Gat gebruik zou kunnen maken, maar deze
zijn in hun huidige toestand ook een uitnemend ob
stakel tegen de rechtstreekse golfslag van de Noord
zee, waardoor de dijk ter hoogte van Brouwershaven
of Den Osse weer veel minder hevige aanvallen te
verduren krijgt, deze aanvallen althans minder heftig
zullen zijn.
Nu gaan wij verder met onze vragen en wij raken
meteen het tere punt aan, dat thans Sehouwcn-
Duiveland bezig lioudt: Hoe staat het toch met die
plannen voor die zware binnendijk, die met zoveel
kracht door de Rijkswaterstaat worden geponeerd,
een „bcveiligingsdijk", die zou moeten lopen van
Brouwershaven in het noorden naar Schelphoek in
het zuiden, want alle Schouwenaars en hun Water
schap in het bijzonder, blijken zich met hand en tand
tegen dit plan, dat reeds in gevorderde staat van voor
bereiding is, te verzetten.
Deze binnendijk zal niet minder dan acht miljoen
gulden gaan kosten en men beoogt om door deze
aanleg een eventuële, onverhoopte nieuwe ramp tot
de helft te beperken, zodat dus óf het ten noorden
van deze dijk gelegen, óf het land ten zuiden van
deze dijk bij een doorbraak gespaard kan blijven. En
dan zal natuurlijk de grootste trefkans van het woe
dende water in het westen gelegen zijn, waarop de
zee immers zijn meest directe aanvallen aan de
noord- en zuidzijde van het eiland kan richten.
Er is hier dus sprake van een zeer ernstig verschil
van mening tussen de Waterschaps- en afzonderlijke
Polderbesturen enerzijds, gedeeltelijk gesecondeerd
door de Provinciale Waterstaat van Zeeland, en de
Rijkswaterstaat anderzijds. Wij zijn er ons van be
wust, dat ons „lekenoordccl" als zodanig van geen
waarde is, wij zijn er ons echter ook van bewust, dat
het terdege noodzakelijk is, dat de deskundigen de
handen ineenslaan. Rat wil dus zeggen, het op de een
of andere manier tezamen moeten eens worden voor-
