gedeelten, het uitvoeren van het zink-werk,
het plaatsen der caissons en het afwerken
van de caisson-blokkade tot een water-
kerende dijk.
Elk dezer phasen had zijn eigen moeilijk
heden en spanningen. Moeilijkheden, ook
vaak van organisatorische aard, door de
enorme omvang van het werk, de noodzaak
tot improvisatie en het gevecht tegen de
steeds voortschrijdende tijd.
Bij de bouw van de vaste dijkgedeelten
werd door afzonderlijke ploegen gewerkt
aan elk der drie vaste dijkgedeelten, waarbij
tenslotte 7 grondzuigers, 4 perszuigers, 1
cutterzuiger, 10 drijvende kranen, 13 drag
lines en 2 bull-dozers in bedrijf waren.
Voorts een hele vloot van sleepboten en
bakken voor het transport van zand van de
grondzuigers naar de bakkenzuigers en voor
het transport van de klei welke voor onge
veer 1/3 gedeelte werd gebaggerd bij Klun-
dert (Holland diep) en voor 1/3 gedeelte
bij Boom (Schelde achter Antwerpen). De
overige klei werd ontleend aan het maai
veld vóór de inlaagdijk. Alleen voor het
kleibedrijf waren 30 grote bakken en 20
sleepboten maandenlang in actie. De zand-
productie beliep 300.000 m3 per week.
Dit alles moest uiteraard groeien; de ge
noemde cijfers en getallen geiden dan ook
voor het stadium waarin het werk op volle
kracht draaide.
Als bijzonderheid valt bij de aanleg der
vaste dijkgedeelten bijvoorbeeld te vermel
den dat bij het vooruitbouwen van de klei-
kaden in sterke stroom met succes gebruik
gemaakt werd van enige voor dit doel omge
bouwde olietankers (400 ton). Deze scheep
jes hadden een vrijwel rechthoekige dwars
doorsnede. De schepen werden direct naast
de te maken kleikaden in eikaars verlengde
boven de bezinking gevaren. De voor-en ach
terstevens werden zodanig veranderd dat de
schepen onderling in elkaar pasten, waardoor
de dwarsstroom ter plaatse werd afgedamd.
En onder bescherming van deze scheepswan
den werd de klei gestort. Door inlaten van wa-
terwerden de schepen gezonken; na voltooi
ing van de kade werd het water weer uitge-
pompt met behulp van 2 pompen (cap.
55 m3uur), welke daartoe op elk schip spe
ciaal waren gemonteerd.
De bij Schelphoek geleverde prestatie's
door de gezamenlijke firma's op het gebied
van rijshout-constructie's zijn zeer bijzon
der geweest. Wel nimmer zal enig water
bouwkundig project zo geconcentreerd een
dergelijke massale inzet van rijswerkers
te zien gegeven hebben.
En als men dan weet hoe gevoelig de orga
nisatie van het zinken in hettijgebied in het
algemeen altijd reeds is, dan valt het te be
grijpen dat hier de hoogste eisen werden
gesteld op het gebied van aanpassing aan de
omstandigheden en samenwerking van
mensen met vaak tegengestelde belangen.
Het is voorgekomen dat in eikaars directe
omgeving een drietal stukken gelijktijdig
werden gezonken en dat bij de lange zo
merse dagen zowel des ochtends zeer vroeg
als 's avonds laat dezelfde ploegen een stuk
zonken en tussentijds een stuk gereed
maakten voor de volgende dag. De korte
kenteringen maakten het daarbij vaak nood
zakelijk reeds met ballasten te beginnen als
er nog een fikse stroom liep en het is voor
Fig. 15. Een der grote geulen bij Schelphoek
tijdens eb.
Fig. 16. Totaal-overzicht over het gehele project Schelphoek", genomen de dag vóór de sluiting. Aan de Oostelijke maaiveldsluiting
mankeren nog een groot aantal elementen (26 Aug. '53). Foto K.L.M.).
