was voor bekleding van het binnentalud
ongeschikt. Het was in die gevallen dus
nodig dat klei werd aangevoerd van enkele
binnendijken, welke konden vervallen en
daartoe konden worden afgegraven. Hier
van werd uitsluitend de goede klei voor
bekleding gebruikt.
Toen het werk eenmaal goed op gang
was, volgden de verschillende fasen van het
werk elkaar vrij snel op.
Voorop ging uiteraard het maken van
de perskaden en het spuitwerk, daarop
volgde het trekken van een ontwaterings
sleuf in het spuitzand langs de binnenpers-
kade, het wegtrekken van het zand bij de
buitenperskade en tegelijk voorlopig onder
profiel brengen van het benedentalud en de
buitenberm, het slaan van de damwand, het
onder profiel brengen van het zandlichaam
boven de buitenberm, het aanbrengen van
zandasfalt op het ondertalud, de buiten
berm en het boventalud, het aanbrengen
van klei op binnentalud en ten slotte het
aanbrengen van het zandasfalt op de kruin.
We willen nog even terugkomen op het
spuitwerk.
Vanuit Galathee I is eerst in oostelijke
richting het werkterrein bij Sluishaven op
gespoten en het zand voor 300 m te maken
nieuwe dijk. Vervolgens is in westelijke
richting gewerkt en het zand voor 2750 m
nieuwe dijk in 't werk gespoten. De pers
zuiger werd daarna (3 Juli) verlegd naar de
werkhaven Galathee II, 1700 m westelijker.
Toen van daaruit een spuitlengte van 2550
m was bereikt (23 Juli) werd een aanjager
ingeschakeld, die eveneens in Galathee II
werd gelegd.
Het was natuurlijk beter geweest de aan
jager 1 a 1,5 km van de perszuiger af te
leggen omdat dan de volle capaciteit van de
perszuiger had kunnen worden benut, doch
de tijd ontbrak om daarvoor nog een lig
plaats door de ter plaatse zeer brede slik
ken te maken.
Een poging daartoe met draglines is nog
wel gedaan, doch mislukte. Vanuit Galathee
II werd tenslotte een perslengte van 4300 m
bereikt.
Te St. Jacob werden twee perszuigers in
bedrijf gesteld.
Bij de van 28 April af in oostelijke rich
ting werkende zuiger werd op 30 Juni een
electrisch gedreven aanjager ingeschakeld.
Voor deze aanjager werd ter plaatse van
een ondiepe geul in het slik op 2 km afstand
van St. Jacob, met gebruik van dieptebom
men een ligplaats gemaakt. Het resultaat
van deze werkwijze waarbij 15000 kg. ex
plosieven werden gebruikt, voldeed niet
geheel aan de verwachtingen. In plaats van
een geul van voldoende diepte ontstonden
meer afzonderlijke trechters. De grond
was evenwel zo los gewoeld, dat deze ge
makkelijk met grijpers kon worden weg-
gegraven.
Toen met dit duo een perslengte van
4300 m was bereikt nam de productie sterk
af. Om een nog grotere perslengte te be
reiken diende het machinevermogen te
worden opgevoerd. Men heeft dit verkre
gen door te St. Jacob een 2e perszuiger in te
schakelen. Met het aldus gevormde trio van
2 perszuigers en 1 aanjager werd op 1 Octo
ber 1953 aansluiting met het stort vanuit
Galathee II verkregen en was het zand voor
ruim 11 km nieuwe dijk in 't werk ge
bracht. De perslengte was toen ongeveer
4900 m en daarbij gaf de persmond bijna
nog een volle buis water.
Met de andere op 13 April in bedrijf ge
stelde perszuiger te St. Jacob werd eerst
het werkterrein aldaar opgespoten. Ver
Foto Prov. Waterstaat
Zuid-Holland
Fig. 45 Verdichten van
het zandprofiel met
een bulldozer vóór de
bekleding met zandas
falt wordt aangebracht.
volgens is deze in westelijke richting zand
voor de nieuw te maken dijk gaan spuiten.
Toen een perslengte van 1500 m was be
reikt is ook hier een aanjager ingeschakeld,
waarvoor ongeveer op dezelfde wijze als
hiervoor genoemd een ligpiaats werd ge
maakt op 1300 m afstand van St. Jacob. Op
19 Augustus werd op dit stort gestopt; de
perslengte bedroeg toen ongeveer 3500 m.
Hoewel de zuidkust, zoals eerder gezegd,
zich niet leende voor het inrichten van
meerdere havens, vanwege de zeer brede
slikken heeft men daarin ten oosten van
Herkingen toch nog een haven te behoeve
van het spuitwerk kunnen inrichten. Door
het in- en uitstromende water was in het
slik vóór het stroomgat nabij Herkingen
een geul gevormd, welke het mogelijk
maakte aldaar nog een vierde werkhaven
in te richten.
Op 8 April werd aldaar met het bagger-
werk begonnen en in totaal werd 337000 m3
baggerspecie uit deze haven verwijderd. In
de haven werden 2 steigers gebouwd.
Op 22 Mei was men hier reeds begonnen
met een kleine perszuiger zand te spuiten
achter de dam door het stroomgat. In de
eerste plaats om deze dichting te consoli
deren en verder om ter plaatse van dit grote
en diepe gat een basis te krijgen waarop
de perskaden konden worden gemaakt en
het nieuwe dijklichaam kon worden opge
spoten.
Nadat op deze wijze ook ter plaatse van
het grote stroomgat oostelijk van Herkin
gen de basis voor de nieuwe dijk was ge
legd, werd op 23 Juli met het spuitwerk
voor het eigenlijke dijklichaam in de rich
ting Herkingen begonnen en op 15 Sep
tember was het zand voor dit dijksgedeelte
in 't werk gebracht.
De persrichting van de zuiger werd toen
veranderd om de eveneens vanuit deze
werkhaven van 27 Juli af in oostelijke rich
ting werkende zuiger een handje te helpen
aansluiting te krijgen met het stort 3500 m
westelijk van St. Jacob. Op 13 October was
het zover en met enig ceremonieel werd de
laatste bak zand voor deze bijna 18 km
lange dijk langs de zuidkant van het eiland
in 't werk gespoten.
De bekleding van het buitentalud met
zandasfalt kwam zeer kort achter het zand-
stort. Het was een wedloop met de tijd.
Begunstigd door eenabuitengewoon droge
herfst, had het onder profiel brengen van
de laatste gedeelten dijk over de sluit
stukken tussen de verschillende spuitstor-
ten een zeer vlot verloop en liep het ook
met het aanbrengen van het laatste zand
asfalt van een leien dakje.
4 November was weer een bijzondere
dag. Op deze zonnige najaarsdag werd het
laatste zandasfalt op het buitentalud aan
gebracht. Wel moest op sommige plaatsen
de kruin nog worden afgedekt, doch dit kon
niet gebeuren dan nadat de kleibekleding
op het binnentalud was aangebracht en
deze moest voor het grootste gedeelte met
vrachtauto's worden aangevoerd. Er was
niet op gerekend dat deze aanvoer van klei
nog in 1953 zou kunnen geschieden, doch
dank zij het droge weer tot diep in het
najaar, kon alle klei worden aangevoerd en
verwerkt, zelfs zonder dat daarbij rijplaten
nodig waren. Het verdichten van deze klei
bekleding geschiedde met een rol zwaar
3 a 3/2 ton. Gebruik makend van dit
droge en zachte weer kon zelfs nog een
klein gedeelte van het asfaltbeton worden
verwerkt, welke als deklaag van 10 cm dikte
op het zandasfalt wordt aangebracht.
Zo kon de deklaag nog worden aange
bracht op het tijwerk van Oude Tonge en
Herkingen en over enige lengte op het
ondertalud bij Sluishaven en St. Jacob.
Asfaltdijk langs de noordkust.
De dijk langs de Van Pallandtpolder is
oostwaarts doorgetrokken over het Brie-
nensgors tot de zogenaamde Stadse Hoek,
waardoor 65 ha land werd ingedijkt. Het
opspuiten van het zandlichaam langs de
noordkust leverde belangrijk minder moei
lijkheden op dan langs de zuidkust.
Moest langs de zuidzijde van het eiland,
vanwege de brede slikken, met grote pers
lengten worden gewerkt, dit was langs de
noordzijde niet nodig. Onmiddellijk langs
de gorsrand werd overal voldoende diep
water aangetroffen om ook bij laag water
met zandbakken te kunnen varen.
Om deze reden is langs dit dijkvak ach
tereenvolgens op vier plaatsen een steiger
gebouwd, vanwaar het benodigde zand in
het werk werd gespoten.
In het begin (7 April) werd gewerkt met
twee perszuigers. Twee baggermolens, een
hopperzuiger en een profielzuiger wonnen
het benodigde zand in het Haringvliet. Een
deel van dit materieel werd reeds vóór het
gereed komen van het werk afgevoerd en
met één baggermolen en de profielzuiger
voor de zandwinning en één perszuiger
werd het werk voltooid.
Op 28 September werden in dit dijkvak
van 4,2 km lengte de laatste bakken zand
in het werk gespoten.
